مفاهیم جمعیت و ارتباط آن با توسعه اقتصادی
اسلاید 1: m
اسلاید 2: اهداف کلی:هدف از بحث آشنایی دانشجویان با مفاهیم جمعیت و ارتباط آن با توسعه اقتصادی است.
اسلاید 3: مقدمه:براساس مصوبه شورای برنامه ریزی آموزش عالی در اسفند 1391،دو واحد درس عمومی اجباری دانش خانواده و جمعیت جایگزین درس جمعیت و تنظیم خانواده گردید.هدف از این درس آشنا شدن دانشجویان با فوائد فرزند آوری و آسیب های کاهش جمعیت در سطح ملی و پیامدهای تک فرزندی در ابعاد فردی و خانوادگی، جمعیت و توسعه و آثار متقابل آن ها.
اسلاید 4: پیش بینی رشد جمعیت کل کشور در دوره های پنج ساله تا افق 1430 شمسی با چهارفرض باروری
اسلاید 5: در عين حال از حدود سال 1384ايران وارد پنجره جمعيتي شده که به علت درصد قابل توجه جمعيت فعال (15 -64 سال) فرصت مغتنمي براي رشد و توسعه کشور است که بايد از آن خوب بهره برداري شود زيرا حداکثر 3- 4 دهه بطول خواهد انجاميد و به آساني قابل تکرار نيست.
اسلاید 6: هرم جمعیت هرم سنی کشور در حال گذر است یعنی گذر از یک ساختار سنی کاملاً جوان به ساختاری سالخورده (کوچک شدن قاعده هرم) با توجه به پیشبینیهای صورت گرفته، میتوان گفت که وضعیت جمعیتی جمهوری اسلامی ایران در 50 سال آینده در وضعیت مطلوبی نخواهد بود و به سمت کاهش جمعیت پیش خواهیم رفت. ضمن آن که جمعیت جوان و فعال کشور نیز به شدت کاهش خواهد یافت. افزایش جمعیت سالمند نیز ضمن عدم توانمندی اقتصادی، نیازمند خدمات بیشتر بخش جوان جمعیت خواهد بود.
اسلاید 7:
اسلاید 8: زمان مناسب ازدواج:نظرسنجی در ایران نشان می دهد که بیش از 90 درصد افراد 20 تا 25 سالگی را سن مناسب برای ازدواج دختران می دانند و کم تر از 5 درصد 26 سالگی و بالاتر را مناسب و مطلوب برای ازدواج دانسته اند.درصد کمی از افراد نیز بالاتر از 30 سال را مناسب می دانند.پبرای ازدواج پسران نیز 21 تا 25 سالگی بیشتر مورد اتفاق افراد و سن ایده آل است؛ البته جوانان سنین بالای 25 سال را مناسب می دانند که این امر مربوط به بالا رفتن سطح در آمد می شود.
اسلاید 9: تعریف جمعیت همه کسانی را که به گونه ای مستمر در یک واحد جغرافیایی(کشور،استان،شهرستان،شهر یا روستا)به صورت خانوار وخانواده زندگی می کنند جمعیت نام نهاده اند.
اسلاید 10: دیدگاه های جمعیتی:دانشمندان گاه افزایش جمعیت را محرک اصلی توسعه و پیشرفت اقتصادی و اجتماعی می شمردند وگاه نیز کیفیت را بر کمیت برتر دانسته، و از افزایش جمعیت گریزان بوده اند. به طور کلی درباره جمعیت چهار دیدگاه وجود دارد که در پی می آید.طرف داران افزایش جمعیتمخالفان افزایش جمعیتطرفداران جمعیت ثابتطرفداران جمعیت متناسب
اسلاید 11: طرف داران افزایش جمعیتآن ها بر این باورند که اساساً توسعه را انسان ها به وجود می آورند.بنابراین جمعیت عامل توسعه است.
اسلاید 12: مخالفان افزایش جمعیتعده ای به تجربه تاریخ متوسل شده اند، اینان برای اثبات نظر خود مبنی بر مطلوب بودن جمعیت کم،جوامع کوچک و خوشبتی نظیر آتن و جمهوری های مستقل ایتالیا(در قرون وسطی)را-که با وجود کمی جمعیت دوره های درخشانی داشتند-مثال می آورند.
اسلاید 13: طرفداران جمعیت ثابتبه باور آن ها، یک جامعه با افزایش چهار چیز می تواند از امکانات اقتصادی و ثروت خود استفاده کند:جمعیت،میزان آسایش و رفاه افراد،میزان مصرف و پس انداز.
اسلاید 14: طرفداران جمعیت متناسبطرف داران جمعیت متناسب معتقدند در تناسب بین جمعیت و منابع به چند عامل توجه کرد:منابع طبیعیاستفاده از تکنولوژیفرهنگ و سازمان اجتماعی هر جامعهنیروی انسانی
اسلاید 15: سياست هاي جمعيتي با رويکرد ارتقاي نرخ باروري (رابطه جمعيت و توسعه اقتصادي)آنچه مانع رشد اقتصادي مي شود جمعيت زياد يا رشد جمعيت نيست بلکه سياست هاي نادرست اقتصادي است. (تجربه چين- هند - برزيل)هند : رشد عظيم اقتصادي همزمان با رشد بسيار سريع در نرخ تولد (بعد از دهه90) چين : رشد بسيار سريع در توسعه اقتصادي علي رغم جمعيت بسيار زياد ( به علت مديريت شايسته نيروي کار)مشکل کشورهاي در حال توسعه در سياستگذاري و عملکرد ضعيف , توزيع نامتوازن ثروت و جمعيت است نه ميزان جمعيت.افزايش جمعيت ← افزايش نيروي کار ← امکان بهره گيري از فرصت هاي بالقوه اقتصادي ← امکان تقسيم کار گسترده در جامعه و کسب مهارت براي نيروي کار ← افزايش بهره وري به علت امکان ايجاد تخصص گرايي ← پيشگيري از صرف بيهوده منافع ← توليد بيشتر ثروت
اسلاید 16: تغییرات جمعیتی در ایرانجمعیت ایران در طول یک قرن اخیر تحولات بی سابقه ای داشته است.جمعیت کشور که در دهه 1335 تا 1345، با نرخ رشد3/1 درصد افزایش یافته بود. در دهه بعدی(1345-55)به دلیل اعمال برنامه تنظیم خانواده به نرخ رشد 2/7 درصد کاهش یافت. اما طی دهمه 1355 تا 1365 با توجه به شرایط و بستر اجتماعی و سیاسی بعد از انقلاب اسلامی- با وجود جنگ و شهادت بسیاری از هم وطنان- نرخ رشد طبیعی جمعیت بار دیگر افزایش یافت و به بالاترین سطح خود در طول تاریخ تحولات جمعیتی ایران(حدود 3/4 درصد در سال) رسید.از همین رو، مسئولان و سیاست گذاران از سال های پایانی دهه 1360 به احیای سیاست کنترل موالید و اجرای برنامه تنظیم خانواده پرداختند.مهیا بودن بستر و شرایط اجتماعی و اقتصادی جامعه برای اجرای این سیاست،زمینه ساز کاهش رشد جمعیتی کشور به حدود 1/9 درصد طی دهه1365 تا 1375 و 1/6 درصد در دهه 1375 تا 1385 گردید
اسلاید 17: آخرین سرشماری نفوس و مسکن در سال 1390 نشان می دهد که نرخ رشد جمعیت کشور در حد فاصل بین سال های 1385 تا 1390 از 1/6 درصد به 1/3 درصد و تعداد خانوار ایرانی نیز به 3/6 نفر کاهش یافته است.پیش بینی می شود با تداوم روند کاهش باروری در حد زیر سطح جانشینی(2/1 فرزند برای هر زوج) در دوره زمانی 1390 تا 1410 رشد سالانه جمعیت ایران به 1 درصد برسد.در حال حاضر ایران در مرحله انتقال ساختار سنی از جوانی به سالخوردگی است.در این فرآیند بر جمعیت میان سال و سال خورده افزوده می شود و از جمعیت نوجوان و جوان آن کاسته می گردد.
اسلاید 18: تاثیر جمعیت بر توسعهجمعیت میتواند به عنوان یک عامل مستقل تاثیراتی بر رشد اقتصادی، نیروی انسانی، عرضه منابع، محیط زیست و بهداشت و سلامتی داشته باشد.
اسلاید 19: جمعیت و رشد اقتصادیرشد اقتصادی جنبه کمّی توسعه اقتصادی را نمایان میسازد. کمّیتی که توسط شاخصهایی نظیر درآمد سرانه، تولید ناخالص ملی و میزان سرمایهگذاری نشان داده میشود. میتوان تاثیر جمعیت بر درآمد را به صورت بهتری از طریق سهم سرانه افراد از آن، نشان داد. به عنوان مثال، اگر میزان رشد تولید ناخالص کمتر از میزان رشد جمعیت باشد، طبیعتاً سهم سرانه افراد از آن کم میشود. کم شدن سهم سرانه افراد از درآمد ملی در مناطق دارای رشد جمعیت بالا و رشد اقتصادی پائین افزایش فقر را به همراه خواهد داشت. هرچند در تعیین رابطه بین رشد اقتصادی و رشد جمعیت مناقشات زیادی وجود دارد، اما چنین برمیآید که در کشورهای درحال توسعه و دارای رشد جمعیتی بالا، رابطه بین رشد اقتصادی و رشد جمعیت معکوس باشد.
اسلاید 20: جمعیت و نیروی انسانیتعداد بالای جمعیت به طور ساده میتواند به تعداد بیشتر نیروی کار منجر شود. همچنین رشد بالای جمعیت، افزایش تعداد نیروی انسانی را موجب میشود. اما اینها ممکن است همیشه با منفعت اقتصادی همراه نباشد. اگر کشور فقیر و سرمایه و زمین کمیاب باشد، افزایش نیروی انسانی به بیکاری میانجامد. بنابراین ساختار و تحولات جمعیت و عوامل دیگر نظیر وضعیت اقتصادی و اجتماعی رابطه جمعیت و نیروی انسانی را (به عنوان عامل تولید) تحت تاثیر قرار میدهند. در یک جمعیت جوان درصد قابل توجهی از جمعیت، کمتر از 15 سال سن دارند در نتیجه نسبت افراد واقع در سن فعالیت، در مقایسه با یک جمعیت غیرجوان، کمتر خواهد بود. اگر یک جمعیت جوان کاهش باروری و در نتیجه کاهش رشد جمعیتی را تجربه کند، سهم افراد واقع در سن فعالیت افزایش خواهد یافت.
اسلاید 21:
اسلاید 22: جمعیت و منابعبقای جمعیت نیازمند وجود بعضی از منابع ضروری نظیر زمین، مواد غذایی، مواد معدنی و مواد انرژی‌زاست. از آنجا که این منابع همیشه به وفور یافت نمیشوند، ایجاد یک رابطه مناسب بین جمعیت و چگونگی مصرف این منابع هدف عمده اقتصاددانان و برنامهریزان است. اگر این منابع تجدیدپذیر و قابل افزایش نباشد، افزایش جمعیت سهم سرانه افراد از این منابع را کاهش میدهد. علاوه‌بر آن، حتی اگر امکان افزایش این مواد وجود داشته باشد، تغییرات در نوع و میزان مصرف آنها سهم سرانه افراد را تحت تاثیر قرار میدهد
اسلاید 23:
اسلاید 24: جمعیت و محیط زیستامروزه یکی از نگرانیهای عمده انسان‌ها باید حفظ اکوسیستم جهانی و منابع آن برای استفاده نسل‌های آتی باشد. توسعه اقتصادی و اجتماعی برای جمعیتهای کنونی باید طوری طراحی شوند که هیچ آسیبی به زندگی آیندگان وارد نسازد، اصلی که به عنوان توسعه پایدار شناخته میشود. در الگوی توسعه پایدار جنبههای غیراقتصادی توسعه مانند وضعیت تندرستی افراد، میزان باسوادی و دسترسی همگان به‌ویژه زنان به امکانات و تسهیلات رفاهی به همان اندازه جنبههای اقتصادی توسعه مثل تولید ناخالص داخلی و تولید ملی دارای اهمیت است
اسلاید 25: جمعیت و بهداشتتوسعه اقتصادی با از بین بردن عوامل بیماریزا، موجب کاهش مرگ‌ومیر و در نتیجه افزایش طول عمر انسان‌ها شده است. اما با افزایش رشد جمعیت، ناشی از توسعه، نیاز به خدمات و امکانات بهداشتی و پزشکی بیشتری برای متعادل نگاه داشتن نسبت جمعیت به این نوع خدمات و امکانات ضروری است. چگونگی حفظ این تعادل برحسب نوع توسعه جوامع متفاوت است. در جوامع توسعهیافته به لحاظ هماهنگی بیشتر بین توسعه اقتصادی و تغییرات جمعیتی (انتقال جمعیتی)، حفظ تعادل فوق بهتر و راحتتر انجام گرفته است. اما در جوامع در حال توسعه به علت رشد در حد بالا و انفجار جمعیتی، امکان آمادهسازی تسهیلات و امکانات لازم بهداشتی و پزشکی میسر نشده است. این عدم تعادل در کشورهای دارای رشد بالای جمعیت، هنوز ارتقاء وضعیت بهداشتی به معیارهای مطلوب را امکانپذیر نساخته است
اسلاید 26: تبدیل کشورهای پرجمعیت به کم جمعیت و تجزیه آنها
اسلاید 27: برخي مشکلات کشورهاي با جمعيت سالمندي بالا : اقتصادي: کاهش نيروي کار – کاهش پرداخت کنندگان ماليات و حق بيمه - افزايش بار مالي سازمانهاي حمايتي و هزينه هاي مراقبت پزشکي– افزايش مراقبت از سالمندان (پزشک ويژه طب سالمندي - پرستار – دارو – تخت بيمارستان- هزينه يهداشتي درماني يک سالمند چند برابر ساير گروههاي سني است .)اجتماعي : افزايش زنان سالمند بي سرپرست (حدود نيمي از زنان بالاي 65 سال در ايران بدون همسراند) – کم رنگ شدن ارزشهاي اخلاقي سنتي در خانواده( فشار بر نزديکان معدود براي مراقبت از آنان و احتمال بي احترامي و بي اعتنايي ) – کمبود فضاي تفريح و آرامش براي سالمند انقراض مصاديق برخي کلمات !
اسلاید 28: تغيير برخي شغل ها و انقراض برخي مفاهيم!!
اسلاید 29:
اسلاید 30: نتیجه گیری
اسلاید 31: پیامبر اکرم(ص) فرمود:ازدواج کنید که من به زیادی جمعیت شما مسلمانان بر ملل دیگر افتخار می کنم.
نقد و بررسی ها
هیچ نظری برای این پاورپوینت نوشته نشده است.