مفاهیم حسابداری صنعتی

مفاهیم حسابداری صنعتی

اسلاید 1: مفاهيم حسابداري صنعتي مقدمه : حتماً تاكنون بارهاو بارها با اين واژه برخورد داشته ايد . به راستي حسابداري بهاي تمام شده چيست ؟ چرا مديران مالي سازمانها همواره سعي دارند تا خود را به مرحله اي برسانند كه بتوانند از اين شاخه از فن حسابداري استفاده نمايند ؟ آيا اين درست است كه بعضي ميگويند به واقع نميتوان حسابداري بهاي تمام شده را به صورت كامل در شركتهاي ايراني پياده سازي نمود ؟ اينها سئوالاتي بودند كه براي خود من نيز در زمان دانشجوئي وجود داشتند و حتي بعضي جزئيات هم اكنون هم برايم بي پاسخ مانده اند . اكثر كارشناسان مالي ، حسابداري صنعتي را آنچنان كه بايد نمي شناسند و در مراكز آموزشي نيز دروس مربوط به آن ، علاوه بر آنكه تنها به صورت تئوري ارائه ميگردد ، آنقدر حجيم و ثقيل مينمايد كه اكثر دانشجويان تنها به منظور كسب امتياز قبولي دروس مربوط به اين واحد را فرا ميگيرند ، بطوريكه پس از گذشت چندماه از مطالعه اين دروس از جوابگوئي به ساده ترين مسائل حسابداري صنعتي نيز عاجزند.

اسلاید 2: به راستي چرا ؟ آيا حسابداري بهاي تمام شده واقعاً اينقدر پيچيده و دور از ذهن است كه هركسي توانائي انجام آن را نداشته باشد و يا اينكه آنرا بيش از آنچه كه هست سنگين ، حجيم و تخصصي نشان داده اند ؟اينها همه سئوالاتي است كه هركس ممكن است بنا به سليقه ، دانش و هنر خود پاسخ متفاوتي به آن بدهد . ولي من اميدوارم شما خواننده گرامي بتوانيد پس از مطالعه آنچه كه سعي ميشود در ادامه جهت معرفي اين شاخه از فن حسابداري به صورت بسيار ساده بيان گردد ، پاسخي درخور براي سئوالات فوق كه لااقل خودتان را راضي كند ، داشته باشيد . منظور از حسابداري صنعتي چيست؟ حسابداري صنعتي شاخه اي از هنر و فن حسابداري است كه وظيفه جمع آوري اطلاعات مربوط به عوامل هزينه و محاسبه بهاي تمام شده محصولات و خدمات را بر عهده داشته و با تجزيه و تحليل و بررسي گزارشها و راههاي توليد ، روشهاي كاهش بهاي تمام شده توليدات و خدمات را ارائه مي نمايد .

اسلاید 3: اهميت حسابداري صنعتي :حسابداري صنعتي كه گاهي اوقات به حسابداري مديريت نيز مشهور است بايد به عنوان يك بازوي قوي در اختيار مديريت در ارتباط با برنامه ريزي و كنترل فعاليتها تلقي گردد. در حقيقت حسابداري صنعتي مدير را با ابزار حسابداري مورد نياز جهت برنامه ريزي ، كنترل و ارزيابي عملياتي مجهز ميكند .مديريت با استفاده از حسابداري صنعتي ، بهاي تمام شده توليدات را محاسبه ميكند و كنترل خود را برروي هزينه هاي مواد ، دستمزد و ساير هزينه هاي توليد اعمال ميكند . مديران اگر گزارشات دقيق و صحيحي از عوامل هزينه نداشته باشند در تصميم گيري خود در راستاي افزايش بهره وري و توليد يا ديگر تصميم گيريهاي اساسي خود با مشكل مواجه خواهند شد .

اسلاید 4: كاربرد و وظايف حسابداري صنعتي :گاهي تصور ميشود كاربرد حسابداري صنعتي و بهاي تمام شده تنها محدود به كارخانجات و صنايع توليدي بزرگ مي باشد. هرچند شايد شاخص ترين كاربرد آن در اين جهت باشد ، ولي ساير مؤسسات نيز از اين حسابداري بهره برده و از روشهاي حسابداري بهاي تمام شده در شركتهاي بيمه ، بانكها ، شركتهاي حمل و نقل و هواپيمائي ، دانشگاهها و بيمارستانها در جهت كارائي و كسب سود بيشتر استفاده ميگردد . براي مثال در ساده ترين حالت شركت هاي حمل و نقل همواره سعي در محاسبه و تعيين قيمت تمام شده و هزينه حمل يك واحد كالا و يا يك نفر مسافر را دارند .و اما بطور كلي ميتوان وظايف زير را براي حسابداري بهاي تمام شده منظور كرد : پيش بيني و برآورد هزينه هاي يك دوره. جمع آوري ، تفكيك و تسهيم هزينه هاي توليد. ارزيابي و قيمت گذاري محصولات .

اسلاید 5: ياري مديران در جهت انتخاب بهترين راه حل ممكن. كنترل هزينه ها و كاهش آن تا حداقل ممكن و منطقي. ياري مديران در جهت برنامه ريزي بهتر و اجراي آن . تفاوت حسابداري صنعتي با حسابداري مالي :حسابداري صنعتي ، اساساً دانشي است كه داراي خصوصيت دوگانه است . از طرفي داراي ويژگي حسابداري مالي است و از اين نظر به حسابداري مالي كمك ميكند تا بتواند قيمت تمام شده كالاي فروش رفته يا خدمت انجام شده را محاسبه و سود وزيان دوره مالي را تعيين نمايد و از طرف ديگر داراي طبيعت حسابداري مديريت است و با اطلاعاتي كه محيا مي نمايد ، مديريت را در برنامه ريزي ، كنترل ، ارزيابي عملكرد و تصميم گيري كمك ميكند و از اين نظر از مهمترين ابزار مديريت به شمار ميرود.حسابداري صنعتي مجموعه رويه روالهاي منظم براي ثبت و گزارش قيمت تمام شده كالاي ساخته شده و خدمات انجام شده در كل و جزئيات اين سيستم شامل روشهائي براي تشخيص ، طبقه بندي ، تخصيص ، جمع آوري و

اسلاید 6: گزارش هزينه هاي توليدو مقايسه آن با هزينه هاي از پيش تعيين شده و استاندارد است .حسابداري صنعتي حلقه اتصال دو حسابداري مالي و مديريت است .و اما تفاوتهاي حسابداري مديريت با حسابداري مالي :1 – از نظر استفاده كنندگان اطلاعات ، استفاده كنندگان اطلاعات حسابداري مديريت ، افراد و مديران درون سازمان هستند ولي در حسابداري مالي علاوه بر درون سازمان ، گروههاي ذينفع و علاقمند خارجي مانند رقبا و موسسات مالي و اعتباري و بانكها نيز از اطلاعات حسابداري مالي استفاده مينمايند.2 – حسابداري مديريت مقيد و محدود به ضوابط معين و مشخصي نيست زيرا تنها در خدمت افراد و مديران درون سازماني است ولي حسابداري مالي مقيد به اصول ، مفروضات و ميثاقهاي حسابداري مي باشد . البته حسابداري صنعتي روشها و اصول مورد استفاده حسابداري را نفي نمي نمايد بلكه دربرگيرنده يك نظام صحيح ، دقيق و مناسبتر جهت ثبت و اندازه گيري عوامل هزينه از لحظه شروع تا تكميل فرآيند مي باشد .

اسلاید 7: 3 – گزارشهاي حسابداري مديريت اغلب به واحدهاي تابعه و بخشهاي درون سازمان به تفكيك توجه دارد و تركيبي از اطلاعات تاريخي ، پيش بيني ها و برآوردها را بكار ميگيرد ولي در حسابداري مالي گزارشات ، كل واحد انتفاعي را در برميگيرد و تنها از اطلاعات مبتني بر گذشته ( آنچه كه واقعاً اتفاق افتاده ) استفاده ميكند . خلاصهدير زماني نيست كه با ايجاد و توسعه بي سابقه سازمانهاي صنعتي و ازدياد روزافزون كارخانجات و گردش سريع چرخهاي اقتصادي كشور و بالا رفتن ميزان عرضه و تقاضا ، مسئولين امور و صاحبان كارخانجات ، با توجه به مشكلات موجود در زمينه قيمت تمام شده واحد محصول و محاسبه قيمت تمام شده واحد محصول و محاسبه سود و زيان دانستند كه منحصراً با استفاده از روشهاي نوين حسابداري صنعتي كه در كشورهاي مترقي متداول است و همچنين با استفاده از روشهاي نوين حسابداري صنعتي كه در كشورهاي مترقي متداول است و

اسلاید 8: همچنين با استفاده از روشهاي آماري صحيح و تهيه و تنظيم گزارشهاي مالي ميتوان هزينه توليد را تقليل و درنتيجه درآمد بيشتري تحصيل نمود . اصولاً حسابداري صنعتي به راهها و روشهاي مقابل اطلاق مي شود : جمع آوري و تخصيص هزينه هاي تاريخي به واحد كالا و دواير به منظور ارزشيابي موجوديها و تعيين درآمدهاي حاصله . معمولاً ، امروزه بدان خاطر حسابداري صنعتي از حسابداري مديريت قابل تفكيك است كه مي تواند هدفهاي متعددي را تامين نمايد . اينك حسابداري صنعتي ، به مسئله جمع آوري و ارائه اطلاعات ، به منظور اتخاذ انواع تصميماتي اطلاق مي گردد كه دامنه شان از ادارهء انجام عمليات روزمره تا اتخاذ تصميمات استراتژيك غير جاري و تعيين خط مشي هاي اصلي سازمان ادامه يابد . حسابداري صنعتي همچون گذشته در امر رعايت جنبه هاي حقوقي تهيه گزارشها براي سهامداران ،

اسلاید 9: بستانكاران ، نهاد هاي دولتي و ساير گروههاي خارجي كمكهاي شاياني خواهد كرد . متاسفانه چندي قبل بواسطه عدم توجه به اصول و تئوريهاي حسابداري صنعتي و نتايج گرانبهاي حاصله از اجراي آن ، مسئولين و صاحبان كارخانجات و سازمانهاي صنعتي همواره با مشكلات و معضلات عديده اي در زمينه امور مالي مواجه مي گرديدند و چه بسا ضررهاي هنگفت و جبران ناپذيري متحمل شده كه احتمالاً به اضمحلال و انحلال سازمان منتهي مي گشت . نكته اصلي كه در حسابداري صنعتي مورد توجه خاص قرار مي گيرد ، اين است كه به مديران كمك شود تا بتوانند به حال و آينده نسبتاً دور ، دست پيدا كنند . توجه به گذشته تا آنجا قابل توجيه است كه در امر پيش بيني كمك نموده و پيش نيازهاي تهيه گزارشهاي خارجي را تامين نمايد .

اسلاید 10: اخيراً در نتيجه تحولات و پيشرفتهاي عظيم اقتصادي در كشور ، استفاده از روشهاي حسابداري قيمت تمام شده ، مورد توجه تمام دستگاهها و سازمانهاي صنعتي كشور قرار گرفته است . از همين رو ضرورت وجود سيستم مكانيزه حسابداري صنعتي كاملاً به چشم مي خورد . 1) امكان تعريف الگوي دريافت اطلاعات (شابلون) از سيستم حسابداري مالي2) دريافت و ثبت اطلاعات مراكز هزينه به تفكيك عوامل هزينه 3) دريافت و ثبت اطلاعات ريالي و تعدادي توليد ، مصرف ، خريد و فروش و .....4) دريافت و ثبت اطلاعات مواد ، محصولات و كاركرد ماشين آلات به تفكيك انواع كار ( كار مستقيم ، توقفات مجاز و ..... )

اسلاید 11: 5) امكان محاسبه نرخ دقيقة كاركرد ماشين آلات و ارائه گزارش محاسبه بصورت كاركرد و نرخ دقيقه كاركرد ( به تفكيك كاركرد كل و كاركرد مفيد )6) دريافت و ثبت اطلاعات ضرايب و مباني تسهيم هزينه و اولويت هاي تسهيم مراكز هزينه 7) امكان انجام تسهيم هزينه به دو روش يك طرفه و دو طرفه 8) ثبت اطلاعات دوره هاي مختلف تسهيم به منظور تهيه گزارشات مقايسه هزينه ها در دوره هاي متفاوت 9) امكان ارائه گزارش تسهيم به دو حالت ” مراكز دهنده – مراكز گيرنده ” و ” مراكز گيرنده – مراكز دهنده” ( به تفكيك عوامل هزينه ) 10) دريافت و ثبت اطلاعات ساختار محصول ( BOM ) به صورت درختي

اسلاید 12:  نمايش درختي ساختار محصول  تشخيص خودكار مواد خام ( خريداري ) ، نيمه ساخته و محصول نهايي از طريق بررسي ساختار هاي محصول  ثبت اطلاعات مواد و قطعات مصرفي در يك محصول  ثبت اطلاعات زمان كار مراكز هزينه براي هر قطعه يا محصول ( به تفكيك عوامل هزينه )  امكان چاپ كل ساختار محصول به صورت درختي 11) مشاهده مقدار مصرف مواد و قطعات در محصولات مختلف 12) مشاهده مقدار زمان كار مراكز هزينه در ساختار محصولات مختلف 13) امكان محاسبه رده ساخت قطعات و محصولات 14) امكان تعيين و ثبت انواع روشهاي محاسبه قيمت تمام شده

اسلاید 13: 15) امكان اجراي هر يك از روشهاي تعيين شده در مرحله قبل و ثبت اطلاعات حاصله 16) ارائه گزارش توجيهي نتايج محاسبه قيمت تمام شده بصورت درختي 17) امكان تعيين نسبت هزينه هاي ثابت به متغير جهت يكايك مراكز18) امكان محاسبه نقطه سر به سر و حاشيه سود فروش محصولات19) امكان تعريف شابلون سند مالي به منظور صدور اسناد مالي ( به تفكيك سند تفاوت مصرف ، سند تفاوت قيمت تمام شده توليد و سند تفاوت قيمت تمام شده فروش 20) امكان تعريف شابلون سند مالي به منظور صدور سند تسهيم هزينه 21) گزارشات :

اسلاید 14: - نحوه سرشكن مصرف مواد ( توجيه مصرف مواد اوليه در محصولات و نيم ساخته ها ) - نحوه سرشكن مراكز هزينه( توجيه زمان مصرف شده جهت ساخت محصولات و نيم ساخته ها) - ماتريس كاركرد مراكز توليدي ( كار مستقيم ( مفيد ) و كارهاي غير مفيد ) - گزارش خطي قيمت تمام شده محصولات و نيم ساخته ها به تفكيك مواد ، دستمزد ، سربار - گزارش خطي سود و زيان محصولات و نيمه ساخته ها - گزارش گردش انبار محصول ، نيمه ساخته ها و مواد اوليه

اسلاید 15: كالا چيست؟عبارت است از اجناسي كه به منظور فروش مشتريان، از توليد كننده يا عمده فروش خريداري مي گردد.در معاملات تجاري تمام يا بخشي از اجناس مورد معامله بنا به دلايلي از سوي خريدار به فروشنده برگشت داده مي شوند مانند عدم مطابقت كالاهاي دريافتي با سفارش خريد.حسابداران براي گزارش وضعيت مالي يک مؤسسه در يک زمان معين و عملكرد مالي يک مؤسسه در يک دوره معين اقدام به تهيه صورت هاي مالي براي آن مؤسسه مي نمايند.

اسلاید 16: صورتحساب سود و زيان: در يک مؤسسه بازرگاني براي تعيين سود خالص دوره مالي تمام هزينه ها از فروش خالص، كسر مي گردد. هزينه ها شامل بهاي تمام شده كالاي فروش رفته و هزينه هاي عملياتي مي باشد.هزينه هاي عملياتي هزينه هايي هستند كه براي انجام امور و اداره عمليات مؤسسه بازرگاني صرف مي شود.براي محاسبه سود خالص يک مؤسسه بازرگاني «فروش خالص»، «بهاي تمام شده كالاي فروش رفته» و «هزينه هاي عملياتي» سه جزء اصلي به شمار مي آيد.در نمودار نحوه محاسبه سود و زيان را در مؤسسات بازرگاني ملاحظه مي كنيد:

اسلاید 17: فروش خالص:اولين جزء، در صورتحساب سود و زيان است. براي محاسبه مبالغ برگشت از فروش و تخفيفات و همچنين تخفيفات نقدي فروش از مبلغ فروش ناخالص كسر مي شود.بهاي تمام شده كالاي فروش رفته: دومين جزء، در صورتحساب سود و زيان است. موجودي كالاي اول دوره، بهاي تمام شده كالاي خريداري شده و موجودي كالاي پايان دوره سه جزء اصلي براي محاسبه هستند.

اسلاید 18: موجودي كالا در اول دوره + بهاي تمام شده كالاي خريداري شده = بهاي تمام شده كالاي آماده براي فروش = موجودي کالا در پايان دوره + بهاي تمام شده کالاي فروش رفته براي تعيين بهاي تمام شده کالاي خريداري شده

اسلاید 19: خلاصه مشخصات سيستم حسابداري صنعتي دريافت و ثبت اطلاعات مراكز هزينه . دريافت وثبت اطلاعات ريالي و تعدادي توليد ، مصرف ، خريد و فروش . دريافت و ثبت اطلاعات مواد ، محصولات و كاركرد ماشين آلات به تفكيك انواع كار (كار مستقيم، توقفات مجاز و ...). دريافت ، ثبت و سازماندهي اطلاعات ساختار محصول ) B.O.M ( به صورت واحدمند (MODULAR) به تفكيك فرمولهاي مختلف در هر كارگاه . دريافت و ثبت اطلاعات ضرايب و مباني تسهيم هزينه . محاسبه قيمت تمام شده بر مبناي قيمت استاندارد ، ميانگين ، آخرين خريد ، ارزبري براساس مصرف واقعي و استاندارد مواد و ماشين آلات . ثبت اطلاعات دوره هاي مختلف تسهيم به منظور امكان ارائه گزارش روابط متقابل مراكز هزينه .

اسلاید 20: تعيين مواد خام (خريداري) ، نيمه ساخته و محصول نهايي توسط سيستم از طريق بررسي ساختارهاي محصول. امكان تعيين روشهاي مختلف تسهيم (يك طرفه ، چندبار دو طرفه و ...) . امكان تعيين نرخهاي مختلف بكارگيري ماشين آلات از طريق انتخاب محدوده هاي گوناگون انواع كار . ارائه گزارش توجيهي نحوه محاسبه قيمت تمام شده به تفكيك هاي كارخانه ، محصول و فرمول ساخت . توليد گزارش توجيهي نحوه انجام تسهيم هزينه . ارائه گزارشات موردي به تفكيك مراكز توليدي ، خدماتي و اداري . امكان آزمايش برنامه هاي مختلف توليد و پيش بيني ميزان مواد و ماشين آلات مورد نياز. تعيين مغايرت بكارگيري ريالي / تعدادي حول محورهاي مواد و ماشين آلات در سطوح كارخانه ، محصولات و فرمولهاي ساخت .

اسلاید 21: اصل بهاي تمام شدهارزش تاريخي يا همان بهاي تمام شده قابل اعتماد است زيرا همواره ميتواندازطريق مراجعه به اسنادومدارک اوليهمربوط به معاملات تاييد واثبات شودارزش تاريخي يا همان بهاي تمام شده مصرف عادلانه اقلام درزمان معامله است زيرا قاعدتااز معامله اي منصفانهتوسط خريدا وفروشنده آگاه بدست مي ايد ارزش تاريخي يا بهاي تمام شده معتبر است زيرا بر معامله واقعي مبتني است ودرتعيين آن قضاوت وبراورد دخالت ندارد.انتقادي که بر بهاي تمام شده وارد است اين است که تغييرات حاصل از قيمت اقلام مختلف تنها درزمان معامله نسبت به آنها اندازه گيري وثبت ميشود.

اسلاید 22: 2- تحقق درامد:درمبناي اين اصل وتنها ذرصورت بذيرش فرض تعهدي ودوره مالي براي شناسايي درامد دوشرط لازم است انجام شده باشد.1-تعهدي ايجاد شده باشد 2- معامله صورت گرفته باشد.3- تتابق درآمدهاي يک دوره با هزينه هاي همان دوره:طبق اين اصل ابتدا بايد درآمدهاي دوره مالي شناسايي شودسبس هزينه هاي متحمل شده براي کسب اين درآمد بدست آيد ونهايتا با مقابله درآمدها با هزينه ها مبادرت به اندازه گيري دقيق سود ويزه دوره مالي گردد.4- افشا:طبق اين اصل مي بايست کليه اطلاعات لازم که جهت تصميم گيري مفيد ميباشد افشاگردداین اطلاعات می تواند درصورتهای مالی ویا ذریادداشتهای توضیحی به صورت صورتهای مالی آورده شود.

اسلاید 23: خلاصه مشخصات سيستم حقوق و دستمزد ثبت اطلاعات مشخصات پرسنلي ، احكام ترميم حقوق و مزايا ، كاركرد ماهانه و روزانه ، اضافات و كسورات و امكان تعديل آنها . انجام محاسبات مربوط به كليه پرداختها و كسورات و تهيه سند مكانيزه به تفكيك مراكز هزينه ، واحدها ، نوع شغل و ...... جهت تغذيه به سيستم حسابداري مالي . معرفي انواع پرداختها و كسورات . معرفي انواع كاركرد ها . عمليات مربوط به وامهاي مختلف كاركنان . پرداخت مساعده براساس ضوابط هر شركت . پرداخت حقوق و مزايا به تفكيك محل كار ، واحد ها ، مراكز هزينه ، شهرهاي مختلف و .... محاسبة عيدي و پاداش سالانه و امكان صدور سند ذخيره عيدي مكانيزه به سيستم مالي .

اسلاید 24: محاسبة ذخيره سنوات ( بازخريد كاركنان ) و امكان صدور سند مكانيزه به سيستم مالي . محاسبه تعديلات معوق ( Back ) بصورت نامحدود . اعمال پرداختها و كسورات معوق در تاريخهاي تحقق يافته با درنظر گرفتن تاثيرات حاصله در سقف بيمه ، ماليات و ...... در ماه مربوطه . اعمال كليه تغييرات ناشي از تغيير در قوانين و روشهاي حقوق و دستمزد ، بدون نياز به تغيير در برنامه ها. توليد گزارشات استاندارد سيستم نظير گزارش بيمه ، ماليات و ... ارائه اطلاعات عملياتي ، تاريخچه اي و مديريتي كاركنان از طريق امكان طراحي و توليد گزارشات پيش بيني نشده . طراحي فرمهاي مورد نظر بطور دلخواه و چاپ آنها . ثبت اطلاعات عمومي شركت براي جلوگيري از عمليات داده آمايي تكراري جهت كليه كاركنان . داشتن پايگاه اطلاعاتي مشترك با سيستم پرسنلي جهت اعمال لحظه اي اسناد وارده در سيستم پرسنلي .

اسلاید 25: طراحي فرمهاي ورودي اسناد حقوق جهت انطباق سي ستم با فرمهاي جاري هر سازمان . محاسبه ماليات به سه روش ماليات سالانه ، ماليات سال تا ماه و ماليات ماهانه . محاسبه انواع بيمه هاي خدمات درماني ، تامين اجتماعي و بيمه هاي خصوصي . صدور سند خودكار در بخش اسناد جاري و معوقه حقوق جهت تسهيل در امر داده آمايي اطلاعات . تهيه گزارشات متنوع از ماههاي گذشته بصورت نامحدود بدون نياز به ذخيره سازي و بازيابي اطلاعات . معرفي نحوه محاسبه اضافات و كسورات بصورت خاص جهت انطباق با رويه هاي جاري هر سازمان . معرفي كاربران ، گروه كاربران و محدوده عملياتي آنها جهت تامين امنيت اطلاعات . تعريف نحوه دسترسي و جستجوي فرد يا گروهي از افراد در تمامي بخش هاي اطلاعاتي سيستم مانند : · معرفي مشخصات كاركنان· اسناد جاري حقوق و دستمزد· اسناد معوقه حقوق و دستمزد· تعذيه كاركرد

اسلاید 26: پايان