مهاجرت

مهاجرت

اسلاید 1: موضوعمهاجرت

اسلاید 2: درس: مبانی جامعه شناسیاستاد : جناب آقای عباسیتهیه کنندگان: علی عرب صالحیمیثم قندادی

اسلاید 3: مقدمهمهاجرت يكي از پديده هاي مهم جمعيتي است كه امروزه ،به خصوص در كشورهاي جهان سوم مورد توجه است. افزايش سريع جمعيت شهرها،نبود امكانات شهري متناسب ، ايجاد محله هاي حاشيه نشيني ،فقر و كمبود بهداشت گريبانگير اكثركشورهاي جهان سوم وازآن جمله ایران است. «علت يابي مهاجرتهاي بي رويه ،تاكنون به يك نظريه جامع و مانع در اين خصوص نينجاميده است و بررسيهاي انجام شده ، هر يك جزيي از اين پديده را مورد بررسي قرار داده و كمتر توانسته است اصلي كلي را به اثبات برساند .

اسلاید 4:

اسلاید 5: در برخي نظريه هاي كل گرا نيز كه در سطح كلان به بررسي پرداخته اند به علت ضعف تبيين ، نتيجه مطلوب به دست نيامده است .از اينرو ، بررسي اين پديده ،تلاش و كوشش صاحب نظران را مي طلبد. بخصوص بر متفكران كشورهاي جهان سوم كه بشدت از عوارض مهاجرت رنج مي برند فرض است كه به اين مسايل بيشتر توجه كنند،براي حل مسائل ،از تفكر خويش بهره بگيرند و از به كار بردن تفكرات غربي كه با توجه به مسائل اجتماعي خود آنان و يا حداكثر از ديدگاه جامعه خويش به مسائل جهان سوم حاصل شده است ،پرهيز كنند .

اسلاید 6: تعريفمهاجرت از ديدگاه جامعه شناسي يك امر اجتماعي و به بيان رياضي تابعي از برآيند دو نيروي هم رانش و كنش است .واژه ی مهاجرت در فرهنگ فارسی معین به معنی از موطن خود به جایی دیگر انتقال کردن آمده است.همچنین در لغت نامه ی دهخدا به معنی ترک دیار گفتن و در مکان دیگر اقامت کردن می باشد.مهاجرت به معنی اعم کلمه عبارت است از ترک سرزمین اصلی و ساکن شدن در سرزمین دیگر به طور دایم یا مؤقت.ولی به معنی اخص کلمه که مهمترین نوع تحرک جمعیت میباشد عبارت است از جابه جایی دسته جمعی یا انفرادی انسانها به طور دائم بدون قصد بازگشت به مبدأ .(جوان،1380،ص316 )

اسلاید 7: متأسفانه اتفاق کلی در مفهوم مهاجرت بین صاحب نظران وجود ندارد ولی به طور کلی شاید بتوان مهاجرت را از دیدگاه جغرافیای جمعیت چنین تعریف کرد که مهاجرت عبارتست از جابه جایی بین دو واحد جغرافیایی و به عبارت دیگر ترک یک سرزمین و اسکان در سرزمین دیگر.

اسلاید 8: نظریه های مهاجرت به طور کلی در خصوص عوامل مؤثر در شکل گیری مهاجرت،دیدگاه هایی متفاوت وجود دارد.در مورد مهاجرت کارکردهای.اقتصادی،اجتماعی،سیاسی،جمعیتی،ارتباطی،اداری و...مؤثر هستند.در خصوص مهاجرت نظراتی گوناگون و متنوع ارائه داده شده است که در اینجا به بررسی چهار مورد از این نظریات میپردازیم.

اسلاید 9: نطریه ی کارکرد گرایان :این نظریه بر تبیین دلایل و پیامدهای مهاجرت استوار است و در خصوص دلایل مهاجرت بر این فرض تأکید می کند که تمام نیازهای اجتماعی در چارچوبی از نظام اجتماعی آموخته میشوند.

اسلاید 10: کنش گران در یک نظام به نیازهایی باور دارند که در آن نظام نمی توانند آن ها را براورده سازند؛زیرا خصایص ساختن نظام های اجتماعی و کنش گران هرگز در طول زمان ایستا نیستند.این دیدگاه در توجیه مهاجرت روستاییان عقیده دارد:از ان جا که نیازهای اجتماعی افراد در محیط های روستایی بر آورده نمی شوند و در تعدادي از شهرها پاسخي صحيح براي آن ها وجود دارد، از اين رو گونه اي عدم تعادل ميان

اسلاید 11: جوامع روستايي و شهري ايجاد ميشود و روستاييان براي برآورد نيازهاي خود دست به مهاجرت مي زنند؛ بنابراين از ديد گاه اين نظريه، مهاجرت روستا شهري، ناشي از عدم تعادل هاي اقتصادي و اجتماعي موجود بين مناطق مختلف است.(تقوی،1381،ص65)

اسلاید 12:

اسلاید 13: 2.نظریه ی وابستگی مهاجرتوابستگي، علل و پيامدهاي مهاجرت را در ارتباط با هم مي دانند؛ زيرا از نظر آن ها مهاجرت و توسعه نابرابر با يكديگر ارتباط متقابل دارند و يكديگر را تقويت مي كنند. نظريه پردازان مكتب وابستگي در بحث مهاجرت، عدم توسعه را در نظر داشته و تحليل هاي خود را در ارتباط با آن ارائه كرده اند. در اين ديدگاه مهاجرت روستا به شهر، قانونمند و در عين حال پيچيده تصور شده است كه در بردارنده . اين خصوصيات مي باشد:

اسلاید 14: 1. فراگير نبودن مهاجرت2. اجباري بودن مهاجرت3. وجود الگوي معين 4. اقتصادي بودن مهاجرت5. محدوديت مهاجران به نيروي

اسلاید 15: كارافزايش و تنوع مشاغل شهري موجب ميشود تا شهرها در نظر روستا ييان بيكار مدينه فاضله به نظر بيايد و همراه با جاذبه هاي خود در مقابل دافع ههاي روستا مهاجرت را ايجاد مي كند (پاپلي يزدي، 1381،ص189)

اسلاید 16:

اسلاید 17: 3. نظريه مهاجرتي مايكل تودارو ( 1975 ): مايكل تودارو در اين نظريه سعي كرده است تا مهاجرت شدت يافته از روستا به شهر را با بيكاري ر و به رشد شهري توضيح دهد. فرضيه آغازين وي اي ن است كه مهاجرت عمدتاً پديده اي اقتصادي است و با بيكاري، تصميم به مهاجرت منطقي است. تودارو مي گويد اگر تفاوت درآمد بين مناطق شهري و روستايي 100 درصد باشد ، يعني اگر شخصي در روستا بدون هيچ درآمدي باشد و احتمال يافتن كار در شهر براي او 60 درصد باشد، بنابراين درآمد او در شهر 60 واحد است و فرد روستايي به شهر مهاجرت مي كند.

اسلاید 18: 4. نظريه عوامل مياني اورت، اس، لي ( 1966 ):اين نظريه مهاجرت را تحت تأثير چهار عامل عمده تبيين مي كند: 1. عوامل مرتبط با حوزه مبدأ مهاجرت (برانگيزنده و . بازدارنده) 2. عوامل مرتبط با حوزه مقصد مهاجرت (برانگيزنده و بازدارنده ) 3 موانع موجود در جريان مهاجرت از مبدأ به مقصد 4. عوامل شخصي. نظريه وي به تئوري دافعه و جاذبه معروف است و بر اين اساس، آن صورتي كه برآيند عوامل برانگيزنده و بازدارنده مثبت باشد به مهاجرت در فرد ايجاد م يشود و اگر شخص نتواند اين تمايل را از بين ببرد و موانع موجود در جريان مهاجرت نيز ت أثير بازدارنده اعمال نكند، مهاجرت عينيت مي يابد و فرد حركت خود را از مبد أ به مقصد آغاز مي كند. وي امكانات بيشتر آموزشي، اشتغال و درآمد را در مبد أ از جمله عوامل جاذبه مي داند و در مقابل، هزينه هاي بالاي زندگي در محل جديد، دوري از خانه و كاشانه و آلودگي محيط زيست را از عوامل دافعه محسوب میكند. نقطه قوت نظريه لي، تأكيد درست و به جاي او بر عوامل شخصي است. تحت تأثير اين عوامل است كه برخياز افراد مهاجرت را ترجيح مي دهند و به آن مبادرت مي ورزند و برخي ديگر در محل سكونت خود باقي مي مانند .)?m//g

اسلاید 19: مهاجرت در ایرانبه طور کلی سه دوره ی مهاجرت (روستاـشهری) را در ایران از دهه ی30 تا کنون میتوان مشخص نمود:الف ـدر دوره ی اول که به قبل از اصلاحات ارضی بر میگردد،میزان مهاجرت ها بسیار پایین بوده است و اکثر مهاجرت ها بین روستاها صورت میگرفته است.ب ـدوره ی دوم مهاجرت های روستایی بین سال های 1345تا 1365 رخ داده است . این دوره با اجرای قوانین اصلاحات ارضی رژیم سابق همراه بوده است.عوامل متعددی به افزایش مهاجرت در این دوره کمک کرده اند از جمله میتوان به بیکار شدن روستاییان در نتیجه ی دگرگون شدن سیستم زراعتی سنتی به نظام ماشینی کشاورزی و جایگزین شدن ماشین به جای نیروی انسانی و گسترش صنایع شهری اشاره نمود .

اسلاید 20: ج ـ دوره ی سوم مهاجرت روستا به شهر از ابتدای وقوع انقلاب اسلامی تا نیمه ی دوم دهه ی 70 ادامه میابد در اوایل انقلاب کاهش قابل ملاحظه ای در اهنگ مهاجرتهای روستایی حاصل شد اما از دهه ی 60 دوباره مهاجرت های روستایی آغاز شد از مهمترین انگیزه ی مهاجرت در این دوره از حیث اقتصادی عدم تعادل میان بازده ی نیروی کار روستایی و اقتصاد شهری و از حیث اجتماعی،انزوا زدایی جامعه روستایی و ارتقای تحرک روانی و اجتماعی روستاییان بود که در این فرایند جنگ و انقلاب تأثیر مهمی داشته اند .از این رو مهاجرتهای عظیم روستاییان بی زمین و دهقانان به شهرها اغاز شد مهاجرتهای روستایی در این دوره با ترک زمین،فروش احشام،کاهش شدید در تولیدات کشاورزی ،گرایش خاص روستاییان با درامد بالاتر به زندگی شهری و ایجاد یک قشراز دهقانان ثروتمند همراه بود.

اسلاید 21:

اسلاید 22: آمار مهاجرت طی سالهای1375 تا1385:براساس نتایج سرشماری‌های نفوس و مسکن در فاصله سال‌هاي 1385-1375، در مجموع 12148148 نفر محل سكونت خود را ترك كرده و در محلي غير از محل اقامت قبلي خود ساكن شده‌اند. از اين تعداد، محل اقامت قبلي 11783772 نفر (97 درصد) داخل كشور و 260495 نفر (2.14 درصد) خارج از كشور بوده است و 103881 نفر (0.86 درصد) نيز محل اقامت قبلي خود را اظهار نكرده‌اند.

اسلاید 23: در مجموع 11783772 نفر كه طي سال‌هاي 1375 تا 1385 محل اقامت خود را در داخل كشور تغيير داده‌اند، 4774041 نفر (40.51 درصد) در بين استان‌هاي كشور و 7009731 نفر (59.49‌ درصد) در داخل‌استان‌هاي ‌محل زندگي خود جابه‌جا شده و محل سكونت جديد انتخاب كرده‌اند.

اسلاید 24: همچنين از مجموع 7009731 نفر كه طي سال‌هاي 1375 تا 1385 محل اقامت خویش را در محدوده استان محل زندگي خود تغيير داده‌اند، محل اقامت قبلي 3898043 نفر (55.61 درصد) شهرستان محل سرشماري و 3111690 نفر (44.39 درصد) شهرستان‌هاي ديگر استان محل سرشماري بوده است.

اسلاید 25: بررسي مهاجران برحسب منشأ شهري يا روستايي نشان مي‌دهد، از مجموع 11783772 نفر كه طي سال‌هاي 1375 تا 1385 محل اقامت خود را در داخل كشور تغيير داده‌اند، محل اقامت قبلي 8389676 نفر (71.20 درصد) نقاط شهري (منشأ شهري) و 3394096 نفر (28.80 درصد) نقاط روستايي (منشأ روستايي) بوده است.

اسلاید 26: از مجموع 8389676 نفر مهاجران كه محل اقامت قبلي خود را شهر اعلام كرده‌اند 6385665 نفر (76.11 درصد) به ساير شهرها (مهاجران شهر به شهر) و 2004011 نفر (23.89 درصد) به نقاط روستايي (مهاجران شهر به روستا) وارد و ساكن شده‌اند.

اسلاید 27: همچنين از مجموع 3394097 نفر كه محل اقامت قبلي خود را روستا اعلام كرده‌اند، 2330054 نفر (68.65 درصد) به شهر (مهاجران روستا به شهر) و 1064043 نفر (31.35 درصد) به ساير نقاط روستايي (مهاجران روستا به روستا) وارد و ساكن شده‌اند.

اسلاید 28: از مجموع 260495 نفر مهاجري كه محل اقامت قبلي خود را خارج از كشور اعلام كرده‌اند، 198159 نفر (76.07 درصد) به نقاط شهري و 62336 نفر (23.93 درصد) به نقاط روستايي كشور وارد و ساكن شده‌اند .

اسلاید 29:

اسلاید 30: بررسی مهاجران وارد شده برحسب گروه‌های سنی و جنس نیز نشان می‌دهد تعداد مهاجران در هر دو جنس افزایش یافته است. در دوره 1385-1375 تعداد مهاجران در گروه‌های سنی 9-5 و 14-10 ساله در مقایسه با دوره‌های قبلی کاهش و از گروه‌های سنی 19-15 ساله به بعد افزایش یافته و بیشترین افزایش مربوط به گروه‌های سنی 24-20 و 29-25 ساله به‌ویژه در پسران و مردان بوده است. به‌نظرمی‌رسد افزایش تعداد جمعیت جوان در افزایش حجم مهاجران جوان بی‌تأثیر نبوده است.

اسلاید 31: مهاجرت بین استانیدر فاصله سال‌هاي 1375 و 1385 در مجموع 4774041 نفر در بين استان‌هاي كشور جابه‌جا شده‌اند كه از اين تعداد  1438406 نفر به استان تهران وارد و ساكن شده‌اند. بعد از استان تهران بيشترين واردشدگان به ترتيب به استان خراسان رضوي 305305 نفر و استان اصفهان 299943 نفر بوده و استان كهگيلويه و بويراحمد با 28647 نفركمترين واردشدگان را داشته است .

اسلاید 32: از مجموع واردشدگان به استان تهران بيشترين تعداد از استان آذربايجان‌شرقي بوده است زیرا طي ده سال 1385-1375 تعداد 172629 نفر از استان مزبور به استان تهران مهاجرت كرده‌اند كه 12 درصد از كل مهاجران وارد شده به استان تهران را تشكيل مي‌دهند. همچنين اين بررسي نشان مي‌دهد، خارج‌شدگان از استان آذربايجان‌شرقي نيز به‌طور عمده به استان تهران مهاجرت كرده‌اند به‌طوري‌كه از مجموع 302157 نفری كه طي ده سال مورد بررسي محل اقامت خود را در استان آذربايجان‌شرقي ترك گفته‌اند 57.31 درصد به استان تهران و بقيه( (42.87 درصد به 29 استان ديگر مهاجرت كرده‌اند.

اسلاید 33:

اسلاید 34: بررسي استان‌هاي كشور از نظر مهاجرپذيري و مهاجرفرستي نشان مي‌دهد كه 12 استان از 30 استان كشور به‌ترتيب استان‌هاي تهران، اصفهان، يزد، مازندران، خراسان رضوي، گلستان، گيلان، قم، بوشهر، سمنان، مركزي و قزوين مهاجرپذير بوده‌اند؛ يعني رقم خالص مهاجرت در آنها مثبت است، در بين اين استان‌ها، استان تهران با 615027 نفر داراي بيشترين رقم خالص مهاجرت و استان قزوين با 1824 نفر كمترين رقم خالص مهاجرت را داشته است در حالي‌كه 18 استان ديگر مهاجرفرست بوده‌اند يعني رقم خالص مهاجرت در آنها منفي است.

اسلاید 35: در بين‌استان‌هاي‌مهاجرفرست ‌به‌ترتيب استان‌هاي آذربايجان‌شرقي، كرمانشاه، خوزستان، همدان، سيستان‌ و بلوچستان، لرستان‌ وكردستان ‌بيش از ساير استان‌ها به ساير نقاط كشور مهاجر فرستاده و كمتر مهاجرپذيرفته‌اند به‌طوري‌كه ارقام مربوط به خالص مهاجرت در استان‌هاي مزبور به‌ترتيب143733-، 119128-، 108212-، 89504-، 71332-، 68790- و 58889- نفر است.

اسلاید 36: از مجموع مهاجران خارج شده از استان‌هاي كشور طي سال‌هاي 1375 و 1385 بيشترين تعداد مربوط به استان تهران (823379 نفر) است كه اين تعداد مهاجر خارج شده از اين استان غيرمنتظره بوده و اين در حالي است كه طي مدت مزبور بيشترين تعداد مهاجران نيز به همين استان وارد و ساكن شده‌اند.(منبع:مرکز آمار ایران)

اسلاید 37: علل مهاجرت« هنري كلمان »>آشنايي با شهر و دوري جستن از خداوند را عامل مؤثر در مهاجرت هاي روستا شهري مي داند و معتقد است از دست دادن اعتقادات ديني عامل مستقيم مهاجرت هاي روستايي است؛ پس بايد دوباره اين اعتقاد را به زندگي افراد بازگرداند)<ژان پیته،1369،ص37)

اسلاید 38: عده اي ديگر مهاجرت را ارمغان فقر در مناطق روستايي مي دانند . در اين خصوص مؤنث سازي و سالخورده سازي از پيامدهاي مهاجرت هاي روستا شهر است، اما شايد مهاجرت براي كسب زندگي مهمترين دليل براي مهاجرت هاي روستا شهري است و پيش بيني مي شود همچنان ادامه داشته باشد.

اسلاید 39: به طور كلي مي توان پذيرفت كه در كنار عوامل عيني و اقتصادي، عوامل ذهني و اجتماعي فرهنگي نيز در تصميم گيري فرد مهاجر تأثير دارد.

اسلاید 40:

اسلاید 41: فرضيه زرق و برق شهري معتقد به كشش جوانان روستايي در اثر تبليغات رسانه هاي گروهي و داستان هاي مهاجران پيشين نسبت به الگوهاي تفريحي و سبك زندگي شهري است و همچنين عوامل غيراقتصادي همچون دسترسي به خد مات آموزشي، درماني و زيربنايي، ترك هنجارهاي سنتي روستا و آزادي تحرك اجتماعي در كنار زرق و برق شهري در مهاجر تهاي روستا شهري جوانان نقشي بارز دارد.

اسلاید 42: پیامدهای مهاجرتپديدة مهاجرت روستا شهري، يك پديدة اجتماعي اقتصادي است كه نتيجه مجموعه اي پيچيده از عوامل اجتماعي روان شناختي، اقتصادي و سياسي است. فرايند مهاجرت نه تنها بر حجم و رشد جمعيت يك جامعه تأثير مي گذارد، بلكه تغييراتي قابل ملاحظه در ساخت و توزيع جمعيت ايجاد مي كند. مهاجرت هاي روستا شهري باعث افزايش تعداد مردان جوان در شهرهاي بزرگ شده و تعادل نسبت مردان و زنان را در دو منطقه شهري و روستايي بر هم زده است (ستوده، 1384،ص125)

اسلاید 43: با توجه به اينكه جوانان بيشتر از هر گروه سني ديگر تن به مهاجرت مي دهند، اين موضوع در بلندمدت براي جوامع روستايي حائز اهميت خواهد بود؛ چراكه با مهاجرت آنان، توليد نسل در جوامع روستايي كاهش مي يابد و به دنبال آن جمعيت پويا در روستاها كاهش مي يابد و توليد محصول و اقتصاد رو ستايي نيز كاسته مي شود و همچنين از نظر اجتماعي و فرهنگي نيز روستاها دچار ايستايي مي شوند.

اسلاید 44:

اسلاید 45: امروزه با توجه به اينكه سهم جمعيت شهري و روستايي برعكس شده است و نسبت قابل توجهي از جمعيت شهرها را مهاجرين روستايي تشكيل مي دهند ، مي توان به اهميت موضوع مهاجرت هاي روستا شهري پي برد؛ يعني مهاجرت جمعيتي كه تا 3 دهه قبل جزو جمعيت مولّد كشور به حساب مي آمد اكنون به صورت خيل عظيم افرادا مشغول به كار هستند يا در مشاغل كاذبي مانند دست فروشي و واسطه گري مشغول مي باشند (غلامزاده، 1383،75).

اسلاید 46: بررسی پیامدهای اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی مهاجرتپیامد اقتصادی:پیامد اجتماعی:پیامد فرهنگی:

اسلاید 47: اقتصادیعده اي عامل اقتصادي را مهمترين عامل در مهاجرت هاي روستا شهري مي دانند . جوانان روستايي با مشاهده تفاوت درآمدي در شهر و روستا و كمبود درآمدهاي مالي خود كه جوابگوي نيازهاي اصلي و ضروري آ نها نيست، دست به مهاجرت مي زنند. آنان براي كسب درآمد بيشتر و رسيدن به آرزوهاي خويش، راه شهرها را در پيش مي گيرند.

اسلاید 48: مهاجران در شهرها با شغل هاي واسطه گري يا خدماتي و دست فروشي مي توانند به درآمدي چند برابر روستا دست پيدا كنند و از كارهاي سخت و طاقت فرساي كشاورزي نيز آسوده شوند. بدون ترديد اختلافات درآمدي شهر و روستا و موقعيت هاي شغلي و كاري فراوان در شهرها يكي از دلايل عمده مهاجرت جوانان است؛ اما اين عامل مؤثر در مهاجرت پيامدهايي در مبدأ و مقصد برجاي مي گذارد. آثار اقتصادي مثبت آن در نواحي روستايي بيشتر از شهرها خواهد بود و پيامدهاي منفي آن در شهرها بيشتر بروز مي كند.

اسلاید 49: بررسي ها نشان مي دهد جوانان مهاجر اكثراً از مهاجرت به شهرها راضي هستند و زندگي آن ها از لحاظ اقتصادي بهبود يافته است، در ضمن آن ها با حواله كردن پول به روستا نزد پدر و مادر خويش، باعث بهبود وضعيت زندگي آ ن ها و تقويت بنيه مالي خانواده خود در روستا مي شوند. به طور كلي از نظر اقتصادي مهاجرت روستا شهري را براي خود جوانان مي توان موفق قلمداد نمود؛ چون آن ها درآمد فعلي در شهر را در روستا هيچگاه نميتوانستند به دست آورند؛ اما مهاجرت جوانان پيامدهاي اقتصادي زيادي در روستاها بجا خواهد گذاشت كه مهمترين آن ركود اقتصاد كشاورزي و دامداري در روستا و كاهش توليد و بهر ه برداري روستايي است.

اسلاید 50: با توجه به اينكه جوانان بيشترين گروه مهاجرين روستا شهري را تشكيل مي دهند، كساني كه در روستا به جا مي مانند، پيرمردها و پيرزنها مي باشند كه توان چنداني براي كشاورزي گسترده ندارند و بيشتر به اقتصاد معيشتي و خود بسنده روي مي آورند و به اندازه نياز سالانه كشت خواهند نمود اين موضوع در كل كشور به ركود كشاورزي و افزايش واردات محصولات كشاورزي و خروج ارز منتهي خواهد شد.

اسلاید 51: و از طرفي پيامد منفي اين نوع مهاجر تها در شه رها را م يتوان به گسترش بخش غير رسمي اقتصاد و افزايش شغل هاي كاذب و انگلي و كارهاي غيرتوليدي چون دست فروشي، سيگار فروشي و ... اشاره كرد. با توجه به اينكه جوانان مهاجر از روستا فاقد مهارت هستند ، در شهرها نمي توانند جذب بازار كار رسمي شوند و بي ثباتي شغلي بيشتر مهاجران را تهديد مي كند.

اسلاید 52: پیامد اجتماعیيكي از تفاوت هاي محيط شهري نسبت به محيط روستايي، اختلاف زياد خدمات شهري مانند بهداشت، درمان، آموزش و تأسيساتي مانند آب، برق، گاز، مراكز تفريحي و غيره مي باشد. بديهي است روند مهاجرت ها روستا شهري عمدتاً تحت تأثير امكانات زيستي و رفاهي در روستاها و جاذبه هاي اجتماعي فرهنگي و اقتصادي شهرها مي باشد و در مواردي سياستگذاري هاي نادرست آن را تشديد مي كند (سعيدي، 1377،ص127)

اسلاید 53: در واقع بعد از عامل اقتصادي، عامل اجتماعي و نداشتن امكانات رفاهي نظير : بهداشت و ... عامل مؤثر در مهاجرت هاي روستا شهري ميباشد (لهسائي زاده، ،1368ص252)

اسلاید 54: با توجه به اينكه جوانان، گروه اصلي مهاجران هستند، پيامدهاي اجتماعي مهاجرت آنان به صورتي حادتر نمود خواهد يافت، چراكه روحيه تنوع طلبي جوان از طرفي و هويت طلبي از طرف ديگر، پيامدهاي اجتماعي را تشديد خواهد كرد . وقتي جوان روستايي به شهر مي آيد در اثر همنشيني و رفت آمد با شهروندان آگاهي او افزايش يافته و جوان از حقوق و مطالبات خود آگاه شده و همين آگاهي منجر به بي اعتمادي و عدم پايبندي به تعهدات شهروندي و حتي در مواردي خرابكاري شده است .

اسلاید 55: همچنين با وجود خرده فرهنگ هاي متفاوت در داخل اجتماعات شهري و ضعف اعتقادات و كنترل هاي غير رسمي، انحرافات اجتماعي افزايش خواهد يافت.بررسي ها نشان مي دهد كه پيامدهاي اجتماعي فرهنگي مهاجرت بسيار بيشتر خواهد بود و داراي دو بعد مثبت و منفي است. مهم ترين پيامد مثبت مهاجرت روستا شهري را مي توان در سهولت و آسايش در زندگي، دسترسي بهتر به وضعيت بهداشتي، بهبود عادات غذايي، گذران اوقات فراغت و اميد به زندگي بيان كرد.

اسلاید 56: . جوانان روستا در پي يافتن زندگي بهتر مهاجرت از روستا به شهر را آغاز م ي كنند و تحرك اجتماعي باعث بالا بردن ظرفيت هاي گوناگون اجتماعي در ميان آنها خواهد شد. جوانان با فرار از هنجارهاي سنتي موجود در روستا م يخواهند كه به استقلال فردي و آزادي انتخاب برسند و از تنهايي و انزواي اجتماعي در محيط هاي روستايي همراه با كار فيزيكي سخت و مداوم نجات پيدا كنند و جهت يافتن منزلت اجتماعي و كسب احترام و تفريحات محرك، شهرها را انتخاب م يكنند؛ اما تحقيقات نشان م ي دهد اين نوع مهاجر ت ها پيامدهاي منفي اجتماعي را نيز براي جوانان و شهرها به همراه خواهد داشت ؛ از جمله مي توان به فقدان يكپارچگي اجتماعي و گسترش ناهنجار ي هاي اجتماعي در شهرها اشاره كرد.

اسلاید 57: مهاجرت جوانان از روستا به شهر، باعث برهم خوردن ساختار جمعيتي در شهرها و روستاها شده و تركيب سني و جنسي جمعيت را از تعادل خارج كرده است، از سويي ديگر سالخورده سازي روستاها باعث شده كه امكان ازدواج دختران در روستا از بين برود.گرايش جوان به سمت اعتياد، فساد اخلاقي، دزدي، سرقت و مزاحمت هاي ناموسي ازدیگر پیامدهای اجتماعی منفی مهاجرت است.

اسلاید 58: پیامد فرهنگیبا توجه به اينكه اكثريت جمعيت كشورمان را جوانان تشكيل مي دهند و عمده ترين مسأله جامعه هاي داراي جمعيت جوان مسائل فرهنگي است، وقتي جوانان روستايي جهت ادامه تحصيل، گذراندن خدمت سربازي و جستجوي كار و شغل بهتر به شهرها مي آيد، تعارض فرهنگي در او ايجاد مي شود و مشكلات حادتر مي شود.

اسلاید 59: جوانان وقتي در معرض انواع كانا لهاي ارتباطي و شبكه هاي جهاني به راحتي با سبك هاي زندگي كشورهاي ديگر با خبر مي شوند و خود را مقايسه مي كنند آن ها اگر فرصتي جهت پيشرفت نداشته باشند در معرض انواع آسيب ها قرار مي گيرند و اگر اعتماد به نفس آن ها كاهش يابد، براي فراموش كردن موقعيت خود به دام اعتياد مي افتند يا جذب فرهنگ بيگانه مي شوند. مهمترين پيامد فرهنگي مهاجرت روستا شهري جوانان بهبود وضعيت سواد و سطح علمي و آگاهي آ نها مي باشد، شهرها با داشتن امكانات آموزشي بهتر و بيشتر باعث شكوفايي استعدادها و نبوغ جوانان روستايي شده است. از ديگر پيامدها مي توان به بهبود اوقات فراغت (وجود كتابخانه هايي متعدد در شهرها و مكا ن هاي فرهنگي )

اسلاید 60: افزايش تعامل فرهنگي و تغيير در شيوه لباس پوشيدن و حرف زدن را بيان كرد.از پيامدهاي فرهنگي منفي مهاجرت مي توان چنين بيان نمود كه در اثر مهاجرت جوانان، نقش خانواده در انتقال مباني ارزشي و ديني و ملي به فرزندان كاهش مي يابد و جامعه انتقال وظايف تربيتي را برعهده مي گيرد و با توجه به اينكه هويت فردي در مرد و زن جوان هنوز شكل نگرفته است، زمينه ها و بستر تعارضات و نيز نفوذ فرهنگ بيگانه به هويت ديني و ملي جوانان ايجاد شده و در صورت ضعف بنيادهاي مذهبي جواني و عدم شكل گيري هويت فردي تأثيرپذيري جوان، الگوهاي ضد فرهنگ و ديني تقويت شده و اين مرحله آغازين گسترش مشكلات اخلاقي، فساد و بي بندوباري و فحشا در شهرها و جوانان خواهد بود.

اسلاید 61: نتیجه گیریواضح است كه بخش عمدهاي از عوامل موثر درمهاجرت را عوامل اقتصادي تشكيل ميدهند فرد تصميم به مهاجرت مي گيرد اگر به اين نتيجه رسد كه مهاجرت او باعث افزايش كارايي در توليد , درامد بيشتر يا افزايش كارايي او در مصرف بهتر و يا تركيبي از هر دو اينها مي شود .

اسلاید 62: بسياري مهاجرتها و جابجايي جمعيت از نظر منافع جامعه نيازي به تأكيد ندارد .آنچه در كشورهاي جهان سوم و از جمله ايران روي داده است كه شهرها به جاي اينكه مراكز توليد و نيروي حركه پيشرفت باشند، به صورت مراكز سربار، طفيلي، سد راه رشد و توسعه درآمده اند. زيرا كه سهم بزرگي از امكانات كشور بدون دليل موجه توليدي به خود اختصاص داده اند.

اسلاید 63: مقايسه ميزان شهر نشيني و ميزان نوع فعاليتهايي كه در شهرهاي جهان سوم از جمله ايران مي باشد . از طرف ديگر در حالي كه كشورهاي صنعتي در جريان رشد و توسعه خود در مورد توليد محصولات كشاورزي معمولاً از رشد بالايي برخوردار بوده.موارد بسياري داراي مازاد بوده و هستند ولي در ايران بر عكس آن اتفاق افتاده است و در اكثر كشورها از جمله ايران وابستگي به خارج در مورد محصولات كشاورزي ودامي روز به روز زيادتر شده و اين خود باعث مهاجرت روستاييان در داخل كشور شده است.

اسلاید 64: با توجه به اينكه عوامل جاذبه و دافعه در مهاجرتها عمدتاً عواملي اقتصادي و اجتماعي هستند منطقاً به اين نتيجه مي رسيم كه علل ريشه اي چگونگي مهاجرت روستايي و توزيع جمعيت در شهرها را بايد در عوامل مربوط به نظام اقتصادي و اجتمائي هر كشور جستجو نمود.

اسلاید 65: به نظر ميرسد(مسافت)نقش خود را در مهاجرت از دست داده است. با افزايش فاصله بين اجتماع مبداء و مقصد ، انتظار ميرفت امكان وقوع مهاجرت از بين برود ويا از ان كاسته شود،ليكن مشاهدات،عكس اين حالت را نشان مي دهند؛يعني با افزايش فاصله اجتماع مبداء(روستا)از مقصد(شهر)با اسكان مهاجرت بيشتر شده است.

اسلاید 66: به عنوان نتيجه گيري كلي و ارائه راه حل كلي به طور خلاصه در يك جمله بايد گفت كه مسائل و مشكلات ناشي از توزيع نابهنجار جمعيت در ايران به خاطر مهاجرتهاي روستايي بازتابي بوده است. به نظر ميرسد كه حل ريشه اي اين معضل دراين است كه بايد سياستهاي مربوط به (الگوي رشد و توسعه وابسته و ناموزون ) به سياستهاي مربوطه به( الگوي رشد و توسعه منتقل و موزون )به معناي وسيع آن ،كه محور اصلي آن توسعه و تكامل انسان باشد ،تبديل گردد.

اسلاید 67:

اسلاید 68: منابعجوان،جعفر-1380ـجغرافیای جمعیت ایران،مشهد؛انتشارات جهاد دانشگاهیتقوی،نعمت الله-1371-مهاجرت های روستا شهری درآمدی جامعه شناختی بر نظریه ها،تبریز؛انتشارات ستودهپاپلی یزدی،محمدحسین ومحمد ابراهیمی ـ1381ـنظریه های توسعه روستایی،انتشارات سمتپیته،ژان ـ1369ـمهاجرت روستائیان،ترجمه ی دکتر محمد مؤمنی کاشی،تهران؛سازمان انتشارات و اموزش انقلاب اسلامی،چاپ اولستوده،هدایت الله-1384ـجامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران،تهران؛انتشارات ندای اریانالهسایی زاده،عبدالعلی ـ1368ـنظریات مهاجرت،شیراز؛انتشارات نویدسعیدی،عباس ـ1380ـمبانی جغرافیای روستایی،انتتشارات سمتمرکز آمار ایران (www.sci.org.ir

اسلاید 69: پایان