مهارت حل تعارضات زناشویی

مهارت حل تعارضات زناشویی

اسلاید 1: خلاصه بحث همایش خانواده سالم و موفق(مهارت حل تعارضات زناشوئی) دکتر ایرج وثوق تاریخ 24 دی ماه 95   پزشک متخصص اعصاب و روان ( روانپزشک و مشاوره خانواده)  مدرس دانشگاه و عضو انجمن علمی روانپزشکان ایران

اسلاید 2: مهارت عمومیمهارت اختصاصیمهارت زندگیمختص حرفه خاص افراد است.خودآگاهیهمدلیارتباط بین فردیتفکرخلاق و نقادحل مسئله و تصمیم گیریمدیریت هیجانات منفی مدیریت استرسمهارت حل تعارضترکیب حل مسئله

اسلاید 3: تعارض چیست؟عدم توافقات و مخالفت دو فرد با یکدیگردر مورد مشکلاتی که در زندگی وجود دارد. ناسازگاری، نظرات و اهداف و رفتارهایی که درجهت مخالفت با دیگری صورت می گیرد. تعارض چه هنگام بروز می کند؟معمولا زمانی تعارض بروز می کند که نیازها، امیال و اهداف با هم هماهنگ نباشد. تعارض در یک موقعیت یا ارتباطی که درآن اختلاف در منافع پیش می آید و طرفین کوتاه نمی آیند بروز می کند.

اسلاید 4: علل تعارض: تفاوت در دنیای پدیداری فرد افراد در درون خود یک جهان کیفی ذهنی و یک جهان واقعی دارند. هنگامی که فردی ازدواج می کند، فردی که با او درحال زندگی هستیم، برمبنای دنیای پدیداری یا ذهنی است که در ذهن خود ساخته ایم. اگرفرد نگرانی باشد از همه چیز یا همه کس نگرانی دارد و انتظار دارد طرف مقابل او هم همین گونه ببیند.

اسلاید 5: متفاوت بودن طرح واره هاباور های هرفرد در اثر تربیت، آموزش و تجربیات وی، شکل گرفته است . مثلا باور به اینکه یک چیزی خوب یابد است. باور به اینکه کره زمین گردهست یا نیست. باور به اینکه خانم ها دررانندگی خوب هستند یابد، اینها در ذهن افراد متفاوت است. نظام ارزش های افراد با یکدیگرمتفاوت است، یعنی یک چیزی برای من باارزش است درحالیکه برای همسرم ارزشی ندارد. مثلا تحصیل برای من ارزش است ولی برای همسرم تفریح ارزش است. ارزش هایشان باهم یکسان است ولی ممکن است اولویت هایشان با هم متفاوت باشد. افراد تعریف متفاوتی از ارزشها داشته باشند.مثال: برای من مهربانی ارزش است، شما مهربانی رو چه تعریف می کنید و من چه تعریف می کنم طرح واره : یعنی نظام ذهنی و نظام باورهای فرد

اسلاید 6: متفاوت بودن نیازهاافراد بشر پنج نیاز اساسی دارند که در انسانها متفاوت است. این نیازها به عنوان حفره یا خلل و فرجی که درما وجود دارد و متفاوت است. می تواند ایجاد تعارض کند. نیاز به بقا ظرفش متفاوت است. مثلا یک نفر ممکن است با یک شیفت کار کردن راضی باشد و بگوید صرفه جویی می کنیم و یک نفر دیگر ممکن است دو یا سه شیفت کارکند و هنوز احساس کند کم است.نیازبه عشق تعلق به این معنا که چقدر دوستم بدارند. و من چقدر دوستشان بدارم. چقدردوست دارم محبوب دیگران باشم. چقدردوست دارم دیده یا شنیده بشوم. این نیازدر خانم ها و آقایان متفاوت است. البته در خانم ها بیشتر است. نیازها:

اسلاید 7: نیاز به قدرت (قدرت دست چه کسی باشد؟ چه کسی حرف اول و آخر را بزند. درواقع درستش این است که در بعضی مواقع خانم ودر بعضی مواقع آقا حرف اول را بزنند.نیاز به آزادی عمل من دوست دارم این لباس را بپوشم، دوست دارم درس بخوانم. این که چقدر من را محدود می کنند متفاوت است.مثلا یک نفردوست دارد آزادی عملش زیاد و یک نفردیگر دوست دارد آزادی عملش کم باشد.نیاز به شادی و تفریح میزان نیازی که داریم تفریح کنیم و اوقات فراغت داشته باشیم. یک نفر نیاز به تفریحش زیاد است و یک نفر دیگر ممکن است کم باشد. تفریح یک نفر ممکن است فیلم دیدن، کتاب خواندن یا قرآن خواندن باشد.. میزان نیاز های متفاوت افراد می تواند زمینه تعارض را درما ایجاد کند

اسلاید 8: دیدگاهها ی مختلف درمورد تعارض:دیدگاه سنتی:دراین دیدگاه تعارض بد است، یعنی در زندگی زناشوئی نباید جرو بحث و اختلاف نظر وجود داشته باشد. دیدگاه روابط انسانی :در این دیدگاه تعارض امری اجتناب ناپذیر است، نمی توان حذفش کرد ولی باید حل و فصلش نمود.دیدگاه تعاملی :در این دیدگاه تعارض می تواند تاثیر مثبت در یک خانواده داشته باشد، چراکه اگر نظر مخالفی نباشد خلاقیتی نخواهد بود، حرکت روبه جلویی نخواهد بود.

اسلاید 9: بیشترین تعارضات زندگی زناشویی مربوط به این بعد می باشدهنگامی می توان در مورد حل تعارضات زناشوئی صحبت کرد که دوطرف از نظرروانی سالم باشند

اسلاید 10: چهار اشتباه مهلک زوجین که باعث می شود یک زندگی شاد نباشد: همسرم را مجبور به انجام کاری که دوست ندارد می کنم.همسرم مرا مجبور به انجام کاری که دوست ندارم می کند.خودم مجبورم کاری را که دوست ندارم بکنم.هردو درحال مجبور کردن همدیگر به کاری که دوست نداریم هستیم.

اسلاید 11: مدیریت تعارضاتاجتناب: نگاه فرد به خود و اطرافیان خود این است که من بدم و تو هم بدی . یعنی نه نفع خودم را می خواهم نه نفع تو. و موضع گیری من درتعارض، اجتناب خواهد بود. تسلیم:نگاه فرد به خود و اطرافیان خود این است که من بدم و توخوبی. یعنی در زندگی فقط سود شما باشد و من کوتاه بیایم. و هرچه بگویی هیچ نگویم. و موضع گیری من درتعارض، تسلیم خواهد بود. خواسته های خودخواسته های طرف مقابلدر یک محور اعداد، محور x ها بیانگر توجه به خواسته های طرف مقابل می باشد و محورy ها توجه به خواسته های خود می باشد.افراد در برابر تعارضات به گونه متفاوتی واکنش نشان می دهند.

اسلاید 12: رقابتی یا تهاجمی:نگاه فرد به خود و اطرافیان خود این است که من خوبم تو بدی . در این مورد محور Y ها به صورت رقابتی یا تهاجمی برخورد خواهد کرد. اگر نگاه من اینطور باشد دیدگاه من برنده ـ بازنده خواهد بود. در این مورد من آدمی هستم که زور می گویم. هرچه من می گویم باید همان باشد. مصالحه و حل مسئله نگاه فرد به خود و اطرافیان خود این است که من خوبم تو خوبی. اگر نگاه من اینطور باشد دیدگاه من برنده برنده خواهد بود. در این دیدگاه دو روش داریم : الف) مصالحه : یعنی سازش می کنیم نه حرف تو نه حرف من . در اینجا هردو طرف راضی هستند.ب) حل مسئله : هدفمان این است که مسائلمان را درزندگی باشیوه حل مسئله حل کنیم .

اسلاید 13: رفتارهای تهاجمی: تهدید، لحن خشن، اصرار و رفتارهای یک طرفه . مذاکره تک موضوعی است. زمان کمی برای مذاکره وجود دارد.طرف مقابل حاضر به یک تعامل سازنده نیست.رفتارهای اجتنابی: به این امید هستند که شاید بدون ایجاد تنش و مشکلات احتمالی تعارض موجود با گذشت زمان برطرف می شود. گاهی به دلیل نقص دانش سعی می کنند، تعارض را نادیده بگیرند. شیوه های حل تعارض:

اسلاید 14: تسلیم: ممکن است به این نتیجه برسند که خواسته هایشان غیر منطقی بوده یا حفظ روابط بلند مدت برایشان بیش از کسب منافع کوتاه مدت اهمیت داشته باشد. یک جا به عنوان امتیاز کوتاه می آید تا جای دیگر امتیاز کسب نماید.حل مسئله: شرایطی که مسئله بسیار پیچیده باشد، یاهیچ یک از طرفین نتوانسته باشد به تنهایی راه حل مناسبی برای رفع تعارض دست بیابد. زمانیکه نیازمند حمایت طرف مقابل جهت اجرای توافقات حاصل از مذاکره هستیم.شیوه های حل تعارض:

اسلاید 15: شیوه های حل تعارض تابع چه مسائلی است؟ تابعی از تجربه های تحولی افراد در رابطه با والدینشان است. نیمی از مدارهای مغزی ما قبل از 50 سالگی توسط الگو های والدینمان اشغال می شود. مغز مانند ضبط کننده ای است که نیمی از این مدارها توسط الگوهای والدین شکل می گیرد. به عبارت دیگر: درشرایط پر تنش رفتار پدر یا مادرتان را انجام خواهید داد. حتی اگر همانند سازی موثری نداشته باشید. حتی اگر مثلا روابط شما با پدرتان خوب نباشد.راهکار حل تعارض : حاصل ضرب خلق و خوی اولیه ما و الگوبرداری شماست. در واقع هسته ای از شخصیت ماست. وقتی مادر بعد از زایمان کودکش را تاچ می کند یا روی سینه می گذارد در 24 ساعت اول میزان کورتیزول بدن نوزاد پایین می آید و همین مسئله باعث می شود نوزاد کمتر آسیب ببیند. بنابراین این نوزاد آرامش بیشتری خواهد داشت. توانایی اعتماد کردنش به دیگران نیز بیشتر خواهدشد.

اسلاید 16: راهکارهای شایع و ناکارآمد حل تعارض: بی ارزش جلوه دادن نیاز های طرف مقابل در این روش فرد تلاش می کندکه خواسته های خود را مهم و با ارزش جلوه دهد.دوری گزینی یا تهدید کردن به ترک: (نه من نه تو) در این روش فرد می گوید یا آنچه را می خواهم انجام بده یا تو را ترک می کنم. تهدید :منظور از تهدید در واقع پیام مستقیم فیزیکی یا آسیب یا صدمه هست که زده می شود.

اسلاید 17: سرزنش کردن: دراین روش فرد طرف مقابل را مسئول تمام اتفاقات می داند.سرزنش به دو قسم است : یا فرد دیگری را مقصر می داند.یا نقص خود را با اشتباه طرف مقابل پوشش می دهد. مثلا اگر حرف نمی زدی من تصادف نمی کردم. یا بگو چه کارکردی که من این کار را انجام دادم. درواقع می خواهد رفتار خود را با عمل دیگری توجیه کند. تحقیر کردن یا بدنام کردن: ایجاد احساس گناه و حرف خود را عوض کردن: اگر سرکار نمی رفتی بچه مریض نمی شد. یا به طرف مقابل قولی داده اید و می گویید یادم نمی آید چنین قولی داده باشم.محروم کردن: بخصوص گروکشی جنسی شامل این قانون می شود. راهکارهای شایع و ناکارآمد حل تعارض:

اسلاید 18: همسر خوب همسری است که انعطاف پذیر باشد. به جای شیوه های تحقیر و تهدید و ... باید از شیوه محبت استفاده کرد. یعنی بازبان وادبیات مناسب صحبت نمود . مثل: محمدجان...روشهای محبت و ابراز محبت درکلامتشویق: اگر کاری انجام شده، غذایی درست شده است و... حتما قدردانی کنید. گوش دادن: وقتی با شما صحبت می کنند به آنها نگاه کنید و نشان دهید که دارید گوش می دهید.پذیرش : یعنی همانگونه که هست بپذیرید. سعی در دخل و تصرف نکنید. اعتماد : نیازبه مراقب و کنترل ندارد. احترام: همان چیزی که برای خودتان دوست دارید برای دیگری نیز دوست بدارید.

اسلاید 19: اگر می خواهید روی مدیریت تعارض کارکنید شما باید رفتار خود را پایش کنید. مثلا: راهکارهای ناکارآمد چه اثری روی شما دارد؟ زمان و موقعیت تعارض را بررسی نمایید. موضوع چه چیزی بوده است؟ من چه نیازی داشتم و چه رفتاری کرده ام؟ راهکار ناکارامدی که داشتم چه بود و چه پیامد احساسی برای من و طرف مقابلم داشت؟ درصد رسیدن به خواسته براساس روش ناکارآمد چه اندازه بود؟درروش های ناکارآمد روش سود و زیان توصیه می شودکه انجام شود. مثلا یک کار سودش چه قدر و زیانش چه قدراست.چگونه راه حل تعارض خود را بادیگران کسب کنیم؟ ابتدا باید نگرشی کارآمد مثبت و سازنده نسبت به تعارض داشته باشیم. این نگرش سه مولفه دارد: اول بدانیدو بپذیرید که تعارض امری اجتناب ناپذیر است. دوم: نیاز های هردو، ارزش مساوی دارد. سوم:مامی خواهیم مشکل را باهمکاری هم حل نماییم .

اسلاید 20: مثال1 : فرض کنید قراراست تلویزیون بخرید. خانم تلویزیون را دیده و پسندیده است ولی آقا مخالفت می کند. گام اول: خیلی خوب است که شما تلویزیون را دیده ای و آن را پسندیده ای (نگرش مثبت) ولی درحال حاضر ما برای این مورد پول نداریم. ضمن این که او خواسته است خوب است و به آن احترام می گذارم ولی بیا باهم فکرکنیم ببینیم چطور می شود این مشکل را حل کرد.نگفته ام تو متوجه نیستی. من الان پول ندارم وضعیت من الان این است تو چطور....درحل تعارض تا همدیگر را همکار هم و مساوی هم نبینیم مسئله حل نمی شود. مثال: علی میخواهد به سینما برود، مریم میخواهد به مهمانی برود. اول: علی خوب است که ما خواسته های متفاوتی داریم. دوم: نیازهای همه مامنطقی و قابل احترام است. سوم: بیا مشکل خود را جوری حل کنیم.

اسلاید 21: تفاوت مذاکره بامجادله: در مذاکره یک فکریا یک ایده تولید می شود ولی در مجادله این طور نیست. وقتی دو فرد با هم صحبت می کنند تنش کم می شود. ولی در مجادله تنش وجود دارد. درمذاکره به دیدگاه دیگران توجه می شود ولی درمجادله فقط دیدگاه فرددنبال می گردد. مذاکره هدف برای حل یک مسئله دارد ولی مجادله هدفی را دنبال نمی کند. در مذاکره به یکدیگر توهین نمی شود ولی در مجادله به هم توهین می کنند. در مذاکره بین افراد همدلی وجود دارد ولی در مجادله افراد مقابل یکدیگر هستند. درمذاکره هدف انتقال اطلاعات است ولی در مجادله هدف حمله و تخریب است. درمذاکره مدیریت تعارض وجود دارد ولی درمجادله تعارض شدید تر است. مذاکره قابل کنترل است ولی مجادله قابل کنترل نیست.

اسلاید 22: پنج گام در مذاکره موفق: 1) خواسته ها باید مشخص باشد. 2) صحبت درمورد یک موضوع باید واضح و شفاف باشد و همراه با نیش و کنایه نباشد. 3) قبل از مذاکره باید قوانین زیر درذهن مرور شود. اول اینکه من می پذیرم تعارض وجود دارد دوم اینکه هدف این است که نتیجه منصفانه داشته باشد. سوم اینکه من منعطف هستم.4) آن چیز یا کار باید توصیف شود البته به صورت عینی و بی طرفانه و بدون دخالت دادن احساسات. 5) برچسب زدن به تمام احساسات منفی و مثبت خوداین امر باعث می شود واقعیت ها تحت شعاع احساسات قرار نگیرد. وقتی فرد احساس خود را به زبان می آورد اثرآن روی رفتاراوکم می شود. مثلا وقتی شما از کسی عصبانی هستیداگر می گویید من الان عصبانی هستم اثر این روی رفتارتان کمتر خواهد شد.

اسلاید 23: اصول کارعلایق و نیازهای خود رادرسه ستون بنویسید. علایق و نیازهای عینی و غیر عینی علایق و نیازهای عینی و غیرعینی طرف مقابل علایق و نیازهای مشترکتهیه راه حل های آزمایشی با درنظر گرفتن وضعیت مورد نظر:راه حلی که یده آل من است.راه حلی که من قبول می کنم.راه حلی که من قبول نمی کنم.

اسلاید 24: مثال:اختلاف در نحوه گذراندن تعطیلات : تعارض امری طبیعی است و هریک حق دارند خواسته های خود را داشته باشند. فرد از مذاکره خود می خواهد به مذاکره منصفانه برسد به طوری که هردو راضی باشند. فرد منعطف است و مواظب پیام های ذهنی خود نیز می باشد . توصیف موقعیت: تعطیلات عید نزدیک است. ومن دوست دارم تعطیلات درکنار مادرم باشم ولی همسرم میخواهد درخانه بماند. احساسات من: مادرم را دوست دارم، می ترسم مادرم از من دلخور شود، احساس کسلی از ماندن درخانه می کنم. خوشحالم از اینکه اعضای خانواده را می بینم. ازاینکه همسرم با من نمی آید عصبانی هستم. ترس از بالا گرفتن اختلاف با همسرم دارم.علایق و نیازهای عینی و غیر عینی علایق و نیازهای عینی و غیرعینی طرف مقابل علایق و نیازهای مشترکدیدن مادر و خواهر و بردارمدرخانه ماندن هردو می خواهیم خوشبخت باشیمخوشگذراندن تعطیلاتاستراحت کردن هردو می خواهیم آرامش داشته باشیماحترام همسر به خواسته های منآرامش می خواهیم تعطیلات خوبی داشته باشیم. راه حل های آزمایشی: راه حل ایده آل من: ازابتدای تعطیلات به خانه مادرم می روم وتا اخر آنجا می مانم. راه حل قابل قبول این است که میتوانم تعداد روز هایش را کم کنم. راه حل غیرقابل قبول اینکه اصلا نمی روم .

اسلاید 25: مرحله دوم شروع مذاکره است. نکته مهم: وقتی برسرموضوعی صحبت می کنید توجه کنید، توهین نکنید، روش های ناکارآمد استفاده نکنید.زمانی را انتخاب کنید که هردوآرامش دارید ، یعنی طرفین را تحت فشار قرار ندهید. اگر مرد یا زن خسته اند وقت مذاکره نیست. اگر می بینید عصبانی می شوید از تکنیک وقفه یاتوقف استفاده کنید و مذاکره را برای زمان دیگری بگذارید. گاهی لازم است از ساعت استفاده کنید.برای حل تعارض باید یاد بگیریم که کلام یکدیگر را قطع نکنیم. یک خودکار دست همسرتان بدهید و بگویید تا وقتی این خودکار دست شماست لطفا سکوت کنید و بعد از چنددقیقه خودکاررا خود به دست بگیرید تا مدت زمانی بگذرد. پس شروع مذاکره قواعد پایه لازم دارد :به نوبت گوینده و شنوده باشید. نگاه خود را نسبت به موضوع بیان کنید. برمسئله متمرکز شوید. افکار و احساسات و نگرانی های خود راراجع به موضوع بیان کنید. جملات را کوتاه کنید. اختصاصی صحبت کنید.ازجملات اخباری استفاده کنیدمدام سوال نپرسید چون حالت بازجویی به خود می گیرد.

اسلاید 26: زمانی که نقش شنونده رادارید:در مورد موضوع سوال کنید و کاملا موضوع را متوجه شوید . موضوع را طوری که متوجه شدیدخلاصه کنید.قضاوت نکنید عواملی که باعث پرت شدن حواستان می شود را خاموش کنید. روی صحبت گوینده تمرکز کنید و گفتگوی درونی تان رامتوقف کنید. هم دلی کنید و ابراز کنید البته به معنی موافقت نیست. فقط بگویید می فهمم چه میگویی.طوطی وار حرف همسرتان را تکرار نکنید. بدون دلیل معذرت نخواهید.رفتارخودتان را توجیه نکنید. سعی بر اثبات حرف خود نداشته باشید.اصول گفتگو: درجه حرارت فضای ارتباطی تان زیاد نشود وقتی عصبانی می شوید وقتی صدایتان را بالا می برید، وقتی خیلی خسته اید، متوجه درجه حرارت می شوید. این وقت ها توقف کنید و از موقعیت خارج شوید.موضوعات مهم به محض ورود به منزل مطرح نشود.موضوعات مهم در آخر شب مطرح نشود. درحضور کودکان مطرح نشود.با بله و خیر جواب داده نشود .خیلی طولانی و بلندو تندتند صحبت نشود.

اسلاید 27: درصحبت کردن باید تقارن وجود داشته باشد. تقارن یعنی مقداری که هرزوج صحبت می کنند. یک نفر نباید مدام صحبت کند، سرعت تکلم و بلندی صدا نیز باید تقارن داشته باشد.کلام خیلی یکنواخت نباشد.صحبت ها باید در چند بخش گفته شود. جزئیات مهم است. بازخورد مهم است. بازخورد یعنی آنچه را که شما ازصحبت همسرتان درک کردید بازخورد بدهید.

اسلاید 28: هشت شیوه جلب توافق:وظایف را تقسیم کنیم مثلا تو اول مهم خودت را انتخاب می کنی و او هم مهم خودش را انتخاب می کند. مثلا درباره مسئولیت های زندگی، بهتر است بگوییم، میخواهم این کاررابکنم تودوست داری چه کار کنی؟انجام نوبتی جزو وظایف است، من این جمعه خانه می مانم تاتو به کار هایت برسیبیا با هم این کار را انجام دهیم، یک ساعت زودتربیدار می شویم و با هم آن کار را انجام می دهیم.دوره آزمایشی می گذاریم، بیاساعت تماشای تلویزیون فرزندمان را کم کنیم ببینیم آیا ماه بعد تکالیفش بهتر می شود.وقتی تو داری کاری انجام میدهی به روش تو باشد و برعکس، مثلا من وقتی دارم رانندگی میکنم اینقدر نگو اینطوری رانندگی کن... من هم توی کارهای خانه به تو تذکر نمی دهممخالفت پایان راه نیست، وقتی به توافق نمی رسید آن را یک علامت بدانید، که باید یک مرحله به قبل برگردید.بااستفاده از یک راه کار توافقی جدید سعی کنید پیشنهاد توافقی جدید ارائه دهید، به مرحله بحث درباره علایق و نیاز ها برگردید، برای رسیدن به راه حل های خلاقانه تر باهم بارش فکری انجام دهید.گاهی اوقات ممکن است دونفری نتوانیدمسئله راحل کنیدنفرسومی به شما می تواند کمک کند. مرحله سوم :پیشنهاد متقابل است، دراین مرحله بسیار مهم است که ما چطور به توافق برسیم.

اسلاید 29: قبل از خاتمه مرحله مذاکره مطمئن شوید که راه مورد نظر برای هردو شما مطلوب است، اگر به این مرحله رسیدید توافق را با صدای بلند اعلام کنید. موقعی که طرف مقابل در موقعیت بالاتر قرار دارد(رئیس شما) دراین شرایط بهتر است راه حل جانبی خود را مشخص کند.مثلا خانم میخواهد درس بخواند و آقا می گوید پول ندارم، خانم میگوید پس من مجبورم کار کنم. بنابراین اگر بخواهم کار بکنم ممکن است به کارهای خانه کمتر برسم و این تهدید نیست توضیح شرایط است، موقعی که طرف مقابل مصرانه یک راه را پیش گرفته و کوتاه نمی آید، سوال هدایت کننده یا خاموشی باید داده شود. نظر تو چیه؟ خودت بگو برای این چه کار باید کرد؟ وقتی طرف حالت خصمانه دارد بحث را متوقف کنید، به تعویق بیندازیدو دوباره شروع کنید، موقعی که طرف حرف های زشت می زند، موضوع تعارض را قطع و برشیوه های صحبت کردن متمرکز شوید. یعنی روی نحوه صحبت کردن بحث کنید.

اسلاید 30: تهیه کننده:نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه علوم پزشکی مشهدبهمن ماه 1395