موانع و مشکلات حکومت حضرت علی (ع)

موانع و مشکلات حکومت حضرت علی (ع)

اسلاید 1: گرداورنده : فرزانه نجومی + موانع و مشکلات حکومت حضرت علی صلوات الله علیه زیر نظر استاد : مجتبوی

اسلاید 2: زمانی که امیرالمومنین صلوات الله علیه به خلافت رسید انبوهی از دشواریها پدید آمده بود وآثار منفی و اجتماعی وحتی سیاسی توسعه ی فتوحات و کشتن عثمان آینده را تاریک تصویر میکرد برخی از مشکلات که بر اساس سخنان امام از پذیرش خلافت شمرده میشود : عدالت اقتصادی و اجتماعی انحرافها و بدعتها رفاه گرایی و تضعیف ارزشهای دینی

اسلاید 3: عدالت در قرآن سوره مائده آيه 8 سوره مائده آيه 106 سوره انعام آيه 152 سوره شوري آيه 15 سوره نساء آيه 58 سوره نساء آيه 129 سوره نساء آيه 135 سوره نحل آيه 76 سوره نحل آيه 90 سوره حجرات آيه 9

اسلاید 4: عدالت در نهج البلاغه بنا به حكمت 476 عدالت را بگستران و از ستم كاري پرهيز كن كه ستم رعيت را به آوارگي كشاند و به بيدادگري و مبارزه و شمشير مي كشاند .بنا به حكمت 437 عدالت هر چيز را در جاي خود مي نهد در حالي كه بخشش آن را از جاي خود خارج مي سازد . عدالت تدبير عمومي مردم است در حالي كه بخشش گروهي را شامل مي شود پس عدالت شريف تر و برتر است .بنا به خطبه ي 470 توحيد آن است كه خدا را در وهم نياري ، و عدل آن است كه او را متهم نسازي .بنا به خطبه ي 231 عدل همان انصاف است و همان احسان و بخشش است .بنا به خطبه ي 11 اگر بر دشمنت دست يافتي ، بخشيدن او را شكرانه ي پيروزي قرار ده .

اسلاید 5: چند نکته در باب عدالت 1 - اقسام عدالت  عدالت فردي يعني حق ذي حقي و صاحب استحقاقي به وی برسد وحقوق شخص پايمال نگردد . عدالت اجتماعي اين است که قانون براي همه يکسان باشد و همه به آن پايبند باشند .هيچ تبعيضي نباشد، پيشوايي عادل حکومت کند و ستم و ظلمي نباشد .2 - عدالت و تفاوت ها  معناي عدالت اين نيست که افراد هيچ تفاوتــــي نداشته باشند و هيچ کس نسبت به ديگري رتبه و درجه و امتيازي نداشته باشد . اگر مثلاً سربازي رشادت و شهامت فوق العاده در جنگ از خود بروز دهد مدال و افتخـــــار را به جامعه بدهند نه به او ؟! اين که هيـــچ فردي نسبت به ديگري امتيازي نداشته باشد ، غلط است ، معناي عدالت اين است که امتيازي که نصيب افراد مي شود بر مبناي صلاحيت و استحـــقاق و برنده شدن در مسابقــه عمل و صلاح در زندگـــي باشد . به عبارت ديگر نيکوکار را به خاطر احسانش احسان کنند ، و بدکار را به خاطر عمل بدش عقاب نمايند .

اسلاید 6: 3 ـ بقاي جامعه و حکومت   الفت و بقاي جامعه و اقتدار و تداوم حکومت ، در گرو اجراي عدالت است . امام علي علیه السلام فرمود : اَلعَدلُ مَألُوفُ وَ الْجَورُ عَسُوفُ عدالت ماية محبت و الفت و ظلم ماية نفرت و تفرقه است . همچنين فرمود: عدالت را بگستران ، و از ستمکاري پرهيز کن که ستم رعيت را به آوارگي مي کشاند و بيدادگري به مبارزه و شمشير مي انجامد 4- امنيت اجتماعي   ريشه بسياري از ناامني ها را مي توان در گناهان و بديهاي افراد بازيافت ؛ مانند ظلم ، کينه ، عداوت ، سرقت ، جنگ و ... که منشاء همه اين ناهنجاري ها بي عدالتي است . وقتي عدالت حاکم گردد و حق به حقدار برسد ، زمينة گناهکاري و زشتکاري و ناهنجاري فراهم نمي آيد تا سبب ناامني شود . از اين رو ، در زمان حضرت مهدي عجل الله تعالی فرجه الشریف چنان امنيت گسترده شود که کسي معترض جان و مال و ناموس ديگران نمي شود . 

اسلاید 7: انحرافها و بدعت ها در دین انحرافات و بدعتها مهمترین مشکل حکومت حضرت علی علیه السلام بود که عمده ی این مشکلات به خاطر ممنوعیت نقل حدیث توسط خلفا بوجود آمده بود اقدامات امام علی صلوات الله علیه برای از بین بردن این انحرافات برخود قاطع با دشمنان داخلى تخريب اماكن فتنه و فساد مبارزه با خرافات اخراج قصه سرايان از مسجد برخورد با پيشگويان شكستن نهادهاى يهوديان

اسلاید 8: مبارزه با صوفيگرى شكوه از رواج بدعتها مبارزه با انحرافات اخلاقى جلوگيرى از نشستن مردان در معابر عمومى مجازات منحرفان و متجاوزان به حريم اخلاق جامعه

اسلاید 9: رفاه گرایی و تضعیف ارزش های دینیپیدایش شکاف های اجتماعی از دوران خلیفه ی دوم آغاز شد . هم او بود که تبعیض در توزیع بیت المال را بدعت نهاد و گرایش های قومی که پیامبر صلی الله علیه و آله شدیدا مخالف بود و با آن مبارزه میکرد را احیا کرد مبارزات امام علی صلوات الله علیه با انحرافات اقتصادی: جعل ماليات تعيين مقدار جزيه و خراج تحليل خمس و انفال پرداخت بدهى بدهكاران و نياز فقيران رونق اقتصادى نظارت بر فعاليتهاى اقتصادى

اسلاید 10: مبارزه با محتكران ايجاد محدوديت شغلى قيمت گذارى اجناس ضمانت بعضى از مشاغل ضرب اولين سكه اسلامى پذيرش پرداخت زكات به اختيار مردم

اسلاید 11: ناخوشنودی از حکومت عدالت محور حضرت علی صلوات الله علیه جنگ جمل در آغاز حكومت حضرت علي علیه السلام، طَلحة‌بن عُبيداللّه و زُبير‌بن عَوّام، اوّلين كساني بودند كه با او بيعت كردند و پس از بيعت، از او حكومت بصره و كوفه را خواستند. امّا، حضرت علي صلوات الله علیه نپذيرفت. آن دو دشمنيش را به دل گرفتند و به بهانهٌ زيارت كعبه به مكّه رفتند و عايشه همسر پيامبر صلی الله علیه و آله و دختر ابوبكر، را كه در مكّه بود، با خود همراه كردند. آن‌دو‌، كه به‌هنگام محاصرهٌ خانهٌ عثمان، از محاصره‌كنندگانِ خانهٌ عثمان پشتيباني مي‌كردند، با همدستيِ مروان بن‌حَكَم و ياري معاويه، در جُمادي‌الآخَر سال 36هـ‌ق (دسامبر 656م) جنگ خونين «جَمَل» را به بهانهٌ خونخواهي عثمان، به راه انداختند. با اين كه حضرت علي سلام الله علیه، نه‌تنها با كشندگان عثمان همراهي نكرد، بلكه، براي جلوگيري از اين قتل غوغابرانگيز، بسيار هم كوشيده بود. حضرت علي علیه السلام پيش از وقوع جنگ جَمَل بسيار كوشيد جلوِ آن را بگيرد،‌امّا، نتوانست.‌كسي را با قرآن پيش طلحه و زبير فرستاد و آنها را به آشتي فراخواند. امّا، آنها فرستاده‌اش را كشتند. وقتي ناچار شد دست به جنگ بزند، به سپاهيانش اعلام كرد: «تا جنگ را آغاز نكرده‌اند،‌ دست به جنگ نزنيد. گريخته و به جنگ پشت‌كرده را تعقيب نكنيد. مجروح را نكشيد و تمام‌كُش نكنيد و به هيچ رو، وارد خانه‌هاي مردم نشويد».‌در جنگ جمل، كه در نزديكي بصره روي داد، 8هزار تن از سپاهيان طلحه و زبير و خودِ آن‌دو كشته شدند. كشتگان سپاه حضرت علي علیه السلام در اين جنگ هزار تن بودند.

اسلاید 12: طلحه در جنگ كشته شد. امّا، زبير پيش از پايان جنگ، سرخورده و نااميد، ميدان را رها كرد و از مَعرَكه (=رزمگاه) بيرون خزيد. او هنگامي كه تنها در بيابان راه مي‌سپرد، به شمشير يكي از سپاهيان حضرت علي علیه السلام ‌ـ كه به تعقيبش پرداخته بود‌ـ كشته شد. حضرت علي علیه السلام از كشته شدن زبير، به‌هنگام ترك ميدان جنگ، بسيار، متاٌثّر و غمگين شد و بر قاتلش ـ‌كه فرمان او را در مورد تعقيب نكردنِ گريختگانِ جنگ زير پا نهاده بود‌ـ خشم گرفت و او را نكوهش كرد.‌وقتي جنگ به‌پايان رسيد، حضرت علي سلام الله علیه، بارديگر، خطاب به سپاهيانش اعلام كرد:‌«فراريان را تعقيب نكنيد.‌مجروحان را تمام‌كش نكنيد. مال كسي را نگيريد. كشتگان را برهنه نكنيد و لباسها و لوازمشان را ضَبط و مصادِره نكنيد و به خانه كسي وارد نشويد». حضرت علي صلوات الله علیه پس از پايان جنگ جَمَل، با عايشه ديدار كرد و او را به برادرش محمّدبن ابوبكر ـ كه پسرخواندهٌ حضرت علي صلوات الله علیه بود ـ سپرد كه به مدينه ببرد. حضرت علي سلام الله علیه پس از جنگ جمل مركز حكومتش را از مدينه به ‌كوفه منتقل كرد كه در زمان عمر، خليفه دوم، ساخته شده بود و بخشي از ساكنانش ايراني بودند.

اسلاید 13: جنگ صفینبامداد روز پنجشنبه دوازدهم ربيع الاول، خدمت عمروعاص به امويان در جنگ صفين، مايه حيات آنان شد. او در حساس‌ترين لحظه هاي جنگ، زماني که نشانه‌هاي شکست در سپاه معاويه آشکار گشته بود دست به نيرنگي بزرگ زد، و دستور داد با بستن قرآن بر سر نيزه ها و حمل کردن قرآن بزرگ دمشق با کمک ده نفر روي نيزه ها، همه سپاهيان فرياد بزنند: اي اهل عراق! کتاب خدا بين ما و شما حاکم است (دو طرف دست از جنگ برداريم و به حکم قرآن تسليم شويم.اميرالمؤمنين علي عليه السلام خطاب به سپاهيانش فرمود: به جنگ ادامه دهيد و استقامت کنيد که لحظه پيروزي فرا رسيده است و به دعوت اينان اعتنايي نکنيد که فريبي بيش نيست. (زيرا قبل از شروع جنگ، امام طي نامه‌هاي متعدد و سفيران فراوان، معاويه و اهل شام را دعوت به پذيرش حکم قرآن کرده بود و آنان نپذيرفته بودند و اينک که در آستانه شکست قرار گرفته بودند قرآن را دستاويز خود کرده بودند.) ولي نيرنگ عمروعاص کار خود را کرد و گروه زيادي از سپاه عراق که تعداد آنها بالغ بر ده هزار نفر بود دست از جنگ برداشتند و خواستار قبول درخواست شاميان و آتش‌بس شدند.

اسلاید 14: امام علي سلام الله علیه فرمود:فريب مخوريد، قرآن ناطق منم.اما آنها در حالي که همگي مسلح بودند، در برابر امام ايستادند و بر خواسته خود پافشاري کردند و در نهايت گفتند: يا علي، دعوت اين گروه را بپذير و گرنه همان گونه که عثمان را کشتيم تو را نيز مي کشيم. سخنان امام در دل‌هاي مرده آنان هيچ اثري نداشت و امام مجبور به پذيرش حکميت و داوري شد. قرار شد آتش بس شود و هر يک از دو طرف جنگ، شخصي را به عنوان داور و حکم انتخاب کنند تا با مشورت يکديگر در تاريخي معين در مکاني به نام دومه الجندل در سر حد شام و عراق، در مجلسي عام و در مقابل سران دو سپاه نظر خود را اعلام کنند. معاويه براي داوري عمروعاص را برگزيد، ولي گروه شورشي از سپاه عراق و مخالفان امام علي علیه السلام که آتش بس و حکميت را بر او تحميل کرده بودند و خواهان صلح با معاويه بودند ابو موسي اشعري را نامزد کردند. هر چه امام صلوات الله علیه فرمود او شايستگي ندارد، نپذيرفتند و اجازه ندادند که امام ابن عباس يا مالک اشتر را براي داوري برگزيند. حتي امام احنف بن قيس را به عنوان داور دوم يا سوم پيشنهاد داد ولي نپذيرفتند. گروه سرکش و فريب خورده در جبهه علي عليه السلام که بعدها خوارج نام گرفتند سه چيز را بر امام تحميل کردند: پذيرش آتش بس و حکميت قرآن و سنت پيامبر صلی الله علیه و آلهپذيرفتن ابو موسي اشعري به عنوان داور براي حکميت حذف عنوان و لقب اميرالمؤمنين از متن پيمان داوري و حکميت پس از امضاي حکميت در طول مدت و مهلت بررسي توسط دو داور، عمرو عاص با زيرکي خاص خود به ابو موسي قبولاند که علي عليه السلام چون کشندگان عثمان را پناه داده و جنگ به راه انداخته سزاوار حکومت نيست. ابو موسي نيز بر معاويه خرده گرفت و او را لايق حکومت ندانست. آن گاه هر دو تصميم گرفتند که هر کدام امير خود را از خلافت عزل کنند و امر خلافت را به عهده خود مسلمين بگذارند تا هر کسي را که مي خواهند به خلافت انتخاب کنند. قرار شد هر دو نفر اين نظر را اعلام کنند.

اسلاید 15: روز موعود فرا رسيد. همه در دومةالجندل اجتماع کردند تا حکمين نظر خود را اظهار کنند. ابوموسي به عمرو عاص گفت بر منبر بالا رود و نظر توافق‌شده را اعلام کند. اما عمرو عاص زيرکانه ابو موسي را پيش انداخت و گفت:«تو صحابي پيامبر خدايي. من هرگز بر تو مقدم نخواهم شد!» ابن عباس که در مجلس حاضر بود به ابو موسي گفت: بگذار ابتدا عمرو عاص نظر خود را اعلام کند. او تو را فريب مي دهد. اما ابوموسي قبول نکرد و بر منبر بالا رفت و در جمع مردم چنين گفت: ما پس از مشورت و بررسي به اين نتيجه رسيديم که علي و معاويه را از خلافت خلع کنيم و انتخاب خلافت را به عهده مسلمين بگذاريم، بنابراين من علي را از خلافت خلع مي کنم، چنان که اين انگشتر را از انگشت بيرون مي آورم! عمروعاص بلا فاصله پس از ابوموسي به منبر رفت و گفت: او علي را از خلافت خلع کرد، من نيز او را خلع مي کنم و معاويه را به خلافت مي گمارم، چنان که اين انگشتر را در دست خود مي‌نهم! ابوموسي که فريب خورده بود، فرياد زد:«لعنت خدا بر تو، تو مانند سگي هستي.» عمرو عاص در حالي که پيروزمندانه از منبر پائين مي آمد به او گفت:«تو هم مانند الاغي هستي که بر او کتاب بار کرده باشند.» تمام آنچه واقع شد نتيجه روشن سرپيچي از فرمان حجت خدا و عدم تسليم در برابر امام علي صلوات الله علیه بود که پيامدهاي منفي آن هنوز در زمينه هاي مختلف مشهود است.

اسلاید 16: جنگ نهروان اصول عقايد خوارج تشکيل مي‌شد از: تکفير علي صلوات الله علیه و عثمان و معاويه و اصحاب جمل و اصحاب تحکيم (کساني که به حکميّت در جنگ صفين رأي دادند) غير از آنهايي که توبه کرده بودند. تکفير کساني که معتقد به کفر علي صلوات الله علیه و عثمان و افرادي که در بالا ذکر شد، نباشند. ايمان تنها عقيده قلبي نيست، بلکه عمل و ترک گناه نيز جزو ايمان است. ايمان امر مرکبي است از اعتقاد و عمل. وجوب شورش بر والي و امام ستمگر. خوارج مي‌گفتند امر به معروف و نهي از منکر هيچ شرط و شروطي ندارد و اين دستور الهي بايد بدون استثنا در همه جا انجام گيرد. با اين اعتقادات، خوارج همه‌ي مردم دنيا را کافر و خون‌شان را حلال مي‌دانستن:

اسلاید 17: ظهور خوارج به صورت يك گروه رسمى و مخالف مربوط به جنگ صفين و پذيرش حكميّت از سوى حضرت مى شود كه تحت اكراه و فشار خود خوارج انجام گرفت. خوارج پس از پذيرش حكميّت و صلح بامعاويه، به اشتباه و گناه خويش پى بردند و براين اعتقاد شدند كه حكميّت يك گناه و موجب كفر است و حكمى و حاكمى جز خدا نيست: «ان الحكمُ الا للّه.» آنان خود از گناه خويش توبه كردند و از امام(عليه السلام)خواستند كه وى نيز از گناه خويش (پذيرش حكميّت) توبه كند و در صورت عدم توبه، گناه كار و كافر خواهد ماند. پس از پذيرش حكـــميّت، دو لشكر امام(عليه السلام) و معاويه عرصه جهاد را ترك كردند، اما گروهى از مخالفان حكميت قريب دوازده هزار نفر از جبهه حضرت منشعب شده، در ناحيه اى به نام «حروراء» و «نخيله» مستقر شدند.آنان به عنوان اعتراض، به نماز جماعت امام(عليه السلام)حاضر نمى شدند و با دادن شعارهاى تند عليه حضرت و چه بسا تكفير وى، مخالفت خود را اظهار مى كردند.(امام(عليه السلام) همه اين اعتراضات را ناديده مى انگاشت و با كرامت علوى خود، حقوق آنان را از بيت المال به همان شكل سابق خود مى پرداخت و مى كوشيد با ملاقات خصوصى خود با سران خـــوارج و اعزام نمايندگـــــــان خويش به سوى آنان، به راهنمايى و هدايت آنان دست يازد. حضرت در اين راه به موفقيت هايى دست يافت اما جنگ و جهاد مرحله آخرين بـود.

اسلاید 18: منابع و ماخذ :www.emamali.net www.emamali.irwww.nezam.orgwww.seraj.netwww.emamali.blogfa.comwww.tebyan.comwww.edalat.blogfa.comwww.ahlebeyt.blogfa.com حکومت حکمت – مصطفی دلشاد تهرانی علی اسوه ی عدالت و تقوی- احمد احمدی بیرجندی