موضوع مقاله: تفسیر و تحلیل سوره یوسف

موضوع مقاله: تفسیر و تحلیل سوره یوسف

اسلاید 1: موضوع مقاله :تفسیر وتحلیل سورهءیوسف (آیات شریفه 30 تا 40) پرورشی،مطالعه وتحقیقمحقق وگرد آورنده:علی چمنی

اسلاید 2: سوره مبارکه یوسف1) و من یتق الله یجعل له مخرجاً و یرزقه من حیث لایحتسب و من یتوکل علی الله فهــو حسبهو هر کس تقوای الهی پیشه کند، خداوند راه نجاتی برای او فراهم میکند و او را از جایی که گمان ندارد، روزی دهد؛ و هر کس بر خدا توکل کند، خدا کفایت امرش را میکند. خداوند فرمان خود را به انجام میرساند و خدا برای هر چیزی اندازه ای قرار داده است.                                                  <<سوره ی طلاق آیه ی ۲و۳>> 2) «لَقَدْ کانَ فی یوسُفَ وَ إِخْوتِهِ آیات لِلسّائِلینَ» براستی داستان یوسف و برادرانش برای پرسشگران فرازهای شگفت بسیار خواهد داشت <<سوره ی یوسف>>

اسلاید 3: تقدیم به ساحت مقدس شهدا

اسلاید 4: سوره مبارکه یوسففهرست مطالب موجود در این مقاله:سوره یوسف در چند سطر(مقدمه)رویداد شگفت ...پیام های نهفته در این سورهرویای جالبی مبنی بر وجود بشارتهای ظهور در سوره یوسفدرسهای که سوره یوسف به ما می دهدآیات محبوب من و پیام هایی که از آن گرفتمراز اصلی داستان حضرت یوسف از زبان قرآنکلام آخر

اسلاید 5: سوره یوسف در یک نگاهاین سوره نه خیلی بلند است ونه خیلی کوتاه . صد و یازده آیه دارد و در شهر مکه ، از سوی خداوند به پیامبر صلی الله علیه وآله رسیده است ؛ یعنی در روزهای آغازین دعوت پیامبر صلی الله علیه وآله سوره هایی که به این سال ها مربوط می شود ، بیش تر از آن که به شرح وظایف عملی و حلال و حرام ها بپردازد ، از ریشه های ایمان و حالت قلبی انسان در زندگی سخن می گویند . سوره یوسف ، با سه اشاره کوچک به سه موضوع بزرگ ، آغاز می شود ؛ یکی این که کتاب خداوند ، روشن و روشن کننده است ، دیگر این که خداوند برای قرآن ، زبان عربی را برگزیده است تا حرف هایش کامل به گوش ما برسد و آن ها را بهتر بفهمیم و سرانجام این که روشن گری آیات قرآن ، علاوه بر زبان قوی عربی ، از زیباترین شکل حکایت هم برخورداراست . 1 این سوره ، با داستان حضرت یوسف علیه السلام ادامه می یابد و در آیات پایانی ، از انگیزه نقل حکایت انسان های گذشته ، حرف هایی به میان می آید . پیامبر صلی الله علیه وآله مأمور است مردم را دعوت کند که از روی آگاهی ، به دین خدا رو بیاورند و سرگذشت مردمی که به پیامبران ایمان نیاوردند ، تابلوی هشداری است برای بیداری وآگاهی ما تا اشتباه آن ها را تکرار نکنیم . روی هم رفته ، سوره زیبای یوسف ، صحنه پرشوری از مبارزه شیطان و فریب خورده های شیطان است با انسان هایی که بر آن شده اند تا حرف کسی جز خداوند را نشنوند .

اسلاید 6: رویدادی مهم.. یوسف، سالیان سال در خانه این مرد دست و دل باز(!) در ناز و نعمت زندگی کرد. کم کم بیست ساله شد. از بیست سالگی هم، پای را فراتر نهاد. دو سه سال دیگر گذشت و اتّفاق به خصوصی نیفتاد. در این مدّت، یوسف ملالی نداشت جز دوری پدر و مادر و برادرانش به ویژه برادر کوچکش بنیامین، امّا در آیه 23، یک حادثه عجیب گزارش می شود؛ حاکی از این که آن آرامش دراز مدّت، از گردبادی مسموم و توفانی سهمگین در زندگانی یوسف جوان نشان داشته است. آن رویداد شگفت چه بود؟همان خانمی که یوسف، دست کم ده سال در خانه او به سر برده است و یوسف، پسرخوانده او و شوهرش به حساب می آید، لحن صحبتش با یوسف تغییر می کند و باب مراوده را از نوع دیگری با یوسف باز می کند. در و دربندهای خانه را محکم می بندد تا یوسف را از تنها بودنش با خود خاطر‌جمع گرداند. خودش را به او عرضه می کند و می گوید: من، در اختیار تو هستم!طبیعی است که یوسف، سخت جا می‌خورد و در جواب او می گوید: پناه بر خدا! ارباب من به این خوبی سالیان سال از من پذیرایی کرده است، آن وقت من به ناموس او تجاوز بکنم؟! نه، هرگز! من بنا دارم در آینده مردی موفّق و سعادتمند باشم و ستمگاران و خیانت پیشه‌گان روی رستگاری نخواهند دید!

اسلاید 7: صحنه عوض می شود:خانم ارباب که انتظار شنیدن چنین جوابی را از یوسف که به زعم او باید بی چون و چرا از او اطاعت کند ندارد، سخت جا می خورد. با خود می اندیشد که با این ترتیب، «برنامه» به هم می خورد و کار مطابق نقشه پیش نمی رود. حال چه باید بکنم؟! تنها راه چاره این است که با یوسف گلاویز شوم و جامه‌اش را به نشانه درگیری با او پاره کنم، تا مدرک و سندی باشد برای این که یوسف می‌خواسته‌است بر من تجاوز کند و من مانع او شده ام!بی درنگ، با یوسف دست به گریبان شد. یوسف هم طبیعی بود که با او درگیر شود و بخواهد از خودش دفاع کند و در همین اثنا ،خانم ارباب، ماهرانه، پیراهن یوسف را از بالا تا پایین چاک بدهد! اما در پرتو رهنمود الهی، مطلب جالبی، هر چند دور از انتظار، در ذهن یوسف جرقّه زد؛ یوسف با خود گفت: مبادا در همین حال که من می خواهم کاری بکنم تا خودم را از دست این زن آزاد کنم، شوهرش پشت در خانه باشد و بی خبر، وارد خانه بشود و مرا در حال گلاویز شدن با همسر جوانش مشاهد کند!؟ آن وقت،یا مرا در جا خواهد کشت، یا بدتر از آن یک لکّه ننگ برای همیشه بر دامان من خواهد ماند!خدای سبحان می فرماید: ما این چنین یوسف را راهنمایی کردیم تا هم از خطر و هم از رسوایی، او را مصون و محفوظ نگاه داریم. این کار را بدان جهت برای یوسف کردیم که یوسف همواره یکی از بندگان شایسته و بی پیرایه م بوده است.

اسلاید 8: پیام های نهفته در سورهدر داستان یوسف ، مثل داستان های دیگر که قرآن نقل کرده است ، همه چیز بر اساس پیامی که در دل دارد خلق می شود . فضا و مکان ، سرعت روایت ، ترتیب در گزارش اتفاق ها ، شخصیت پردازی و دیگر اجزای داستان ، جوری انتخاب شده اند که خواننده در بهترین موقعیت برای دریافت پیام باشد ؛ پیام هایی که هرکدامشان به تنهایی می تواند درهایی از آرامش و زیبایی و موفقیت را به رویمان باز کند ؛ اگر خوب بیندیشیم و خوب تر به کار ببندیمشان . بعضی از این پیام ها را روشن و گویا ، به طور مستقیم یا از زبانشخصیت های داستان می شنویم ؛مثلا:

اسلاید 9: پیام های نهفته در سوره1- پیکار مداوم شیطان برای بیچاره کردن انسان (آیه5)2- دست خدا بالای همه دست هاست و خواست خدا به هرحال اتفاق می افتد ؛ ولی مردم به ای حقیقت بی اعتنایند ( آیه21)3- بهترین پاداش در مقابل خوبی افراد ، بخشیدن علم و دانایی به آن هاست ؛ ( آیه 22)4- کسانی که حق را پایمال می کنند ، عاقبت خوشی ندارند ؛)آیه 23)5- اگر کسی تسلیم فرمان خداوند بود ، خدا وسوسه ها را از او دور می کند و از گناه نجاتش می دهد (آیه 24 ( 6- یکی از خوبی های خداوند در حق انسان ها همین است که در پرستیدن غیر خدا ، هیچ سودی قرار نداده تا به آن ترغیب نشوند ؛ ( آیه 38)7- داشتن یک خدا آن هم خدای قدرتمند مسلط بر همه چیز ، بهتر است از اطاعت چند خدای بی شمار که چه بسا هرکدام ، چیزی از تو بخواهند ؛ ( آیه 39 )8- محکم ترین دین ، اطاعت بی چون و چرای خداست ؛ ( آیه 40 )9- خداوند نمی گذارد نقشه خیانت کاران به سرانجام برسد ؛ ( آیه 52 (10- اگر خدا هوای انسان را نداشته باشد ، انسان خودش را به بدبختی می کشاند ؛ ( آیه 53)

اسلاید 10: پیام های نهفته در سوره1- کار پسندیده کسی پیش خدا گم نمی شودو او رحمتش را به هرکس که اراده کند می بخشد ؛ ( آیه 56 (2- برای توکل کردن ، هیچ کس مطمئن تر از خداوند نیست ؛ ( آیه 67 )3- از هر عالمی ، عالم تر هم هست ( جز خداوند ) ؛ ( آیه 76 )4- فقط کسانی از لطف خدا ناامید می شوند که لطف های بی شمار او را نادیده بگیرند ؛ ( آیه 87 )5-قرآن برای کسانی فایده بخش است که به آن ایمان بیاورند ؛ ( آیه 111 )

اسلاید 11: رویایی جالب مبنی بر وجودبشارتهای ظهور در سوره ما مطالب را در چند بخش به حضور شما ارائه خواهیم داد: ۱- اشارات سوره یوسف پیامبر به امام زمان(عج)۲- تطبیقی جالب و عجیب میان آیات سوره یوسف و مقدمات ظهور امام زمان(عج) ( انقلاب اسلامی)۳- بشارتهای ظهور موجود در سوره یوسف   البته قابل ذکر است که با وجود شباهتهای زیاد ، تفاوتهایی نیز میان داستان زندگی این دو انسان الهی  وجود دارد و ما نباید انتظار داشته باشیم که تمام قسمتها دقیقاً بر هم منطبق باشد ، شباهتهای مهمی که وجود دارد ، در کلیات است. اشارات معنادار  در سوره یوسف به امام زمان(عج) : داستان حضرت یوسف نمونه کوچکی از داستان امام زمان (عج) است؛ زیرا سوره یوسف با بسم الله، ۱۱۲ آیه دارد و سوره دوازدهم قرآن است و نیز در جزء دوازدهم آمده است. همچنین حضرت یعقوب (ع)دوازده پسر داشته است. علمای تجوید می گویند که 12 رکن یا 12 فصل در این داستان وجود دارد که همه این اعداد برای ما معنی دار و زیباست و ما را به امام عصر (عج) رهنمون می سازد.

اسلاید 12: نماد سازیما برای درک بهتر شباهتها و استخراج بشارتهای ظهور ، ارکان اصلی سوره یوسف را نماد سازی کرده ایم :حضرت یوسف(ع) : نماد امام زمان(عج)حضرت یعقوب (ع) : نماد منتظران واقعی امام زمان(عج) ( شیعیان خالص ، صالحان ، محرومین و مستضعفین که در انتظار منجی عالم بشریت هستند)جناب بنیامین : نماد مقام معظم رهبری(مدظله)(ولایت فقیه – معشوق منتظران امام زمان در دوران غیبت)توضیح : بعد از غیبت و فراق یوسف ، یعقوب نبی بعنوان نماد منتظران امام زمان(عج) به بنیامین علاقه و دلبستگی زیادی پیدا کرد  و در واقع بنیامین جانشین یوسف بود در غیبتش ، مانند ولایت فقیه که در زمان غیبت ، جانشین امام زمان(عج) است و منتظران مهدی(عج) به او دلبسته اند که در زمان کنونی مقام معظم رهبری(مدظله) است.برادران جفاکار یوسف : خواص بی بصیرتی که در جامعه دینی و اسلامی فتنه انگیزی می کنند توضیح : برادران یوسف با وجود قدرت و منزلتی که داشتند و انتظار می رفت یار و یاور یوسف در رسالتش باشند ، به جای مساعدت و همکاری در تبلیغ دین ، در حق او  ظلم کردند و او را به غیبتی طولانی دچار نمودند و علت غیبت و تداوم آن نیز دقیقا همین است ، دنیاطلبی خواصی که انتظار می رود دین خدا را یاری کنند و گمراهی عوام بواسطه عملکرد بد خواص

اسلاید 13: درس هایی که سوره یوسف به ما میدهدخداوند این سوره را زیباترین سرگذشت انبیا دانسته و از آن به احسن القصص یاد می کندداستان حضرت يوسف احسن القصص است زیرا که:1- معتبرترين داستان هاست . (بما اوحينا)2- در اين داستان ، جهاد با نفس كه بزرگترين جهاد است ، مطرح مي شود3- قهرمان داستان ، نوجواني است كه تمام كمالات انساني را در خود دارد. (صبر و ايمان ، تقوي ، عفاف ، امانت ، حكمت ، عفو و احسان)4- تمام چهره هاي داستان خوش عاقبت مي شوند. مثلا يوسف به حكومت مي رسد، برادران توبه مي كنند، پدر بينايي خود را بدست مي آورد، كشور قحطي زده نجات مي يابد و دلتنگي ها و حسادت ها به وصال و محبت تبديل مي شود.

اسلاید 14: درس هایی که سوره یوسف به ما میدهد5- در اين داستان مجموعه اي از اضداد در كنار هم طرح شده اند: فراق و وصال ، غم و شادي ، قحطي و پرمحصولي ، وفاداري و جفاكاري ، مالك و مملوك ، چاه و كاخ ، فقر و غنا، بردگي و سلطنت ، كوري و بينايي ، پاكدامني و اتهام ناروا بستن . نه فقط داستان هاي الهي ، بلكه تمام كارهاي خداوند ((احسن )) است زيرا:. بهترين آفريدگار است . (احسن الخالقين ) .  بهترين كتاب را دارد. (انزل احسن الحديث ) .  بهترين صورت گر است . (فاحسن صوركم ) . بهترين دين را دارد. (و من احسن دينا ممّن اسلم وجهه لله ) .  بهترين پاداش را مي دهد. (ليجزيهم اللّه احسن ما عملوا) .  و در برابر آن بهترين ها، خداوند بهترين عمل را از انسان خواسته است . (ليبلوكم ايّكم احسن عملا) .  غفلت در قرآن به سه معني مطرح شده است :. الف : غفلت بد، نظير آيه ي (ان ّ كثيرا من الناس عن آياتنا لغافلون ) همانا بسياري مردم از آيات ما به شدت غافلند. ب : غفلت خوب ، نظير آيه ي (الذين يرمون المحصنات الغافلات المؤمنات لعنوا في الدنيا و الاخره)  كساني كه بر زنان پاكدامن و بي خبر از فحشا تهمت زنا مي زنند در دنيا و آخرت لعنت شده اند. ج : غفلت طبيعي به معناي بي اطلاعي ، نظير همين آيه ي مورد بحث (و ان كنت من قبله لمن الغافلين ).

اسلاید 15: آیات مورد علاقه من...1- وَلاَ تَيْأَسُواْ مِن رَّوْحِ اللّهِ إِنَّهُ لاَ يَيْأَسُ مِن رَّوْحِ اللّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ ﴿87﴾ از رحمت‏خدا نوميد مباشيد زيرا جز گروه كافران كسى از رحمت‏خدا نوميد نمى‏شود2- لَقَدْ كَانَ فِي قَصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لِّأُوْلِي الأَلْبَابِ مَا كَانَ حَدِيثًا يُفْتَرَى وَلَكِن تَصْدِيقَ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَتَفْصِيلَ كُلَّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ ﴿111﴾ به راستى در سرگذشت آنان براى خردمندان عبرتى است‏سخنى نيست كه به دروغ ساخته شده باشد بلكه تصديق آنچه [از كتابهايى] است كه پيش از آن بوده و روشنگر هر چيز است و براى مردمى كه ايمان مى‏آورند رهنمود و رحمتى است 3-وَلَمَّا بَلَغَ أَشُدَّهُ آتَيْنَاهُ حُكْمًا وَعِلْمًا وَكَذَلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ ﴿22﴾و چون (يوسف) به رشد خود رسيد به وي (قدرت)قضاوت و دانش عطا كرديم و نيكوكاران را بدينگونه پاداش مي‌دهيم.

اسلاید 16: راز اصلی داستان حضرت یوسفراز اصلی داستان:پرسش؟؟خدای علیم و حکیم که سرگذشت یوسف ر برای خاتم پیامبران بازگو می کند، تا در پرتو تعلیم آن حضرت، همه مردم از حقایق این داستان باخبر بشوند. او در آیه 22 این سوره راز اصلی داستان را فاش می کند؛ رازی که معلوم می‌کند چرا یوسف می بایست در خانواده اش در چنان موقعیتی قرار می‌گرفت؟ چرا این پیامبرزاده نوجوان می بایست در نهان‌گاه چاه کنعان زندانی می شد؟ و چرا می بایست همراه کاروانیان، به سفری دور و دراز برده می شد؟و...پاسخ:پاسخ همه این پرسش‌ها این است که یوسف قرار بود پس از آن که دوران جوانی‌اش را با شایستگی و موفقیت پشت سر می‌گذارند و به میان‌سالی رسید، از جانب خداوند سبحان به پیامبری برگزیده شود.عبارت «آتیناهُ حُکماً وعِلماً» نشان‌گر پیامبری حضرت یوسف‌(ع) است و عبارت «کَذلِکَ نَجزی المحُسنین» بیان‌گر این است که گزینش و انتخاب خداوند علیم و حکیم، هرگز بی حساب و کتاب نیست و تا یوسف، این فراز و نشیب های زندگی را طی نکند، به آن مرحله از آمادگی لازم برای ادای رسالت الهی نخواهد رسید.

اسلاید 17: کلام آخر...چیزهایی که خواندید ،گزارشی از محورهای اصلی این سوره بود ؛ نه همه آن چیزی که می شود در آیه های سوره یوسف دید . اجازه بدهید ، کاوش بیشتر و برداشت های زیباتر را بگذاریم برعهده خود شما . درس است که فهم دقیق همه قرآن ، کار مفسر است ؛ اما معنی اش این نیست که دیگران نتوانند برای زندگی روزانه خود از آن بهره ببرند . فقط باید به یاد داشته باشید که کشف پیام های قرآن ، نیاز به دقت ، آرامش و شاید بارها مطالعه دارد