مکتب شیکاگو و علم ارتباطات

مکتب شیکاگو و علم ارتباطات

اسلاید 1: مکتب شيکاگو وعلم ارتباطات: يک رويکرد انتقادیترجمه و تدریس دکتر غلامرضا آذری

اسلاید 2: دلایل اثر گذاری مکتب شیکاگو بر روی پژوهش های ارتباطیمکتب شیکاگو نخستین دوران شکوفایی علوم اجنماعی را در آمریکا نشان می داد که به نظریه پردازان بزرگ اروپایی مانند گئورگ زیمل خدمت کرداین مکتب اهمیت زیادی برای مسائل تجربی در بررسی ها و مطالعه مشکلات اجتماعی در ایالات متحده قائل شد(مکتب بهبود گرا،ترقی خواه، و عمل گرا)پژوهشگران این مکتب یک مفهوم نظری برای جامعه پذیری شخصیت فرد که بر روی ارتباطات اثر گذار است ارئه دادند(انسان بودن و اجتماعی بودن با هم در ارتباط اند)آنها توصیف های مربوط به غرایز رفتاری انسان را رد کردند و به جای آن دید گاهی که بعد ها به عنوان تعامل گرایی نمادین معروف شد را مورد تأکید قرار دادندمکتب شیکاگو الگوی تحقیقات ارتباطات جمعی را بر روی تأثیر رسانه های جمعی برآورد کرد

اسلاید 3: نحوه شکل گیری مکتب شیکاگودر ۱۸۹۰شیکاگو دومین شهر بزرگ آمریکا با جمعیتی بالغ بر۱/۱میلیون نفر بودماکس وبر در سفرش به این شهر آن را چنین توصیف می کند: شیکاگو شبیه فردی است که پوست بدنش درحال ورقه ورقه شدن است و روده هایش نیز درکسب و کار دیده میشوند - این نشان گر اوضاع نا بسامان این شهر نسبت به اروپا در آن دوران استشاید همین نا بسامانی های اجتماعی و مهاجرت های زیاد به این شهر دلیل شکل گیری یک مکتب در حوزه علوم اجتماعی در این منطقه بوددانشگاه شیکاگو در ۱۸۹۲ با کمک ۳۵ میلیون دلاری شخصی بنام جان دی راکفلر رئیس شرکت نفت استاندارد تأسیس شد

اسلاید 4: حمایت های راکفلر در گسترش فعالیت های دانشگاه شیکاگو تأثیر زیادی داشت. وی به دانشمندانی چون لازاراسفلد،کورت لوین،لاسول،شرام ، نوربرت وینر کمک های مالی جهت انجام تحقیقاتشان پرداخت مینمودشاید مهمترین دلیل ادامه این کمک ها رابطه خوب راکفلر با هارپر بود که ریاست دانشگاه را بر عهده داشت.دانشگاه شیکاگو با انتخاب آلبیون اسمال توسط شخص هارپر به ریاست بخش جامعه شناسی ،نخستین بخش جامعه شناسی آمریکا را را در آن دوران راه اندازی کرد که تأثیرات زیادی داشت.گئورگ زیمل و نظریاتش تأثیرات زیادی بر بخش جامعه شناسی دانشگاه شیکاگو داشتند.

اسلاید 5: دیدگاه های نظری زیمل راجع به ارتباطات در نوشته های رابرت ازرا پارک چنین منعکس شده:جامعه به عنوان مفهوم اصلی جامعه شناسی در برگیرنده ارتباط میان افراد است.تمامی ارتباط انسانی نوعی از تبادل پیام را به نمایش می گذارند که تأثیر دو سویه را بر روی افراد به تحلیل می کشاند.بطور معمول ارتباط میان افرادی برقرار می شود که در فاصله اجتماعی متفاوتی از یکدیگر قرار گرفته اندارتباط انسانی نیاز های اجتماعی افراد را تأمین می نمایدانواع مشخص ارتباطات به مرور زمان ثابت و پایدار می شوند پس فرهنگ و ساختار اجتماعی زا نشان می دهند

اسلاید 6: رشد و شکوفایی روان شناسی اجتماعی و جامعه شناسی در شیکاگو نتیجه فعالیت پژوهشگران زیر بود چارلز هورتون کولیجان دیوییجورج هربرت میدرابرت ازرا پارک

اسلاید 7: چهره های کلیدی مکتب شیکاگوآلبیون اسمال:بنیان گذار بخش جامعه شناسی که توانست در سالهای اولیه تأسیس این بخش ریاست آن را بر عهده بگیرد وی مراکزی را برای رشد این مکتب بنیان نهاد.ویلیام آی توماس: دکترای خود را از دانشگاه شیکاگو گرفت در رشته مطالعت قوم شناسی در برلین و گوتینگن تحصیل کرد. او اشاره داشت که اگر انسان موقعیت و شرایط را به شکل واقعی تنظیم کند در نتیجه به کار و پیامد های آن به شکل واقعی عمل می کند.کتاب دهقان لهستانی در اروپا و آمریکا نوشته فلوریان زنانیه کی و ویلیام توماس نخستین کتاب کلاسیک در جامعه شناسی تجربی آمریکابه شمار می رفت(دو میلیون لهستانی بین سالهای۱۸۸۰ تا ۱۹۱۰به آمریکا مهاجرت کردند)

اسلاید 8: چهره های کلیدی مکتب شیکاگوارنست برجس:جامعه شناس خانواده و بوم شناس انسانی وی نظریه دوایر هم مرکزدر ساختار را شهری را پیشنهاد کرد به این معنا که شهر یک محل مرکزی-تجاری داردکه چرخه های متوالی ساکنین طبقه بالا،طبقه پایین و متوسط جامعه،آن را احاطه می کندجان دیویی در بخش فلسفه شیکاگو بین ۱۹۸۴ تا ۱۹۰۴ تدریس می کرد وی در ۱۹۰۴ به دانشگاه کلمبیا نقل مکان کرد. او طرفدار و مبلغ عمل گرایی بود

اسلاید 9: چهره های کلیدی مکتب شیکاگوجورج هربرت مید:در بخش فلسفه به تدریس روان شناسی اجتماعی پیشرفته که بیشتر دانشجویان دکترای جامعه شناسی در آن ثبت نام میکردند مشغول بود.همهترین کتاب وی ذهن خود و جامعه است. مید اعتقاد داشت شخصیت افراد در نتیجه ارتباط با دیگران شکل می گیرد همانطور که خود انگار های شخص نیز بوسیله تعامل با دیگران ساخته می شودرابرت ازرا پارک:بهترین نظریه پرداز شناخته شده مکتب شیکاگو و اولین نظریه پرداز و پژوهنده ممتاز ارتباطات جمعی است

اسلاید 10: ویژگی های جامعه شناسی شیکاگوروابط مشاور کار آموز درآموزش و چگونگی هدایت تحقیقات اجتماعی بسیار حائز اهمیت بودمالینوفسکی وبواس انسان شناسان زیادی را برای انجام کارهای میدانی تشویق می کردند،قوم نگاری شهری مکتب شیکاگو را به عنوان نیروی اصلی انجام کارهای میدانی جامعه شناختی مورد توجه قرار دادندجامعه شناسی شیکاگو قبل از فعالیت های پارک که با آرمان اصلاح گرایی پروتستانی همراه بود به مطالعات علمی مشکلات اجتماعی تبدیل شد

اسلاید 11: ویژگی اصلی جامعه شناسی شیکاگوجامعه شناسان این مکتب بر این عقیده بودند مناسب ترین سیاست ها برای حل مشکلات اجتماعی بوسیله پژوهش های جامعه شناسی تعریف می شوند

اسلاید 12: جان دیویی و فلسفه عمل گراییوی معتقد بود افراد می توانند از طریق برقراری ارتباط با دیگران به یک خود شکوفایی برسند،بنابراین وجود نهاد اجتماعی برای آزادی و دمکراسی لازم و ضروری استوی به فیلسوف آزادمنش معروف بودبسیاری از عقاید و افکار او شکل ابتدایی مطالعات ارتباطی معاصر بود

اسلاید 13: راون شناسی آزمایشی درمکتب شیکاگوویلهلم ونت:بنیان گذار روان شناسی آزمایشی استاین رشته در آلمان با تقلید از فیزیولوژی و فلسفه شکل گرفت رشته (فیزیولوژی در آلمان پیشرفت کرده بود)ونت بنیانگذار رشته روانشناسی آزمایشی،تارخ حوزه روان شناسی را به عنوان یک رشته دانشگاهی سازمان یافته در آلمان شکل دادعقیده و نظر دیویی و مید پیرامون قوس بازتاب بطور مستقیم از عقیده ونت پیرامون حرکات سر و دست سر چشمه می گرفتونت تحت تأثیر داروین با عنوان بروز هیجانات در انسان و حیوانات که امروزه بنام حوزه ارتباطات غیر کلامی معروف شده است قرار گرفتفروید کتاب ”توتم،تابو“(محرمات)را برای بحث متقابل با مفهوم ونت پیرامون سن محرمات در تکامل انسان نوشت

اسلاید 14: مید وتعامل گرایی نمادینمید در هادلی ماساچوست متولد شدپدرش کشیش گروهی از عبادت کنندگان کلیسا بوددر جوانی استاد دانشگاه ابرلین اوهایو شدسوالاتی که وی در جوانی در مورد احکام مذهبی داشت بعد ها مشکلاتی برای ورودش به دانشگاه به عنوان استاد فلسفه بوجود آوردمید معتقد بود کنش کانونی ترین بخش علوم اجتماعی است به همین دلیل که اهمیت نمادینی دارد و نیز به علت اینکه توسط فرد دیگری تعبیر می شود

اسلاید 15: مید وتعامل گرایی نمادینمید و دیویی با هم صمیمی بودند اگرچه هردو شرم رو وخجالتی بودندمید و دیویی در بخش فلسفه دانشگاه میشیگان همکاری داشتند و عامل ارتباط این دو نفر چیزی جز بحث و تبادل نظر نبوده استمید عقاید بنیاد گرایانه ای داشت و نقش زیادی را از طریق نظریه تعامل گرایی نمادین در علوم اجتماعی ایفا نموددیدگاه روانشناختی وی تحت تأثیر افرادی چون چارلز ساندرس پیرس، ویلیام جیمز،جوسیا رویس،جیمزمارک بالدوین،جان دیویی،چارلز هورتون کولی،ویلهلم ونت و چانسی رایت قرار گرفته بوداما دیدگاهی که مید داشت منحصراً مفهوم <میدگرایانه>بودهربرت بلومر از جامعه شناسان دانشگاه شیکاگو از عقید مید برای دفع از دیدگاه خویش مبنی بر تأثیر نظریه تعامل گرایی نمادین استفاده نمود

اسلاید 16: رابرت ازرا پارک و دوران طلایی مکتب شیکاگوزمانی که پارک وارد دانشگاه میشیگان شد در آنجا یکی از تعلیم یافتگان دیویی به حساب می آمد،اوشش واحد فلسفه را با دیویی گذرانده بودشاید به نوعی دیویی باعث شد تا پارک به اهمیت علم ارتباطات به عنوان نیرویی برای هماهنگ کردن مسائل جامعه و نیز وسائلی چون روزنامه وتلفن برای ایجاد ارتباطات پی ببردپارک به عنوان گزارش گر در نشریاتی چون میند پولیس،دیترویت،دنور و نیویورک کارکرد او گزارشگری اصلاح طلب محقق و کنجکاو بودبعد ها به مجله اخبار اندیشه که توسط دیویی با کمک پژوشگران میشگان افتتاح شده بود رفت البته این نشریه به دلیل گرانی فروش نرفت و بسته شد و دوران کوتاهی داشت

اسلاید 17: رابرت ازرا پارک و دوران طلایی مکتب شیکاگوپارک بعد ها به موضوع رابطه میان مطبوعات و افکار عمومی علاقه مند شد و این موضوع را برای رساله دکتری خود برگزید و عنوان رساله اش چنین بود: انبوه خلق و عامه مردم :یک کاوش روانشناختی و جامعه شناختیپارک به شیکاگو نقل مکان کردقبل از ورود وی ۳۰ درجه دکترای تخصصی در جامعه شناسی توسط دانشگاه شیکاگو اعطا شده بودوی دانشگاه را از طریق روشهای علوم اجتماعی و تجربی تا حد زیادی بالا برد ودوران طلایی مکتب شیکاگو را رقم زد

اسلاید 18: بوم شناسی انسانی و بی سازمانی اجتماعیپارک و توماس در منطقه ای به هم پیوستند که منحصر به فرد بود،محله ای بی رونق و یکنواخت که سرشار از جرایم و جنایت های بزرگ بودپارک و همکارانش بویژه ارنست برجس و عده ایی از دانشجویان توانسته بودند نقشه ای را طراحی نمایند که در آن روند و انواع جرم نوجوانان و جوانان آن منطقه از شیکاگو از جملهخود فروشی بیماری روانی وسایر مشکلات علامت گذاری شده بودند(آنها این نقشه را نقشه کشف ننگ نامیدند) تصویری که این نقشه ارائه می داد مانند یک دایره متحدالمرکز بود که نیمه این دایره مربوط به دریاچه میشیگان بود و البته بیشتر جنایات آن مربوط به جنوب شهر لوپ می شد

اسلاید 19: بوم شناسی انسانی و بی سازمانی اجتماعیاین نوع تحلیل های جامعه شناختی که توسط پارک و دانشجویانش بکار گرفته شد بوم شناسی انسانی نام گرفتپارک و دانشجویانش با استفاده از نظریه تکاملی داروین و مفاهیمی چون تهاجم سلطه توالی و درجه رشد بوم شناسی گیاهان و حیوانات زنده را بررسی و مطالعه کردندمکتب شیکاگو برتر از مکتب جامعه شناختی عمل کرد این مکتب تا حد زیادی از درون علوم اجتماعی بیرون آمد و پیشرفت و توسعه تحقیقات تجربی در شیکاگو نه تنها روی جامعه شناسی بلکه در انسان شناسی،روان شناسی اجتماعی ،فلسفه و علوم سیاسی نیزتأثیر گذار بود

اسلاید 20: چهار مرحله اصلی اجتماعی از نگاه پارکبراساس نظریه تکاملی بویژه تنازع بقاء داروین،پارک ۴ مرحله اصلی اجتماعی را چنین تعریف کرد:۱-رقابت:تنازع میان واحد های یک نظام برای دسترسی به منابع کمیاب۲- کشمکش:رقابت میان واحدهایی که با هم در ارتباط و مقابله اند۳-توافق:زمانی صورت می پذیرد که کشمکش ها بدلیل تخصیص منزلت و قدرت پایان یابد۴-همرنگی:تبادل و تقسیم عناصرفرهنگی به منظور دستیابی به نتایج فرهنگی مشترک

اسلاید 21: بیگانه و فاصله اجتماعیپارک مفهوم فاصله اجتماعی زیمل را به عنوان ناپایداری دوستی میان دو یا چندفردو گروه تعریف می کندمفاهیم بنیادی زیمل چونبیگانه و فاصله اجتماعی منشأ انجام تحقیقات زیادی در ایالات متحده شد

اسلاید 22: تأثیرات پارکاز طریق نوشته هااز طریق سخنرانی هارساله دکتراتربیت دانشجویان

اسلاید 23: تعریف و معنای جامعه شناسی از منظر مکتب شیکاگواین مکتب در زمان پارک جامعه شناسی را به دو صورت تعریف کرد :۱-جامعه شناسی اروپا که اولین بار در شیکاگو شکل گرفت و از یک ساختار نظری وانتزاعی برخوردار بود(روش زیمل الگوی اولیه این نوع جامعه شناسی بود)زیمل هوشمندانه سخن می گفت و بصورت تحلیلی مطلب می نگاشت اما فعالیت های وی هرگز به شکل تجربی مطرح نشد جامعه شناسی شیکاگو در محیطی سرشار از اطلاعات وداده ها رشد کرد و جامعه شناسی آمریکا در دنیایی تجربی پایه گذاری شد،پارک نیز به تحقیقات تجربی معتقد بود و گاهی حتی حرف های زشتی به کارشناسان آمار یا طرفداران فروید حواله می کرد.وی می گفت تحقیقات کمی وآماری جامعه شناسان را از درک صحیح ارتباط انسانی دور می سازد

اسلاید 24: تعریف و معنای جامعه شناسی از منظر مکتب شیکاگو۲-تعریف دومی که این مکتی از جامعه شناس ارئه می داد به اندازه تعرف اول مهم است و آن این است که باید اصول و قواعد تجویزی و فرمایشی جامعه شناسی از بین برود و بجای آن به اصل واقع بینی رسید وتنفری که نسبت به زمینه کاربردی فعالیت اجتماعی وجود دارد راکاهش داد همانطور که پارک اشاره می کرد امروزه جامعه شناس به عنوان علم اصلاحات اجتماعی و یا علم رفاه انسانی تعریف می شوداز نظر پارک توصیف بخش جامعه شناسی شیکاگو ازاصطلاح جامعه شناسی چنین بود : جامعه شناسی رویکردی است که یک طرح منطقی برای یک تحقیق بی طرفانه مبتنی بر اصول وکارکرد موسسات اجتماعی به عنوان موجودیت های همه جایی عرضه می دارد طوری که در جوهره عمل آن تحلیل مسائل جامعه و زندگی اجتماعی موج می زند

اسلاید 25: پژوهش های ارتباطی پارکپارک به عنوان اولین نظریه پرداز ارتباط جمعی شناخته شده استاو ارتباطات را به عنوان یک فراگرد اجتماعی روان شناختی تعریف می کند که از طریق آن فرد قادر می شود در پاره ای از موارد برخی رفتار ها و نقطه نظرات سایرین را تشخیص دهد پارک می گوید : ارتباطات فراگردی است که در آن یک اصل اخلاقی و منطقی جانشین یک اصل فیزیولوژیکی و غریزی می شود.از نظر پارک ارتباطات راه حل مناسبی برای حل مشکلات اجتماعی شهر بودهعلیرغم مطالب یاد شده باید گفت ارتباطات کانون اصلی مطالعات پارک و همکارانش نبوده است

اسلاید 26: چرا مکتب شیکاگو افول کرد؟نفوذ مکتب شیکاگو بعد از۱۹۳۵ و بازنشستگی پارک به دو دلیل کاهش یافتاول آنکه بیشتر دانش آموختگان شیکاگو این دانشگاه را به مقصد دیگر دانشگا ها برای تدرس ترک کردند چراکه بسیاری از دانشگاه ها در رقابت با دانشگاه شیکاگو بودند و پذیرای فارغ التحصیلان آن بودند برای مثال دانشگاه کلمبیا در ۱۹۴۱ دو دانشمند بزرگ معرفی کرد رابرت کینگ مرتون که نظریه پرداز اجتماعی بود وپاول فلیکس لازاراسفلد که یک روش شناس کمی نگر بود و تأثیرات ارتباط جمعی را کنکاش می کرد رقیب دیگر دانشگاه هاروارد بود که نظریه پردازان اجتماعی زیادی چون: تالکوت پارسونز و ساموئل استوفر که دکترای خود را از دانشگاه شیکاگو اخذ کرده بودند

اسلاید 27: چرا مکتب شیکاگو افول کرد؟مشکل دوم اختلاف و درگیری بین اعضای بخش جامعه شناسی شیکاگو بود که این مسئله آنهارا ازتصمیمات درست دور کرده بود. شش یا هفت سال پس از جنگ جهانی دوم شیکاگو هیچ عضو جدیدی استخدام نکرد علاوه بر این که اعضا مهمی آنجا را ترک کردندهربرت بلومر به برکلی رفت.لوید وارنر به میشیگان رفتاورت هیوز به براندس کوچ کردغیر از این هاشاخه جامعه شناسی به خودی خود تغییر کرد وجامعه شناسی آمریکایی از حل مسائل و مشکلات اجتماعی روی گردانید و بر روی موقعیت های اجتماعی و حرفه های مختلف متمرکز شد و یا مسائلی چون قوم نگاری کیفی در هر حال مسائلی باب شد که در تخصص دانشمندان این مکتب نبود و نیروی جدیدی هم که استخدام نمی شد

اسلاید 28: مکتب شیکاگو و مطالعات ارتباطیلاسول روی تاثیر رادیو بر شنوندگان تحقیق کرددر کل می توان گفت ریشه مطالعات ارتباط جمعی درمکتب شیکاگو بوده است شاهد این ادعا تحقیقات افرادی چون : لیپمن،دیویی،لوین،هاولند و لازاراسفلد است.

اسلاید 29: آیا شیکاگو یک مکتب بود؟مفهوم مکتب تا حدی انتزاعی است و برای توصیف آن فعالیت گروهی ازدانشمندان یا پژوهشگران به کار می رود.زیرا در عقاید و دیدگاه ها یکپارچگی به چشم می خورد.برخی ویژگی های مکتب را چنین ذکر کرده اند : ۱-یک رهبر یا چهره کلیدی روشنفکربرای هدایت مکتب۲-یک مکان جغرافیایی و دانشگاهی۳-حمایت و پشتیبانی های مالی۴-ابزارهایی برای ترویج و انتشار عقاید و فعالیت های اعضاء

اسلاید 30: آیا شیکاگو یک مکتب بود؟اگر موارد ذکرشده را به عنوان الگو قرار دهیم شیکاگو یک مکتب است چرا که:رهبر کلیدی و روشنفکر آنان پارک بودمکان جغرافیایی دانشگاه شیکاگو بودهزینه های مالی آن توسط بنیاد راکفلر تأمین می شدکتاب ها و گزارش هایی که از طرف دانشگاه شیکاگو منتشر می شد فعالیت ها و پیامد های فکری پژوهشی این مکتب را اشاعه می داد

اسلاید 31: انتقادات :به نظر میرسد استفاده انحصاری از روش تجربی در مکتب شیکاگو از آغاز تا دوران اوج آن یعنی دوران پارک آینده این مکتب را متزلزل نمود چراکه با وجود بنیان گذاری مطالعات ارتباط جمعی توسط آنان پس از پرکاربرد شدن آمار درتحقیقات ارتباطی و اجتماعی آنان از صدر جدول محققین حوزه علوم اجتماعی به زیر کشیده شدند دانشمندانی چون لازار اسفلد که با کوله بار ریاضی اش وارد حوزه علوم اجتماعی شده بود شاید به همین دلیل از شیکاگو نقل مکان کرد که فضا را برای انجام تحقیقات کمی مناسب نمی دانست چراکه همانطور که در پس آمد افرادی چون پارک موضع مخالف جدی علیه آمار و تحقیقات کمی داشتند

اسلاید 32: باید دانست پس از جنگ جهانی دوم آمریکا که کشوری در مسیر توسعه بود نیازمند سازمان دهی اقتصادی و تحقیقات اجتماعی در حوزه بازار شده بود و اینک حاکمان بجای دانستن علل وقوع جرم وجنایت و ریشه های آن در پی تقویت بنگاه های اقتصادی از طریق فروش بیشتر بودنداین مکتب در حوزه علوم اجتماعی نقطه عفی است چراکه آغز راه علوم اجتماعی در آمریکا بشمار میرود اما نباید فراموش کرد مفاهیم اصلی مکتب در ابتدا از دانشمندان اروپایی چون زیمل وام گرفته شده بودند و غیر از زیمل دانشمندان این مکتب ازنظریات افرادی چون داروین نیز برای ارئه مفاهیم و تعاریف بهره جستند تا هرچه بیشتر وارداتی بودن جامعه شناسی در آمریکا رخ بنمایاند هرچند این مسئله در دوران پارک دیگر کمرنگ شده بود امامسئله ای چون مهاجرت موضوعی مختص آمریکا بود که با الگوهای اروپایی شاید قابل تحلیل نبود

اسلاید 33: در پایان نیز نباید از تأثیرات شگرف مکتب شیکاگو در علم ارتباط بگذریم هرچند ضروری است عنوان کنیم که کانون تحقیقات دانشمندان این مکتب خاصه ارتبات نبود و ارتباطات به عنوان موضوعی جنبی که البته اهمیت آن درک شده بود مورد مطالعه قرار می گرفت و این انتقاد مطرح است که چرا آنان در همان دوران تحقیقات ارتباطی را از جامعه شناسی جدا نکردند تا به مطالعات بیشتر و بهتری اقدام کننددانشمندان مکتب شیکاگو با اختلاف بر سر مسائل موجب گشتند یکی از مراکز مهم مطالعات اجتماعی در دنیا از هم گسیخته شود نبود یک رهبر واقعی پس از پارک به جد احساس می شد وشاید کوچ اندیشمندان از دانشگاه شیکاگو در اثر همین وضع بودمکتب شیکاگو در ارائه مفاهیم کلیدی ارتباطات در آینده موفقیتی نداشت و در حد تحقیقات در دوره خود باقی ماند به عبارت دیگر قدرت پیش بینی در نظریات آنان و حتی آینده کاری خودشان وجود نداشت

اسلاید 34: دکترغلامرضا آذریمدرس دوره ی کارشناسی ارشدرشته علوم ارتباطات اجتماعی گرایش تحقیق در ارتباطاتدانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی/ دانشکده ی علوم اجتماعی و روان شناسی/ گروه ارتباطات