نظام آمارهای مالی دولت

نظام آمارهای مالی دولت

اسلاید 1: 1بسم الله الرحمن الرحیم

اسلاید 2: نظام آمارهای مالی دولتفصل هفتم2

اسلاید 3: صندوق بین المللی پول در 1986 م ضوابط لازم الاجرا بودن شفافیت بودجه ای را بر اساس طبقه بندی نظام آمار های مالی دولت که با رعایت خصوصیات زیر انجام می گیرد اعلام نمود و به 179 کشور عضو صندوق اعلام کرد : 3شفافیت بودجه

اسلاید 4: شفافیت عملکرد شامل داراییها ،بدهیها ودرآمدها ،هزینه هاعدم تلقی فروش داراییهای سرمایه ای به عنوان در آمد جلوگیری از تداخل اعتبارات هزینه با اعتبارات تملک داراییهای سرمایه ای و بالعکسهماهنگی با استانداردهای پذیرفته شده جهانی از سوی صندوق بین المللی پولقابلیت مقایسه بودن بودجه به عملکردهای دولت ها با یکدیگر4

اسلاید 5: دستورالعمل بالا به دلیل اینکه در ضوابط 1986 کلیه دادو ستد ها به صورت نقدی ثبت میگردید در سال 1993 مورد تجدید نظر قرار گرفت و در نظام تجدید نظر کلیه جریانها بر پایه روش تعهدی ثبت می شوند.5

اسلاید 6: دستورالعمل نظام آمارهای دولت gfs نظام آماری تخصصی اقتصاد کلان را تشریح می کند که علیرغم آن ممکن است در برخی موارد با نظام پایه حسابداری مالی متفاوت باشد.این دستورالعمل به جنبه های علمی گرد آوری آمارها به طور نظام مند می پردازد اما وظیفه راهنمایی در این زمینه را دارد .6هدف دستورالعمل gfs

اسلاید 7: مهمترین فرصت های تحلیلی که دستورالعمل gfs فراهم میسازد عبارت است از :1. تهیه چارچوب جامع برای تحلیل و ارزیابی سیاست مالی: هدف اصلی تهیه چارچوب جامع مفهومی و حسابداری مناسب برای تحلیل و ارزیابی سیاست مالی. 2. تجزیه و تحلیل اندازه بخش عمومی : تحلیلگران مالیه عمومی برای تحلیل اندازه بخش عمومی و... به طور سنتی از آمارهای بودجه ای استفاده کردند. 7

اسلاید 8: 3. تحلیل اثر بخشی هزینه ها : تحلیلگران در بیان اثر بخشی مخارج بر فقر زدایی و...علاقه روز افزونی از خود نشان داده اند.4.تجزیه و تحلیل فعالیت های مالی :برای دستیابی به این هدف اغلب به جای استفاده از آمار کل بخش دولت از آمار بخش عمومی استفاده می شود.5. به هنگام سازی و همسازی معیارهای تحلیل: دستورالعمل gfs معیارهای شناخته شده بین المللی را به منظور گرد آوری آمارهای مورد نیاز برای تجزیه و تحلیل مالی به هنگام میکند.8

اسلاید 9: 6. اعتبار تجزیه و تحلیل : مفاهیم طبقه بندی ها و تعاریف پایه ای مورد استفاده در این دستورالعمل صرف نظر از شرایط کاربرد آن به اصول اقتصادی بستگی دارد که از نظر جهانی معتبر است .9

اسلاید 10: طراحی نظام آمارهای مالی دولت به منظور فراهم کردن آمارهایی است که سیاست گذاران را قادر میسازد تا پیشرفت های ایجاد شده در فعالیت مالی را مطالعه کنند.1.مجموع بخش عمومی و بخش دولتی.2. فعالیت های سطح مشخصی از دولت3.دادو ستد بین سطوح دولتی10کاربرد های نظام gfs

اسلاید 11: 1. بخشهای تحت پوشش : که بخشهای عمومی و دولتی را تحت پوشش قرار می دهد. این بخشها به مثابه دستگاه های اقتصادی میتوانند داراییها را تملک کنند بدهی ایجاد نمایند و به منظور به دست آوردن حقوق خود با دستگاههای دیگر به فعالیت های اقتصادی و دادو ستد بپردازند. 2. ثبت فعالیتهای اقتصادی : جریان ها نشان دهنده تولید و تبدیل و تغییر یا از بین رفتن ارزش اقتصادی هستند در نظام آمارهای مالی دولت دو نوع جریان دادو ستد و سایر جریانهای اقتصادی ثبت می شود.11ساختار و ویژگی های نظام gfs

اسلاید 12: صورت وضعیت عملیات دولتی نتایج کلیه دادو ستد ها یی را ثبت می کند که در طول یک دوره اتفاق می افتد. صورت وضعیت سایر جریان های اقتصادی در داراییها تعهد ها و ارزش ویژه را به طور خلاصه ارائه می کند .3. ارزشگذاری :جریانها ،داراییها و تعهدها و ارزش ویژه در دستورالعمل gfs به قیمتهای جاری بازاری ارزش گذاری شده اند.اما ثبت ارزش اسمی اسناد بدهی دولت به عنوان یک قلم یادداشتی پیش بینی شده است.12

اسلاید 13: 4. ترازنامه : ترازنامه برای بخش کل دولت یا بخش عمومی شامل تمام ذخایر دارایی های مالی و غیر مالی ، بدهی ها و ارزش ویژه بخش است که ارزش ویژه بخش برابر با ارزش کل همه داراییها منهای ارزش کل همه تعهدات است.5. نظام آماری یکپارچه : ثبت جامع دادو ستدها و سایر جریانهای اقتصادی باعث ادغام کامل جریانها و ذخائر و از بین رفتن مغایرتهای بین ترازنامه ی افتتاحیه و اختتامیه میشود. 13

اسلاید 14: 6. طبقه بندی جریان ها و ذخائر : که به شیوه های متفاوت انجام میشود.طبقه بندی دادو ستد درآمدی بر اساس آن که مالیات باشد یا انواع دیگر در آمد دادو ستد های هزینه ای بر اساس هدف یا موضوع اقتصادیشان طبقه بندی میشودداراییها بر اساس مالی وغیرمالی بودن آنها طبقه بندی میشود تعهدات و داراییهای مالی هم بر حسب نوع سند هزینه مالی و هم بر حسب بخش واحدی که داراییها نگه داشته شده توسط دولت را منتشر می کند.14

اسلاید 15: 7. چارچوب دولتی : از انجا که تحلیل کل بخش دولت یا بخش عمومی باید شامل طیف وسیعی از ملاحظات باشد و هیچ شاخص مستقلی برای همه اهداف کافی نیست لذا در نظام gfsاقلام تراز جدیدی معرفی شده اند.تعاریف تجدید نظر شده در آمد و هزینه به تجدید نظر در وضعیت دادو ستدها در داراییهای غیر مالی و معرفی اقلام جدید تراز منجر شد.کلیه دادو ستد هایی که مستلزم تحصیل یا واگذاری داراییهای مالی است اکنون به عنوان دادو ستد مالی تلقی می گردد و خالص وام گرفتن یا وام دادن کمیت تراز کننده ای است که به عنوان خالص تحصیل کلیه دارایی های مالی منهای خالص کلی بدهی های ایجاد شده در نتیجه دادو ستد تعریف میشود .15

اسلاید 16: 1. مهمترین تفاوت این است که نظام آمارهای مالی دولت بر دادو ستد مالی تمرکز دارد در حالی که sna بر تولید و مصرف کالا ها و خدمات تاکید دارد . در نتیجه تلقی از فعالیت های تولیدی دولت در نظام gfs به طور اساسی با تلقی این فعالیت ها در sna متفاوت است .2. در بسیاری از موارد تهیه آمارهای مالی دولت اولین گام در گردآوری آمار های کل بخش دولت در حسابهای مالی خواهد بود.3. تعریف مفاهیم در نظام gfs همانند snaاست اما ممکن است پوشش یک دسته خاص از دادو ستدها تا حدودی متفاوت باشد .16تفاوت نظام gfsبا sna

اسلاید 17: در اجرای این نظام چند مساله مشترک احتمالی وجود دارد:با توجه به اینکه جریان های اقتصادی از کشوری به کشور دیگر متفاوت است اجرای بخش کوچکی از نظام gfs که معمولا در برخی از کشورها در ابتدای اجرای نظام انجام می شود برای جمع آوری داده ها که به منظور تعیین الویت ها ی عمومی انجام می گردد مناسب نیست .اجرای نظام gfs به گذشت زمان و پیشرفت در فضایی نیاز خواهد داشت که توسط جریانها و نیازهای متفاوت یک کشور تعیین می شود .17اجرای نظام gfs

اسلاید 18: احتمال دارد که بسیاری از کشورها به منظور استفاده از این نظام مسیر مشابهی را طی کنند : در اولین گام ممکن است کشورها ساختار طبقه بندی تجدید نظر شده در صورت وضعیت عملیات دولت یا صورت وضعیت منابع و مصارف نقدی را بپذیرند و برای آنکه بتوانند از کارکرد موثر اقلامی مانند مطالبات درامد و هزینه آگاهی پیدا کنند در آمارهای نقدی وجود خود تعدیلاتی به عمل آورند.گام بعدی ممکن است جمع آوری اطلاعات ترازنامه در مورد تعهدات و دارایی های مالی باشد که بتوان به انجام بر آوردهایی از سایر جریان های اقتصادی نظام دست یافت که به اقلام مالی مربوط می شوند .18

اسلاید 19: قدم احتمالی مشکل تر جمع آوری مجموعه کاملی از اطلاعات مربوط به ذخایر دارایی های غیر مالی است که در یک سازمان مشخص نگهداری شده و به قیمت های جاری بازاری ارزشگذاری شده اند.در نهایت باید نظام تعهدی کاملا گسترش یافته ای معرفی کرد که بتوان با آن ترازنامه های کاملی تهیه نمود.19

اسلاید 20: برای رسیدن به اهداف نظام gfs انجام برخی اصلاحات ضروری است که به دو مرحله زمانی کوتاه مدت و بلند مدت تقسیم میشود :اهداف کوتاه مدت : 1.تغییر در ترکیب ساختار بودجه .قبل از سال 1381 در بودجه متجاوز از 40 تا 50 تبصره وجود داشت و بعضی از آنها ماهیت دائمی داشتند که در بودجه هر سال تکرار می شود اما از سال 1381 بر اساس نظام gfs بیشتر تبصره های دائمی با تصویب مجلس شورای اسلامی به صورت قانون بخشی از مقررات مالی دولت در آمده اند.20نظام آمار های مالی دولت در ایران

اسلاید 21: 2. اصلاح در روش برآورد در آمدها و هزینه ها : روش براورد هزینه قبل از سال 1381 بسیار ابتدایی بود البته در حال حاضر تفاوت زیادی ندارد . اما اگر بودجه ریزی بر اساس نظام آمار های مالی دولت تهیه و تنظیم شود تحول مثبتی در نظام بودجه ریزی صورت خواهد پذیرفت.21

اسلاید 22: اصلاح روش پیش بینی در امدها و هزینه های بودجه دولت شامل موارد زیر است: روش پیش بینی کوتاه مدت و میان مدت درامدها و هزینه های بودجه دولتپیشنهاد شاخص هایی برای تجزیه و تحلیل هزینه و براورد هزینه پایه در بخشهای مختلفبراورد هزینه ها بر اساس وظایف دستگاه هزینه های پایه و اهداف کمی و فیزیکی فعالیت های مورد نیاز 22

اسلاید 23: 3. اصلاح در نظام مدیریت اطلاعات بودجه ای : استفاده از این روش موجب شناسایی بدهی دولت به اقتصاد ملی میشود . این کار کمک میکند تا دولت بتواند نسبت به اصلاح مدیریت بودجه خود اقدام کند و خود را به سطوح بودجه ریزی کشورهای دیگر به خصوص به سطح اقتصاد ملی برساند. سیستم جدید رایانه ای مدیریت اطلاعات بودجه شامل موارد زیر است : مدیریت مکانیزه اطلاعات مربوط به درامدها و هزینه های عمومیمدیریت مکانیزه اطلاعات مربوط به شرکت های دولتی ایجاد ارتباط منطقی میان بخشهای اصلی بودجه محاسبات آماری - تهیه نمودارها و جداول کمی برای استفاده کلیه دستگاه های تجربیات آنها 23

اسلاید 24: 4. اصلاح نظام طبقه بندی و شفاف سازی در آمدها و هزینه ها که اهداف زیر را در بر دارد : هماهنگ شدن بودجه با استاندارد های جهانی برای قابل مقایسه شدن بودجه کل کشور با بودجه سایر کشورها با رعایت قانونهماهنگ شدن شاخص های مالی دولت با شاخص های حسابهای ملی به منظور براورد آثار متقابل متغیر های اقتصاد کلان شفافیت عملکرد بوده یکی از خصوصیات مهم نظام gfsاست .24

اسلاید 25: 1. اصلاح در ساختار حسابداری : در سال 1381 روش بودجه ریزی دولت از برنامه ای به عملیاتی با نواقص بسیار زیاد تغییر یافت بدون اینکه در قانون مربوط به بودجه تغییر کند . در نتیجه سیستم حسابداری مورد استفاده بر مبنای نقدی بود و بر این اساس تا زمانی که پولی وصول و یا پرداختی انجام نمیگرفت در دفاتر ثبت نمیشد. از این رو سیستم حسابداری بر مبنای نقدی در اصل نقطه آغاز است برای حسابداری دولتی.2. اصلاح روشهای بودجه ای : در ایران سیر تحول بودجه ریزی از مرحله سنتی به روش بودجه ریزی برنامه ای و بودجه ریزی افزایشی محدود گردیده است . از بودجه ریزی عملیاتی و سیستم ppbs و بودجه ریزی بر مبنای صفر شناخت کاربردی و اجرایی مدونی در دست نیست و آنچه که گفته شد بیشتر درباره ادبیات بودجه در ایران بوده است .25اهداف بلند مدت

اسلاید 26: 3. اصلاح نظارت بودجه ای : ضرورت دارد شفاف سازی بودجه ای انجام شود . منظور از شفاف سازی بودجه ای یعنی حساب های بخش عمومی ،پیش بینی و بر اوردهای بودجه ای که در اختیار کلیه سازمانها و افراد قرار می گیرد که تهیه و تنظیم و اجرای سیاستهای بودجه ای به نحوی با منافع ارتباط دارد . شفاف سازی بودجه ای امکان پاسخگویی دولت را تقویت می کند.شفاف سازی بودجه ای بر 4 اصل استوار است:26

اسلاید 27: اصل اول : شفافیت وظایف و مسئولیتها . یعنی اهمیت دقیق بین فعالیت های بودجه ای ، پولی و موسسات عمومی در درون دولت از یک طرف و بین بخش عمومی و خصوصی از طرف دیگر ارتباط وجود داشته باشد .اصل دوم: دسترسی عموم به اطلاعات این اصل ناظر بر نیاز به اطلاعات بودجه ای جامعه و ضرورت پایبندی دولت به انتشار اطلاعات بودجه ای در زمانی کاملا مشخص است .اصل سوم : تطبیق با استانداردهای بین المللی حسابداری و آماری: که تاکید می شود گزارش عملکرد دولت باید با استانداردهای بین المللی حسابداری و آماری مطابقت داشته باشد .اصل چهارم : تضمین بی طرفی و یکپارچگی این اصل بر روش های سنتی و کمک حسابرسی مستقل و استقلال آماری تاکیید دارد .27

اسلاید 28: هدف های طبقه بندی بودجه ای به صورت زیر خلاصه می شود :1.تسهیل برنامه ریزی و تصمیم گیری : باید به نحوی باشد که تصمیم گیری آسان انجام شود و تغییرات پیشنهادی در بودجه را به وضوح مشخص نماید و از طرف دیگر منابع تامین اعتبار آنها را معین سازد زیرا هر گونه تغییر در هزینه ها باید با تغییر در درامدها باشد .2. بهبود مدیریت : کارایی مدیران را میتوان با تحقق برنامه های اعلام شده و چگونگی نیل به اهداف سازمان سنجید .بودجه مجموعه برنامه های کشور است و با استفاده از طبقه بندی بودجه ای ، اهداف و برنامه ها شناسایی می شود . 28ضرورت طبقه بندی

اسلاید 29: 3. تجزیه و تحلیل پیامد های اقتصادی حاصل از اجرای بودجه :دولتها بخش عمده ای از هزینه های کشور را به خود اختصاص داده اند . عملیات دولت تاثیر زیادی بر اقتصاد کشور دارند .4. تسهیل کنترل و نظارت بر فعالیت های دولت : اصل نظارت مردم بر وصول در امدها و انجام هزینه ها در کلیه کشورهایی که حکومت پارلمانی دارند مورد پذیرش قرار گرفته است طبقه بندی بودجه ای اجرای دقیق این اصل را فراهم می سازد .تخصیص مطلوب منابع : طبقه بندی بودجه ای حجم عملیات را پیش بینی و از طریق فرایند تقسیم کار وظایف میان سازمانها را تعیین و سپس میزان اعتبارات لازم را برای تحقق اهداف مشخص می سازد . علاوه بر ایجاد آگاهی نسبت به وظایف از تداخل وظایف و انجام وظایف تکراری جلوگیری می کند .29

اسلاید 30: یکی از چالشهای فعلی اقتصاد ایران نظام بودجه ریزی است . بودجه از یک سو با مسایل کلان چون رشد اقتصادی بیکاری و به طور کلی با رونق و رکود اقتصادی در ارتباط است و از سوی دیگر با توجه به منابع و مصارف آن وضعیت کوچکترین اجزای یک اقتصاد مانند شرکتهای دولتی تا بزرگترین جزء آن یعنی یک وزارتخانه مشخص می شود.30طبقه بندی بودجه در ایران

اسلاید 31: دسته بندی تبصره های بودجه در قالب موضوع های مشخصهماهنگ شدن طبقه بندی در امدها همامنگ شدن شاخص های مالی دولت با شاخص های ملی شفاف شدن درامدها و هزینه ها و مشخص شدن سهم واقعی آنها تلقی عواید حاصل از صادرات نفت خام به عنوان واگذاری داراییتنظیم بودجه دستگاه های اجرایی در چارچوب دستورالعملها براورد هزینه های بودجه بر مبنای روش بودجه عملیاتی حذف همه ردیف های اعتباری مربوط به هزینه های متفرقهاصلاح نظام اعتبارات بودجهحذف ردیف های اعتباری زیر ردیف دستگاههای اجرایی31اصلاحات ساختاری در بودجه ایران

اسلاید 32: منابع و مصارفمنابع که دریافت های دولت محسوب میشوند . منابع به 3 گروه در آمدها ،واگذاری داراییهای سرمایه ای و واگذاری داراییهای مالی مصارف پرداختهای دولت محسوب میشود . که 3 گروهند : اعتبارات هزینه ای که به طبقه بندی هزینه ها هم مشهور است ،2 تملک دارایی سرمایه ای 3. تملک دارایی مالی 32انواع طبقه بندی بودجه ای در ایران

اسلاید 33: طبقه بندی عملیات. وظایف دولت مورد شناسایی قرار گرفته و با تقسیم به برنامه چگونگی دستیابی به و انجام وظایف مزبور مشخص می گردد.طبقه بندی سازمانی از قدیمیترین طبقه بندی بودجه است کلیه سازمانهای دولتی که به نحوی از بوددجه لستفاده می کنند بر اساس وظایف و اهدافشان در گروه های مشابه قرار میگیرند.طبقه بندی اقتصادی از مهمترین طبقه بندی بودجه است که برای تجزیه و تحلیل عملیات دولت و انجام برنامه ریزی های صحیح و تصمیم گیری نهایی در سطوح عالی استفاده میشود .33

اسلاید 34: 34با تشکر از استاد ارجمند جناب آقای منشی زاده ابوطالب زاده درخششپاییز 88