نظام سیاسی اسلام و رهبری دینی در عصر غیبت

نظام سیاسی اسلام و رهبری دینی در عصر غیبت

اسلاید 1: نظام سیاسی اسلام و رهبری دینی در عصر غیبتگردآوری وتنظیم: بهزادکاظمی – 1391

اسلاید 2: مقدمه شعاع تعاليم و عملكرد و تأثيرگذاری اسلام تمام عرصه‌های ظاهری و باطنی انسان رادر برگرفته و برنامه كامل چگونه زيستن و سعادتمند شدن انسان را در نگرش فردی و اجتماعی بيان می‌كند. مهم‌ترين اهداف حكومت اسلامی 1- استقرار توحيد و رهانيدن مردم از بندگی غير خدا2- رشد و تكامل علمی، فرهنگی و تربيتی انسانها3- آزاد سازی توده‌های مردم و انسانهای مستضعف از چنگال ستمگران و بردگی مستكبران 4- برپايی جامعه نمونه و مديريت فاضله آرمانی از راه قسط و عدل 5- اجرای كامل قوانين آسمانی وانسانی ساز اسلام (اقتصادی- مالی- حقوقی- قضايی- سياسی- اجتماعی)

اسلاید 3: « ولايت» مهم ترين اصل دراسلام و نگهبان توحيد، نبوت، عدالت ومعاد است. امام باقرعلیه السلام می‏فرماید : « اسلام بر پنج چیز بنیان نهاده شد، برنماز، زكات، روزه، حج و ولایت و بر هیچیك از اینها چون ولایت توصیه نشده است، اما مردم چهار چیز را گرفتند و ولایت را رها ساختند .» امام صادق‏علیه السلام نیز فرموده اند : سنگهای زیرین اسلام سه چیز است : ۱) نماز ۲) زكات ۳) ولایت ، كه هیچیك از اینها بدون دیگری صحیح نیست ». امام خمينى (ره)، نخستين فقيهى است كه پس از آنكه مبحث دیرینه ولايت‏فقيه و حكومت اسلامى را در قالب‏تئورى بيان داشت، آن را مستقلا به مقام‏عمل نيز درآورد.

اسلاید 4: فصل اول مفاهیم وکلیات

اسلاید 5: مفهوم نظام سیاسی اسلاممجموعه منسجمی از کنش ها و واکنش ها، اصول و قواعد حاکم بر رفتارهای اجتماعی که بر پایه مبانی اعتقادی اسلام استوار شده و در مسیر کمال حقیقی و قرب انسان به خدا گام برمی دارد.

اسلاید 6: در فرهنگ معين، سياست به معناي حكم راندن به رعيت و اداره كردن امور داخلي و خارجي كشور و همچنين به معناي داوري، سزا، تنبيه و جزا آمده است.در لغت‌نامه دهخدا، سياست به معني تدبير، مصلحت و دورانديشي آمده است.صاحبنظران، بيش از 200 تعريف راجع به سياست شمرده‌اند كه در اينجا به چند تعريف اصطلاحی مهم آن مي‌پردازيم.سياست

اسلاید 7: 1. سياست به مثابه علم قدرتنظريه‌پردازان غربي، غالباً سياست را علم قدرت شمرده‌اند و افراد زيادي نيز در ايران به طور آشكار و روشن آن را پذيرفته‌اند موريس دوورژه با نقد تعاريف ديگر و دفاع از تعريف خود، سياست را علم قدرت ناميده است. انديشمنداني چون جوزف فرانكل، ماكياول نيچه، فرانكلين لووان بومرو و ... چنين تعريفي از سياست دارند.

اسلاید 8: 2. سياست به معني علم دولتعده‌اي ديگر از نظريه‌پردازان غربي، سياست را علم دولت ناميده و آن را به معني علمي كه رفتار دولت را مورد بررسي و مطالعه قرار مي‌دهد تعريف نموده‌اند. به عنوان مثال، رافائل مي‌گويد: آنچه به دولت مربوط مي‌باشد يك امر سياسي است. او معتقد است كه تاريخ نظريه‌هاي سياسي عمدتاً درباره دولت است. بلونشلي نيز مي‌گويد: علم سياست به معناي درست كلمه، علمي است كه دولت را بررسي كند.تعاريف فوق چنان اهميتي در سياست دارند كه دانشمندان سياسي را به دو گروه عمده انديشمندان قدرت محور و نظريه‌پردازان دولت محور تقسيم نموده‌اند.

اسلاید 9: 3. سياست به معني هدایت مردم واداره امور جامعهدر بين نظريه‌پردازان مسلمان، امام خميني(ره) ، سياست را دقيقاً در معناي تمشيت واداره امور بكار برده‌اند و تمشيت در بيانات ايشان، يعني رو به راه كردن كارها چه سياسي و چه غير سياسي.تمشيت در فرهنگ معين به معني روان كردن، راه انداختن و سامان دادن نيز آمده است.”سياست اين است كه جامعه را هدايت كند و راه ببرد، تمام مصالح جامعه و تمامي ابعاد انسان و جامعه را در نظر بگيرد و اينها را به طرف چيزي كه صلاحشان هست هدايت كند“( صحيفه امام. ج 13، ص 432)

اسلاید 10: سیاست عین دیانت قرآن كریم هم بر اصل حكومت تاكید دارد و هم بر نوع حاكمیت و در آیات متعددی ایجاد قانون و حاكمیت مطلق را از آنِ خداوند می‌داند: «ان الحكم الالله» انعام/57. «فلا و ربك لایومنون حتی یحكموك فیما شجر بینهم ثم لایجدوا فی انفسهم حرجا مما قضیت و یسلموا تسلیما؛ (نساء/65). پس چنین نیست، سوگند به پروردگارت كه ایمان نمی آورند مگر آنكه تو را در مورد آنچه میان آنان مایه اختلاف است داور گردانند و سپس از حكمی كه كرده ای در دلهایشان هیچ احساس ناراحتی نكنند و كاملاتسلیم باشند»در آیات دیگری مشروعیت حكومت‌های خودكامه را رد می‌كند: «یریدون ان یتحاكموا الی الطاغوت و قد امروا ان یكفروا به» نساء/60.در برخی از آیات نیز به رویارویی با حكومت طاغوت دستور می‌دهد: «اذهب الی فرعون انه طغی» طه/24.

اسلاید 11: در قرآن کریم امر به قیام علیه طاغوت می‌نماید و بر برپایی قسط می نماید (كُونُوا قَوَّامينَ بِالْقِسْطِ شُهَداءَ لِلَّه‏)نساء/135 و ...، عین سیاست است. قرآن كریم پیامبران الهی را شایسته حكومت و ولایت می‌داند و نهایتاً امر حاكمیت و رهبری را به رسول خدا و صاحبان امر ولایت كه جانشینان آن حضرت اند، می‌سپارد و مومنان را به پیروی از آنها ملزم می‌كند: «ِانَّمَا وَلِيُّکُمُ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُواْ الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاَةَ وَيُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَهُمْ رَاکِعُونَ». سرپرست و ولی شما تنها خداست و پیامبر او و آنها كه ایمان آورده اند، همانها كه نماز را بر پا می‌دارند و در حال ركوع زكات می‌دهند»(مائده/55).

اسلاید 12: در زیارت جامعه کبیره می خوانیم: «السلام علیکم یا اهل بیت النبوة ... و ساسة العباد و ارکان البلاد» «سلام بر شما ای خاندان رسالت و سیاست مداران بندگان خدا، و پایه های شهرها» این جمله نشان می دهد که اهل بیت علیهم السلام که رهبری امت اسلام بر عهده آنها نهاده شده است ، متکفل امر سیاست پس از پیامبر گرامی اسلام هستند.در فرهنگ لغت لسان العرب ذیل کلمه سیاست چنین آمده است: «و السیاسه : القیام علی الشیء بما یصلحه» «سیاست یعنی اقدام برای سامان دادن چیزی به وسیله اموری که آن را اصلاح کند و سامان بخشد.» به نظر می رسد واژه سیاست در اینجا به بیشتر معنی مدیریت مد نظر قرار گرفته است.سیاستمداری یکی از ویژگی های مهم ائمه اطهار علیهم السلام

اسلاید 13: حضرت امام خمینی(ره):حكومت در نظر مجتهد واقعی, فلسفه عملی تمامی فقه در تمامی زوایای زندگی بشریت است, حكومت نشان دهنده جنبه عملی فقه در برخورد با تمامی معضلات اجتماعی, سیاسی, نظامی و فرهنگی است ... هدف اساسی این است كه ما چگونه می خواهیم اصول محكم فقه را در عمل فرد و جامعه پیاده كنیم؟ و برای معضلات جواب داشته باشیم؟ همه ترس استكبار از همین مسأله است كه فقه و اجتهاد جنبه عینی و عملی پیدا كند.صحیفه نور جلد 21 ص 98

اسلاید 14: امام خمینی (ره) در وصیت نامه سیاسی الهی می‌فرمایند: «و اما طایفه دوم كه نقشه موذیانه دارند و اسلام را از حكومت و سیاست جدا می‌دانند، باید به این نادانان گفت كه قرآن كریم و سنت رسول الله (ص) آن قدر كه در حكومت و سیاست احكام دارند در سایر چیزها ندارند بلكه بسیاری از احكام عبادی اسلام، عبادی سیاسی است كه غفلت از آنها این مصیبتها را به بار آورده است». مقام معظم رهبری : «این اسلام آمریكایی است كه مردم را به دوری از سیاست و فهم و بحث و عمل سیاسی می‌خواند ولی اسلام ناب محمدی(ص) سیاست را بخشی از دین و غیر قابل جدایی از آن می‌داندو همه مسلمین را به درك و عمل سیاسی دعوت می‌كند و این چیزی است كه ملتهای مسلمان باید همواره از امام فقید خود و زبان گویای اسلام به یاد داشته باشند»پيام به حجاج بيت‌الله الحرام 1368

اسلاید 15: مفهوم لغوی واصطلاحى ولايتولایت در لغت، از ریشه ى «ولىّ» به معناى پیوستگى و قرابت است و معانى گوناگونى مانند: فرمانروایى، محبت، نصرت و پیروی براى آن آورده اند که ریشه ى اصلى واژه با همان معناى لغوى در همه ى این معانى دیده مى‏شود. از میان معانى یاد شده، کاربرد ولایت در امارت و فرمانروایى، گسترده تر است.وِلايت با كسره به معنىِ نُصرت ، و وَلايت با فتحه به معنى سرپرستی ومتولّى شدن در اُمور است .

اسلاید 16: ولايت به معناي سرپرستي و زعامت و مديريت جامعه ديني است نه معاني ديگر. ولايتي که به اقتضاي توحيد ربوبي ذاتاً مختص خداست و بالعرض براي انسان‌هاي برگزيده و جانشينان مستقيم و غير مستقيم او تجلي مي‌يابد.إِنَّمَا وَلِيُّکُمُ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُواْ الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاَةَ وَيُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَهُمْ رَاکِعُونَمائده/55

اسلاید 17: ولایت، موضوعى عرفى است که ضرورت زندگى اجتماعى بشر به شمار مى رود و با تاریخ انسان گره خورده است. ولایت به فرهنگ و حوزه ى جغرافیایى ویژه اى وابسته نیست. در پرتو ولایت ، امکان اجراى احکام اسلام درهمه ابعاد سیاسى و دینى فراهم مى آید. هدف اصلى واژه ى «ولایت» در نظریه ى «ولایت فقیه» نیز همین ولایت است.

اسلاید 18: مفهوم ولایت فقیهدر جامعه اسلامی ،ساختار سیاسی حاکمیت می بایست دارای مشروعیت الهی باشد. این مشروعیت بر اساس نظر تشیع تنها بواسطه ی نهاد امامت حاصل می شود .این نهاد از آن جهت که مستقیما بوسیله ذات الله منصوب می باشد دارای مشروعیت است.

اسلاید 19: نهاد مذکور در زمان حضور ائمه معصومین(ع) بر محوریت ایشان تنظیم شده بود و بعد از ایشان نیز بر اساس روایات صحیح و فراوان بر دوش نائبان ائمه می باشد. به نهاد نیابت ائمه درزمان غیبت، ولایت فقیه گفته می شود . در واقع ولايت فقيه به همين معناست كه در عصر غيبت به نيابت از امام زمان(عج)،فقيه رهبري و زمام امور جامعه را بر عهده دارد تا امت گرفتار هرج و مرج و آنارشيسم و تعبد به حاكميت طاغوت نشود و احكام و ارزشهاي الهي در جامعه عملي گردد.ولایت فقیه در حقیقت زمامداری و سرپرستی جامعه اسلامی در عصر غیبت کبرا توسط فقیه عادل، باتقوا، باکفایت و درایت در امور دینی و دنیوی به عنوان نیابت عام از امام معصوم است.

اسلاید 20: زعامت ولى فقیه درامتداد ولایت پیامبر(ص)وامامان(ع)ولایت فقیه در امتداد ولایت پیغمبر و ائمه معصومین(ع) است بدین معنا که در عصرغیبت معصومین(ع) ، مسئله زعامت از دیدگاه اسلام، نادیده گرفته نشده است. در دوران عصمت، زعامت سیاسى و تعیین زعیم، با نص صریح مشخص مى گردد همان طور که زعامت پیغمبر اکرم به نص ((النبى اولى بالمومنین من انفسهم)) مشخص گردید، و زعامت مولا امیرمومنان، پس از وى، به نص غدیر ((من کنت مولاه فهذا على مولاه)) مشخص و معین گردید. هم چنین ائمه معصومین، هریک با نص خاص، از پیغمبر اکرم یک جا مشخص گردیده است.

اسلاید 21: مقام معظم رهبري در تبيين شأن ربوبي ولايت مي‌فرمايد:عبوديّت يکسان همه موجودات در برابر خدا مستلزم آن است که هيچ يک از بندگان خدا خودسر و مستقل حقّ تحکم و فرمانروايي بر بندگان ديگر نداشته باشد (نفي طاغوت) و زمامدار و مدير و مدبر امور زندگي انسان‌ها فقط کسي باشد که خدا خود به حکومت برگزيده است (يا به شخص مانند امامان عليهم‌السلام و يا به علائم و ملاک‌ها مانند حاکم اسلامي در زمان غيبت امام معصوم عليه السلام). (طرح کلي انديشه اسلامي در قرآن، ص 38)نصب‌ الهی‌ حاکم در فرهنگ‌ شیعی‌ هر حاکمی‌ که‌ حاکمیتش‌ به‌ نحوی‌ به‌ نصب‌ الهی‌ منتهی‌ نشود، حاکم‌ غیرشرعی‌ و طاغوت‌ خواهد بود. قرآن‌ تصریح‌ می‌کند: «أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُواْ بِمَا أُنزِلَ إِلَيْکَ وَمَا أُنزِلَ مِن قَبْلِکَ يُرِيدُونَ أَن يَتَحَاکَمُواْ إِلَى الطَّاغُوتِ وَقَدْ أُمِرُواْ أَن يَکْفُرُواْ بِهِ وَيُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَن يُضِلَّهُمْ ضَلاَلاً بَعِيدًا » نساء/ 60آيا نديدى کسانى را که گمان مى‏کنند به آنچه بر تو و بر پيشينيان نازل شده، ايمان آورده‏اند، ولى مى‏خواهند براى داورى نزد طاغوت و حکّام باطل بروند؟! با اينکه به آنها دستور داده شده که به طاغوت کافر شوند. امّا شيطان مى‏خواهد آنان را گمراه کندو به بيراهه‏هاى دور دستى بيفکند.

اسلاید 22: پس‌ وظیفه‌ مردم‌ مؤ‌من‌ در آن‌ وضع‌ چه‌ بود؟خود معصومین(ع) راهکار مناسبی‌ در اختیار شیعیان‌ گذاشته‌ بودند و آن‌ اینکه‌ در مواردی‌ که‌ محتاج‌ به‌ مراجعه‌ به‌ حاکم‌ هستید و حاکم‌ رسمی‌ جامعه‌ حاکمی‌ غیرشرعی‌ است، به‌ کسانی‌ مراجعه‌ کنید که‌ عارف‌ به‌ حلال‌ و حرام‌ باشند. و در صورت‌ مراجعه‌ به‌ چنین‌ شخصی‌ حق‌ ندارید از حکم‌ و داوری‌ او سرپیچی‌ کنید این‌ کار رد‌ امام‌ معصوم‌ است‌ و رد‌ امام‌ معصوم‌ در حد‌ شرک‌ به‌ خداست. «فقیه» در اصطلاح‌ امروز همان‌ است‌ که‌ در روایات‌ با تعبیر «عارف‌ به‌ حلال‌ و حرام» معرفی‌ شده‌ است.ولايت فقيه، تداوم رهبري معصومان در دوران حضور و حيات پيامبر (ص) و امام (ع) رهبري سياسي جامعه به عنوان شأني از رهبري ِهمه جانبه پيامبر و امام، به عهده آنها بود. اما در دوران عدم حضور و غيبت پيشوايان معصوم از آنجا كه رشد و تكامل جامعه و شهروندان مسلمان جز ازطريق تشکيل حکومت و تحقق دين اسلام در متن زندگي فردي و اجتماعي ميسر نيست، تنها كسي توان رهبري در جامعه اسلامي را دارد كه داراي ويژگي‏هاي علمي - اخلاقي و مديريتی لازم باشد.

اسلاید 23: اصل امامت؛ منشأ ولایت فقیه ریشه ولایت فقیه راباید دراصل امامت جست. ولایت فقیه درحقیقت تداوم امامت در زمان غیبت معصومین(ع)است. امامت درلغت به مفهوم پیشوایی و رهبری آمده و دراصطلاح، ریاست همگانی وفراگیر برجامعه اسلامی درهمه اموردینی ودنیوی راشامل می شود.

اسلاید 24: ازدیدگاه شیعه چنین ریاستی هنگامی مشروع خواهد بود که: 1- از سوی حقتعالی باشد2- کسی که اصالتا دارای چنین مقامی بشود باید ازخطا دربیان احکام ومعارف دین، معصوم باشد.3- ازگناه نیزمصونیت داشته باشد. امام معصوم همه مناصب پیامبر به جزنبوت را داراست وسخنان امام برای مردم دراین خصوص،حجت ودستورات او واجب الاطاعه است.

اسلاید 25: ضرورت وجود امام معصوم(ع)1- راه سعادت دنیا وآخرت رابه بشر بیاموزند2- به تربیت افراد مستعد بپردازندوآنان را تا آخرین مرحله کمال ممکن برسانند3- و درصورتی که شرایط اجتماعی مساعدباشد اجرای قوانین اجتماعی دین را برعهده گیرند.

اسلاید 26: با توجه به خاتمیت دین اسلام وپیامبراکرم(ص) این دین به عنوان آخرین شریعت آسمانی باید پاسخگوی همه نیازهای بشر بوده وبقای آن تا آخرالزمان تضمین شده باشد.لازمه خاتمیت اسلام پاسخگویی به همه نیازهای بشروحفظ وبقای آن تا آخرالزمان استهمچنین تفصیل احکام درقرآن نیامده وتعلیم آنها به عهده پیامبراکرم(ص) گذاشته شده که به عنوان حجت دیگری پس دین اسلام هنگامی می تواند پاسخگوی نیازهای مختلف انسانها تا پایان جهان باشد که درمتن دین راهی برای تامین مصالح ضروری جامعه یش بینی شده باشد ودین راز تهدید خرافات و تحریف حفظ کند واین نمی شود مگربا وجودجانشینی معصوم ومصون از خطابرای پیامبر.

اسلاید 27: محورهای اصلی اهداف وبرنامه های پیامبر شامل مواردزیر می شود:1- لزوم حفظ شریعت وحجت قاطع در اختلافات2- نیاز جامعه به رهبران الهی برای اجرای قوانین الهی وکمال وسعادت انسان3- تفسیر وتبیین احکام ومعارف دین.

اسلاید 28: لزوم حكومت اسلامی در دوران غيبت احكام اسلامى- اعم از قوانين اقتصادى، سياسى و حقوقى- تا روز قيامت باقى و لازم‏الاجرا است و هيچ يك از احكام الهى نسخ نشده و از بين نرفته است.حفظ نظام و سدّ طريق اختلال، جز به استقرار حكومت اسلامى در جامعه تحقق نمى‏پذيرد.حفظ مرزهاى كشور اسلامى از هجوم بيگانگان و جلوگيرى از تسلط تجاوزگران بر آن، عقلاً و شرعاً واجب است. و تحقق اين امر نيز جز به تشكيل حكومت اسلامى ميسر نيست.

اسلاید 29: اجراى قوانين و رعايت حدود شرعى تحقق نمى‏پذيرد مگر آن كه خداوند زمامدارى امين براى آنان بگمارد، تا آنان را از تعدى از حدود و ارتكاب محرمات باز دارد. در غير اين صورت چه بسا افرادى باشند كه از لذت و منفعت شخصى خود به بهاى تباه شدن امور ديگران صرف نظر نكنند. ازاين‏رو خداوند سرپرستى براى مردم تعيين فرموده است تا ايشان را از فساد و تباهى باز دارد و احكام و قوانين اسلامى را درميان آنان اقامه كند.

اسلاید 30: 31مرجعيت و ولايت در عصر غيبت

اسلاید 31: 321- مناصب رسولرسول خدا علاوه بر منصب رسالت و مرجع ديني، داراي ولايت نيز بودند.شيعه بر اين باور است كه حضرت پيامبر در دو مسئوليت اخير خويش، جانشين دارد و اين تكاليف را بر عهده امامان معصوم گذاشته است. امامان معصوم همان كساني هستند كه علم خود را وام دار كسب يا اجتهاد نيستند.

اسلاید 32: 332- وظايف عصر غيبتمهمترين پرسش در دوران غيبت كبرا، پس از تبيين علل غيبت، تكليف ولايت در اين عصر است. سوالاتي كه مطرح مي شوند:1- آيا امامان معصوم و به ويژه امام غايب، مردمان را در اين دوران بلا تكليف رها مي كنند؟ 2- مردم اين عصر در تبيين و تفسير آموزه هاي ديني و رهبري خويش به چه كسي بايد رجوع كنند؟

اسلاید 33: 343- ضرورت نصب جانشينمتكلمان شيعي (چون شيخ مفيد و سيد مرتضي) بر اين باورند كه بر پيامبر (ص) نيز به مقتضاي حكمت واجب بوده است تا امر امت را بدون تكليف رها نكرده، جانشيني براي خود تعيين كند. بي شك چنين امري درباره آخرين امام شيعي مطرح مي شود كه پيش از غيبت كبرا، سفارش هايي را مطرح كند.

اسلاید 34: 353- ضرورت نصب جانشينمي توان استدلال كرد كه رياست و سرپرستي جامعه ضروري است و گريزي از آن نيست. از سوي ديگر نمي توان اين امر را به مردم واگذار كرد زيرا:1- منشأ نزاع و اختلاف، و منجر به هرج و مرج مي گردد.2- اتصاف جانشين صفاتي لازم دارد

اسلاید 35: 363- ضرورت نصب جانشيندر تعيين امام معصوم صفاتي چون عصمت و اعلميت باعث مي شد كه انتخاب امام، در وراي صلاحيت انتخاب مردم قرار مي گيرد، با اين حال در جانشين امام نيز، به رغم عدم اشتراك عصمت، لازم است حداقل شرايط عمومي جانشينان اعلام گردد.

اسلاید 36: 373- ضرورت نصب جانشينسيره عملي غيبت صغرا حاكي از اهتمام به اين امر، با نصب نواب اربعه بوده است.

اسلاید 37: 384- تاريخچه ولايتبا توجه به شواهد و قرائن تاريخي و حديثي، مي توان پيشينه تاريخي ولايت را در زمان پيامبر و امامان معصوم جستجو كرد.مسلمانان از همان صدر اسلام با دو مسئله اساسي روبرو بوده اند:1- غيبت پيامبر و عدم حضور ايشان در بسياري از شهرها2- نياز مبرم به احكام و دستورات اجتماعي و فرديچنين مسئله اي اقتضاء مي كرد كه پيامبر كساني را آموزش دهد و در شهرهاي مختلف متصدي امور مردم گرداند.

اسلاید 38: 394- تاريخچه ولايتالف- ولايت تا آغاز غيبت ائمه (ع)از نيمه دوم سده نخستين (امام باقر و امام صادق عليهم السلام) تا آغاز غيبت را بايد سالهاي بالندگي نظريه ولايت دانست. 6600 كتاب حاصل فعاليت آكادميك چهارهزار شاگرد نخبه مكتب صادقين بود كه كتاب هاي فقهي آنها به اصول چهارصد گانه معروف بودند.

اسلاید 39: 404- تاريخچه ولايتالف- ولايت تا آغاز غيبتدر اين زمان طبقه فقيهان به صورت رسمي شكل گرفت.امام صادق درباره زراره فرمود:((اگر زراره نبود، احاديث پدرم از بين مي رفت.))آن حضرت درباره هشام فرمودند:((هر كس از آثار او پيروي كند، از ما پيروي كرده است و هر كس با او مخالفت كند، با ما مخالفت كرده است.))

اسلاید 40: 414- تاريخچه ولايتب- ولايت در عصر غيبت در اين دوران نقش عالمان ديني و سنت اجتهاد برجسته تر گرديد. در فرهنگ شيعي، در غياب امامان، مهمترين وظيفه، يعني تفسير دين بر دوش عالمان و مجتهدان گذارده شده است.

اسلاید 41: 424- تاريخچه ولايتب- ولايت در عصر غيبت در سالهاي غيبت صغرا، نايبان خاص، نقش سرپرستي و رهبري امت را زير نظر امام بر عهده داشتند. امام پس از پايان نايب چهارم، نايب ديگري معرفي نكردند .

اسلاید 42: 434- تاريخچه ولايتب- ولايت در عصر غيبت در پاسخ نامه اسحاق بن يعقوب كه از امام زمان (عج) پرسيده بود در زمان عدم دسترسي به شما، تكليف ما چيست و به چه كسي بايد رجوع كنيم؟ امام عالمان دين را مرجع همة امور و حجت خود بر مردم معرفي كردند.

اسلاید 43: 444- تاريخچه ولايتب- ولايت در عصر غيبت شيخ مفيد مي فرمايد:((اقامه حدود و احكام جزايي اسلام، مربوط به حاكم اسلامي است كه از سوي خداوند نصب مي شود و آنان همان امامام معصوم از نسل پيامبر هستند و كساني كه ائمه آنان را به عنوان امير نصب كنند..))

اسلاید 44: 454- تاريخچه ولايتب- ولايت در عصر غيبتشهيد اول محمد بن مكي:((اجراي حدود و تعزيرات در صلاحيت امام معصوم و نايب اوست.))شهيد ثاني زين الدين بن علي:((فقيه عادل امامي مذهب كه همه شرايط فتوا را داشته باشد، نايب و نماينده از سوي امام معصوم است.))

اسلاید 45: 464- تاريخچه ولايتب- ولايت در عصر غيبت مرحوم ملا احمد نراقي در كتاب عوائدالايام اشاره كرده که فقيه بر دو امر ولايت دارد:1- بر آنچه كه پيامبر و امام ولايت دارند، مگر مواردي كه به اجماع و نص از حوزه ولايت فقيه خارج شود.2- هر عملي كه به دين و دنياي مردم مربوط باشد و ناگزير بايد انجام گيرد، چه عقلاً و چه عادتاً.

اسلاید 46: 475- ولايت و دموكراسيجايگاه مردم در نظام ولايي امام خميني در صحيفة نور مي فرمايند:((حكومت اسلامي، حكومتي است كه اولاً صددرصد متكي به آراي ملت باشد؛ به شيوه اي كه فرد ايراني احساس كند با رأي خود و كشور خود را مي سازد و چون اكثريت قاطع اين ملت مسلمان اند، پس بايد موازين و قواعد اسلامي در همة زمينه ها رعايت شود.))

اسلاید 47: 485-ولايت و دموكراسيحكومت ديني و دموكراسي نگاه و تقسيم بندي كلي واژه دموكراسي:1- رويكرد ها و قرائت هايي كه دموكراسي را نوعي هدف و ارزش مي دانند. در دموكراسي، به مثابه ارزش، مردم هر قانوني را وضع كنند، معتبر و لازم الاجرا خواهد بود و بايد محترم شناخته شود.

اسلاید 48: 495- ولايت و دموكراسي- حكومت ديني و دموكراسي 2- دموكراسي به مثابه يك روش براي توزيع قدرت سياسي و ابزار سازگاري صوري براي تصميم گيري است. در این رویکرد دموكراسي تنها يك روش براي تصميم گيري در چارچوب قوانين و ارزش ها به شمار مي آيد که می تواند مورد پذیرش و عمل در جامعه اسلامی نیز قرار گیرد .

اسلاید 49: فصل دوم مشروعیت در نظام سیاسی

اسلاید 50: معنای واژه مشروعیت در مباحث سیاسی تقریباً مرادف قانونی بودن است . ما در دین اسلام و همچنین عقلاً معتقد به این هستیم که حاکمیت مطلق از آن خداست برای این که ما آفریده او هستیم و کسی غیر از خداوند حق حاکمیت بر انسان را ندارد و عقل نیز این را قبول می‎کند.و لکن بعد می‎بینیم که خداوند این حق حاکمیت خود را تفویض کرده مثل حضرت داود و سلیمان و... پیامبر خاتم یعنی حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) می‎دهد که بر مردم حکومت کنند و بعد از پیامبر نیز چون باز ملت نیاز به رهبر و حکومت داشتند خداوند به پیامبر دستور داد که حضرت علی علیه السلام را به عنوان حاکم خداوند بر روی زمین انتخاب کند و حضرت نیز چنین کردند.

اسلاید 51: تا این که دوازدهمین امام معصوم ما غایب می‎شوند و عصر غیبت شروع می‎شود ائمه(ع) از طرف خداوند فقهای واجد الشرایط را حاکم بر مردم قرار داده‎اندحاكمیت مطلق از آن خداوند متعال است و این اوست كه افرادی را برای مردم به عنوان حاكم، انتخاب و نصب می‎كند و این نصب خداوند نیز به دو طریق انجام می‎گیرد. 1- افرادی را به طور مستقیم و با نام به عنوان حاكم قرار می‎دهد مثل حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) و حضرت علی (علیه السلام) و سایر ائمه كه به این نصب خاص می‎گویند.2 - اما افرادی را با داشتن شرایط خاصی به عنوان حاكم انتخاب می‎كند كه به این نصب عام می‎گویند

اسلاید 52: در مورد ولایت فقیه بحث این چنین است که مشروعیت ولی فقیه الهی است و انتخاب و انتصاب آن در اختیارات مردم نیست و از طریق نصب عام، حق حاكمیت پیدا كرده است. مشروعیت از دیدگاه مذهب شیعه یعنی داشتن حق حاكمیت بر مردم از جانب خداوند (حقانیت) و یا این كه داشتن حق قانونی از جانب خداوند(قانونیت). ما می‎بینیم كه علی علیه السلام 25 سال خانه‎نشین شده‎اند . آیا باید بگوییم كه حضرت علی (علیه‎السلام) مشروعیت برای تشكیل حكومت نداشتند در حالی كه حضرت علی (علیه السلام) مشروعیت داشتند چون این مشروعیت را خداوند داده بود و ربطی به مردم نداشت، بلكه ایشان مقبولیت نداشتند و زمانی هم كه مقبولیت پیدا كردند اقدام به تشكیل حكومت كردند . نتیجه این كه مشروعیت ولی فقیه یعنی این كه حقانیت و قانونیت ولی فقیه از جانب خداوند برای تشكیل حكومت و حاكم شدن است.

اسلاید 53: نقش مردم چیست؟نقش مردم، فعلیت بخشیدن و یا عینیت بخشیدن به این مشروعیت الهی است . پس پیامبران،ائمه، ولی فقیه، این مشروعیت و این حاكمیت را دارند اما فقط زمانی اینها عینیت پیدا می‎كند كه مردم بخواهند به مشروعیت اینها عینیت و فعلیت ببخشند.ما در اسلام و قرآن دو نوع حكومت داریم. 1 - حكومت بر حق (حكومت خدا) 2 - حكومت طاغوت.

اسلاید 54: حكومتی كه مشروعیت الهی نداشته باشد یعنی از جانب خدا برای تشكیل حكومت اجازه نداشته باشد و تشكیل حكومت بدهد حكومت طاغوت است امام خمینی (ره)فرموده اند: «اسلام ولايت فقيه را واجب كرده است. اگر رئيس جمهور به نصب فقيه نباشد غيرمشروع است، وقتي غيرمشروع شد طاغوت است، اطاعت از او اطاعت از طاغوت است.» ( صحیفه نورج6، ص 118 و 34)

اسلاید 55: مشروعیت و مقبولیت ازدیدگاه اسلامى سؤال این است که آیا از دیدگاه اسلامى، توافق، پذیرش و مقبولیت مردمى، در مشروعیت حکومت دخالت دارد و آیا مشروعیت و مقبولیت توأمان هستند؟ آیا مشروعیت در سایه ى مقبولیت تأمین مى گردد؟پاسخ این است که ملاک مشروعیت و قانونى بودن حکومت از نظر اسلام رأى مردم نیست. امّا عدم دخالت رأى مردم در مشروعیت حکومت، به معناى بى اعتنایى به رأى مردم ومشارکت عمومى هم نیست.

اسلاید 56: از نظر اسلام حاکم باید مقبولیت مردمى داشته باشد وگرنه فاقد قدرت اجرایى است و نمى تواند احکام اسلامى را اجرا کند. بر این اساس، پذیرش و رأى مردم شرط لازم و نه کافى براى تحقق حکومت است. بدین ترتیب در بینش و رویکرد اسلامى، علاوه بر آنچه در همه ى نظام هاى انسانى و عقلانى براى شکل گیرى حکومت لازم شمرده شده است، معیار و ملاک دیگرى نیز لازم است و آن مشروعیت حکومت به اذن خداوند است; و پذیرش و رأى مردم شرط تحقق حکومت است.

اسلاید 57: مبانى مشروعیت در نظام هاى غیر اسلامى1. نظریه ى قرارداد اجتماعىمهم ترین نظریه پردازان این دیدگاه، هابز، لاک و روسو 2. نظریه ى عدالت و ارزش هاى اخلاقى افلاطون و ارسطو 3. نظریه ى زور و غلبهسوفسطائیان، گرسیوس و هابز از طرف داران این نظریه اند 4. نظریه ى ماکس وبر (مشروعیت سنتى، عقلانى، کاریزمایى).

اسلاید 58: ارزیابى نظریه ى قرارداد اجتماعىاولاً: از لحاظ تاریخى و واقعیّت هاى عینى، چنین نظریه اى خلاف واقع است. شهروندان هیچ گاه در قراردادى شرکت نکرده اند; قرار داد یا عقد، امرى اختیارى و آگاهانه است; قرار غیرآگاهانه و بدون اختیار، به واقع قرار داد نیست. ثانیاً: اگر اکثریت جامعه خواستار حکومتى بودند تکلیف اقلیتى که چنین حکومتى را نمى خواهند چه مى شود؟ چرا این اقلیت ملزم به اطاعت از اوامر حکومت باشند؟ این اشکال بسیار جدى است و در برابر دموکراسى به معناى حکومت اکثریت بسیار منطقى جلوه مى کند.

اسلاید 59: ارزیابى نظریه ى عدالت یا ارزش هاى اخلاقىاولاً، عدالت و ارزش هاى اخلاقى از دیدگاه مکاتب مختلف، متفاوت است و این نظریه پاسخ این سؤال را که حاکم بر اساس چه معیار و مجوزى اعمال حاکمیت مى کند، نمى دهد. ثانیاً: طبق این نظریه، مشروعیتِ دستورها و اوامر حکومت توجیه شده است، ولى نسبت به دلیل اعتبار حاکم و یا گروه حاکم سخنى گفته نشده است; چرا که عادلانه بودن فرمان، توجیه گر حکومت شخص یا گروه خاصى نیست.

اسلاید 60: ارزیابى نظریه ى زور و غلبهاین نوع حکومت در نزد عقل و وجدان محکوم است و به هیچ وجه ضرورت اطاعت را ایجاب نمى کند; علاوه بر این، دولت استبدادى، فاقد پایگاه اجتماعى و مشروعیت سیاسى است; لذا زور و غلبه نمى تواند ملاک مشروعیت باشد.

اسلاید 61: نظریه ى ماکس وبر (مشروعیت سنتى، عقلانى و کاریزمایى)مشروعیت سنتى : مشروعیتى که متکى بر اعتقاد گسترده به سنّت ها و بر نیاز به اطاعت از رهبرانى باشد که طبق سنّت ها اعمال اقتدار مى کنند. مشروعیت سنتى مبتنى بر تقدس و احترام سنّت هایى است که از قدیم معتبر بوده اند و وراثت، شیخوخیت، ابوّت، خون، نژاد و نخبه گرایى از آن جمله است. به اعتقاد ماکس وبر این نوع مشروعیت، کهن ترین نوع مشروعیت است.

اسلاید 62: مشروعیت عقلانى : (قانونى )به این باور متکى است که قدرت بنابه قانون واگذار شده است و حق فرمان روایى از قواعد تأسیس جامعه برآمده است. آنچه به طور قانونى انجام یافته مشروع دانسته مى شود. مشروعیت کاریزمایى : مشروعیت مبتنى بر هواخواهى از تقدس ویژه و استثنایى یا خصلت قابل ستایش یک شخص است، مجموعه اى از صفات و کشش هاى خارق العاده که دیگران را به فرمان بردارى وا مى دارد

اسلاید 63: ارزیابى نظریه ى ماکس وبرمشروعیت سنتى عبارت است از: مشروعیتى که متکى بر اعتقاد گسترده به سنّت ها و بر نیاز به اطاعت از رهبرانى باشد که طبق سنّت ها اعمال اقتدار مى کنند. مشروعیت عقلانى ـ قانونى به این باور متکى است که قدرت بنابه قانون واگذار شده است و حق فرمان روایى از قواعد تأسیس جامعه برآمده است. به اعتقاد ماکس وبر رایج ترین شکل مشروعیت همین نوع است و تنها شکل حکومت عقلایى ـ قانونى، حکومت لیبرال است که در آن، انسان و خواست هاى او محور و معیار همه چیز در نظر گرفته مى شود.

اسلاید 64: کاریزما در لغت یعنی: عطیه الهی که منشأ کلیسایی دارد.در اصطلاح یعنی: صفات فوق العاده در یک شخص(واقعی یا ادعایی) که نقطه مقابل عقلانی شدن است و با کردار ضابطه مند بیگانه است.(ماکس وبر- اقتصاد و جامعه- ترجمه عباس منوچهری- انتشارات موسی چاپ اول – 1374- ص 397)مشروعیت کاریزمایى، مشروعیت مبتنى بر هواخواهى از تقدس ویژه و استثنایى یا خصلت قابل ستایش یک شخص است، مجموعه اى از صفات و کشش هاى خارق العاده که دیگران را به فرمان بردارى وا مى دارد.آنچه در ارزیابى این نظریه مى توان گفت این است که اولاً: ممکن است جامعه اى به طور کامل در قالب یکى از انواع مذکور نگنجد .

اسلاید 65: ثانیاً: منشأ مشروعیت سنتى و اعتبار سنّت چیست؟ اگر خواست و رضایت مردم باشد، اشکال نظریه ى قرارداد اجتماعى بر این نظریه وارد مى شود و اگر ملاک مشروعیت سنتى، تطابق سنّت با عدالت یا ارزش هاى اخلاقى باشد، اشکال نظریه ى عدالت یا ارزش هاى اخلاقى بر این نظریه وارد مى شود; هم چنین مشروعیت عقلانى ـ قانونى چیزى جز نظریه ى قرارداد اجتماعى نیست.در مشروعیت کاریزمایى نیز، «خصوصیات و ویژگى هایى که سبب مشروعیت شخص حاکم مى شوند منضبط و قانونمند نیست، به طورى که در تاریخ معاصر، هیتلر، موسولینى، جمال عبدالناصر، گاندى و... از مصادیق این الگوى مشروعیت شمرده شده اند.»

اسلاید 66: تفاوت مشروعیت سیاسى در اندیشه ى سیاسى اسلام و غربدرجوامع غیر دینى غرب، سه واژه مشروعیت، قانونیت و مقبولیت، مفهوم واحد داشته نظریه اى که معتقد است مردم قدرت را به دستگاه حکومتى و رئیس حکومت مى بخشند و فقط قدرتى که از مسیر اراده و خواست عمومى مردم به فرد واگذار شود مشروعیت دارد

اسلاید 67: امّا در نظام سیاسى اسلام، مشروعیت غیر از مقبولیت است و مفهومى عمیق تر و جایگاهى بلندتر از مفهوم مقبولیت دارد. مشروعیت در بینش اسلامى ریشه در اعتقادات و معارف اسلامى دارد. بنابراین تنها منبع و سرچشمه ى حکومت در دیدگاه اسلامى، الهى بوده و از ولایت تشریعى الهى سرچشمه مى گیرد و هیچ گونه ولایتى جز با انتصاب و اذن الهى مشروعیت نمى یابد هر چند همراه با مقبولیت باشد.

اسلاید 68: اكثريت و مشروعيت رأي اكثريت در مكتب انبيا و به ويژه اسلام و تشيّع، مبنا و منشأ مشروعيت قرار نگرفته است.بلكه در مقابل با توجه به عملكرد بد اكثريت در بسياري از ادوار تاريخ بشر، به ويژه در نهضت انبيا و پيشينه ناپسند آن است كه در بسياري از آيات قرآن، از آراي اكثريت، كه به دور از هوشمندي و خردورزي بوده، به شدت نكوهش شده است.(بنابراين، اكثريت از آن جهت كه اكثريت است (يعني از حيث تعداد)، در انديشه سياسي اسلام نمي تواند ملاكي براي تعيين حقانيت حاكم يا نوع حكومت باشد; چرا كه حقّانيت تابع معيارهاي خاص خود يعني عقل و نقل است.

اسلاید 69: فصل سوم ادلّه اثبات ولايت فقيه

اسلاید 70: دلايل براى اثبات ولايت فقيهالف- دلایل عقلیب- دلایل نقلی

اسلاید 71: دلایل عقلی1-جامعیت وجاودانگی اسلام وحاکمیت صالحاناین دليل از مقدمات زیر تشكيل مى‌شود: - دین اسلام جامع وجاودانه است وبرای همه جهانیان آمده است.- وضع وجعل قانون به تنهایی کافی نیست.عمل به بخش عمده ای ازقوانین اسلام چون حدود،احکام مالی،دفاعی،جنگ، احکام جزایی وقضایی،سیاسی واجتماعی درهمه زمان ها ومکان ها، درسایه حکومت ونظام اجرایی میسراست.- به حکم عقل، مجری حکومت باید آگاه به قوانین وملتزم به رعایت وظایف دینی وقانونی باشد.پس ازمعصومین(ع)درعصرغیبت که امکان دسترسی به رهبرمعصوم وجودندارد، باید افرادی که ازجهت علم به قوانین الهی،تقوا،عدالت والتزام عملی به قوانین، شبیه ترین مردم به معصومین(ع) باشندعهده دار حکومت شوند که مصداق بارز آن فقیه است.

اسلاید 72: 2- ولایت فقیه، مقتضای لطف وحکمت الهی- حکومت صالح دررشد وهدایت معنوی جامعه وریشه کنی فساد نقش مهمی دارد.- لطف وحکمت الهی اقتضا می کند که آنچه درایجاد زمینه رشدجامعه وطرد عوامل فساد وگمراهی مؤثراست درهمه زمانها دراختیاربشرقرارگیرد - حكمت الهي، تعيين پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله وسلّم ـ و امامان معصوم را از سوي خداوند به عنوان رهبر براي تبيين، تأمين و تضمين قوانين الهي، ايجاب نموده است. - در عصر طولاني غيبت و عدم دسترسي به معصوم نيز تعيين نزديك ترين افراد به معصوم (در دو خصيصه مهم علم و عمل ) به عنوان نايب و جانشين آنان, بر اساس حكمت الهي ضروري مي باشد. - فقيهان شايسته وارسته، نزديك ترين افراد به معصوم مي باشند. پس رهبري فقيهان جامع شرايط به مقتضاي حكمت الهي در عصر غيبت ثابت است.

اسلاید 73: 3- ولایت فقیه مرتبه نازله حکومت معصوم(ع)الف ـ براى تأمين مصالح فردى و اجتماعى بشر و جلوگيرى از هرج و مرج و فساد و اختلال ، وجود حكومت در جامعه ضرورى و لازم است.ب ـ حكومت ايده آل و عالى ترين و مطلوب ترين شكل آن، حكومتى است كه امام معصوم(عليه السلام) در رأس آن باشد و جامعه را اداره كند.ج ـ هنگامى كه تأمين و تحصيل يك مصلحت لازم و ضرورى در حدّ مطلوب و ايده آل آن ميسّر نباشد به حکم عقل بايد نزديك ترين مرتبه به حدّ مطلوب را تأمين كرد.

اسلاید 74: د ـ اقربيت و نزديكى يك حكومت به حكومت معصوم(عليه السلام) در سه امر اصلى متبلور مى‌شود: يكى علم به احكام و قوانین اسلام (فقاهت)دوّم شايستگى روحى و اخلاقى به گونه‌اى كه تحت تأثير هواهاى نفسانى و تهديد و تطميع‌ها قرار نگيرد (تقوا وعدالت) سوّم كارآيى در مقام مديريت جامعه (تدبیرودرایت- كفايت)

اسلاید 75: 4-ولایت فقیه، لازمه اجرای احكام اجتماعى اسلامالف ـ ولايت بر اموال و اعراض(حیثیت وآبرو) و نفوس مردم، از شئون ربوبيت الهى است و تنها با نصب و اذن خداى متعال مشروعيت مى‌يابد. ب ـ اين قدرت قانونى و حق تصرف در اعراض و نفوس مردم، از جانب خداى متعال به پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) وامامان معصوم(عليهم السلام) داده شده است.ج ـ در زمانى كه مردم از وجود رهبر معصوم محروم‌اند يا بايد خداوند متعال از اجراى احكام اجتماعى اسلام صرف نظر كرده باشد يا اجازه اجراى آن را به كسى كه اصلح از ديگران است داده باشد.

اسلاید 76: به عبارت دیگردر عصرغیبت، دوراه وجود دارد:1- تعطیل احکام وانصراف ازاجرای قوانین اسلام.2- واگذاری مسئولیت اجرای قوانین اسلام به فردی نازل ترازمعصوم وبالاتر ازدیگران.د ـ امّا اين كه خداوند در زمان عدم دسترسى جامعه به رهبر معصوم، از اجراى احكام اجتماعى اسلام صرف نظر كرده باشد مستلزم ترجيح مرجوح و نقض غرض و خلاف حكمت است؛ ه ــ فقيه جامع الشرايط، يعنى فقيهى كه از دو ويژگى تقوا و كارآيى در مقام مديريت جامعه و تأمين مصالح آن برخوردار باشد، صلاحيتش از ديگران براى اين امر بيش تر است.

اسلاید 77: 5- ولایت فقیه، پاسخ به نـيـازمـنـديـهاى قانوننـيـازمـنـديـهاى قانون سه چیزاست:نـيـازقانون به تفسير: خداى متعال براى اداره جامعه احكامى را نازل فـرمـوده كـه در بسيارى از موارد نيازبه شخصى دارد كه آنها را تفسير و تبيين كند همانطور كه تـمام قوانين دنياچنين اندنـيـازقانون به تطبيق: براى تطبيق احكام وقوانین بر مصاديق و موارد آنها نيز گاه ابهاماتى وجود دارد ; يعنى اينكه آيـا فلان حادثه خاص، مصداقى از اين قانون خاص است يامصداقى از قانون ديگر.نـيـازقانون به اجرا ومجری:هـر قـانـونـى نياز به مجرى دارد، مجری ای که قانون را به صورت دقیق وکامل اجراکند.شـايسته ترين مجرى كسى اسـت كه در هر سه مورد، ايده آل باشد ; چنين خصوصيتى ( عصمت ) نام دارد و معصوم اولويت دارد. اما در زمان غيبت کسى بايد در راس قدرت باشد كه از هر جهت به امام معصوم شـبـيه تر است ودرتفسير – تطبيق و اجرای قانون، شایستگی وتوانایی بیشتری دارد.

اسلاید 78: 6- بطلان فرض عدم نصب فقیه عادل1. انسان ها یك سلسله نیازهای اجتماعی دارند كه تصدی آن ها وظیفه سیاستمداران جامعه می باشد. 2. اسلام به شدت به امور سیاسی و اجتماعی اهتمام ورزیده ، احكام فراوانی در این زمینه تشریع نموده و اجرای آن را به سیاستمدار مسلمانان تفویض كرده است. 3. سیاستمدار مسلمانان پیامبر اكرم ـ صلّی الله علیه و آله وسلّم ـ و جانشینان آن حضرت(امامان معصوم) بوده اند.

اسلاید 79: 4. امامان معصوم كه شیعیان خویش را از رجوع به طاغوت ها و قضات جور نهی نموده اند، بی تردید فرد یا افردی را به عنوان مرجع در امور سیاسی و اجتماعی كه در همه زمان ها و مكان ها مورد ابتلای مردم است نصب و تعیین نموده اند. 5. نصب مرجع در امور سیاسی و اجتماع، متعین در فقیه جامع شرایط است. زیرا هیچ كس قائل به نصب غیر فقیه نشده است؛ به تعبیر دیگر، امر دایر است بین عدم نصب و نصب فقیه عادل، و چون بطلان فرض عدم نصب روشن است،نصب فقیه، قطعی خواهد بود.

اسلاید 80: 7- دليلی عقلي ازامام خميني (ره) بر ولايت فقيه1 - جاودانگي اسلام :منظور از جاودانگي اسلام , پايدار ماندن نام دين نيست. بلكه حضور دين در سه سطح انديشه ، بيان و عمل است . كه بدون تشكيل حكومت نمي توان به همه اهداف اسلامي نايل شد، به روشني ضرورت تشكيل حكومت ثابت مي شود. 2- جامع بودن شريعت : جامع بودن اسلام كه به معناي توجه دين به همه زواياي وجود و نيازهاي مادي و معنوي بشر است، اقتضا مي كند حكومتي براساس اسلام شكل گيرد.3 - ماهيت قوانين اسلام : امام ـ ره ـ يكي از دلايل ضرورت تشكيل حكومت را ماهيت قوانين اسلام مي داند و مي فرمايد: .اجراي قانون الهي به دست كسي مي تواندانجام گيرد كه ويژگي هایی را داشته باشد که ولي فقيه ، آنها را دارا است. چون او كسي است كه با اجتهاد خود حكم الهي را ازمنابع موجود استخراج مي كند

اسلاید 81: 8- دليل عقلي صاحب جواهر(ره) بر ولايت فقيهشيخ محمد حسن نجفی معروف به صاحب جواهر متوفای 1266ه.ق که از فقهاي بزرگ اسلام بودند دليل عقلي بر ولايت فقيه را با بياني ذکر مي‌کند که از چند مقدّمه تشکیل می شود.اوّل آنکه شيعيان در عصر غيبت امرشان به هرج و مرج واگذار نشده است، جامعه بايد نظم داشته باشد و چنين نباشد که زورمندان بر جامعه غلبه يابند. ثانیاً علاوه بر آن که نظام بايد الهي باشد، بایستی مبتني بر قسط و عدل نيز باشد؛ چرا که ممکن است جامعه‌اي منظم باشد، اما نظم آن بر اساس کفر مستقر گردد. سوم آنکه قانون الهي را بايد قانون شناس که خود به قانون عمل مي‌کند اجرا کند و چنين کسي فقط فقيه اهل‌بيت مي‌تواند باشد.

اسلاید 82: 9- دليل عقلي آيت‌الله بروجردي (ره) بر ولايت فقيه الف) رهبر و قائد جامعه، عهده‌دار رفع نيازهايي است که حفظ نطام اجتماع متوقف بر آن است.ب) اسلام اين نيازهاي عمومي را مورد توجه قرار داده و احکامي در اين خصوص تشريع کرده و اجراي آنها را از والي و حاکم مسلمين خواسته است.ج) قائد مسلمين در صدر اسلام پيامبراکرم (ص) بود و پس از وي مرجع و قائد حقيقي امت، ائمه اطهار(ع) هستند و به اعتقاد شيعه، سياست و تدبير امور جامعه از وظايف آنها بوده است.

اسلاید 83: د) مسائل سياسي و تدبير امور جامعه مختص به آن زمان نبوده و از مسائل مورد ابتلاي مسلمين در همه‌ي زمانها و مکان‌هاست و در زمان حضور ائمه که به علت پراکندگي شيعيان دسترسي آنان به حضرات ائمه به سهولت امکان‌پذير نبوده، يقين داريم که آنها کساني را به تدبير اين گونه امور منصوب کردند، تا امور شيعيان مختل نشود. هـ) با توجه به لزوم نصب از طرف ائمه و به ناچار فقيه عادل براي احراز اين مقام متعين است؛ زيرا هيچ کس معتقد به نصب غير فقيه به اين سمت نيست.

اسلاید 84: 10- دليل عقلي آيت الله جوادي آملي بر ولايت فقيهالف) نياز جامعه بشري به دين الهي مطلبي ضروري است و اختصاص به عصر حضور ندارد.ب) احکام سياسي اجتماعي اسلام همانند احکام عبادي آن براي ابد مصون از گزند و زوال است و لذا براي هميشه لازم‌الاجرا است.ج) لزوم احيا و اجراي احکام سياسي اجتماعي اسلام ايجاب مي‌کند تا کسي عهده ‌دار اجراي آنها باشد که اسلام‌شناس و متخصص و در عين حال عادل و وارسته و فقيه جامع‌الشرايط باشد.

اسلاید 85: ب- دلایل نقلیدر ميان ادله نقلى به آیات و روايات بسيارى براى اثبات ولايت فقيه تمسك شده است. در اينجا به برخى ازآنها اشاره مى‏نماييم: 1. اثبات ولايت فقيه از طريق قرآن قرآن كريم كه روشن گر راه هدايت است برخي از امور را خود به طور مستقيم و بدون واسطه بيان كرده است مانند كليات بسياري از احكام و برخي از امور را به طور غير مستقيم و باواسطه پيامبران بيان كرده است ولي خودش به اين واسطه تصريح كرده است . قرآن كريم تبيين هدايت خود را بر عهده پيامبر مي گذارد

اسلاید 86: اثبات ولايت فقيه از طريق قرآن :1- اصل حكومت و ولايت در اسلام. 2- اطلاق(مطلق بودن)ولايت.3- شرايط چهارگانه حاكم : اسلام و ايمان ، عدالت، آگاهي به اسلام ( فقاهت ) ، كفايت.مساله اول ، اصل حكومت در اسلام : لزوم حكومت درهر جامعه اي از بديهيات است و نيازي به دليل ندارد ( ( النبي اولي بالمومنين من انفسهم ) ) ( احزاب آيه 6 ) پيامبر نسبت به مردم از خود آنان سزاوارتر است. پس اگر تصميمي درباره آنان گرفت اطاعت از آن بر مردم لازم است ( ( و ماكان لمومن و لا مومنه اذا قضي الله و رسوله امرا ان يكون لهم الخيره من امرهم ) ) ( احزاب آيه 36 ) هيچ مرد و زن با ايماني حق ندارند هنگامي كه خدا و پيامبرش مطلبي را حکم کنند ولازم بدانند، اختياري از خود دربرابر خدا داشته باشند. و مجموع آياتي كه امر به اطاعت از پيامبركرده است( آل عمران آيه 32 و132 )( مائده آيه 92 )( انفال آيه 20 ) ( نور آيه 54 و56 ) ( محمد آيه 33 ) ( مجادله آيه 13 ) ( تغابن آيه 12 )

اسلاید 87: مساله دوم اطلاق ولايت : آياتي كه در مساله قبل ذكرشد هيچ يك اطاعت از پيامبر و اولواالامر را مقيد به مورد خاص يا موضوع خاص نكرده است و آن را به صورت مطلق بيان فرموده است . در آيه دوم، اطاعت هرحكمي كه خدا و رسول كردند بر مردم لازم شمرده شده است . در آياتي كه امربه اطاعت از پيامبر و اولواالامر شده است نيز هيچ قيدي براي آن ذكر نشده است پس از اين آيات اطلاق در ولايت ثابت مي شود . از آن جا كه حكومت درجامعه اسلامي از ضروريات است و اختصاص به زمان رسول الله يا زمان حضورمعصوم ندارد از اين آيات مي توان اطلاق ولايت را براي حاكم اسلامي در هردوره اي ثابت كرد .مساله سوم، شرايط حاكم و ولي :شرط اول اسلام و ايمان. خداوند مي فرمايد : ( ( لن يجعل الله للكافرين علي المومنين سبيلا؛ خداوند هرگزكافران را بر مومنان سلطه نمي دهد )) ، ( نساء آيه 141 )

اسلاید 88: شرط دوم .عدالتعدل در مقابل ظلم است . ( ( ولاتركنوا الي الذين ظلموا فتمسكم النار؛ به ستم پيشگان گرايش نيابيد كه آتش دوزخ به شماخواهد رسيد ) ) ، ( هود آيه113 ).شرط سوم فقاهت . ( (أَفَمَن يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ أَحَقُّ أَن يُتَّبَعَ أَمَّن لاَّ يَهِدِّيَ إِلاَّ أَن يُهْدَى فَمَا لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ ) ) ( يونس ، آيه 35 ) .شرط چهارم كفايت : يعني توانايي وشايستگي دراداره امور جامعه كه از آن به مدير و مدبر بودن نيز تعبير مي‏شود.حضرت يوسف فرمود : ( ( قال اجعلني علي خزاين الارض اني حفيظ عليم ؛ گفت مرا برخزاين اين سرزمين بگمار كه من نگهبان امين و كاردانم ) ) ، ( يوسف ، آيه 55 ).

اسلاید 89: 2.مقبوله عمر بن حنظه از حضرت امام صادق (ع): مقبوله عمر بن حنظله در طول تاريخ مورد استناد فقهاي شيعه بوده است؛ مرحوم كليني به سند از عمر بن حنظله روايت مي‏كند كه: «از امام صادق(ع) پرسيدم: درباره دو نفر از ما (شيعيان) كه در باب «دين» و «ميراث» نزاعي دارند، آن گاه به نزد سلطان يا قاضيان (قضات حكومت‏هاي جور)جهت حل آن مي‏روند. آيا اين عمل جايز است؟ حضرت فرمود: هر كس در موارد حق يا باطل به آن‏ها مراجعه كند، در واقع به سوي طاغوت رفته و از طاغوت مطالبه قضاوت كرده است؛ آنگاه عمر بن حنظله مي‏پرسد: پس در اين صورت چه بايد كنند؟ امام(ع) فرمود:

اسلاید 90: بايد به كساني از شما (شيعيان) كه حديث و سخنان ما را روايت مي‏كنند و در حلال و حرام ما به دقت مي‏نگرند و احكام ما را به خوبي باز مي‏شناسند (عالم عادل) مراجعه كنند و او را به عنوان حاكم بپذيرند. من چنين كسي را بر شما حاكم قرار دادم. پس هرگاه به حكم ما حكم كند و از او پذيرفته نشود، حكم خدا كوچك شمرده شده و ما را رد کرده، و آن كه ما را رد كند، خدا را رد كرده است و چنين چيزي در حد شرك به خداوند است.»نتيجه استدلال اين است كه فقهاي جامع الشرايط علاوه بر منصب‏هاي ولايت در افتاء، اجراي حدود، اختيارات قضايي، نظارت بر حكومت و امور حسبيه، در مسائل سياسي و اجتماعي نيز ولايت دارند و اين مناصب و اختيارات، از اطلاق ادله ولايت فقيه استفاده مي‏گردد.بديهي است امام(ع) شخص معيني را به حاكميت منصوب نكرده است بلكه به صورت عام تعيين نموده است. اطاعت از حاكمي كه به نصب عام از جانب معصوم(ع) نصب شده، واجب است و عدم پذيرش حكم وي به مثابه عدم پذيرش حكم معصوم(ع) مي‏باشد.

اسلاید 91: 3. روايت اميرالمؤمنين از پيامبر اكرم (ص): اللهم ارحم خلفائى قيل يا رسول الله و من خلفاؤك؟ قال الذين يأتون من بعدى يروون حديثى و سنتى. (وسائل الشيعه، ج 18، باب 8، ص 65، ح 50)رسول خدا (ص) فرمود: خدايا، جانشينان مرا رحمت فرست، پرسيدند: يا رسول الله، جانشينان شما كيانند؟ فرمود: آنها كه بعد از من مى‏آيند و حديث و سنت مرا نقل مى‏كنند. مفهوم خلافت، در بين مسلمين، امر روشن و شناخته‏ شده‏اى بوده است و جانشينى پيامبر، عهده ‏دارى همه مسئوليتهاى سياسى و حكومتى آن حضرت است. درزمان غیبت معصومین، حديث و سنت پیامبررا نقل مى‏كنند)جانشين پيامبرند و ولايتى كه آن حضرت در زمينه حكومت داشته است، بجز آنچه از خصايص پيامبر (ص) بوده، براى فقها نيز ثابت مى‏باشد.

اسلاید 92: در عصر غيبت، تنها فقها تبلور شخصيت پيامبر اكرم (ص) هستند و عهده ‏دار شئوون جامعه مى‏باشند. نبى اكرم (ص) سه مقام و منصب عمده را دارا بودند: يكم، تبليغ آيات الهى و ابلاغ احكام و راهنمايى مردم. دوم، داورى و قضاوت بين مردم و رفع خصومت. سوم ، زمامدارى جامعه اسلامى.

اسلاید 93: 4. توقيع مبارك حضرت ولى عصر (ع):و اما الحوادث الواقعة فارجعوا فيها الى رواة حديثنا فانهم حجتى عليكم و انا حجة الله علیهم ( وسائل‏الشيعه، ج 18، باب 11، ص 101، ح 8) امام زمان (عج) در پاسخ اسحاق بن يعقوب، به خط مباركشان چنين فرمودند:« در رخدادهايى كه اتفاق مى‏افتد به راويان حديث ما مراجعه كنيد، زيرا آنان حجت من بر شمايند و من حجت خدا بر آنان هستم». مراد از حوادث واقعه در حديث، احكام نيست، بلكه حوادث و پيشامدهاى اجتماعى است كه براى مردم اتفاق مى‏افتد و مربوط به مصالح عمومى جامعه است. از سوى ديگر، اينكه فقها حجت بر مردم هستند، منظور، حجّت بودنشان در همه شئون جامعه است و با وجود آنان، براى اداره امور جامعه و قضاوت، نمى‏توان به ديگران مراجعه كرد.

اسلاید 94: 5. حديث امام صادق (ع) از رسول الله (ص): ان العلماء ورثة الانبياء. (وسائل الشیعه، ج 18، باب هشتم ) همانا علما وارثان پيامبران هستند. بر اساس اين حديث آن چه انبيا در شئون اجتماعى داشته‏اند به علماى دين منتقل شده است و تنها علمایند كه وارث آنانند و شئون اجتماعى انبيا نيز همان سه مورد فتوا، قضاوت و زمامدارى و اداره جامعه است.6- روايت امام صادق(ع) از پيامبر اكرم(ص): الفقهاء اُمناء الرُسُل... (اصول كافي، ج 1، ص 46).فقها امانتداران پيامبران هستند.

اسلاید 95: 7- روايت رسول اكرم(ص): «علماء امتي كساير انبياء قبلي»، (جامع الاخبار).علمای امت من مانند پيامبران پیش ازمن هستند.8- روايت امام حسين(ع) از حضرت امير(ع): «مجاري الامور والاحكام علي اَيدي العلماء باللّه‏ الأُمناء علي حلاله و حرامه»، (مستدرك وسائل الشيعه، باب 11 از ابواب صفات قاضي، ح 16)مجاری امور واحکام به دست علمای ربانی وامانتداران حلال وحرام الهی است.

اسلاید 96: فصل چهارم ولايت مطلقه فقيه

اسلاید 97: مفهوم مطلقه درولايت فقیهكلمه «مطلق» يا «مطلقه» در لغت به معناي آزاد و رها است؛ ليكن موارد استعمال آن متفاوت است. به عبارت ديگر گاهي «مطلق»(Absolute) در برابر «نسبي»(Relative) به كار مي‏رود و گاهي در برابر«مشروط»(Conditioned). استعمال نخست صرفا در علوم حقيقي است، ولي استعمال دوم هم در علوم حقيقي و هم در علوم اعتباري (مانند علوم سياسي) جريان دارد.به عبارت ديگر هر كجا كه اين واژه به كار مي‏رود، بايد به دقت در نظر داشت كه مراد از آن اطلاق در برابر كدامين قيد مي‏باشد؛ مثلاً «مطلقه»(Absolutist) در نظام‏هاي سياسي غالبا به رژيم‏هاي فاقد قانون اساسي(Constitution) اطلاق مي‏شود؛ ولي در نظام ولايت فقيه به گونه ديگري استعمال مي‏شود. كلمه مطلقه در دو اصطلاح متفاوت كاربرد دارد: يكي در اصطلاح حقوق اساسي و ديگري دراصطلاح فقهي.

اسلاید 98: مفهوم مطلقه در حقوق اساسيمراد ازمطلقه در حقوق اساسي، وصفي براي حكومت هاي خود كامه است كه خود را فراتراز هر قانون و قاعده اي مي خواهند و حاكم، خود را در چارچوبي به نام قانون، محصور و مقيد نمي داند در اصطلاح علم حقوق و سياست، حكومت مطلقه در بسياري از موارد به معناي حكومت استبدادي به كار مي رود. يعني حكومتي كه پايبند به اصول قانوني نبوده، هر زمان كه بخواهد به حقوق اتباع خود تجاوز مي نمايد.

اسلاید 99: حضرت امام خمینی(ره) در اين خصوص مي فرمايد: «اسلام بنيانگذار حكومتي است كه در آن نه شيوه استبداد حاكم است كه آراء و تمايلات نفساني يك تن را بر سراسر جامعه تحميل كند و نه شيوه مشروطه و جمهوري كه متكي بر قوانيني باشد كه گروهي از افراد جامعه براي تمامي آن وضع مي كنند. بلكه حكومت اسلامي نظامي است ملهم و منبعث از وحي الهي كه در تمام زمينه ها از قانون الهي مدد مي گيرد و هيچ يك از زمامداران و سرپرستان امور جامعه را حق استبداد راي نيست.منظور از ولايت مطلقه، هرگز مطلقه به معناي استبدادي و رها از هر گونه ضابطه و معيار نيست كه اگر چنين معنايي براي ولايت فقه تصور شود، با شرط عدالت در ولايت فقيه سازگار نيست. اساسا چنين معنايي با اساس حكومت در اسلام كه به معناي حكومت دين و قانون اسلام است سازگار نبوده حتي پيامبر و امامان معصوم نيز از چنين ولايت و توسعه اختياراتي برخوردار نيستند. قرآن كريم حتي براي پيامبر اسلام چنين حقي قائل نيست كه بر طبق ميل خود و هرگونه كه خواست عمل كند و شاهرگ چنين پيامبری را نيز قطع خواهد كرد

اسلاید 100: مفهوم مطلقه در فقه و كلام اسلامياز نظر كلامي و از ديدگاه نظريه مشروعيت الهي، چون در عصر غيبت، ولي فقيه، جانشين پيامبر و ائمه (ع) و امام عصر ـ عجل الله تعالي و فرجه الشريف ـ محسوب مي شود لذا همه اختيارات حكومتي كه رسول اكرم ـ صلّي الله عليه و آله و سلّم ـ و ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ از آن برخوردار بوده و هم اكنون امام زمان ـ عجل الله تعالي و فرجه الشريف ـ نيز از آن برخوردارند، فقيه واجد شرايط نيز صاحب آن اختيارات است. از نظر فقهي نيز رواياتي كه در مورد ولايت فقيهان به آن ها استناد شده است، قيدي براي اين ولايت و جانشيني نياورده اند و در لسان ادله، اطلاق ولايت و اختيارات استفاده مي شود.

اسلاید 101: بنا بر اين در حوزه فقه و كلام اسلامي، مراد از ولايت مطلقه، اختيارات و مسئوليت هاي فراگير فقیه در چارچوب مصالح اسلام و مسلمين است، به اين معنا كه فقيه در تأمين مصالح عاليه اسلام و جامعه اسلامي مبسوط اليد است و مقيد به قيودي كه او را از تأمين مصالحي كه بايد تأمين شود باز دارد، نيست. همان اختياراتي كه معصوم ـ عليه السلام ـ داشت و بر اساس آن جامعه اسلامي را به سمت مصالح عمومي جامعه اسلامي و اهداف حكومت اسلامي رهنمون مي ساخت. حضرت امام خميني ـ قدس سره ـ در بحث ولايت فقيه تصريح مي كند كه منظور از ولايت فقها در عصر غيبت، تمامي اختيارات پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله و سلم ـ و ائمه اطهار (ع) كه به حكومت و سياست بر مي گردد براي فقیه عادل نيز ثابت است.در يك كلام، مراد از ولايت مطلقه فقيه اين است كه ولي فقيه در تأمين مصالح لازم الاستيفاي جامعه اسلامي كاملاً مبسوط اليد بوده هيچ امري نمي تواند وي را از اين مهم منع نمايد.

اسلاید 102: ولايت مطلقه و رفع تزاحم احکام مقصود از «ولايت مطلقه فقيه» اين است كه اگر «مصالح اهم اجتماعي» مسلمانان با يكي از احكام اوليه شرعي - كه از نظر اهميت در رتبه پايين‏تري قرار دارد - در تزاحم قرار گيرد، ولي فقيه كه موظف به حفظ مصالح عاليه جامعه اسلامي است؛ به خاطرحفظ مصالح اهم جامعه اسلامي مي‏تواند، بلكه بايد موقتا آن حكم شرعي اولي را تعطيل كند و مصالح اهم جامعه را بر آن مقدم بدارد در ولايت مطلقه فقيه، ولايت به معني زعامت ، رهبري و حكومت اسلامي و اطلاق آن بدين معنا است كه دايره اختيارات در ولايت فقيه اختصاص به يك حوزه خاص از مسايل اجتماعي ندارد بلكه هر حوزه اي را كه دخالت حكومت در آن لازم است شامل مي شود پس فقيه مي تواند در تمامي اين حوزه ها با رعايت ضوابط وقوانيني كه اسلام تعيين كرده تصميم گيري و اجرا كند .

اسلاید 103: ولايت مطلقه فقيه هرگز بدين معنا نيست كه فقيه در تصميم گيري و اجرا هيچ قيد و شرطي ندارد و رعايت هيچ ضابطه اي بر او لازم نيست اين معناي باطل از ولايت مطلقه توسط هيچ فقيهي ابراز نشده فقط توسط ناآگاهان يا غرض ورزان شده است. پس اطلاق در ولايت به معناي گستره ولايت بر همه حوزه هايي است كه دخالت حكومت در آن لازم است. بدين معنا اختيارات همه حكومت هاي متعارف در سطح جهان امروز مطلقه است. زيرا بقاي هيچ حكومتي بدون اجازه ودخالت در همه حوزه هاي حكومتي امكان پذير نيست از آنچه گذشت روشن مي‏شود كه:اولاً؛ ولايت مطلقه فقيه از قواعد رافع تزاحم است؛ يعني، مطلق بودن ولايت، گره گشا در تزاحم احكام و مصالح اهم اجتماعي است.ثانيا؛ ولايت مطلقه خود، مقيد به قيودي است نه اين كه از هر حيث مطلق باشد.

اسلاید 104: قيودي كه در اعمال ولايت مطلقه وجود دارد عبارت است از: 1- مصلحت 2- اهم بودن 3- اجتماعي بودن.

اسلاید 105: به عبارت ديگر، ولي فقيه نمي‏تواند:1- به طور دل‏خواهانه و بدون رعايت مصالح جامعه اقدامي كند.2- مصلحت مورد نظر در اينجا مصالح امت است، نه شخص ولي فقيه.3- تنها مصالحي را مي‏تواند بر احكام نخستين مقدم بدارد كه از نظر اهميت داراي رتبه بالاتري بوده و شارع مقدس راضي به ترك آنهانباشد. بنابراين ديدگاه هر گاه فقيه واجد شرايط به تشكيل حكومت اسلامي توفيق يابد همان ولايتي را كه پيامبر و امام معصوم(ع) در اداره امور جامعه دارند او نيز دارد.

اسلاید 106: اين اختيارات چيزي بيش از اختيارات لازم و ضروري براي حكومت و اداره جامعه نيست و هيچ حكومتي فاقد آن اختيارات نمي‏باشد. البته فضايل پيامبر(ص) بيش از همه انسانها است و... ليكن فضايل معنوي بيشتر، اختيارات حكومتي را افزايش نمي‏دهد. خداوند همان اختيارات و ولايتي كه به پيامبر اكرم(ص) و امامان معصوم(ع) در تدارك و بسيج سپاه تعيين واليان و استانداران، گرفتن ماليات و صرف آن در مصالح مسلمانان داده است، براي حكومت فقيه نيز قرار داده است، نهايت تفاوت اين كه ولايت فقيه در رابطه با شخصي معين نبوده و روي عنوان عالم عادل ثابت است.» (ولايت فقيه امام خميني، ص 55). حضرت امام خميني(ره) در توضيح اين نظريه مي‏افزايد: «وقتي مي‏گوييم ولايتي را كه رسول اكرم(ص) و ائمه(ع) داشتند بعد از غيبت، فقيه عادل دارد، براي هيچ كس اين توهم نبايد پيدا شود كه مقام فقها همان مقام ائمه و پيامبر اكرم(ص) است زيرا اينجا صحبت از مقامنيست، بلكه صحبت از ولايت ـ يعني حكومت و اداره كشور و اجراي قوانين شرع مقدس كه يك وظيفه سنگين و مهم است ـ مي‏باشد، نه شأن و مقام برتر و غير عادي.

اسلاید 107: مقام معظم رهبری،حضرت آیت ا...خامنه ای درپاسخ به پرسشی درباره ولایت مطلقه فقیه توضیحی داده اند که درپی می آید: مراد از ولايت مطلقه فقيه جامع الشرايط اين است كه دين حنيف اسلام كه آخرين دين آسمانى است و تا روز قيامت استمرار دارد دين حكومت و اداره امور جامعه است، لذا همه طبقات جامعه اسلامى ناگزير از داشتن ولى امر و حاكم و رهبر هستند تا امت اسلامى را از شر دشمنان اسلام و مسلمين حفظ نمايد، و از نظام جامعه اسلامى پاسدارى نموده و عدالت را در آن برقرار و از ظلم و تعدّى قوى بر ضعيف جلوگيرى نمايد، و وسائل پيشرفت و شكوفائى فرهنگى، سياسى و اجتماعى را تأمين كند. اين كار در مرحله اجرا ممكن است با مطامع و منافع و آزادى بعضى از اشخاص منافات داشته باشد، حاكم مسلمانان پس از اين كه وظيفه خطير رهبرى را طبق موازين شرعى به عهده گرفت، بايد در هر مورد كه لازم بداند تصميمات مقتضى بر اساس فقه اسلامى اتخاذ كند و دستورات لازم را صادر نمايد. تصميمات و اختيارات ولى فقيه در مواردى كه مربوط به مصالح عمومى اسلام و مسلمين است، در صورت تعارض با اراده و اختيار آحاد مردم، بر اختيارات و تصميمات آحاد امّت مقدّم و حاكم است، و اين توضيح مختصرى درباره ولايت مطلقه‏است..

اسلاید 108: ولايت مطلقه و قانون اساسي بنا بر اصل پنجاه و هفتم قانون اساسي كه در آن صراحتاً واژه «مطلقه» به كار برده شده و قواي حاكم در جمهوري اسلامي ايران را زير نظر ولايت مطلقه امر و امامت امت مي داند، هرگز اختيارات ولي فقيه مقيد به اصل يكصد و دهم قانون اساسي نيست، بلكه ولي فقيه مي تواند با در نظر گرفتن مصلحت جامعه و مردم عمل نمايد و بنا براين اگر ولي فقيه بر اساس قانون اساسي(اصل 57) داراي اختيارات «مطلق» است اقدامات او برای تأمین مصالح جامعه، طبق قانون خواهد بود و نمي توان آن ها را فرا قانوني دانست.  ممكن است در اين خصوص سؤال شود كه اگر چنين است بیان اختيارات در اصل يكصد و دهم چه وجهي داشته است؟ بايد گفت: در شرايط عادي نياز به اين امر هست تا هر يك از نهاد هاي نظام با شناخت وظایف و اختيارات خود دچار تزاحم رفتاري نگردند و در كار يكديگر مداخله ننمايند. اما اين امر منافات ندارد كه در شرايط غير عادي و فوق العاده، رهبر اختيارات فوق العاده داشته باشد يا در مواردي كه قانون در تأمين مصالحي خاص كارآمد نباشد، آن مصالح را تأمين نمايد.  امام خميني(ره) آن چه را در قانون اساسي در زمينه اختيارات ولايت فقيه آمده بود، كافي نمي دانست و معتقد بود: «... و لو به نظر من يك قدري ناقص است و روحانيت بيش تراز اين در اسلام اختيارات دارد و آقايان براي اين كه خوب ديگر خيلي با اين روشنفكرها مخالفت نكنند ، يك مقداري كوتاه آمدند. اين كه در قانون اساسي هست، اين بعض شؤون ولايت فقيه هست، نه همه شؤون ولايت فقيه ...)[ صحيفه نور, ج11, ص 133] ..

اسلاید 109: شبهه ولایت مطلقه فقیه و خودکامگیآيت‏اللَّه جوادى آملى معتقد است مراد از ولايت مطلقه، ولايت در اجراى احكام اسلامى است؛ به اين معنا كه فقيه و حاكم اسلامى، ولايت مطلقه‏اش، که ولایتش ولایت فقاهت و عدالت است، محدود به حوزه اجرايى است و نه تغيير احكام الهى و در مقام اجرا نيز حق نخواهد داشت هر گونه اراده كرد احكام را اجرا كند، بلكه اجراى احكام اسلامى نيز بايد توسط راه‏كارهايى كه خود شرع مقدس و عقل ناب و خالص بيان نموده است صورت گيرد.

اسلاید 110: سه ويژگى ولايت مطلقه :یکم. فقيه عادل، متولى و مسؤول همه ابعاد دين در دوران غيبت است و شرعيّت نظام سياسى اسلامى و اعتبار همه مقررات آن وابسته به او است و با تأييد و تنفيذ او مشروعيت مى‏يابد.دوم. اجراى همه احكام اجتماعى اسلام كه در نظم جامعه اسلامى دخالت دارند، بر عهده فقيه جامع شرايط است كه يا خود به‏طور مستقيم انجام مى‏دهد و يا به افراد داراى صلاحيت تفويض مى‏كند.سوم. در هنگام اجراى دستورهاى خداوند، در موارد تزاحم احكام اسلامى با يكديگر، ولىّ فقيه براى رعايت مصلحت مردم و نظام اسلامى، اجراى برخى از احكام دينى مهم را به خاطر اجراى احكام دينى مهم‏تر، به‏طور موقت تعطيل مى‏كند.

اسلاید 111: فصل پنجم ماهیت ولایت فقیه وحکومت اسلامی

اسلاید 112: ماهیت ولایت فقیه وحکومت اسلامی دربیانات امام خمینی(ره) آن کسی که اسلام قرار داده برای حکومت، آن کسی است که با دیکتاتوری به حسب مذهبش مخالف است، مذهبش حکم می‏کند به اینکه دیکتاتوری نباید باشد.اسلام که فقیه عادل مطلع دلسوز برای ملت را قرار می‏دهد که این نظارت کند یا فرض کنید حکومت کند، برای این است که جلو بگیرد از غیر عادل، غیر عادل نیاید و مردم را بچاپد.شارع مقدس اسلام، یگانه قدرت مقننه است. هیچ کس حق قانونگذاری ندارد و هیچ قانونی جز حکم شارع را، نمی‏توان به مورد اجرا گذاشت.

اسلاید 113: حکومت اسلام، حکومت قانون است. در این طرز حکومت، حاکمیت منحصر به خداست و قانون، فرمان و حکم خدا است. قانون اسلام یا فرمان خدا بر همه افراد و بر دولت اسلامی، حکومت تام دارد. همه افراد از رسول اکرم - صلی الله علیه و آله و سلم - گرفته تا خلفای آن حضرت و سایر افراد، تا ابد تابع قانون هستند.حکومت اسلامی نه استبدادی است و نه مطلقه، بلکه مشروطه است. البته نه مشروطه به معنی متعارف فعلی آن که تصویب قوانین تابع آراء اشخاص و اکثریت‏باشد. مشروطه از این جهت که حکومت کنندگان در اجرا و اداره ، مقید به یک مجموعه شرط هستند که در قرآن کریم و سنت رسول اکرم - صلی الله علیه و آله و سلم - معین گشته است.

اسلاید 114: قضیه ولایت فقیه یک چیزی نیست که مجلس خبرگان ایجاد کرده باشند. ولایت فقیه یک چیزی است که خدای تبارک و تعالی درست کرده، همان ولایت رسول الله است و اینها از ولایت رسول الله هم می‏ترسند.حکومت می‏تواند قراردادهای شرعی را که خود با مردم بسته است، در موقعی که آن قرارداد مخالف مصالح کشور و اسلام باشد یک جانبه لغو کند و می‏تواند هر امری را چه عبادی و یا غیر عبادی / است / که جریان آن مخالف مصالح اسلام است، از آن مادامی که چنین است جلوگیری کند.

اسلاید 115: دیدگاه مقام معظم رهبری حضرت آیت ا...خامنه ای درباره ماهیت ولایت فقیه«از اول انقلاب اسلامي و پيروزي انقلاب و تشکيل نظام اسلامي، بسياري سعي کرده اند مسأله ولايت فقيه را نادرست، بد و برخلاف واقع معرفي کنند؛ برداشتهاي خلاف واقع و دروغ و خواسته ها و توقعات غيرمنطبق با متن نظام سياسي اسلام و فکر سياسي امام بزرگوار.ولايت فقيه - طبق قانون اساسي ما - نافي مسؤوليتهاي ارکان مسؤول کشور نيست. مسؤوليت دستگاههاي مختلف و ارکان کشور غيرقابل سلب است. ولايت فقيه، جايگاه مهندسي نظام و حفظ خط و جهت نظام و جلوگيري از انحراف به چپ و راست است؛ اين اساسي ترين و محوري ترين مفهوم و معناي ولايت فقيه است.

اسلاید 116: بنابراين ولايت فقيه نه يک امر نمادين و تشريفاتيِ محض و احياناً نصيحت کننده است .نقش ولايت فقيه اين است که در اين مجموعه پيچيده و در هم تنيده تلاشهاي گوناگون نبايد حرکت نظام، انحراف از هدفها و ارزشها باشد؛ نبايد به چپ و راست انحراف پيدا شود.در مکتب سياسي اسلام، ضابطه، اينها نيست؛ ضابطه، ضابطه معنوي است. ضابطه عبارت است از علم، تقوا و درايت. علم، آگاهي مي آورد؛ تقوا، شجاعت مي آورد؛ درايت، مصالح کشور و ملت را تأمين مي کند؛ اينها ضابطه هاي اصلي است برطبق مکتب سياسي اسلام.حق انتخاب، متعلق به مردم است. ببينيد چقدر شيوا و زيبا ضوابط ديني و اراده مردم ترکيب يافته است؛ آن هم در حساسترين مرکزي که در مديريت نظام وجود دارد.

اسلاید 117: مرجعيت،ولایت فقیه و رهبرى‏ در استفتائات حضرت آیت ا...خامنه ایس 52: در صورت تعارض فتواى ولى امر مسلمين با فتواى مرجعى در مسائل سياسى، اجتماعى و فرهنگى وظيفه شرعى مسلمانان چيست؟ آيا معيارى براى تفكيك احكام صادره از طرف مراجع تقليد و ولى فقيه وجود دارد؟ مثلا اگر نظر مرجع تقليد با نظر ولى فقيه در مسأله موسيقى اختلاف داشته باشد، متابعت از كداميك از آنان واجب و مجزى است؟ به طور كلى احكام حكومتى كه در آن نظر ولى فقيه بر فتواى مراجع تقليد برترى دارد، كدام است؟- در مسائل مربوط به اداره كشور اسلامى و امورى كه به عموم مسلمانان ارتباط دارد، نظر ولى امر مسلمين بايد اطاعت شود. ولى در مسائل فردى محض، هر مكلفى بايد از فتواى مرجع تقليدش پيروى نمايد.

اسلاید 118: س 53: همانگونه كه مطّلع هستيد در اصول فقه از مسأله‏اى تحت عنوان «اجتهاد متجزّى» بحث مى‏شود، آيا اقدام امام خمينى «قدس سره» در تفكيك مرجعيت و رهبرى، گامى در تحقق تجزّى در اجتهاد محسوب نمى‏شود؟- تفكيك بين رهبرى ولى فقيه و مرجعيت تقليد، ربطى به مسأله تجزّى در اجتهاد ندارد.س 54: اگر مقلد يكى از مراجع باشم و در اين حال ولى امر مسلمين اعلان جنگ يا جهاد بر ضد كفار ظالم نمايد و مرجع تقليد من اجازه شركت در جنگ را ندهد، آيا ملزم به رعايت نظر وى هستم؟- در مسائل عمومى جامعه اسلامى كه يكى از آنها دفاع از اسلام و مسلمين بر ضد كفار و مستكبران متجاوز است، اطاعت از حكم ولى امر مسلمين واجب است.

اسلاید 119: س 55: حكم يا فتواى ولى امر مسلمانان تا چه حد قابل اجرا مى‏باشد؟ و در صورت تعارض با رأى مرجع تقليد اعلم، كداميك مقدم است؟- اطاعت از حكم ولى فقيه بر همگان واجب است و فتواى مرجع تقليد نمى‏تواند با آن معارضه كند.س 56: آيا اعتقاد به اصل ولايت فقيه از جهت مفهوم و مصداق يك امر عقلى است يا شرعى؟- ولايت فقيه كه عبارت است از حكومت فقيه عادل و دين‏شناس حكم شرعى تعبدى است كه مورد تأييد عقل نيز مى‏باشد، و در تعيين مصداق آن روش عقلائى وجود دارد كه در قانون اساسى جمهورى اسلامى ايران بيان شده است.

اسلاید 120: س 57: آيا احكام شرعى در صورتى كه ولى امر مسلمين به دليل مصالح عمومى مسلمانان، برش خلاف آنها حكم نمايد، قابل تغيير و تعطيل است؟- موارد اين مسأله مختلف است.س 59: آيا كسى كه اعتقاد به ولايت مطلقه فقيه ندارد، مسلمان حقيقى محسوب مى‏شود؟- عدم اعتقاد به ولايت مطلقه فقيه، اعم از اين كه بر اثر اجتهاد باشد يا تقليد، در عصر غيبت حضرت حجت «ارواحنا فداه» موجب ارتداد و خروج از دين اسلام نمى‏شود.س 60: آيا ولى فقيه ولايت تكوينى دارد كه بر اساس آن بتواند احكام دينى را به هر دليلى مانند مصلحت عمومى، نسخ نمايد؟- بعد از وفات پيامبر اكرم «صلى الله عليه و آله» امكان نسخ احكام دين اسلام وجود ندارد، و تغيير موضوع يا پيدايش حالت ضرورت و اضطرار يا وجود مانع موقتى براى اجراى حكم، نسخ محسوب نمى‏شود، و ولايت تكوينى، اختصاص به معصومين «عليهم السلام» دارد.

اسلاید 121: س 61: وظيفه ما در برابر كسانى كه اعتقادى به ولايت فقيه جز در امور حسبيه ندارند، با توجه به اينكه بعضى از نمايندگان آنان اين ديدگاه را ترويج مى‏كنند، چيست؟- ولايت فقيه در رهبرى جامعه اسلامى و اداره امور اجتماعى ملت اسلامى در هر عصر و زمان از اركان مذهب حقّه اثنى‏عشرى است كه ريشه در اصل امامت دارد، اگر كسى به نظر خود بر اساس استدلال و برهان به عدم لزوم اعتقاد به آن رسيده باشد، معذور است، ولى ترويج اختلاف و تفرقه بين مسلمانان براى او جايز نيست.س 62: آيا اوامر ولى فقيه براى همه مسلمانان الزام آور است يا فقط مقلدين او ملزم به اطاعت هستند؟ آيا بر كسى كه مقلد مرجعى است كه اعتقاد به ولايت مطلقه فقيه ندارد، اطاعت از ولى فقيه واجب است يا خير؟- بر اساس مذهب شيعه همه مسلمانان بايد از اوامر ولایى ولى فقيه اطاعت نموده و تسليم امر و نهى او باشند، و اين حكم شامل فقهاى عظام هم مى‏شود، چه رسد به مقلدين آنان. به نظر ما التزام به ولايت فقيه قابل تفكيك از التزام به اسلام و ولايت ائمّه معصومين(ع) نيست.

اسلاید 122: س 64: آيا همانگونه كه بقاء بر تقليد از ميّت بنا بر فتواى فقها بايد با اجازه مجتهد زنده باشد، اوامر و احكام شرعى حكومتى هم كه از رهبر متوفّى صادر شده است، براى استمرار و نافذ بودن احتياج به اذن رهبر زنده دارد يا اين كه بدون اذن رهبر زنده هم خود به خود از قابليت اجرائى برخوردار است؟- احكام ولایى و انتصابات صادره از طرف ولى امر مسلمين اگر هنگام صدور، موقت نباشد، همچنان استمرار دارد و نافذ خواهد بود، مگر اين كه ولى امر جديد مصلحتى در نقض آنها ببيند و آنها را نقض كند.س 65: آيا بر فقهيى كه در كشور جمهورى اسلامى ايران زندگى مى‏كند و اعتقادى به ولايت مطلقه فقيه ندارد، اطاعت از دستورات ولى فقيه واجب است؟ و اگر با ولى فقيه مخالفت نمايد فاسق محسوب مى‏شود؟ و در صورتى كه فقيهى اعتقاد به ولايت مطلقه فقيه دارد ولى خود را از او شايسته‏تر به مقام ولايت مى‏داند، اگر با اوامر فقيهى كه متصدى مقام ولايت امر است مخالفت نمايد، فاسق است؟ اطاعت از دستورات حكومتى ولى امر مسلمين بر هر مكلفى ولو اين كه فقيه باشد، واجب است. و براى هيچ كسى جايز نيست كه با متصدى امور ولايت به اين بهانه كه خودش شايسته‏تر است، مخالفت نمايد. اين در صورتى است كه متصدى منصب ولايت از راههاى قانونى شناخته شده به مقام ولايت رسيده باشد. ولى در غير اين صورت، مسأله به طور كلى تفاوت خواهد كرد.

اسلاید 123: س 66: آيا مجتهد جامع الشرائط در عصر غيبت ولايت بر اجراى حدود دارد؟اجراى حدود در زمان غيبت هم واجب است و ولايت بر آن اختصاص به ولى امر مسلمين دارد.س 67: آيا ولايت فقيه يك مسأله تقليدى است يا اعتقادى؟ و كسى كه به آن اعتقاد ندارد چه حكمى دارد؟ولايت فقيه از شئون ولايت و امامت است كه از اصول مذهب مى‏باشد. با اين تفاوت كه احكام مربوط به ولايت فقيه مانند ساير احكام فقهى از ادّله شرعى استنباط مى‏شوند و كسى كه به نظر خود بر اساس استدلال و برهان به عدم پذيرش ولايت فقيه رسيده، معذور است.

اسلاید 124: س 68: گاهى از بعضى از مسئولين، مسأله‏اى به عنوان «ولايت ادارى» شنيده مى‏شود كه به معناى لزوم اطاعت از دستورات مقام بالاتر بدون حق اعتراض است. نظر جنابعالى در اين باره چيست؟ و وظيفه شرعى ما كدام است؟مخالفت با اوامر ادارى كه بر اساس ضوابط و مقررات قانونى ادارى صادر شده باشد، جايز نيست. ولى در مفاهيم اسلامى چيزى به عنوان ولايت ادارى وجود ندارد.س 69: آيا اطاعت از دستورات نماينده ولى فقيه در مواردى كه داخل در قلمرو نمايندگى اوست، واجب است؟اگر دستورات خود را بر اساس قلمرو صلاحيت و اختياراتى كه از طرف ولى فقيه به او واگذار شده است، صادر كرده باشد، مخالفت با آنها جايز نيست.

اسلاید 125: فصل ششم مشروعيت ولايت فقيه

اسلاید 126: مشروعيت ولي فقيهمشروعیت ولی فقیه یعنی این كه حقانیت و قانونیت ولی فقیه از جانب خداوند برای تشكیل حكومت و حاكم شدن است.بنابراین، معنای این واژه در مباحث سیاسی تقریباً مرادف قانونی بودن است . هنگامی که پذیرفتیم حکومت ضرورت دارد و اساسش به این است که دستوری از مقامی صادر شود و دیگران به آن عمل کنند، قوام حکومت به شخص یا گروهی است که «حاکم»اند و همینطور به انسان‎هایی است که می‎بایست دستورات شخص یا حاکم را بپذیرند و بدان عمل کنند .در طول تاریخ کسانی بوده‎اند که با زور بر مردم تسلط یافته و بر آنان حکمفرمایی کرده‎اند، ولی شایستگی فرمانروایی را نداشته‎اند، در مقابل گاهی فرد یا افراد شایسته‎ای بودند که مردم می‎بایست از آنان اطاعت کنند .

اسلاید 127: بررسی نظریه های مشروعيت ولايت فقيه نظریه مشروعيت دوگانه(انتصاب و انتخاب)نظریه ى انتصاب یا نصب بر این مطلب دلالت دارد که در زمان غیبت حضرت ولى عصر (عج)، فقیهان داراى شرایط (به طورغیرمستقیم وبا واسطه)از طرف خداوند متعال به رهبرى منصوب شده اند نظریه مشروعیت مردمي(انتخاب)در مقابل این نظریه، نظریه ى انتخاب است; بدین معنا که خداوند انتخاب حاکم اسلامى را در عصر غیبت، ضمن بیان خصوصیات و شرایط آنها، به مردم واگذار کرده است و مشروعیت حکومت زمانى محقق مى شود که این انتخاب تحقق یابد.

اسلاید 128: نظریه مشروعیت الهی ولايت فقيه (انتصاب) طبق نظریه ى انتصاب، فقیه جامع الشرایط، ولایت و مشروعیت خود را با نصب از سوى شارع اخذ مى کند. اکثر فقیهان این نظریّه را پذیرفته اند.ژانتصاب الهي نه به نصب يك فرد واحد است و نه به نصب مجموع من حيث المجموع. بلكه به نصب جميع است به اين صورت كه همه فقهاي جامع الشرايط منصوب به ولايت هستند و لذا عهده ‌داري اين منصب بر آنها واجب است لكن به نحو وجوب كفايي. هرگاه يكي از آنان به اين امر مبادرت ورزيد، تكليف از ديگران ساقط است، نظير ولايت پدر و جدّ بر اموال كودك كه اقدام يكي موجب سقوط فعل ديگري است

اسلاید 129: دلایل نقلی نظریه مشروعیت الهی- بررسی روایت عمر بن حنظله: خدای متعال می‌فرماید: «یُرِیدُونَ أَن یَتَحَاكَمُواْ إِلَى الطَّاغُوتِ وَ قَدْ أُمِرُواْ أَن یَكْفُرُواْ بِهِ.»(نساء،60) پرسیدم چه باید بکنند؟ فرمود: باید نگاه کنند ببینند از شما چه کسی است که حدیث ما را روایت کرده و حلال و حرام ما را مطالعه نموده و صاحبنظر شده و احکام و قوانین ما را شناخته است . بایستی او را به عنوان قاضی و داور بپذیرند، زیرا که من او را حاکم بر شما قرار داده‌ام .امام صادق علیه السلام می‌فرماید: مبادا وقتی بین شما خصومت و نزاعی اتفاق می‌افتد، یا در مورد دریافت و پرداخت اختلافی پیش می‌آید، برای محاکمه و رسیدگی به یکی از این جماعت زشتكار مراجعه كنید. مردی را كه حلال و حرام ما را می‌شناسد بین خودتان حاكم و داور سازید زیرا من او را بر شما قاضی قرار داده‌ام و مبادا كه بعضی از شما به قدرت حاكمه جائر شكایت ببرید.

اسلاید 130: حضرت امام خمینی (ره) از این حدیث چهار حکم کلی را استنباط می‌کند:1- تحریم دادخواهی از قدرت‌های ناروا: حضرت در جواب از مراجعه به مقامات حکومتی ناروا ، چه اجرایی و چه قضایی نهی فرمایند.2- حکم سیاسی اسلام: این حکم سیاسی اسلام است . حکمی است که سبب می‌شود مسلمانان از مراجعه به قدرت‌های ناروا و قضاتی که دست نشانده آنها هستند خودداری کنند تا دستگاه‌های دولتی جائر و غیر اسلامی بسته شود.3- مرجع امور علمای اسلامند: در پیشامدها و منازعات باید به راویان حدیث، که به حلال و حرام خدا، طبق قواعد، آشنایند و احکام ما را طبق موازین عقلی و شرعی می‌شناسند رجوع کنند.4- علما منصوب به فرمانروایی‌اند: می‌فرماید: فَانّی قَد جَعَلتهُ عَلیکُم حاکماً؛ من کسی را که دارای چنین شرایطی باشد،‌حاکم (فرمانروا) بر شما قرار داده‌ام. و کسی که این شرایط را دارا باشد، از طرف من برای امور حکومتی و قضایی مسلمین تعیین شده و مسلمانان حق ندارند به غیر او رجوع کنند .

اسلاید 131: نظريه مشروعيت مردمي ولايت فقيه این نظریه بر تأثير رأي مردم در مشروعيت و حقانيت نظام اسلامي و حاكم تأكيد دارد. به اين معنا كه هيچ يك از فقيهان از سوي امامان(عليهم السلام) به ولايت گمارده نشده اند; زيرا آنچه از روايات در اين باره آمده، ناظر به بيان شرايط و ويژگي هاي رهبراسلامي است كه مردم بايد در گزينش حاكم، در روزگار غيبت اين ويژگي ها را در نظر بگيرند و فقيهي را برگزينند كه آن شرايط را دارا باشد. همين كه مردم يكي از فقهاي واجد شرايط را برمي گزينند، مشروعيت حاصل مي شود.به نظر می‌رسد كه اصطلاح مشروعیت مردمی از ریشه غلط می‌باشد زیرا با توجه به این كه حاكمیت مطلق از آن خداست و كسی حق حاكمیت به غیر او ندارد و هیچ كس بر انسان حاكم نیست مگر این كه خدای متعال به او اجازه بدهد

اسلاید 132: نقد نظريه مشروعيت مردميسوال‌هاي اساسي كه در مورد دلايل نقلي مشروعيت مردمي ولايت فقيه مطرح است عبارتند از:1- در كجاي اين احاديث و روايات صراحتاً گفته شده كه فردي را براي خود به عنوان حاكم انتخاب كنيد؟2- آيا مي‌شود از روايت عمر بن حنظله، روايت صحيحه ابن قداح - ابوالبختري و به خصوص توقیع مبارك امام زمان (عج) چنين برداشتي كرد؟3- آيا اين امر با حكمت الهي سازگار است كه مردم را به حال خود رها كند و بگويد هر كاري دلتان مي‌خواهد بكنيد؟4- خداوند تبارك و تعالي که وظيفه انسان را در همه حالات معين كرده ،آيا ممكن است در مورد حكومت بگويد خودتان هر كاري مي‌خواهيد بكنيد؟

اسلاید 133: 5- هدف خداوند از فرستادن و نصب پيامبران و امامان چه بود و آيا اين نصب فقط براي آن مدتي بود كه اينها زنده بودند و وقتي كه اينها شهيد شده و يا رحلت كردند مردم ديگر رها هستند؟6- آيا حق حاكميت بر افراد، مال انسان است كه آن را به يك فرد ديگري بدهد؟7- آيا با توجه به اين استدلال‌ها حكومت معاويه و امثالهم مشروع نيست! چون كه مردم با رغبت و علاقه بيعت كرده بودند؟8- با توجه به اين استدلال‌ها و روايات، پس اصلاً لازم نبود كه خداوند پيامبر و ائمه را براي هدايت و تشكيل حكومت بفرستد ، چون مردم، خود، فردي را انتخاب مي كردند پس چرا خداوند اين كار را كرد ؟

اسلاید 134: نظریه مشروعيت دوگانه ولایت فقیهسومين نظري كه در مورد مشروعيت ولي فقيه مطرح شده مشروعيت دوگانه است كه به شكل‌هاي گوناگوني بحث و مطرح شده است مثل مشروعيت مدني- الهي و يا مشروعيت الهي و مردمي. افرادي كه اين نظر را داده‌اند خواسته‌اند بگويند اصلاً مشروعيت ولايت فقيه دوگانه است، هم خداوند به ولي فقيه مشروعيت داده و هم مردم به ولايت فقيه مشروعيت مي‌دهند.به نظرمی رسد صاحبان اين نظريه فقط با الفاظ بازي كرده‌اند و خواسته‌اند نقش مردم را در تشكيل حكومت پررنگ‌تر كنند و گفته‌اند مردم نيز به ولايت فقيه مشروعيت مي‌دهند.حاكميت از آن خداوند تبارك و تعالي است و كسي حق حاكميت دارد كه خداوند به او اجازه بدهد. و با توجه به بحث‌هايي كه در بخش مشروعيت الهي ولي فقيه گذشت ثابت شد كه خداوند چنين اجازه‌اي را به ولي فقيه داده است.

اسلاید 135: نظارت فقيه ازنظر استاد شهيد مطهري افراد وجريانات مذکورمعمولاً كلمه ( ( نظارت ) ) را در مقابل ( ( ولايت ) ) به كار مي برند؛ در حالي كه شهيد مطهري با حفظ مساله ولايت ، اين نكته را روشن مي كند كه ولي فقيه مانند رئيس جمهور يانخست وزير، رييس دولت نيست ؛ بلكه به عنوان يك ايدئولوگ از بالاجريانات را هدايت و كنترل مي كند و بر آنها نظارت دارد . ولايت فقيه به اين معنا نيست كه فقيه، خود در راس دولت قرار بگيرد و عملا حكومت كند .نقش فقيه دريك كشور اسلامي ؛ يعني كشوري كه در آن، مردم ، اسلام را به عنوان يك ايدئولوژي پذيرفته و به آن ملتزم و متعهد هستند، نقش يك ايدئولوگ است .... وظيفه ايدئولوگ اين است كه بر اجراي درست و صحيح ايدئولوژي نظارت داشته باشد و صلاحيت مجري قانون و كسي را كه مي خواهد رييس دولت بشود و كارها را در كادر ايديولوژي اسلام به انجام برساند، مورد نظارت و بررسي قرار دهد .

اسلاید 136: ديدگاه امام خميني(قدس سره) درباره مشروعيت ولايت فقيهامام خميني(قدس سره) با پذيرش ولايت انتصابي فقيه و مشروعيت ديني و خاستگاه الهي آن، هيچ گاه از مشروعيت به معناي جامعه شناسي سياسي آن، يعني «مقبوليت مردمي» و آراي عمومي و انتخاب مردم، غافل نبود و پيوسته آن را همراه با خاستگاه الهي مشروعيت ولايت فقيه مطرح مي كرد.ايشان معتقد است: «از سوي معصومان(عليهم السلام) براي فقيهان، ولايت ثابت است در هر آنچه كه براي خود آنان ولايت ثابت بوده است، از آن جهت كه آنان سلطان بر امت بوده اند.

اسلاید 137: «براي فقيه عادل همه آن اختيارات پيامبر و ائمه(عليهم السلام) كه به حكومت و سياست برمي گردد، ثابت است; زيرا تفاوت [ميان فقيه و آنان] معقول و منطقي نيست; چه اينكه والي و حاكم هر كسي كه باشد مجري احكام شرعي، بر پادارنده حدود الهي، گيرنده خراج و ساير ماليات ها و حقوق مالي اسلامي و تصرف در آن ها به آنچه صلاح مسلمانان است، مي باشد ...»«البته فضايل حضرت رسول اكرم(صلي الله عليه وآله) بيش از همه عالم است و بعد از ايشان، فضايل حضرت امير(عليه السلام) از همه بيشتر است، لكن زيادي فضايل معنوي، اختيارات حكومتي را افزايش نمي دهد. حضرت امام خميني(قدس سره) از نظرگاه مذهب تشيّع، اين را از امور بديهي مي داند كه مفهوم حجتِ خدا بودن امام(عليه السلام)آن است كه امام داراي منصبي الهي و صاحب ولايت مطلقه بر بندگان است و چنان نيست كه او تنها مرجع بيان احكام الهي است.

اسلاید 138: امام(قدس سره) در تبيين بيشتر جايگاه ديني و مشروعيت الهي حكومت و ولايت فقيه، در سخنان ديگري چنين فرمود: «ولايت فقيه يك چيزي نيست كه مجلس خبرگان ايجاد كرده باشد، ولايت فقيه يك چيزي است كه خداي تبارك و تعالي درست كرده است، همان ولايت رسول اللّه(صلي الله عليه وآله) است.»«اسلام ولايت فقيه را واجب كرده است. اگر رئيس جمهور به نصب فقيه نباشد غيرمشروع است، وقتي غيرمشروع شد طاغوت است، اطاعت از او اطاعت از طاغوت است.»«مخالفت با ولايت فقيه، تكذيب ائمّه و اسلام است.»حضرت امام(قدس سره) علاوه بر تصريح به انتصابي بودن ولايت فقيه و خاستگاه ديني ـ الهي آن در عرصه نظر و مقام ثبوت، در ميدان عمل و مقام اثبات و اجرا نيز به آن تصريح و تأكيد ورزيده است.

اسلاید 139: از ديدگاه امام(قدس سره) هم ،مبناي گزينش فقيه «انتصاب» است نه انتخاب، و هم منشأ قدرت سياسي و مشروعيت حكومت، ديني و الهي مي شود. ولي اقتدار حكومت و كارآمدي آن با پذيرش و انتخاب مردم تحقق مي يابد.

اسلاید 140: فصل هفتم پیشینه ولایت فقیه و امتيازات نظام ولايت فقيه

اسلاید 141: ولایت فقیه نزد علما وفقهای پیشین مساله ولایت فقیه به معناى اِعمال امورى که جنبه‏حکومتى داشته، در همان سال‏هاى آغاز «غیبت کبرى‏» در گفتارفقها و علما مطرح بوده است. به طور کلى از بررسى گفتار و عملکرد فقهاى بزرگ‏شیعه در قرن‏هاى مختلف به دست مى‏آید که بسیارى از آن‏ها به ولایت‏فقیه به عنوان سرپرستى امت و رتق و فتق امور، اعتقاد داشتند.مانند: شیخ مفید درقرن چهارم وپنجم هجری،خواجه نصیر طوسى و محقق حلى در قرن هفتم، علامه حلى، فخرالمحققین و شهید اول در قرن هشتم، فاضل مقداد و احمدبن فهدحلى اسدى در قرن نهم، محقق اردبیلى، محقق ثانى و شهید ثانى درقرن دهم

اسلاید 142: قابل ذکر است که عالم بزرگ سید مرتضى علم‏الهدى (وفات یافته سال‏436 ه.ق) که از شاگردان برجسته شیخ‏مفید (ره) و درعصر خود از مراجع بزرگ تقلید بود، مدت سى سال امیر حاج و حرمین، نقیب الاشراف و قاضى القضات، مرجع تظلمات وشکایات مردم بوده است. قبول این مناصب از جانب او بیان‏گرآن است که او به ولایت فقیه به نیابت از امام عصر(عج) اعتقاد داشته است.

اسلاید 143: نظريه ولايت فقيه؛ كاملترين نظريه حكومتي 1. نظريه «ولايت فقيه» تنها برخاسته از تفكر امام خميني(ره) و برخي فقهاي معاصر نيست، بلكه از متن اسلام و قرآن برخاسته و در اسلام و تشيّع پيشينه ديرينه‏اي دارد.ونخستين بار به وسيله خود پيشوايان معصوم(ع) طرح و تبليغ گرديده است. بنابراين اصل انديشه ونظريه «ولايت فقيه» به هيچ وجه، حاصل تجربه و فهم بشري نيست؛ بلكه ولايت فقيه در نظام اسلامي و در زمان غيبت معصوم(ع)، اصل مسلم و كاملاً پيش‏بيني شده و مستند به ادله نقلي و عقلي متعدد است. توضيح آنكه: الف) ضرورت وجود «ولايت فقيه» در نظام اسلامي بدون شناخت ماهيت حكومت ديني و لوازم و كار ويژه‏هاي آن امكان‏پذير نيست.

اسلاید 144: ب) حكومت ديني از چند جهت با نظام‏هاي سكولار (secular)، لائيك (laic) و بي‏اعتنا به دين تفاوت دارد؛ پاره‏اي از اين تفاوت‏ها عبارت است از: 1ـ تفاوت در اهداف: رژيم‏هاي نامبتني بر دين، اعم از مردم‏سالار (Democratic)، فردسالار (Monarchy) و اليگارشي (Oligarchy) به يك معنا دولت‏هاي حداقلي(Minimal) هستند. به عبارت ديگر اساسي‏ترين هدف آنها تأمين نيازمندي‏هاي دنيوي شهروندان مي‏باشد و هدفي فراتر از آن در نظر ندارد. ليكن نظام ديني در هدف دو منظوره (Biplay) است و علاوه بر نيازمندي‏هاي اين‏جهاني، تأمين خير و سعادت اخروي وجاوداني را نيز مد نظر دارد. 2ـ تفاوت در كار ويژه‏هاي دولت: وظايف و كاركردهاي (Functions)نظام‏هاي غيرديني نيز متناسب با هدف آنها حداقلي مي‏باشد. يعني اساسي‏ترين وظيفه آنها تأمين بهداشت، آموزش، امنيت، رفاه وتوسعه (Development) مادي است. در مقابل، حكومت ديني وظايف بيشتري برعهده دارد، يعني علاوه بر لزوم ارايه خدمات بالا، بايد به برنامه‏ريزي صحيح و تلاش در جهت تربيت ديني و معنوي جامعه، رشد و بالندگي فضايل و كمالات عاليه انساني و گسترش تقوي همت گمارد و جامعه را به سوي تأمين سعادت پايا و فناناپذير رهبري كند.

اسلاید 145: 3ـ تفاوت در روش‏ها: روش‏هاي اجرايي نظام‏هاي سكولار و ديني در پاره‏اي از موارد تفاوت دارد. تفاوت در اهداف و كار ويژه‏ها لاجرم در گزينش شيوه‏ها كارگر خواهد افتاد. به عبارت ديگر در نظام‏هاي بي‏اعتنا به دين انگاره «هدف وسيله را توجيه مي‏كند» امري پذيرفته شده و عقلانيت ابزاري(Instrumental Reason) آخرين مرجع تصميم‏گيري است. اما در حكومت ديني استفاده از روش‏هاي معارض با كرامت الهي و ارزش‏هاي والاي اخلاقي و ويرانگر سعادت جاوداني بشرمجاز نيست، بنابراين عقل ابزاري در كادر قوانين الهي و احكام عقل فراابزاري و توحيدي فعاليت دارد. 4ـ تفاوت در خاستگاه قانون: درنظام‏هاي نامبتني بر دين، خاستگاه قانون چيزي جز تمايلات، خواسته‏ها، هوس‏ها و گرايش های آدميان نيست. به عبارت ديگر همه نظام‏هاي سكولار مبتني بر نوعي انسان مداري و اومانيسم(Humanism) مي‏باشند؛ اعم از اومانيسم فرد مدارانه (Individual Humanism) كه در نظام‏هاي دمكراتيك جاري است و يا اومانيسم جمع‏گرايانه (Collectivist Humanism) كه در رژيم‏هاي سوسياليستي و كمونيستي جاري است. اما در حكومت ديني منشأ اصلي قانون، خداوند است و تنها قانوني رسميت دارد كه از سوي خداوند وضع شده و يا لااقل با اصول و قواعد كلي مورد قبول شارع سازگار باشد. بنابراين كاركرد مجاري قانون‏گذاري در چنين نظامي كشف و استنباط قوانين الهي و تطبيق آن بر نيازمندي‏هاي زمان است.

اسلاید 146: 5ـ تفاوت در زمامداران و كارگزاران: رهبري هر جامعه‏اي متناسب با ارزش‏ها و آرمان‏هاي جامعه و اهداف اساسي حكومت در آن جامعه تعيين مي‏شود. از اين رو در نظام‏هاي لائيك و سكولار شرايطي بيش ازتوانايي مديريت كلان اجتماعي لازم نيست. اما در نظام اسلامي شرايط بيشتري لازم است كه اصول آنها عبارت است از:1) صلاحيت علمي، كه اصطلاحا از آن به «فقاهت» تعبير مي‏شود و به معناي شناخت دقيق فقهي و حقوقي اسلام در همه ابعاد و مسائل فردي و اجتماعي است. زيرا فرض آن است كه آنچه در جامعه اسلامي ملاك عمل و قانون قرار مي‏گيرد همان قوانين الهي است. 2) صلاحيت اخلاقي، يعني تعهد و التزام و پاي بندي عميق به هنجارها و ارزش‏هاي ديني و اخلاقي، دوري از اوصاف رذيله، دوري از هواپرستي و خودخواهي و دنياطلبي، كه اصطلاحا از آن به عدالت و تقوي تعبير مي‏كنيم

اسلاید 147: رهبر يك جامعه اسلامي نمي‏تواند فاقد ارزش‏هاي عاليه اخلاقي باشد، زيرا:اولاً، انساني كه فاقد صلاحيت اخلاقي است، نمي‏تواند كاركرد مثبت تربيتي و اخلاقي كه از اهداف نظام اسلامي است داشته باشد.ثانيا، معمولاً انسان‏ها الگوپذيري شديدي از اخلاق، سيره و منش زمامداران دارند، چنانكه پيامبر اكرم(ص) فرمودند: الناس علي دين ملوكهم (بحارالانوار، ج 102، ص 7) بنابراين كسي كه الگوي درستي براي جامعه نباشد نمي‏تواند در رأس نظام اسلامي قرارگيرد.3) كفايت در مديريت كلان اجتماعي، منش صحيح سياسي و اجتماعي، شجاعت، تدبير. مجموع اين شرايط همان چيزي است كه اصطلاحا «ولي فقيه» گفته مي‏شود.

اسلاید 148: امتيازات نظام ولايت فقيهالف ـ انسجام دروني ب ـ ضمانت اجرايي دروني و رواني ج ـ برخورداري رهبري از عالي ترين مراتب تقوا و شايستگيد ـ رعايت مصالح معنوي و واقعي انسانها

اسلاید 149: الف ـ انسجام درونياولين امتيازي كه نظام ما بر ساير نظامها دارد، انسجام دروني آن است. در همه نظامهاي دموكراتيك، شاخص اصليِ پيشرفته و دموكراتيك بودن را تفكيك قوا از يكديگر و عدم دخالت قوا در يكديگر معرفي مي كنند. گوشه اي از تعارضهاي دروني آن نظامها این است که باآن كه بنا است هيچ يك از قوا در ديگري دخالت نكند، اما عملاً نظامي را سراغ نداريم كه در آن، قوا كاملاً از همديگر مستقل باشند و در يكديگر دخالت نكنند و قانون تا حدي به قوا اجازه دخالت در يكديگر را نداده باشد. پس يك نوع ناهماهنگي دروني در نظامهاي دموكراتيك دنيا مشاهده مي شود، اما در نظام ما، درعين اين كه قواي سه گانه از يكديگر تفكيك شده اند و اختيارات مستقلّي دارند، آن ناهماهنگي وجود ندارد؛ چون در نظام ما يك عامل وحدت بخش و هماهنگ كننده اي وجود دارد به نام ولايت فقيه كه با اشرافي كه بر قواي حكومتي دارد، بين آنها هماهنگي و انسجام ايجاد مي كند .

اسلاید 150: ب ـ ضمانت اجرايي دروني و روانيامتياز دوم نظام ما بر ساير نظامها وجود ضمانت اجرايي دروني و رواني است كه در آحاد مردم وجود دارد، و اين ضمانت اجرايي دروني در پرتو احساس وظيفه شرعي در اطاعت از مقررات و قوانين اين نظام و دولت اسلامي به وجود مي آيد. چنين ضمانت و كنترل دروني در ساير نظامها وجود ندارد و در اكثر قريب به اتفاق نظامها قوانين با قدرت و زور بر مردم تحميل مي شود و هر كجا كه مردم احساس آزادي بيشتر و كنترل كمتري كنند، شانه از زير بار قوانين خارج مي كنند. اين نظام و انضباط ظاهري در سايه حاكميت سيستم پيشرفته كنترلي حاصل آمده كه مردم را ملزم به رعايت قوانين مي كند و ماليات ها را وصول مي كند وكمتر كسي مي تواند تخلف كند.

اسلاید 151: عامل عمده اي كه در غرب، افراد را قانون مدار و مطيع مي سازد، عامل بيروني و ترس از جريمه، زندان و مجازات است و اگر ترس نداشته باشند و به شكلي بتوانند كنترل ضابطين قانون را بي اثر سازند، در تخلف از مقررات، غالباً شكي به خود راه نمي دهند. اما در نظام اسلامي، غيرازاين عامل كنترل بيروني وترس از مجازات و جريمه كه البته وجود دارد، عامل مهم ديگري نيز وجود دارد كه اگر در مردم تقويت شود، توانايي بالايي در رفع بسياري از مشكلات اجتماعي و حلّ آنها دارد. آن عامل عبارت است از كنترل دروني و نظارت دروني افراد در انجام مقررات و قوانين. اين عامل ناشي از ايمان مردم به لزوم اطاعت از مقررات و قوانين دولت اسلامي است و به واقع مردم، انجام مقررات را وظيفه شرعي خود مي دانند.

اسلاید 152: ج ـ برخورداري رهبري از عالي ترين مراتب تقوا و شايستگيامتياز سوم نظام ما بر ساير نظامها اين است كه مقام رهبري بايد برخوردار از عالي ترين مراتب تقوا و شايستگي‏های اخلاقي و عظمت شأن و قداست باشد؛در نظام هاي دنيا، مسؤولان عالي رتبه از شايستگي هاي اخلاقي كه رهبري در نظام ما از آنها برخوردار است، برخوردار نمي باشند؛ و حتّي رهبران بعضي از كشورها سرتا پا آلوده به فساد اخلاقي و گناه هستند

اسلاید 153: د ـ رعايت مصالح معنوي و واقعي انسانهادر نهايت، از جمله مهمترين امتيازات نظام ما بر ساير نظامها رعايت مصالح واقعي انسانهاست. ما به عنوان مسلمان معتقديم كه خداوند بهتر از ديگران مصالح انسانها را مي شناسد و ما مي خواهيم كه همان مصالحي كه خداوند در نظر گرفته در جامعه تحقق يابد، و اين مهم جز در سايه عمل به احكام و قوانين ديني تأمين نمي شود. در روي زمين، تنها نظام جمهوري اسلامي ايران است كه در اصل چهارم قانون اساسي آن آمده است كه همه مقررات و قوانين جاري كشور بايد بر اساس موازين اسلامي تصويب و اجرا گردد. حتّي اگر قانون و مصوبه اي بر خلاف اطلاق و عموم دليل شرعي باشد، اعتبار ندارد.بنابراين، تنها كشوري كه قوانين آن ضامن تأمين مصالح واقعي انسانهاست، كشور ماست.

اسلاید 154: نقش ولایت فقیه ورهبری در درهدایت جامعه اسلامی وخنثی کردن توطئه‌هاولایت فقیه نقش موثری درهدایت مردم وجامعه اسلامی وهمچنین مهار وخنثی کردن توطئه‌های دشمن دارد که بسیارحائزاهمیت است نقش وتاثير حضرت امام خمینی(ره)و نفس گرم ودل پرايمان وغيرت و شجاعت ايشان در شکوفا کردن استعدادهاي عمومي کشور براي مواجهه فعال با شرايط تهديد و بحران مثل تحريم، جنگ تحمیلی، ترورها و توطئه کودتا، ستودني و به يادماندني است. آرامش واعتماد به نفس امام(ره) در هنگام مواجهه با بحران ها، مثال زدني بود. آرامشي که به پيکر مريدانش روح مي دميد و چون شمشيري، دل دشمن را مي شکافت. اين ايمان به غيب، اتکا واتکال به مبدأ لايزال واعتماد به نفس، ميراث گرانقدري است که از ايشان به خلف شايسته اش، حضرت آیت ا...خامنه ای منتقل گرديده تا معظم له نیزبتواند راهنماي کشتي انقلاب براي عبور از بحران هاي مکرر گردد.

اسلاید 155: عبور موفقيت آميزاز بحران ها با درایت ولی فقیهالف) دوره رهبری امام خمینی(ره)ب) دوره رهبری حضرت آیت ا...خامنه ای

اسلاید 156: الف) دوره رهبری امام خمینی(ره)1.حاكميت و حضور ليبرال‏ها در دولت 2.تصرف لانه جاسوسی آمريكا توسّط دانشجويان پيرو خطّ امام در 13 آبان 13583.تجاوز نظامی آمريكا به طبس در تاريخ 5 ارديبهشت 13594.كودتاى نوژه توسّط عده‏اى از ارتشيان وابسته به رژيم سابق و به كمك ليبرال ها وسازمان سيا در سال 13595.تمركز فعّاليّت‏هاى سياسى ـ نظامى در دانشگاه‏ها توسط نيروهاى چپ‏گرا والحادی وتعطیلی دانشگاه‏ها در سال 1359

اسلاید 157: 6.آغازجنگ تحميلى عراق باهمراهی همه جانبه استکبار جهانی عليه ايران در 31 شهريور 1359 7.عزل بنى‏صدر را از فرماندهى كلّ قوا به دنبال خیانت به نظام اسلامی و رأى مجلس به عدم كفايت سياسى وی درسال13608.اعلان جنگ مسلّحانه ازسوی منافقین بامردم ونظام اسلامی درتیر سال13609.ماجراى هفتم تير 1360وشهادت 72 تن ازیاران امام 10.شهادت رجایی وباهنر(رئیس جمهور ونخست وزیر)درهشتم شهریور سال136011.افشای همكارى حزب توده در طرح كودتا و بیگانگان درسال1364

اسلاید 158: 12.برخوردبا جريان انحرافى مهدى هاشمى درسال1365 13.پذيرش قطعنامه 598 در27تیر1367 برای پایان جنگ تحمیلی 14.عزل ‏ منتظرى از قائم مقامی رهبرى درفروردین سال 1368 15.بازنگرى قانون اساسى بعد از گذشت يك دهه از اجراى آن، در ارديبهشت سال 1368

اسلاید 159: ب) دوره رهبری حضرت آیت ا...خامنه ای1.حمله عراق به کویت در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۶۹ (۱۹۹۰ م.) 2.ماجرای میکونوس وبازگشت سفراى اتّحاديه اروپا به ايران درسال 1375 و763.قتل هاي زنجيره اي درسال 1377 4.محاكمه شهردار تهران در سـال 1378 5.حادثه كوي دانشگاه تهران در 18تـيـرمـاه 1378 وبه دنبال آن فتنه اشـرار و اراذل و اوبـاش

اسلاید 160: 6.انفجارهاي 11 سپتامبر 2001 در آمريكا ( 20 شهريور 1380) 7.تلاش برای اصلاح مجددقانون مطبوعات درمجلس ششم جهت جلوگیری از برخورد قوه قضائیه با اهانت کنندگان به مقدسات مردم و نظام اسلامي درمرداد13798.ماجراجويي هاي طالبان در افغانستان9.جنگ آمريکا عليه افغانستان و عراق واعلام جنگ آمريكا بویژه با مسلمانان وقراردادن ایران درمحورشرارت10.تحصن و استعفای برخی از نمایندگان مجلس ششم در آستانه انتخابات مجلس هفتم دراواخر 1382

اسلاید 161: 11.در دستور کار شورای حکام آژانس قرار گرفتن پرونده هسته ای ايران از ابتدای سال 2003 (دی 1382) و ارجاع پرونده هسته‏ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل در مارس ۲۰۰۶ 12.تهدیدات مکرر نظامی برضدایران ازسوی آمریکا ورژیم صهیونیستی13.بحران ها وآشوب های داخلی باحمایت بیگانگان

اسلاید 162: 14.توطئه تحریم انتخابات درمواقع مختلف15.توطئه تفرقه واختلاف افکنی در جامعه 16.توطئه بیگانگان برای سوء استفاده ازاعتراضات به نتایج انتخابات ریاست جمهوری دهم(1388)درجهت براندازی وانقلاب رنگی درایران

اسلاید 163: نقش ولایت فقیه ورهبری ازدیدگاه حضرت آیت ا...خامنه ای« دشمن براى مبارزه با انقلاب، انواع و اقسام روشها را تجربه كرده است. اين دفعه به خيال خود خواستند روش مؤثّرترى را تجربه كنند و آن، هدف گرفتن رهبرى است! رهبرى، يعنى آن نقطه‏اى كه هرجا دولت - هر دولتى در ايران - مشكلى داشته باشد، مشكلات لاعلاجش به دست رهبرى حل مى‏شود. توجّه كنيد؛ هر جا كه تبليغات دشمن كارى كند تا مردم را به دولتها بدبين سازد، اين‏جا نقش رهبرى است كه حقيقت را براى مردم، روشن، و توطئه دشمن را بر ملا مى‏كند.آن‏جايى كه مى‏خواهند مردم را مأيوس كنند، رهبرى است كه اميد به مردم مى‏دهد. آن‏جايى كه مى‏خواهند صندوقهاى انتخابات را خلوت كنند و مردم را از حضور در پاى صندوقها و رأى دادن مأيوس نمايند، رهبرى است كه به مردم الگو مى‏دهد و مى‏گويد كه انتخابات وظيفه است. آن‏گاه مردم اعتماد مى‏كنند، وارد مى‏شوند و حماسه عظيمى مى‏آفرينند.

اسلاید 164: فصل هشتم پاسخ به شبهات وابهامات

اسلاید 165: نقش بیعت در دوران عصمت وغیبتنقش بیعت در دوران عصمت صرفا فراهم کردن امکانات لازم براى ولى امر است، و یک وظیفه است که باید مردم با فراهم نمودن امکانات، در توان ادارى و سیاسى و نظامى دولت حاکم بکوشند. و از بذل مساعى، در بالابردن توان دولت عدل اسلامى، دریغ نورزند. ولى بیعت در دوران غیبت، نقش بیش ترى را ایفا مى کند یعنى علاوه بر فراهم نمودن امکانات و بالابردن توان دولت، نقش تعیین کننده و تشخیص ولى امر را نیز عهده دار است.

اسلاید 166: بدین سبب که تعیین ولى امر در دوران عصمت، بالتنصیص بود، ولى تعیین ولى امر در دوران غیبت بالتوصیف است. شناسایى و تشخیص فرد واجد کامل شرایط بر عهده مردم واگذارشده تا به وسیله خبرگان خود، او را شناسایى و با وى بیعت کنند. ولى در دوران غیبت با عنوان کلى واجدین اوصاف خاص، شایستگان این مقام را با ارائه یک سرى اوصاف لازم، به مردم پیش نهاد مى کنند تا شایسته ترین و لایق ترین آنان را شناسایى کرده، او را براى ولایت امرى و رهبرى خود انتخاب کنند و زعامت او را بپذیرند.

اسلاید 167: آیا بیعت با امامان(علیهم السلام) مخالف نظریه ى الهى بودن مشروعیت نیست؟ابن خلدون، جامعه شناس اسلامى، آن را چنین تعریف مى کند:یک رابطه ى اخلاقى، حقوقى و سیاسى خاصى بین مردم و رهبر سیاسى آن ها]ست [و مفاد آن را تعهد بر اطاعت و پیروى مردم از رهبرشان تشکیل مى دهد.مرحوم علامه طباطبائى مى فرماید:بیعت یک نوع عهد و میثاق است که بیعت کننده در مقابل رهبر و ولىّ خود مى بندد، تا مطیع امر و فرمان او باشد.بنابراین بیعت، انتخاب نیست، قبول اطاعت و فرمان بردارى از رهبر است; پذیرفتن مسئولیت خود مردم است; پس هرگز از واژه ى بیعت، مفهوم عزل و نصب استفاده نمى شود;

اسلاید 168: در خصوص منشأ مشروعیت حکومت امامان و تأثیر بیعت در آن، بخش هایى از سخنان آنان مى تواند مورد استناد قرار گیردامام على(علیه السلام) از طرف خداوند متعال ولىّ امر می باشد، بلکه به موجب آیات متعدد قرآنى و روایات متواتره، هم آن بزرگوار و هم پیامبر(صلى الله علیه وآله)و دیگر ائمه ى معصومین(علیهم السلام) از جانب خداوند به عنوان «اولى بالمؤمنین من انفسهم» نصب شده اند و اطاعت از آنان بر مردم واجب است; لکن مجرد این جعل کارگشا نیست و وقتى مردم آماده شدند و بیعت کردند، دیگر آن وجوب فعلیت و تنجّز پیدا مى کند در چنین شرایطى، چون حجت بر امام تمام مى شود، بر او واجب است به تولى و تصدى اداره ى امور مردم اقدام کند; امّا اگر مردم با امامت ایشان مخالفت داشتند و زمینه هاى ولایت ایشان وجود نداشت، وظیفه ى ایشان ساقط است و در مقابل مردم وظیفه و تکلیف منجزى ندارد.

اسلاید 169: در جایى دیگر امام(ع)پس از بیعت مردم با ایشان مى فرمایند:حق ولایت خاص ایشان (آل محمد) است و سفارش و میراث پیامبر(صلى الله علیه وآله) از آن ایشان (اهل بیت) است. اینک حق به شایسته اش بازگشته و به جایگاه خود منتقل گردیده است.خداوند متعال فقط به بیانِ وظیفه ى مسلمانان در امر حکومت اکتفا کرده است و آن ها هستند که باید با اختیار کامل به اطاعت رهبرِ منصوب از طرف خدا گردن نهند; بنابراین، در صورت نپذیرفتن رهبرى او، حکومت شرعى تحقق نمى یابد. از این رو مهم ترین نقش بیعت در مورد امامان معصوم(علیهم السلام)کارآمدى و تحقق حکومت آن بزرگان است.نتیجه آن که، ثبوت مشروعیت ولایت امامان معصوم(علیهم السلام) مشروط به بیعت و آراى عمومى مردم نیست و اگر خداوند کسى را ولى امر قرار داد او ولایت دارد، هر چند مردم او را به رهبرى و زعامت نپذیرند; ولى تحقق خارجى ولایت در گرو آرا و پذیرش عمومى مردم است.

اسلاید 170: پشتوانه مقام ولایتمقام ولایت امردر اسلام، در صورتى که طبق ضوابط انجام گرفته باشد و مسئولان امر خالصانه انجام وظیفه نمایند، علاوه بر عنایت الهى، که همواره پشتوانه مستحکمى در تثبیت و پیشبرد نظام عدل الهى استپشتوانه هاى دیگر مردمى نیز وجوددارد که مایه دل گرمى مردم و موجب سرسپردگى و اطاعت خالصانه توده ملت مى گردد و پیوسته حضور فعال مردم را در صحنه سیاست، تضمین مى کند. این حضور، سرمایه سرشارى است که دولت حق اسلامى را قدرت مند و نیرومند در صحنه هاى سیاست جهان نگه مى دارد.

اسلاید 171: نقش شورایکی ازپشتوانه های زعامت و رهبرى در اسلام، مشورت است، که در همه شئون کشوردارى، به ویژه مقام رهبرى، پشتوانه مستحکمى است که آن را از آسیب، مصون مى دارد.خداوند، جامعه اسلامى را بدان جهت مورد ستایش قرارداده که در تمامى امور به شور مى نشینند و کارها را با مشورت انجام مى دهند. تمامى زعماى مسلمین باید در شئون زعامت و رهبرى سیاسى مردم به مشورت بنشینند. ضمیر هم به امت بازمى گردد... البته مقصود کارشناسان مربوط در هر بعدى از ابعاد کشوردارى است و احیانا رأى عام را طرف مشورت قرار مى دهد.

اسلاید 172: طریقه ی مشورتخداوند، امت اسلامى را مورد ستایش قرارداده که در انجام کارها به شور مى نشینند و نیز به پیغمبر اکرم(ص) دستورداده که در خصوص شئون زعامت، راه مشورت را پیش گیرد. ولى هیچ گونه بیانى از جانب شارع، به چگونگى انجام مشورت ارائه نشده لذا طبق قاعده، تبیین و تعیین موضوع، به عرف عقلا واگذار شده است. در باب عبادات، تبیین موضوع مانند تبیین حکم، وظیفه شارع است. ولى در باب معاملات صرفا تبیین حکم وظیفه شارع است، ولى تبیین موضوع ـاگر قید و شرطى از جانب شارع نرسیده باشد ـ کاملا به عرف جارى واگذار شده است.در برخى امور صرفا با کارشناسان مشورت مى کنند، و در برخى دیگر با گروه هاى مختلف و صاحب نظران گوناگون، و احیانا در امورى که مرتبط به شئون عامه است، از آراى عمومى بهره بگیرند

اسلاید 173: نظارت همگانىیکى دیگر از امور بازدارنده که مسئولان فوق را از پیمودن راه خطا و لغزش نگاه مى دارد، وظیفه نظارت همگانى است که آحاد ملت و مخصوصا صاحب نظران مخلص، مکلفند، همواره ناظر جریانات باشند، آگاهى سیاسى لازم را به دست آورند و در آن بیندیشند پیغمبر اکرم(ص) مى فرماید: ((من اصبح ولم یهتم بامور المسلمین فلیس منهم))( کافى، ج2، ص163)مفاد این حدیث مبارک آن است که روزانه به طور مداوم، هر فرد مسلمان، در اندیشه کار مسلمانان و ناظر جریانات باشد.

اسلاید 174: پیغمبر اکرم(ص) مى فرماید سه چیز است که وجدان پاک یک مسلمان از آن فروگذار نمى کند:1ـ اعمال خویش را خالصانه و براى خشنودى خدا انجام مى دهد2ـ از هرگونه اندرز و نصیحتى که ضرورت دید، نسبت به مسئولان امر دریغ نمى دارد3ـ همواره پیوستگى خود را با انبوه مسلمانان نگاه مى دارد.

اسلاید 175: امکان انتقاد واعتراض نسبت به رهبری رهبر معظم انقلاب اسلامى،حضرت آیت ا...خامنه ای در ديدار دانشجويان نخبه، برتران كنكور و فعالان تشكلهاى سياسى فرهنگى دانشگاهها درتاریخ ‏17/7/1386 درپاسخ به پرسشی فرمودند:...مطالبه كردن با دشمنى كردن فرق دارد. اينكه ما گفتيم گاهى اوقات معارضه‏ى با مسئولان كشور نشود - كه الان هم همين را تأكيد مي كنيم؛ معارضه نبايد بشود - اين به معناى انتقاد نكردن نيست؛ به معناى مطالبه نكردن نيست؛ در باره رهبرى هم همينجور است.

اسلاید 176: اين برادر عزيزمان مي گويد «ضد ولايت فقيه» را معرفى كنيد. خوب، «ضد» معلوم است معنايش چيست؛ ضديت، يعنى پنجه در افكندن، دشمنى كردن؛ نه معتقد نبودن. اگر بنده به شما معتقد نباشم، ضد شما نيستم؛ ممكن است كسى معتقد به كسى نيست. البته اين ضد ولايت فقيه كه در كلمات هست، آيه‏ى مُنزل از آسمان نيست كه بگویيم بايد حدود اين كلمه را درست معين كرد؛ به هر حال يك عرفى است. اعتراض به سياستهاى اصل 44، ضديت با ولايت فقيه نيست؛ اعتراض به نظرات خاص رهبرى، ضديت با رهبرى نيست. دشمنى نبايد كرد...

اسلاید 177: ولایت فقیه یا وکالت فقیهبرخى ادعا کرده‏اند: چون‏سیاست‏یا آیین کشوردارى امرى جزئى، متغیر وتجربى است، در رده احکام تغییرناپذیر الهى به‏شمار نمى‏آید و به طور کلى از مدار تکالیف و احکام ‏کلیه الهیه خارج است.با قطع نظر ازمساله جدا انگارى دین و سیاست و ادعاى انکارمقام زعامت جامعه در مورد امامان معصوم «علیهم السلام‏»که هر دو با روح دیندارى در تضاد و دومى با اصول‏مسلم شیعه منافى است، تنها به بررسى نظریه‏سیاسى ایشان مى‏پردازیم.

اسلاید 178: ادعاهاى ایشان عبارتند از:1. مالکیت انسان نسبت‏به فضاى خصوصى که‏براى زندگى برمى‏گزیند، یک مالکیت‏خصوصى‏انحصارى طبیعى و بى‏نیاز از اعتبار و قرارداد است.2. انسان نسبت‏به فضاى بزرگتر، یعنى محیط زیست مشترک، مالکیت‏خصوصى مشاع طبیعى وبى‏نیاز از اعتبار و قرارداد دارد.3. حاکمیت در یک سرزمین به معناى وکالت‏شخص یا گروهى از سوى مالکان مشاع براى‏بهزیستى آن مجموعه مى‏باشد.4. اگر تمام مالکان مشاع در یک وکیل بایکدیگر اتفاق نظر نداشته باشند، نوبت‏به انتخاب‏اکثریت مى‏رسد.

اسلاید 179: ادعاى نخست - که از یک بحث‏حقوقى در حوزه‏حقوق خصوصى، اتخاذ شده، و پس از لعاب فلسفى‏به شکل نظریه‏اى جدید در آمده - تنها در باب زمینى‏ که مالک دیگرى ندارد و شخص پس از اشغال آن، درآن کارى انجام مى‏دهد و آن را به صورت زمینى قابل‏استفاده در مى‏آورد، صادق است.ادعاى دوم، نه دلیلى براى اثبات دارد ونه درمجموع، معناى محصلى از آن مى‏توان استفاده‏کرد

اسلاید 180: اگر ادعاى سوم را بپذیریم و حاکم را وکیل‏مالکان مشاع یک سرزمین بدانیم، از آنجا که وکالت،‏عقدى جایز و قابل ابطال از سوى موکل در هرزمانى است، این مالکان در هر زمان مى‏توانند حاکم را عزل کنند و صاحب این نظریه به این‏نتیجه ملتزم و معترف است. در حالى که‏چنین حکومتى، از نگاه فلسفه سیاسى، هیچ‏مبناى قدرتى ندارد. زیرا در اینجا حاکم وکیل‏مردم است و هر گاه وکیل از موکل چیزى بخواهد واو را ملزم به کارى کند، موکل مسئول نیست‏اطاعت نماید، حتى اگر این امر در حوزه خاص‏وکالت وکیل باشد. ادعاى چهارم با اصل نظریه مالکیت‏خصوصى‏مشاع در تنافى است; زیرا هنگامى که افراد، مالک ‏مشاع یک چیز هستند، تصرف در آن چیز منوط به‏رضایت همه آنهاست و هیچ دلیلى بر نفوذ تصرفات کسى که اکثریت آنها تصرف او را اجازه‏ داده و اقلیتى آن را نپذیرفته‏اند، وجود ندارد

اسلاید 181: عمده اشکالات وارد بر وکالت فقیه 1- ملاک مشروعیت در حقوق و قوانین حکومت اسلامی، رضایت خدا و انتساب به حق است لذا حکومت نمی تواند از باب وکالت باشد بلکه حق اعمال حاکمیت ولی فقیه از سوی خدا و از مجرای اختیاروپذیرش مردم به او داده شده است .البته پذیرش ولایت فقیه، تفاوت‏هایى با پذیرش ولایت پیامبرصلى الله علیه و آله و سلم و امام معصوم(علیه‏السلام) دارد که یکى از آن تفاوت‏ها این است که بیعت‏ با پیامبر و امام معصوم، هیچ‏گاه قابل زوال نیست; زیرا آنان از مقام عصمت در علم و عمل برخوردارند، ولى بیعت‏با فقیه حاکم، اولا تا وقتى است که امام معصوم(علیه‏السلام) ظهور نکرده باشد و ثانیا در عصر غیبت نیز تا زمانى است که در شرایط رهبرى آن فقیه، خللى پدید نیامده باشد.

اسلاید 182: 2- وکیل نمی تواند به موکل خود دستور دهد بلکه موکل برای او تعیین تکلیف می کند در حالی که در حاکمیت بر عکس است .3- وکیل تنها در اموری که موکل اجازه تصرف در آنها را دارد می تواند دخالت کند در حالی که مردم اختیار تصرف در جان و مال و آبروی یکدیگر را ندارند حتی نسبت به خودشان چنین حقی ندارند پس چگونه می توانند چنین حقی را به وکیل خود دهند .در اسلام هیچکس حق ندارد برای خود هرتصمیمی بگیرد حتی از اعضای بدن خودش هرگونه که خواست استفاده کند چه رسد به دیگران،مردم حق خودکشی وقطع دست و... ندارند. علاوه برآن وکیل فقط درخصوص کارهای دیگران که به وی وکالت داده اند.

اسلاید 183: 4- وکیل تنها می تواند در امور موکلان خود تصرف کند حال آنکه در جامعه ای که اکثریت، حاکمی را قبول کرده اند ، تصرف او در امور اقلیت بر اساس وکالت توجیه نمی شود لذا حکومت نمی تواند از باب وکالت باشد .5- درمسائل اجتماعی به ویژه درحکومت مسائلی وجود دارد که وکالت بردارنیست وتصمیم گیری درباره آنها مختص به مقام ولایت وخارج از محدوده اختیارموکلان است.اجرای حدود وتعزیرات، گرفتن خمس،زکات،تصرف در بیت المال،انفال وجنگ با دشمنان درحوزه اختیارات مردم نیست تا بتوانند حاکم را ازطرف خود دراین امور وکیل کنند.

اسلاید 184: شبهه ولايت محجوران و فاسدبودن قراردادها برخی مى‏گويند ولايت فقيه با حاكميت، دموكراسى، آزادى مردم، انتخابات و با تشكيل مجلس خبرگان و مانند آن متناقض و ناهماهنگ است. از اين رو رژيمى كه بر پايه ولايت فقيه استوار است، باطل است، در اين صورت، هرگونه قراردادى (چه داخلى و چه خارجى) هم كه با او بسته شود شرعا باطل است .

اسلاید 185: دليل آن‏ها دو چيز است: يكى اين كه: چون ولايت به معناى قيموميت بر محجورين است، با آراى مردم، انتخاب مجلس خبرگان و مانند آن تناقض دارد؛ يعنى مردم چه خودشان فقيه را انتخاب بكنند يا افرادى راانتخاب كنند كه برايشان ولى انتخاب بكنند، معنايش آن است كه عاقل و خردمندند، و حق رأى دارند، در اين صورت، ولى نمى‏خواهند، از آن طرف، اگر فقيه، ولى مردم است، پس مردم حق رأى ندارند اين تناقض صدر و ذيل، نشان مى‏دهد رژيمى كه بر اساس ولايت فقيه استوار است رژيم متناقضى است.دليل ديگر اين است كه مى‏گويند: در معاملات به معناى اعم هرگونه شرطى كه با متن قرارداد، مباين و مخالف باشد، فاسد و مفسد آن عقد است.

اسلاید 186: محتواى قرارداد چهار نوع است: 1 - ملكيت عين، 2 - ملكيت منفعت، 3 - ملكيت انتفاع 4 - حق استمتاع و بهره بردارى. قسم اول نظير خريد و فروش و مصالحه اى كه حكم خريد و فروش را دارد. محتواى اين قرارداد آن است كه بايع، ثمن را مالك مى‏شود و مشترى مثمن را. محتواى قرار داد بيع، ملكيت عين است.قسم دوم در اجاره، محتواى قرارداد، ملكيت منفعت است نه عين .كسى كه واحد تجارى يا مسكونى را اجاره مى‏كند، معنايش آن است كه اصل ملك، براى موجر است، ولى مستأجر در مقابل مال الاجاره منفعت آن را مالك مى‏شود.

اسلاید 187: قسم سوم كه مالكيت انتفاع است، اين است كه اگر عقد، عاريه بسته شد، مستعير ازمعير ظرفى را عاريه كرده، آن معير اين ظرف را به مستعير عاريه داده است.در نكاح زن و شوهر، شوهر حق تمتع و استمتاع را با عقد نكاح مالك مى‏شود؛ يعنى با بستن عقد نكاح، زوج، ما لك حق تمتع و استمتاع است وحق محرميت دارد

اسلاید 188: پاسخ:درست است كه شرط مخالف مقتضاى عقد، فاسد و مفسد است ولى دو نكته را بايد در نظر داشت: يكى اين كه ولايت به معناى سرپرستى و والى بودن از ولايت كتاب حجر جداست، اگر كسى درباره مسائل حكومت اسلامى، سياست اسلامى و ولايت فقيه سخن مى‏گويد بايد كلا از ولايت بر صبيان و اموات و امثال آن، صرف نظر كند و به «انما وليكم الله» فكر بكند و بس. نكته دوم آن‏كه: مخالفان و موافقان ولايت فقيه، دو نمونه از ولايت فقيه جامع الشرايط را پذيرفته‏اند: نمونه اول اين است كه مردم وقتى مرجعيت يك مرجع تقليد رامى‏پذيرند، آيا او را به عنوان وكيل انتخاب مى‏كنند يا به عنوان ولى در فتوا؟ واقعيت اين است كه دين، فقيه جامع‏الشرايط را به اين سمت نصب كرده است، چه مردم به او رجوع بكنند چه نكنند، ولى عملى شدن اين سمت، وابسته به پذيرش مردم است.

اسلاید 189: گاهى فقيهى جامع‏الشرايط و جايز التقليد است اما خود را مطرح نكرده يا مردم به هر دليل او را نشناخته اند، در اين صورت مرجعيت او به فعليت نمى‏رسد، اما فقيه ديگرى با همان شرايط علمى، مورد اقبال و پذيرش مردم قرار مى‏گيرد.ثبوت وكالت مشروط به انشاى توكيل است ازطرف موكلان. ولى ثبوت مرجعيت اين چنين نيست كه مردم و مقلدان، سِمت مرجعيت را به او بدهند. خلاصه آنكه ولايت در قرآن و روايات گاهى به معناى تصدى امور مرده يا كسى كه به منزله مرده است مى‏باشد و گاهى به معناى تصدى امور جامعه اسلامى، نقل مى‏شود:

اسلاید 190: اعلمیت رهبر سیره بزرگان و از جمله امیرالمؤمنین(ع) نشان می دهد که گزینش کارگزاران براساس توانایی و اطمینان به درستی کار افراد بوده و اعلمیت به تنهایی ملاک درگزینش نبوده است.امام علی(ع) در نامه خود به مالک اشتر بسیاری از شرایط و ویژگیهای کارگزار را بر می شمارد امّا به هیچ روی، سخنی از اعلم بودن به میان نمی آورد. (نهج البلاغه, نامه 53)تعبیر خیانت نیز که در روایت آمده, به خاطر ناتوانی در عمل است, نه به جهت برنگزیدن اعلم. روایت بعدی نیز این نکته را تأیید می کند.

اسلاید 191: تواناترین مردم در حکومت، کسی است که بر سیاست توانایی کامل تر داشته باشد و بر دقایق و زوایا و زیر و بم جایگاه و چگونگی آن، از کامل ترین و رساترین آگاهیها برخوردار باشد، مانند اداره شهرها وجنگلها و انجام این امور مهم, بستگی به این دارد که شجاع ترین مردم بر سر کار باشد.تواناترین مردم در حکومت, یعنی نیکوترین آنان دراجرا و فهم و درک مسائل سیاسی و آگاه ترین آنان به دستورها و فرمانهای خداوندی و داناترین و کارآمدترین مردمان در تدبیر اندیشی و آینده نگری و عاقبت اندیشی، فراخور دانشی که دارد. فرق بین این دو: [اقوا واعلم] روشن است. چه بسا شخصی سیاستمدار چیره دست و خبره ای باشد; امّا از دانش فقه بی بهره و چه بسا فقیه توانایی باشد; امّا نتواند به فراخور دانش خود، به امور جامعه سامان دهد و تدبیر بیندیشد.

اسلاید 192: بنابراین کسی شایستگی رهبری دارد که درتدبیر امور و توانایی در مدیریت سرآمد باشد و شناخت ژرفی از احکام و دستورهای خداوند داشته باشد.از سخن مولا(ع) استفاده می شود که اعلم بودن در فقه، به تنهایی کاربرد ندارد و برای شخص، شایستگی حکومت بر مردم نمی آورد، بلکه باید هر دو ویژگی در شخص باشد تا بتواند عهده دار کار مملکتی شود.

اسلاید 193: دیدگاه امام خمینی درباره ولایت و اعلمیتامام خمینی(ره) اعلمیت را از شرایط ولی فقیه نمی داند و تنها اجتهاد را در ولی امر لازم می شمارد. (رهبر باید آگاه از مسائل اجتماعی و سیاسی باشدو بر اداره جامعه توانا باشد.)امام خمینی اعلمیت را در رهبر شرط نمی داند.و آن گاه که رئیس مجلس خبرگان،مرحوم آیت اللّه مشکینی درباره شرایط رهبر از امام سؤال می کند، امام پاسخ می دهد: (من از ابتدا معتقد بودم و اصرار داشتم که شرط مرجعیت لازم نیست. مجتهد عادل مورد تأیید خبرگانِ سراسرکشور کفایت می کند.)

اسلاید 194: بنابراین، فقیه دارنده تمامی شرطها،حق حکومت و قضاوت دارد و شرطی بیش از آن برای ولی فقیه و قاضی وجود ندارد.امام خمینی نه تنها اعلمیت فقهی را به تنهایی شرط نمی داند بلکه بر این باور است که فقیه اعلم در صورتی توان رهبری جامعه اسلامی را دارد که جامعه وحکومت را درست و دقیق بشناسد و مصالح جامعه را بازشناسد و توان شناخت افراد شایسته را از ناشایسته داشته باشد و از قدرتِ تصمیم گیری برخوردار باشد . (مجتهد باید به مسائل زمان خود احاطه داشته باشد. برای مردم و جوانان و حتی عوام هم قابل قبول نیست که مرجع و مجتهدش بگوید: من در مسائل سیاسی اظهار نظر نمی کنم. آشنایی به روش برخورد با حیله ها و تزویرهای فرهنگ حاکم بر جهان، داشتن بصیرت و دید اقتصادی، اطلاع از کیفیت برخورد با اقتصاد حاکم بر جهان، شناخت سیاستها و حتی سیاسیون و فرمولهای دیکته شده آنان و درک موقعیت و نقاط قوت و ضعفِ دو قطب سرمایه داری و کمونیزم که در حقیقت استراتژی حکومت بر جهان را ترسیم می کنند، از ویژگیهای یک مجتهد جامع است.

اسلاید 195: یک مجتهد باید زیرکی و هوش و فراست هدایت یک جامعه بزرگ اسلامی و حتی غیراسلامی را داشته باشد و علاوه بر خلوص و تقوا و زهد که در خور شأن مجتهد است، واقعاً مدیر و مدبر باشد.)بنابراین هر مجتهدی شایستگی رهبری جامعه را ندارد، گرچه اعلم علماء باشد. زیرکی، هوشمندی،آگاهی، شناخت درست مسائل جامعه، تشخیص مصلحت اجتماع، شناخت افراد صالح و مفید از ناصالحان، مدیر و مدبّر بودن،از شرایط بایسته رهبر جامعه اسلامی است. افزون بر اینها، رهبر باید از نابی و پاکی باطنی و تقوا و زهد و شجاعتِ کافی برخوردار باشد. چنین شخصی، عالم به زمان است و هجوم شبهه های گوناگون، امور اجتماعی را بر او مشتبه نمی سازد و او را از مسیر حق منحرف نمی کند. کسی توانایی هدایت جامعه را دارد که در بحرانها، حق را از باطل بازشناسد و در مسائل اجتماعی آگاه و بصیر باشد. از نظر امیرالمؤمنین(ع) کسانی که چنین بصیرتی نداشته باشند، گمراه شده و مردم را به گمراهی می کشانند.

اسلاید 196: اعلمیت در قانون اساسیدر قانون اساسی مصوب سال 1358, شرط مرجعیت برای رهبر یاد شده بود, امّا شرط اعلمیت، خیر. در بازنگری قانون اساسی در سال 1368 شرط اعلمیت در اصل 107 قانون اساسی گنجانده شد و شرط مرجعیت از قانون اساسی، برداشته شد. شورای بازنگری قانون اساسی, شرط مرجعیت را به دو دلیل برداشت:1 . مرجعیت امتیاز شرعی نیست، ولی فقیه،عبارت است از مجتهد عادل.2 . ممکن است در آینده، از عنوان مرجعیت سوء استفاده شود و طرفداران مرجعی که شرایط دیگرلازم برای رهبری را ندارد، درصدد طرح مرجعِ خود به عنوان رهبر برآیند و مشکل بیافرینند.

اسلاید 197: بنابراین، حذف مرجعیت از قانون اساسی, هم بعد فقهی داشت و هم بُعد سیاسی- اجتماعی.آن مجتهدی اعلم است و شایستگی رهبری را دارد که در تمام گزاره هایی که به حوزه کاری وی مربوط می شود، توان بازشناسی و تصمیم گیری داشته باشد، نه این که تنها در دانشهای حوزوی، اعلم باشد.در قرآن مجید، دو موردی که پیروی از(اولی الامر) مطرح شده در مسائل اجتماعی سیاسی و نظامی است. خداوند درهنگام نزاع و اختلاف، پیروی از پیامبر و اولی الامر را لازم می شمارد که این اختلاف، تنها درامور قضائی نیست (سوره (نساء), آیه59.)و در آیه دیگر، خداوند مسائل مطرح شده در سطح جامعه را به پیامبر و اولی الامر ارجاع می دهد، تا آنان با تدبیر، زمینه نا امنی اجتماعی را بر طرف سازند.  (وإذا جائهم أمر من الامن أوالخوف اذاعوا به ولوردّوه إلی الرسول وإلی أولی الأمر منهم لعلمه الذین یسنبطونه منهم.) ( سوره (نساء),آیه 83)وهنگامی که خبری از پیروزی یا شکست به آنان برسد [بدون بررسی] آن را شایع می کنند، در حالی که اگر آن را به پیامبر و اولی الامر از میان مسلمانان، که آگاهی کافی و توانایی و بازشناسی دارند، ارجاع دهند. آنان که اهل ریشه یابی مسائل هستند، از آن آگاه خواهند شد.پس کسی که شناخت و نظر درست و تجربه کافی درمسائل اجتماعی وسیاسی ندارد، توان تدبیر امور ورهبری جامعه را ندارد، اگر چه اعلم فقها، در دانشهای حوزوی باشد.

اسلاید 198: تفکیک مرجعیت از رهبرىرسول گرامى‏اسلام «صلى الله علیه وآله‏» از سه شأن عمده برخوردار بودند:1.تبلیغ آیات الهى و رساندن احکام شرعى وراهنمایى مردم. 2. قضاوت در موارد اختلاف و رفع‏خصومت. 3. زمامدارى جامعه اسلامى و تدبیرآن.

اسلاید 199: همچنین تمام این شئون براى‏فقها در روزگارغیبت ‏به دلایل عقلی ونقلی - که برخى ازآنها ذکر گردید - ثابت مى‏باشد و آنها از سه شأن .1.افتا و بیان احکام کلى الهى براى مردم و هدایت آنهااز این جهت.2. قضاوت و داورى و رفع خصومتها 3. ولایت و زمامدارى، برخوردارند. «مرجعیت‏» در فرهنگ شیعى، آمیزه‏اى از شان‏«افتا» و «ولایت‏» بوده است و مراجع عظام، هم دراحکام کلى الهى مردم را ارشاد مى‏کردند و هم درمسائل جزئى اجتماعى زعامت آنها را بر عهده‏داشتند.

اسلاید 200: اما اگر دو شان «افتاء» و «ولایت‏» را تفکیک وفقط بر اولى عنوان مرجعیت را اطلاق کنیم، با چندپرسش مواجه مى‏شویم:1. آیا تفکیک مرجعیت از رهبرى جایز است؟یعنى آیا ممکن است کسى در احکام کلى الهى‏محل رجوع مردم باشد و دیگرى رهبرى جامعه‏اسلامى را در دست داشته باشد؟2. بر فرض امکان تفکیک، آیا تعدد رهبرى وتعدد مراجع جایز است؟ یا در هر دو وحدت لازم‏است؟ یا بین آنها از این جهت، تفاوت وجود دارد؟3. بر فرض تفکیک مرجعیت و رهبرى، آیامى‏توان در تمام احکام اجتماعى و فردى از غیررهبر تقلید کرد؟

اسلاید 201: هنگامى که مجتهد براى یافتن حکم کلى الهى‏در یک مسئله به منابع دینى مراجعه مى‏کند و بابهره‏گیرى از شیوه‏هاى مخصوصى که براى‏استنباط وجود دارد، حکم مزبور را به دست‏مى‏آورد و در اختیار مقلدان خود قرار مى‏دهد، ازآن به «فتوا» یاد مى‏کنند. بنابراین، «فتوا» استنباط حکم جهان شمول دین در یک زمینه با مراجعه به‏منابع دینى و بهره‏گیرى از شیوه‏هاى شناخته شده‏استنباط مى‏باشد.اما رهبر با توجه به احکام کلى الهى و با التفات و دقت در شرایط موجود، وظیفه‏اى را نسبت ‏به مسئله‏اى خاص‏براى همگان یا گروهى از افراد یا فرد خاصى‏مشخص مى‏کند که آن را «حکم‏» مى‏نامند. پس‏«حکم‏» در عین نظر به احکام کلى الهى و ارزش‏ها وآرمان‏هاى ماندنى و جهان‏شمول اسلام، به‏موقعیت و شرایط خاص نیز توجه دارد و مادامى که‏آن وضعیت تغییر نکرده، از سوى رهبر یاجانشینان او اعتبار مى‏گردد.

اسلاید 202: البته از نگاه شارع ،اطاعت از احکام کلى الهى وفتواى فقیه جامع شرایط، مانند پیروى از احکام‏رهبر و ولى امر، لازم و مشروع است. با این‏تفاوت که فتواى فقیه براى خود او و مقلدانش لازم‏الاتباع مى‏باشد، در حالى که همگان باید از «حکم‏»رهبر اطاعت کنند.نکته مرجعیت فقیه، تخصص او در فقه وتوانایى او بر استنباط احکام الهى از منابع شرعى‏است. در حالى که نکته رهبرى او، افزون بر این امر،توانایى او در اداره جامعه براساس معیارها وارزشهاى اسلامى مى‏باشد.از این‏رو، امکان دارد کسى به دلیل توانایى‏بیشتر فقهى، بر فقیه دیگر در «مرجعیت‏» ترجیح‏داده شود، ولى به جهت توانایى آن دومى براداره جامعه، او در امر رهبرى بر این شخص‏رجحان داشته باشد.با این وصف، تفکیک مرجعیت از رهبرى امرى‏معقول و در برخى موارد لازم است.

اسلاید 203: تعدد رهبر، تعدد مرجعرجوع به مرجع از باب رجوع جاهل به عالم وغیر متخصص به متخصص است، وجود متخصصان‏متعدد و مراجع گوناگون در جامعه اسلامى، امرى‏ممکن بلکه مطلوب است، تا همگان براحتى‏بتوانند به آنها مراجعه و احکام خود را به دست‏آورند. اما مسئله رهبرى و اداره جامعه اسلامى‏چون با نظم اجتماع ارتباط دارد و کثرت مراکزتصمیم‏گیرى در آن موجب اغتشاش مى‏شود واطاعت از رهبر بر همگان، حتى سایر فقها واجب‏است، قاعده اقتضا مى‏کند رهبر یکى باشد. درحالى که در مسئله فتوا ضرورت ندارد فتواى‏مراجع گوناگون یکسان باشد، بلکه هر فقیهى ملزم‏است‏به مقتضاى تشخیص خود، براساس ضوابط ‏استنباط، فتوا دهد.پس قاعده اولى در رهبرى، وحدت و درمرجعیت، تعدد است، هر چند امکان عکس آن‏براى هر دو وجود دارد. همان گونه که وحدت آنها وتحقق یک رهبر مرجع نیز ممکن مى‏باشد.

اسلاید 204: چرا ولایت فقیه، ادواری نیست؟مبناى اختلاف در دایمى یا موقت بودن رهبرى، گوناگون است. اگر بخواهیم مشروعیت رهبرى را با انتخاب و بیعت مردم ثابت کنیم، مدت رهبرى پیرو نظر مردم خواهد بود. اگر مردم براى 50 سال بیعت کنند، مدت رهبرى 50 سال و اگر مردم براى 10 سال بیعت کنند، مدت رهبرى 10 سال است. در مقابل، اگر مشروعیت رهبرى را با نصب شرعى و الهى ثابت کنیم، مشروعیت و نصب رهبرى از ناحیه ى پیامبر و ائمه ى اطهار(علیهم السلام)خواهد بود و نایب عام امام زمان (عج) به شمار مى رود; یعنى ولایت ولى فقیه، ادامه ى ولایت پیامبر و ائمه ى اطهار(علیهم السلام)است و تعیین مدت آن نیز در اختیار شارع خواهد بود.

اسلاید 205: با توجه به مشهور بودن نظریه ى انتصاب نزد علماى شیعه، باید گفت بر اساس نظریه ى انتصابى، مشروعیت ولایت فقیه، دایمى است و دلیل شرعى و الهى بر مدت دار بودن آن به ما نرسیده است. البته اگر ولى فقیه، شرایط ولایت را از دست بدهد یا پس از مدتى معلوم شود از ابتدا، این شرایط را نداشته است یا بهترازاو پیدا شود، وضع، دگرگون خواهد شد. اصل 111 قانون اساسى جمهورى اسلامى ایران مى گوید«هرگاه رهبرى از انجام وظایف قانونى خود ناتوان شود یا فاقد یکى از شرایط مذکور در اصل پنجم و یکصد و نهم گردد و یا معلوم شود که از آغاز، فاقد بعضى از شرایط بوده است، از مقام خود برکنار خواهد شد. تشخیص این امر به عهده ى خبرگان مذکور در اصل یکصد و هشتم مى باشد. در صورت فوت یا کناره گیرى یا عزل رهبر، خبرگان موظفند در اسرع وقت نسبت به تعیین و معرفى رهبر جدید اقدام نمایند»

اسلاید 206: نتیجه1ـ قانون اساسى، ولایت فقیه را به صورت ادوارى مطرح نکرده است; زیرا مبناى اصلى در این مسأله، نظریه ى نصب است که بر اساس آن، ادوارى بودن ولایت فقیه به نظر شارع بستگى دارد نه مردم. پس، از آن جا که در ادله نصب، مدت خاصى براى ولایت نیامده است، فقیه جامع الشرایط را با وجود داشتن شرایط رهبرى، به دلیل گذشت مدت زمان خاص، نمى توان از ولایت بر کنار کرد2ـ هر چند ولایت فقیه ادوارى نیست، اما قید «مادام العمر بودن » نیز ندارد. این ولایت تا هنگامى است که صفات و شرایط در فقیه وجود داشته باشد. هر گاه ولى فقیه، آن شرایط را از دست بدهد، حتى اگر مدت زمان کوتاهى از رهبرى او گذشته باشد، از سوى مجلس خبرگان- بانظارت مستمری که بررهبردارد- بر کنار مى شود.

اسلاید 207: آیاغير فقيه مي توانداحكام اسلام را از فقيه بگيرد و حكومت كند؟اولا، آگاهي هاي لازم از اسلام براي حكومت، اختصاص به فتوا ندارد تا گفته شود غير فقيه از فقيه تقليد مي كند بلكه در بسياري از موارد، فقيه بايد با توجه به ملاك هاي ترجيح در تزاحم احكام و يا تشخيص مواردمصلحت،حكم حكومتي صادر كند و حكم حكومتي خارج از دايره فتوا و تقليد ودر تخصص فقيه است . ثانيا آيا غير فقيه اطاعت ازفقيه را در همه موارد بر خود لازم مي داند؟ يا فقط در مواردي كه خود تشخيص مي دهد از فقيه اطاعت مي كند؟در صورت اول يا او ملزم به پذيرش و اطاعت از رأي فقيه است يا نه. در صورت دوم،ضمانتي براي اجراي احكام دين نيست. در صورت اول، در واقع، آن فقيه حكومت دارد و غيرفقيه كارگزار او است كه اين مسأله به ولايت فقيه باز مي‏گردد.

اسلاید 208: آیا اعتقاد به ولایت فقیه واجب است؟هر چند مسلّم است که خداوند تبارک و تعالى براى فقیه، ولایت قرار داده است، ولى چون یک امر لازم اعتقادى نیست، لزومى ندارد مردم به عنوان جزیى از اصول مذهبى به آن اعتقاد داشته باشند.اندیشمندان اسلامى هنگام طرح مسأله ى ولایت فقیه به عنوان مسأله اى کلامى که فعل و جعل پروردگار است، به نیابت فقیه از امام معصوم(علیه السلام)نظر داشته اند، نه این که ولایت فقیه را در حدّ توحید و نبوت در شمار اصول دین یا هم پاى امامت، در شمار اصول مذهب بدانند.گفتنى است اگر ولایت فقیه با برهان براى کسى ثابت شود و او پس از ثبوت برهانى این مسأله و قطعى بودن استناد آن به شارع مقدس، آن را انکار کند، همان حکم انکار ضرورى دین را دارد.

اسلاید 209: البته باید دانست که انکار آگاهانه ى یکى از ضروریات دین، به خروج از دین خواهد انجامید. بنابراین، صرف ثبوت ولایت فقیه و وجوب ایمان قلبى به آن و لزوم تعهّد عملى در برابر آن، سبب نمى شود این حکم، همتاى توحید، نبوت و معاد و مانند آن ها باشد.نتیجه ى این سخن آن است که:1 - باور داشتن به ولایت فقیه، واجب نیست.2 - ولایت فقیه نیابت از امام معصوم(علیه السلام)است.3 -اگر ولایت فقیه بر کسى ثابت شود، اعتقاد به آن واجب مى شود.

اسلاید 210: نظر حضرت آیت ا...خامنه ای در مورد اعتقاد بهولایت فقیه ولايت فقيه از شئون ولايت و امامت است كه از اصول مذهب مى‏باشد. با اين تفاوت كه احكام مربوط به ولايت فقيه مانند ساير احكام فقهى از ادّله شرعى استنباط مى‏شوند و كسى كه به نظر خود بر اساس استدلال و برهان به عدم پذيرش ولايت فقيه رسيده، معذور است.ولايت فقيه در رهبرى جامعه اسلامى و اداره امور اجتماعى ملت اسلامى در هر عصر و زمان از اركان مذهب حقّه اثنى‏عشرى است كه ريشه در اصل امامت دارد، اگر كسى به نظر خود بر اساس استدلال و برهان به عدم لزوم اعتقاد به آن رسيده باشد، معذور است، ولى ترويج اختلاف و تفرقه بين مسلمانان براى او جايز نيست. عدم اعتقاد به ولايت مطلقه فقيه، اعم از اين كه بر اثر اجتهاد باشد يا تقليد، در عصر غيبت حضرت حجت «ارواحنا فداه» موجب ارتداد و خروج از دين اسلام نمى‏شود.

اسلاید 211: التزام عملي به ولايت فقيه به چه معناست ؟دربحث‏هاي سياسي مربوط به ولايت فقیه به دو اصطلاح برخورد مي‏كنيم: 1- التزام علمي 2- التزام عملي.آنچه لازم است التزام عملي به ولايت فقيه است و اين بدان معنا است كه اگر كسي از نظر مباحث علمي به اين نتيجه نرسيده كه فقيه ولايت دارد يا قانون اساسي مفيد است؛ ولي باز بايد عملاً موافقت و تبعيت كند؛ چون اداره كشور براساس اين اصل يا قانون صورت مي‏گيرد و اكثريت مردم آن را پذيرفته‏اند واو نيز براي جلوگيري از هرج و مرج و حفظ نظم جامعه بايد از نظر عملي به مخالفت نپردازد و اعمال خلاف قانون انجام ندهد.

اسلاید 212: گفتني است كه در تمام كشورها مردم را ملزم به موافقت عملي با قانون مي‏كنند؛ ولي كسي را ملزم به موافقت علمي نمي‏نمايند؛ زيرا عقيده افراد مختلف است و ممكن است براي كسي فلسفه قانوني از قوانين، حل نشده باشد.حضرت آیت ا...خامنه ای در مورد التزام عملي به ولايت فقيه می فرمایند:- بر اساس مذهب شيعه همه مسلمانان بايد ازاوامر ولائى ولى فقيه اطاعت نموده و تسليم امر و نهى او باشند و اين حكم شامل فقهاى عظام هم مى‏شود، چه رسد به مقلدين آنان. به نظر ما التزام به ولايت فقيه قابل تفكيك از التزام به اسلام و ولايت ائمّه معصومين(ع) نيست.

اسلاید 213: - احكام ولائى و انتصابات صادره از طرف ولى امر مسلمين اگر هنگام صدور، موقت نباشد، همچنان استمرار دارد و نافذ خواهد بود، مگر اين كه ولى امر جديد مصلحتى در نقض آنها ببيند و آنها را نقض كند. - اطاعت از دستورات حكومتى ولى امر مسلمين بر هر مكلفى ولو اين كه فقيه باشد، واجب است. و براى هيچ كسى جايز نيست كه با متصدى امور ولايت به اين بهانه كه خودش شايسته‏تر است، مخالفت نمايد. اين در صورتى است كه متصدى منصب ولايت از راههاى قانونى شناخته شده به مقام ولايت رسيده باشد. ولى در غير اين صورت، مسأله به طور كلى تفاوت خواهد كرد.

اسلاید 214: اشکال دور باطل درمورد رهبرىاشکال مورد نظر این است که: مشروعیت رهبرى به مشروعیت مجلس خبرگان رهبرى و مشروعیت این مجلس به مشروعیت شوراى نگهبان و مشروعیت این شورا به تعیین رهبرى بستگى دارد.اگر مراد از دور در این پرسش، همان دور فلسفى باشد، باید دانست که الزام به تأیید صلاحیت خبرگان رهبرى از سوى شوراى نگهبان، الزام شرعى نیست، بلکه الزام قانونى است.بر اساس قاعده ى فقهى و عقلایى تشخیص خبره با رجوع به خبره، ممکن است،ولى این شرط که آن خبره باید عضو شوراى نگهبان باشد، یک پیش بینى قانونى است و منحصر کردن شیوه کارشناسى در این شکل، تنها با هدف ارایه ى راه کار براى آن اصل شرعى و عقلایى، صورت گرفته است.

اسلاید 215: دور محال چیست؟مراد از این اصطلاح، آن است که یک موجود از آن نظر که علت پیدایش چیز دیگرى هست، نمى تواند «در همان جهت، علیت و تأثیرش»، معلول آن چیز باشد. به دیگر سخن، محال است علت، چیزى را به معلول بدهد که براى داشتن همان چیز، به معلول نیازمند است.همان گونه که در تعریف «دور» گفته شد، توقف یک شىء بر دیگرى باید از همان جهتى باشد که علت آن است.

اسلاید 216: آیا در مورد رهبرى ، دور باطل وجود دارد؟ 1 - در نظام جمهورى اسلامى ایران، نخستین رهبر را مجلس خبرگانى که تأیید شده ى شوراى نگهبان باشد، انتخاب نکرده است تا بگوییم آن شوراى نگهبان، منصوب رهبر بوده اند. و مشروعیت خبرگان به تأیید رهبرى و مشروعیت رهبرى به تأیید خبرگان بستگى داشته است.2 - در زمان رهبرى دوم نیز که مسأله ى لزوم تأیید صلاحیت خبرگان به وسیله ى شوراى نگهبان مطرح شد، مجلس خبرگانى، رهبر را برگزید که صلاحیت اعضاى آن در شوراى نگهبان بررسى نشده بود. بنابراین، اشکال دور در تعیین رهبر کنونى نیز مصداق ندارد.باید گفت یکى از شرایط دور، توقف شىء بر چیزى است که آن چیز بر همین شىء اول متوقف است در یک جهت.

اسلاید 217: 3 - اگر در مواردى بتوان تصور کرد که یک رهبر دو بار از سوى یک مجلس خبرگان به رهبرى نصب گردد، در چنین مواردى، اختلاف زمان، مانع از تحقق وحدت جهت است; زیرا زمان مشروعیت یابى رهبرى به وسیله ى خبرگان با مشروعیت یابى مجلس خبرگان به وسیله ى رهبرى تفاوت دارد.4 - اساساً مجلس خبرگان، مشروعیت حقوقى به رهبر نمى دهد، بلکه زمینه ساز کشف چنین مشروعیتى مى شود. این مسأله به بحث درباره ى منشأ حقیقى مشروعیت و الزام آورى در حقوق مى انجامد که خود، بحثى مبنایى و ریشه اى است.5 - دور بدان دلیل باطل است که محال است و هرگز امکان وقوع خارجى ندارد. این در حالى است که اشکال کننده مدعى است، دور اتفاق افتاده است و این ادعا، خود، بزرگ ترین دلیل بر دور نبودن آن است. اگر انتخاب رهبر به وسیله ى خبرگان، دور محال بود، نمى بایست چنین اتفاقى بیافتد و خبرگان، رهبرى را تعیین کند. پس این امر بیانگر آن است که انتخاب رهبر از سوى خبرگان، دور محال نیست.

اسلاید 218: آيا ولايت فقيه حكومتى توتاليتر استدر فرهنگ سیاسی، توتالیتر به معنای «کل گرا و یکه تاز» و توتالیتاریسم به مفهوم «حکومتی است که می خواهد همه ی جنبه های حکومت را در اختیار خویش قرار دهد.دایرة المعارف بین المللی علوم اجتماعی، بعضی ویژگیهای حکومت توتالیتر را چنین برمی شمارد: قابل پیش بینی نبودن ارایه ی تفسیر دل خواه از ایدئولوژی رسمیکاربرد گسترده خشونت سازمان یافته و زور برای به زیر سلطه درآوردن مردم

اسلاید 219: هدف رهبر توتالیتر، سرکوبی هرگونه نهادی است که در برابر او قد برافرازد. از این رو، هیچگاه خود را به نهاد قانون، وابسته نمی داند; یعنی اساس نظام توتالیتر، بی قانونی است.واژه ى توتاليتر از ريشه ى فرانسوى توتال به معناى جامع و كامل گرفته شده است و به آن دسته از رژيم هاى استبدادى اطلاق مى شود كه كلّيه ى شؤون جامعه را، از سياست و اقتصاد گرفته تا مذهب، فرهنگ و هنر، تحت كنترل و نظارت خود در مى آورند. موسولينى اين واژه را ابداع كرد و طبق تعريف او، توتاليتر، نظامى است كه در آن همه چيز به خاطر دولت وجود دارد و هيچ چيز از دولت و عليه دولت نيست. توتاليتر را در زبان فارسى مى توان معادل استبداد و حكومت تك حزبى و خود كامه دانست. در چنين نظام هاى سياسى، هر فرد، جزئى از كلّ جامعه و در خدمت آن است و از خود اصالتى ندارد.

اسلاید 220: رژيم هاى كمونيستى و فاشيستى را مى توان نمونه هايى از نظام توتاليتريسم به شمار آورد.[طبق تعريف بالا، از مبانى اصلى انديشه ى توتاليتريسم، اصالت جامعه و فراموش نمودن فردى است كه سازنده و پديد آورنده ى جامعه است. مطابق اين نظريه، هرچه هست روح و وجدان و شعور و اراده ى جمعى است كه در دولت متبلور مى شود و افراد بايد در آن اضمحلال يابند؛ اما حكومت اسلامى و ولايت فقيه بر بينش صحيح اسلامى استوار است كه هم فرد را اصل مى داند و هم جامعه را. به تعبير شهيد مطهرى در عين حال كه قرآن كريم براى امّت ها و جوامع سرنوشت مشترك و فهم و شعور مشترك قائل است، ولى فرد هم اصالت دارد.

اسلاید 221: در تفكّر اسلامى، اين فرد است كه با اختيار و آگاهى، ايمان مى آورد و بار سنگين مسؤوليّت و تكاليف الهى را بر دوش مى كشد و در بُعد سياسى وظيفه و تكليف دارد و بايد بر اساس مقرّرات دينى، در حاكميّت سياسى جامعه دخالت كند و مشاركت ورزد و با آگاهى سياسى، اتّخاذ موضع نمايد. ولايت فقيه، بر اصول و مبانى جهان بينى اسلامى استوار است. در نظريه ى ولايت فقيه، دولت منبعث از خواست و اراده ى جامعه است و اين مردم اند كه آگاهانه، به صحنه مى آيند و با رعايت موازين شرعى، به تكليف دينى خود عمل نموده، با انتخاب خويش، زمينه ى حاكميّت فقيه و اِعمال ولايت او را كه ولايت فقه و فقاهت است، فراهم مى كنند.

اسلاید 222: البتّه در مراتب بالاى نهى از منكر كه نيازمند اقدام عملى است دولت در حدّ ضرورت، موظّف به مبارزه با منكرات است و بايد جلوى فحشا و فساد و ظلم را بگيرد؛ ولى اين به معناى به زور بردن به بهشت نيست. حتّى كافران ذمّى نيز زير چتر حكومت اسلامى زندگى مى كنند، بدون آن كه كسى متعرّض آنها شود و ايمان را به آنها تحميل نمايد. دولت اسلامى موظّف به حفظ جان، ناموس، مال و امنيّت ايشان ـ همچون ساير مردم مسلمان است. اين كجا و انديشه ى توتاليتريسمِ پديد آمده در كشورهاى كمونيستى، نظير شوروى سابق و فاشيستى، نظير آلمان هيتلرى، و استبدادهاى خشن لنين و استالين كجا؟ كه به اجبار، مردم را به حزب و مكتب خود مى خواندند، مكتبى كه نه برخاسته از متن توده ها، بلكه معلول اراده ى اقلّيّت حاكم بوده است. در نظام هاى توتاليتريستى درراستاى همگانى كردن ديدگاه هاى يك حزب، نه تنها ازجامعه، خدازدايى و دين زدايى مى نمودند كه به زدودنِ اخلاق و انسانيّت و معنويّت مى پرداختند و همه چيز و همه كس را در خدمت اميال ضدانسانى خود مى خواستند.

اسلاید 223: چه تضمینی وجود دارد ولی فقیه به حاکم مستبد و توتالیتر تبدیل نشود؟چنین فرضی در این مسأله، محال است; زیرا ولایت فقیه تا زمانی است که به مرز استبداد نرسیده باشد و گرنه مشروعیت و ولایت او خود به خود ساقط خواهد شد. از جمله شرایط ولیّ فقیه، فقاهت، عدالت و داشتن مدیریت لازم است و تضاد با استبداد، اساس فقاهت و عدالت به شمار می رود. اقتضای فقاهت این است که فقیه واسلام شناس باشد و کشور را بر اساس احکام الهی اداره کند نه براساس آرای غیر خدایی (رأی خود یا دیگران). عدالت سبب می شود فقیه، خواسته های نفسانی خود را در اداره نظام اسلامی دخالت ندهد و در پی جاه طلبی و دنیاگرایی نرود.

اسلاید 224: حضرت امام خمینی(ره) در مورد اصل ولایت فقیه فرمود:ولایت فقیه چیزی است که خدای تبارک و تعالی درست کرده است... شما از ولایت فقیه نترسید، فقیه بر مردم زورگویی نمی کند. اگر فقیهی بخواهد زورگویی کند، دیگر ولایت نخواهد داشت... کار ولیّ فقیه، نظارت بر دستگاهها و امور است.رفتار ولی فقیه بر خلاف حکم توتالیتر که قابل پیش بینی نیست، دقیقاً در چارچوب قوانین و مقررات الهی قرار دارد و او هرگز نمی تواند حکمی دل خواهانه و از روی هوا و هوس صادر کند. ولیّ فقیه در جامعه ی اسلامی، مشروعیت خویش را از خدا و رسول و تحقق وفعلیت قدرت خودرا ازپذیرش مردم می گیرد. اساساً چگونه می توان ولیّ فقیه را با حاکم توتالیتر یکی دانست، در حالی که اصولا دین اسلام، سدّ توانمندی در برابر استبداد و خودکامگی است

اسلاید 225: شبهه ولايت فقيه وديكتاتورى صالحانديكتاتورى، در اصل، مقامى در جمهورى روم باستان بود كه در شرايط تشنّج و بحران، حاكميّت را در دست مى گرفت؛ ولى بعداً ديكتاتورى به نوعى از حكومت اطلاق شده است كه يك فرد يا گروه و يا طبقه، بدون رضايت مردم، حكومت كنند. مى توان سه ويژگى اصلى براى ديكتاتورى برشمرد: 1. مطلق بودن قدرت 2. به دست آوردن قدرت از طريق زور و اِعمال فشار3. فقدان قانون براى جانشينى.

اسلاید 226: براى روشن شدن بحث، بايد ويژگى هاى ديكتاتورى را با حكومت ولايى مقايسه كنيم تا تفاوت آنها آشكار گردد. 1. ويژگى اوّل ديكتاتورى نامحدود بودنِ قدرت است. آيا در ولايت قدرت نامحدود وجود دارد؟تشكيل حكومت ولايى براى اجراى احكام خداوند سبحان است. اهداف اصيل چنين حكومتى، توسعه ى فرهنگ دينى و باورهاى مذهبى، گسترش ايمان، رشد مكارم و فضايل اخلاق و حاكميّت عدالت در جميع شؤون حيات است. حكومت ولايى مى كوشد تا بسترى مناسب براى بروز و شكوفايى استعدادها فراهم گردد و مردم، علاوه بر سعادت دنيوى، بتوانند راه آخرت را طى نمايند و به مقام قرب الهى و عبوديّت پروردگار عالم نايل گردند.

اسلاید 227: 2. ويژگى دوم ديكتاتورى، به قدرت رسيدن با توسل به زور است. پنداشت چنين ويژگيى در ولايت و حكومت ولايى، از روى ناآگاهى و يا بى انصافى و غرض ورزى است .چرا كه در نظام ولايى، شرط اعمال ولايت، اعلام پذيرش و وفادارى ملت است.

اسلاید 228: 3ـ ويژگى سوم ديكتاتورى، فقدان قانون جانشينى است. چنين شبهه اى نيز در حكومت ولايى قابل تصوّر نيست. زيرا حكومت ولايى، اگر در عصر حضور معصوم باشد، مسئله ى جانشينى با نصب و نصِّ الهى مطرح مى شود؛ مثل نصب امير مؤمنان(عليه السلام)براى ولايت توسط وحى و ابلاغ آن به مردم به وسيله ى رسول اكرم(صلى الله عليه وآله)در غدير خم .ولى اگر مردم، با عصيان فرمان الهى، زمينه ى حاكميّت او را از بين ببرند، ولىّ الله، هرگز با زور و شمشير، به اعمال ولايت نخواهد پرداخت. اما در حكومت ولى فقيه در عصر غيبت هم، مسئله ى جانشينى، روشن و بى ابهام است، چنان كه در قانون اساسى جمهورى اسلامى ايران مشخّص شده است. ديكتاتورى و تركيبِ ديكتاتورى صالحان، تعبيرى كاملا متناقض است؛ زيرا ديكتاتورى، خود، صلاحيّت و شايستگى را نفى مى كند و در مقابل، هرگز، افراد صالح ديكتاتور نيستند.

اسلاید 229: اين دو واژه كه اثبات هر يك موجب نفى ديگرى مى گردد، چگونه قابل جمع اند و چگونه يك انسان انديشمند و اهل علم مى تواند چنين تركيبى را ادّعا كند؟ «حكومت اسلامى براى چه ديكتاتورى بكند؟ عيش و عشرتى نيست تا اين كه بخواهد او ديكتاتورى بكند. اينهايى كه مى گويند ديكتاتورى، فقيه اسلام را نمى دانند فقيه اگر يك گناه صغيره هم بكند از ولايت ساقط است، ما مى خواهيم كه فقيه باشد تا جلوى ديكتاتورها را بگيرد.»[ صحيفه ى نور، ج11، ص306]

اسلاید 230: اگر ولی‏فقیه معصوم نیست، اطاعت‏بی‏چون و چرا از وی چه توجیهی دارد؟ روشن است در میان معتقدان به ولایت فقیه هیچ کس معتقد به عصمت ولی فقیه نبوده و حتی چنین ادعایی نکرده است، زیرا ما معتقدیم فقط پیامبران، حضرت زهرا و امامان علیهم السلام معصومند. اکنون سؤال این است: با توجه به عدم عصمت ولی فقیه و احتمال خطا و اشتباه در او، آیا این احتمال مانع اطاعت از وی می‏گردد؟ به نظر می‏آید چنین ملازمه‏ای وجود ندارد یعنی چنان نیست که اگر کسی معصوم نبود، اطاعت او لازم نباشد. اگر به سیره عملی شیعیان توجه کنیم، می‏یابیم آن‏ها بی چون و چرا از مراجع، تقلید می‏کرده‏اندوبه‏فتوای آنان‏عمل‏می‏نموده‏اند، در حالی که هیچ کس معتقد به عصمت مراجع نبوده، بلکه با تغییر فتوای مرجع می‏فهمیدند نه تنها او عصمت ندارد، که قطعا اشتباه هم کرده است، زیرا یا فتوای پیشین او خطا بوده و یا فتوای جدیدش. همچنین از اختلاف فتاوای مراجع معلوم می‏شود بعضی از آنان دچار خطای در فتوا شده‏اند، ولی با این حال هیچ کس اندک تردیدی در وجوب تقلید از مراجع ندارد.

اسلاید 231: ضرورت اطاعت از حاکم یکی از دو رکن حکومتشکی‏نیست‏که‏هرجامعه‏ای نیازمند حکومت است و قوام حکومت‏ به دو امر است; یکی حق حاکمیت، یعنی کسانی حق داشته باشند دستور بدهند و فرمان صادر کنند; و دیگری ضرورت اطاعت و فرمانبرداری. اگر یکی از این دو تحقق نیابد، حکومتی به وجودنمی‏آید.حال اگر احتمال خطا، مجوز سرپیچی از دستور حاکم باشد، چون این احتمال هیچ‏گاه‏منتفی نیست، اطاعت از حاکم هیچ‏گاه تحقق نخواهد یافت و یک رکن حکومت محقق نخواهد شد، پس‏حکومت از بین خواهد رفت. اگر به روش خردمندان‏در زندگی توجه کنیم،می‏یابیم آنان در مواردی اطاعت را ضروری می‏دانند، گرچه دستور دهنده را معصوم نمی‏دانند.

اسلاید 232: اطاعت نکردن از حاکم موجب هرج و مرج و اختلال نظام جامعه می‏گردد. ضرر ناشی از این هرج و مرج بسیار بیش‏تر از ضرری است که گاه در اثر اطاعت از یک دستور اشتباه به جامعه وارد می‏شود. در تمام موارد مذکور روش خردمندان اعتنا نکردن به احتمالات ضعیف به هنگام عمل است. حال اگر به خصوصیات ولی فقیه توجه کنیم و در نظر داشته باشیم که حاکم اسلامی همیشه در هر کاری با صاحبنظران و متخصصان مشورت می‏کند و بعد تصمیم می‏گیرد و مردم هم وظیفه دارند از خیرخواهی و مصلحت اندیشی برای حاکم شرعی مضایقه نکنند، احتمال خطا تا حد بسیاری کاهش می‏یابد و دیگر معقول نیست از دستورهای او سرپیچی کنیم.

اسلاید 233: انگیزه طرح مساله معصوم نبودن ولی فقیه در پایان باید گفت اشکال عدم عصمت درباره هر حاکم و رئیس در هر حکومتی وارد است، ولی اگر این اشکال در مورد نظام ولایت فقیه مطرح می‏گردد و در مورد نظام‏های دیگر این اشکال مطرح نمی‏شود، ما را به این برداشت رهنمون می‏سازد که غرض مطرح کنندگان از طرح این‏گونه اشکالات شکستن قداست رهبری نظام اسلامی است، زیرا قداست رهبر در موارد بسیاری سد راه دشمنان و بر هم زننده نقشه آنان بوده است.چون در اثر این قداست و لزوم اطاعت، دشمنان به ناکامی رسیده‏اند، این اشکالات طرح می‏شود. پس توجه داشته باشیم همه اشکالات برای دریافت جواب حق مطرح نمی‏گردد، بلکه انگیزه این اشکال تراشی امور دیگری است.

اسلاید 234: اگر ولی فقیه نماینده امام زمان(عج) در زمین و ولی امر همه مسلمانان جهان است، چرا قانون اساسی به گونه‏ای تنظیم شده است که‏ولی‏فقیه،نمایندگان‏مجلس خبرگان رهبری و دیگران باید ایرانی باشند؟ منظور سؤال کننده این است که آیا ولایت فقیه مقامی است مشابه مقامات دولتی که تمام اختیارات و وظایفشان محدود به همان کشوری است که در آن حکمرانی می‏کنند یا این‏که ولایت فقیه مقام و منصبی الهی است و محدود به مرزهای جغرافیایی نمی‏شود؟ در پاسخ به این سؤال ذکر مقدماتی ضروری است:

اسلاید 235: دوَران امر میان همه یا هیچ!؟ بعضی از مکاتب سیاسی یا حقوقی یا اخلاقی و... هستند که نظرات آن‏ها دایر میان همه یا هیچ است; بدین معنا که اگر همه شرایط مورد نظر آن‏ها در موردی جمع شد، نتیجه به دست می‏آید، ولی اگر کمتر از همه شرایط فراهم شد، دیگر هیچ نتیجه‏ای به بار نمی‏نشیند. به عبارت دیگر: با همه شرایط حصول نتیجه را شاهدیم و با کمتر از همه شرایط هیچ نتیجه‏ای را به دست نمی‏آوریم. برای روشن‏تر شدن این ادعا به مثالی از فلسفه اخلاق «کانت‏» توجه کنید: او معتقد است اگر کسی در کاری هیچ انگیزه و نیتی جز اطاعت امر عقل و وجدان نداشت، کارش دارای ارزش اخلاقی خواهد بود، ولی اگر در کنار انگیزه اطاعت از فرمان عقل، مثلا علاقه به نتیجه کار هم در او وجود داشت، دیگر هیچ ارزش اخلاقی بر کار او مترتب نیست.

اسلاید 236: ولی باید گفت: این نظرات غیر واقع‏بینانه است و از آن رو که اسلام در همه زمینه‏ها احکام و ارزش‏هایی واقع‏بینانه مطرح کرده است، نظرات آن دارای مراتب و درجاتی است. اسلام نمی‏گوید اگر در مساله‏ای نتیجه ایده‏آل و صد در صد میسر نشد، دیگر هیچ، بلکه می‏گوید: درجه پایین‏تر را انجام دهید. برای پی بردن به درستی این ادعا می‏توان اندک توجهی به مباحث فقهی کرد، که در آن‏ها بدل‏های متعددی در یک امر پیش‏روی مکلف است. حالت‏های متفاوت برای انجام نماز در موقعیت‏های مختلف، نمونه‏ای از این مدعاست. حتی در مهم‏ترین مساله دینی یعنی ایمان هم مراتب وجود دارد.

اسلاید 237: ایده‏آل اسلام در مساله رهبری جامعه ایده‏آل اسلام در نظریه امامت و رهبری جامعه آن است که جامعه‏ای اسلامی با رهبر معصوم اداره شود، همان‏گونه که در عصرپیامبراکرم صلی الله علیه و آله چنین بود. فقها اتفاق نظر دارند که حتی در حکومت‏های نامشروع هم فقیه در امور حسبیه ولایت دارد، یعنی حتی اگر قدرت حاکمیت‏بر مردم را نداشته باشد، باز باید این امور را به عهده گیرد و در آن‏ها دخالت کند. در زمان رژیم طاغوت که از دیدگاه دینی ما حکومتی ظالم، زورگو و غیر شرعی بود فقها معتقد بودند در مسائلی که منوط به حکم حاکم شرعی است، باید مردم به مجتهد جامع شرایط (حاکم شرع) مراجعه کنند.

اسلاید 238: پاسخ نهایی مساله براساس نظر اسلام، ایده‏آل این است که حکومت‏جهانی‏واحدی‏داشته‏باشیم‏ ومرزهای جغرافیایی هیچ دخالتی نداشته باشند. اما آیا در جهان فعلی که شرایط تحقق این ایده‏آل وجود ندارد، به بن‏بست می‏رسیم؟ قطعا خیر. اکنون که نمی‏توان تمام جهان را با حکومت دینی اداره نمود، باید در همین منطقه (ایران) حکومت دینی را برقرار کنیم. وقتی چنین باشد دیگر پذیرفته نیست قانون اساسی و سایر مقررات به گونه‏ای باشد که خارج از ایران را نیز در بر بگیرد. پس نمی‏توان در جهان کنونی گفت: چون رهبر حکومت ما رهبر هر مسلمانی است، بنابراین باید مسلمانان دیگر کشورهای اسلامی نیز تحت فرمان او باشند. این مطلب در عرف بین‏المللی پذیرفته نیست.اگرقانون‏اساسی‏به‏گونه‏ای است که حکومت اسلامی ایران، رهبری و ارگان‏های آن را محدود به یک کشور می‏کند، به دلیلی است که گفته شد، وگر نه از نظر اسلام مرزهای جغرافیایی جدا کننده کشورها و ملت‏ها نیست، بلکه آن‏چه مرز واقعی و جدا کننده مردم از هم‏دیگر است، عقیده است.

اسلاید 239: چرا اطاعت از رئيس‌جمهور بدون تنفيذ ولي فقيه حرام است؟امام خمینی (ره)فرموده اند: «اسلام ولايت فقيه را واجب كرده است. اگر رئيس جمهور به نصب فقيه نباشد غيرمشروع است، وقتي غيرمشروع شد طاغوت است، اطاعت از او اطاعت از طاغوت است.»طبق احاديث، مخالفت با ولي‌فقيه مخالفت با اهل‌بيت و در حد شرك به خدا است.مگر رئيس‌جمهور با ولي‌فقيه يكسان است؟! آيا اگر كسي با تبليغات آن‌‌چناني و رقص و پايكوبي به رياست جمهوري برسد، وليِّ‌خدا مي‌شود؟! بايد در رأس نظام كسي واقع شود كه از طرف امام تعيين شده باشد.

اسلاید 240: اعتبار از خدا به پيغمبر، از پيغمبر به امام معصوم، از امام معصوم به ولي‌فقيه و از ولي‌فقيه به سايرين كاناليزه مي‌شود.اگر ولي‌فقيه بگويد: از دولت اسلا‌مي اطاعت كنيد، آن وقت اطاعت از دولت اسلا‌مي هم واجب شرعي مي‌شود، چرا؟ چون اطاعت از ولي‌فقيه واجب شرعي است، بنابراين وقتي او مي‌گويد از اين اطاعت كنيد، اين هم اطاعت او شمرده مي‌شود.

اسلاید 241: چرا اطاعت از قوانين دولت اسلامي واجب است؟نظام ما اعتبارش از طرف خدا است و رعايت‌ قوانينش وجوب شرعي دارد. وقتي در مجلس شوراي اسلا‌مي تصويب شد و شوراي نگهبان هم تأييد كرد كه فلا‌ن مبلغ بايد ماليات بدهيد، پرداخت آن ماليات مثل پرداخت خمس و زكات واجب مي‌شود، زيرا دولت اسلا‌مي آن را تعيين كرده و دولت اسلا‌مي مورد امضاي ولي فقيه است، او هم مورد تأييد خدا و پيغمبر است.اين سلسله مراتب، وجوب شرعي مي‌آورد. اما اگر اين نباشد، همان فرهنگي رايج مي‌شود كه در همه جاي دنيا وجود دارد: فرار از ماليات، نوعي زرنگي است! در صورتي‌كه اين مقام وجود نداشته باشد، مقررات مجلس شوراي اسلا‌مي اگر به اتفاق آراء هم تصويب شود، وجوب شرعي نخواهد داشت.

اسلاید 242: چه اندازه‌ وجدان‌ آدم‌ها راضي مي‌شود كه هرچه اكثريت گفتند، آن‌ها هم عمل كنند؟! حداكثر اين است كه براي رعايت مصلحت جامعه مخالفت نكنند، اما در دل‌ مي‌گويند كه اين‌ها بي‌اعتبار است،‌ هرگونه منفعت خودم اقتضا ‌كند، عمل مي‌كنم! اگر فرهنگ اسلا‌مي حاكم شود، پرداخت ماليات به حكومت اسلا‌مي را مثل دادن خمس و زكات بر خود واجب مي‌داند؛ ديگر احتياج نيست كه بازرس بيايد و رسيدگي كند، بلكه التماس مي‌كند ماليات من را بگيريد تا مال من حلا‌ل شود.

اسلاید 243: چگونگي احراز فرد واجد شرايط ولي فقيهچگونه احراز كنيم چه كسي واجد شرايط است؟ اگر بخواهيم ببينيم در بين اساتيد دانشگاه چه كسي عالم‌تر است، بايد سراغ خود استادها برويم. البته به دشواري كسي اعتراف مي‌كند كه فلا‌ن هم‌صنف من از من برتر و شايسته‌تر است.هيچ راهي اطمينان‌بخش‌تر از اين نيست كه اكثريت قريب به اتفاق كساني كه در يك فن خبره هستند، شهادت دهند كه يك نفر از ميان ما از همه شايسته‌تر است.

اسلاید 244: چگونگي احراز فرد واجد شرايط ولي فقيهچگونه احراز كنيم چه كسي واجد شرايط است؟ اگر بخواهيم ببينيم در بين اساتيد دانشگاه چه كسي عالم‌تر است، بايد سراغ خود استادها برويم. البته به دشواري كسي اعتراف مي‌كند كه فلا‌ن هم‌صنف من از من برتر و شايسته‌تر است.هيچ راهي اطمينان‌بخش‌تر از اين نيست كه اكثريت قريب به اتفاق كساني كه در يك فن خبره هستند، شهادت دهند كه يك نفر از ميان ما از همه شايسته‌تر است.

اسلاید 245: اگر مردمي كه اصلا‌ً از اين چيزها آگاه نيستند و نمي‌دانند استاد يعني چه، كدام استاد بهتر درس خوانده و بيش‌تر تحقيق كرده است، رأي بدهند، چه ارزش و اعتباري دارد؟!رأيي كه از روي ناآگاهي داده مي‌شود، اعتبار ندارد.در عالم عقلا،‌ براي تعيين فرد شايسته‌تر هيچ راهي بهتر از شهادت اقران وجود ندارد. خبرگان يعني كساني كه خودشان بهره‌اي از فقاهت و عدالت دارند و مصالح اجتماعي را كم‌ و بيش درك مي‌كنند، شهادت بدهند كه در بين ما يك نفر از همه بهتر است.

اسلاید 246: مطمئن ترين راه برای انتخاب رهبربنابراين براي تعيين رهبر، هيچ راهي اطمينان‌بخش‌تر از شهادت خبرگان نيست؛ البته خبرگان را بايد مردم شناسايي كنند. شوراي نگهبان و مانند ايشان اجتهاد خبرگان را تأييد مي‌كنند، اما تقوا و درستكاري و مورد اعتماد بودن را بايد مردم تأييد كنند. خود مردم بايد بررسي كنند و بگويند اين‌ها بيش‌تر مورد اعتماد هستند. بدين وسيله آن‌ها خبرگان مقبول مي‌شوند و چنين خبرگاني هر كس را با اكثريت آراء انتخاب كردند، رهبر و مصداق حاكمي مي‌شود كه امام معصوم‌ فرمود: من او را نصب كرده‌ام.مردم در اين‌جا وظيفه‌اي سنگين دارند؛ مي‌خواهند مصداق آن كسي را تعيين كنند كه امام زمان يا ساير ائمه (ع)فرمودند ما او را حاكم قرار داديم و اطاعت او بر شما واجب است. مسئوليت سنگيني است و نمي‌شود به «اصالة الصحة» و حُسن ظاهر اعتماد كرد.

اسلاید 247:  منابع و مآخذ:امام خمينى، ولايت فقيه آيت الله يزدى، محمد، ولايت فقيه يا حكومت اسلامى در عصر غيبت آيت الله مصباح يزدي , نظريه سياسي اسلام ج 1 و ج 2مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره )آيت الله مصباح یزدی، نگاهى گذرا به نظرّيه ولايت فقيه-مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(رض) آيت الله مصباح يزدي , پرسشها وپاسخها ج 1 تا4 , مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره )مبانی اندیشه اسلامی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(رض)، 1383مؤسسه آموزشي پژوهشي امام خميني(ره)، فلسفه سياست، انتشارات مؤسسه، چاپ باقري، دوم، تابستان 78. مطهري،مرتضی، پيرامون جمهوري اسلامي، انتشارات صدرامعرفت، محمدهادي، ولايت فقيه، قم، مؤسسه فرهنگي انتشاراتي التمهيد 77ابراهيم زاده آملي , نبي اله،حاكميت ديني , پژوهشكده تحقيقات اسلامي سپاه خسروپناه ،عبدالحسين, جامعه مدني و حاكميت ديني , انتشارات وثوق لقماني، احمد، ولايت فقيه، جوانان پرسشها و پاسخ‌ها، انتشارات بهشت برين، قم، چاپ اميران، چهارم، تابستان 81. سروش، محمد، دين و دولت در انديشه اسلامي، دفتر تبليغات اسلامي، قم، چاپ بهمن، اول، 1378. نوروزي، محمد جواد، نظام سياسي اسلام، مؤسسه آموزشي پژوهشي امام خميني، قم، چاپ باقري، اول، تابستان، 1379. رحمان ستايش، محمد کاظم، حکومت اسلامي در انديشه فقيهان شيعه، ج2، مجمع تشخيص مصلحت نظام، تهران، چاپ سازمان، اول، زمستان 85. واعظي، احمد، حکومت ديني تأملي در انديشه سياسي اسلام، نشر مرصاد، قم، اسوه، اول، تابستان 78. جعفر پيشه فرد، مصطفي، ولايت فقيه، نشر مرکز مطالعات و پژوهش‌هاي فرهنگي حوزه‌ي علميه قم، اول، تابستان 81.عميد زنجاني، عباسعلي ، فقه سياسي، انتشارات اميركبير، تهران 77 موسوي خلخالي، سيدمحمدمهدي, شريعت و حكومت , انتشارات دفتر تبليغات اسلامي .قاضي زاده ،كاظم, انديشه هاي فقهي - سياسي امام خميني (ره) مركز تحقيقات استراتژيك رياست جمهوري . هادوي تهراني, مهدي , ولايت و ديانتجوان آراسته، حسين - مباني حکومت اسلامي سایت مركز مطالعات و پژوهش هاي فرهنگي حوزه علميه

اسلاید 248: 249شادي روح امام و شهيدان و سلامتي رهبر فرزانه انقلاب اسلامي صلوات