نقش آب در معماری

نقش آب در معماری

اسلاید 1: ◄۞هوالخالق

اسلاید 2: دانشگاه آزاد اسلامی مبانی نظری معماری واحد سامن نقش آب در معماری مساجد بهار94 نام استاد: سرکارخانم مهندس محمدینام دانشجو: صبا کوهی _ علی خدابخشی

اسلاید 3: انسان مجموعه‌ای است پیچیده از روح و ذهن و جسم. همان‌گونه که جسم آدمی به غذا نیازمند است، ذهن و روح او نیز طالب عناصری است که به او آرامش ببخشد. آب یکی از این عناصر به شمار می‌رود و چه در حالت سکون و چه در حالت حرکت نوازش‌دهنده روح انسان است. حرکت و موسیقی آب، در جلوه‌گری بیشتر فضای سبز نقشی در خور توجه دارد. می‌توان آب را به صورت جویبار و چشمه برای نقاط آرام و بی سر و صدا و به صورت آبشار و فواره‌های بزرگ برای نقاط پرازدحام و شلوغ طراحی کرد.آب و روانشناسی

اسلاید 4: آب نماد همه چیزهای است که بالقوه وجود دارند، آب در آفرینش، اساطیر، آئینها، شمایل نگاریها، جدا از ساختارهای فرهنگی، همواره یک نقش دارد، مقدم بر هر شکل و صورتی است و محمل و تکیه گاه هر آفرینش .جنبه نمادین آبتعابیر و معانی که در رابطه با آب مطرح است به نوعی پیوند نزدیکی با معانی ذاتی آن و نقش حیاتی اش دارد.در اسلام آب پیام‌آور روشنایی و پاکی به شمار می رود و از ارزش زیادی برخوردار است. آب مقدس کلیسای سند ماریای روم

اسلاید 5: آب با قابلیت‌های مختلف خود مانند حیات، تازگی، درخشندگی، پاکیزگی، رونق و رواج روشنایی، سکون و آرامش و تحرک، احساس‌های متفاوت در روح و روان انسان گذارده است. به همین دلیل همواره در مکان‌هایی که ساخته دست بشر هستند، به صورت‌های مختلف برای خود جا باز کرده است.

اسلاید 6: مرکزیت: حضور آب دلیل به وجود آمدن مراکز جمعیتی بسیاری است که اغلب در کانون و هسته مرکزی واقع است . این مرکزیت علاوه بر معماری و شهرسازی به سایر مفاهیم همچون مفاهیم مذهبی، ادبی و هنری نیز راه یافته است .برخی ویژگیهای آب :

اسلاید 7: شکل دهنده، شکل پذیر: حضور آب در فضاها در دو حالت ظرف و مظروف یافت می شود که هر یک متاثر از کاربری و شکل فضا می باشد و بیانگر معنی یافتن آب با محیطش است .

اسلاید 8: دعوت کننده، پیوند دهنده، جدا کننده: آب محیط را به یکدیگر دوخته و یا از هم جدا می سازد، در هر حال نقشی دعوت کندگی خود را دارد .گذرا، جاری: حرکت و زندگی با جریان آب همراه بوده است و بهشت های زمینی، تصور از نهرهای روان است

اسلاید 9: منظرین و نمایشی: نمایش آب در حاﻻت گوناگون از رنگ ظرف تا شیوه های ارائه ایجاد منظری خاص برای انعکاس محیطی که توامان در آن وحدت و کثرت تبلور دارد می باشد.

اسلاید 10: آب در اديان باستان مترادف با الهه باروري بوده است و در بسيار از معابد مورد پرستش قرار ميگرفته است. در بسياري از اديان براي انجام مراسم آئيني و ديني آب براي شستشوي جسم به كار ميرود و كالبد جسمي انسان را تميز نگه ميدارد.ايرانيان باستان در معابد آناهيتا الهه آب و باروري را ستايش ميكردند.آب، ظهور وحضور در اماکن مقدس

اسلاید 11: کعبه مقدس ترین مکان روی زمین :داستان ابراهیم وهاجر وآن سرابی که در نزدیکی کوه مروه به چشم هاجر می آمد وپس از هفت بار مبدل به چشمه ای جوشان شد، را همگی بارها وبارها شنیده ایم. پیدایش این چشمه که از آن روز تا به حال به نام چشمه زمزم نامیده شده است، باعث شد که پرندگان بر فراز آن به پرواز درآیند وبه دستور پروردگار، خانه خدا به دست حضرت ابراهیم در کنار این چشمه بنا شد.آب دراسلامتقدس آب برای مسلمانان، صورت ویژه ای داشته ودر آیات بسیاری از کتاب آسمانی از این آفریده الهی یاد شده ، و از سوی دیگر مسلمانان براي انجام عبادت وضو ميگيرند و غسل كردن بخشي از آداب ديني محسوب ميشود

اسلاید 12: در همه دوران تاریخی معماران ما آب را در مجموعه های خود وارد می کردند و گنجینه ای از خصوصیات فیزیکی ، مذهبی و اسطوره ای را به خدمت می گرفتند تا معماری آنان از غنای بیشتری برخوردار باشد .آب و معماری

اسلاید 13: در دوران اسلامی نقش آب در معماری حالت کاربردی پیدا می کند . معماران این دوره کاملاً آگاهانه سعی کردند تا بر طبیعت تسلط یافته و آن را به نظم در آورند .آنها به کمک منطق و تکنولوژی زمان خود به آب و طبیعت حیاتی رام شدنی داده و آن را غنی تر ساختند . معماران اسلامی با شناخت قوانین فیزیکی رفتار آب و درک نقش و تمثیل و ارتباط آن با انسان ، آب را دورن معماری آوردند.آب به نظم کشیده شده در شکل های هندسی در اکثر بناهای دوران اسلامی متجلی شده و در مفاهیم مذهبی ادبی و هنری فرهنگ ما جاری شد مفاهیم قرآن کریم از بهشت ،چشمه های جوشان و نهرهای روان آن الگوی الهام بخش معماران شد. آب در معماری اسلامی

اسلاید 14: در بعضی آیه های قرآن از آب به صورت جوی و آب جاری یاد شده که نشانه حیات و زندگی ابدی میباشد .( هرکه از خدا پیامپرش اطاعت کند او را به بهشت های داخل خواهند کرد که در آن نهر ها روان است). در ادبیا ت وعرفان مراد از آب معرفت است . به این ترتیب آنچنان در ساخت و ترکیب بناهای ما وارد شد که عملاً نمی توان آن را از فرم ساخته شده جدا دانست .آب در مرکز کوشک ها ، باغ ها، حیاتهای مرکزی، مساجد، مدارس، کاروان سراها ، خانه ها و ... ظاهر می شود.

اسلاید 15: در مساجد آب علاوه بر نقش تطهیر خود جنبه نمادین نیز دارد آب هم سمبل زندگی و هم سمبل مرگ است و چون پلی بین دنیای زمینی و عالم متافیزکی عمل میکند. طبیعت آب پاک و مقدس است روح وجسم انسان را میشوید و تطهیر میکند .آب در مساجد و او را به صورت یک آفریده نو و آزاد باقی میگذارد تا در آرامش به کمال برسد وضو و غسل نه تنها جسم را از آلودگی ها پاک میکند. بلکه سمبل پاک کردن روح از پلیدی و گناهان نیز می باشد تماس با آب در تمام حواس حس می شود و موج آن در ذهن انسان جاری شده و آرامش لازم را برای نمازگزاران ایجاد میکند ورودی مدرسه و مسجد مطهری تهران

اسلاید 16: ■ حوض پیش خان (آب راکد ) ■ سنگ آبه ورودی (آب راکد ) ■ پادیاو (آب روان) ■ آب نمای مرکزی میانسرا (اب راکد) ■ فواره (آب به صورت عنصری جنبشی ) ■ مظهر قنوات (آب روان)در مساجد آب در اشکال زیر نمایان می شود ..

اسلاید 17: ۞ حوض پیش خانوجود آب در ورودی مساجد (پیش خان) یا در هشتی ورودی نمادی از تطهیر روح و ورود به دنیایی خالص و شفاف است نمونه بارز آن مسجد امام اصفهان می باشد.

اسلاید 18: ۞سنگ آبه ورودی سنگاب ظرف سنگی بزرگی است که در گذشته آنرا از آب پر میکرده‌اند و برای وضوگرفتن یا آشامیدن بکار میرفته‌است. محل نصب سنگاب معمولاً در حیاط مسجد یا امامزاده بوده‌است، ولی بر حسب نیاز در سایر مکانهای عمومی هم از آن استفاده میکرده‌اند

اسلاید 19: ۞پادیاو هادر فارسي كهن طهارت و شست و شو را پادياو يا پادياب یا پایاب و همچنين جايگاههائي را كه براي شست و شوي ساخته‌اند پادياو می نامیدند،پادیاب ها بعد از اسلام در جلوی مساجد و زیارتگاه ها به نام وضو خانه جای گرفتند . پایاب مسجد جامع نائین

اسلاید 20: ۞ آب نمای مرکزی میانسراآب نما های مرکزی در صحن مساجد از چند جهت حائز اهمیت است:◄نخست مساله تلطیف هواست که با فواره هایی که در داخل یا کناره های آن قرار دارد این مساله تشدید می شود. ◄دوم، وجود شیرهای آب در کنار این حوض هاست که برای شستشوی دستان وگاه وضو گرفتن به کار می رود.

اسلاید 21: ◄سوم تمثیلی از بهشت قرآن مجید که در کتیبه ای آمده است ((مساجد باغ های بهشتند)) ◄چهارم حضور آب ومساله انعکاس است که در وصف آن سخن های بسیاری گفته شده، منجمله این که تصویری از آسمان را در خود دارد، که این مورد در بسیاری از موارد دستمایه کار معماران قرار گرفته وهنرمندانه از این مساله استفاده کرده اند.

اسلاید 22: ۞ مظهر قنات هادر حیاط بعضی مساجد مظهر آب قنات قرار داشته و در آنجا عمل تقسیم آب محلات باغات و مزراع انجام می شد مثل مسجد جامع یزد (در گذشته به علت کمیاب بودن آب تقسیم ان همواره با مشاجره زیادی همراه بود ولی وقتی که تقسیم آب در مسجد صورت می گرفت مسلمانان عدالت را رعایت کرده و حق کسی را پایمال نمی شد) . مظهر قنات قصبه در مسجد جامع گناباد و طارق

اسلاید 23: ۞ فواره آب نمافواره تنها نمایشی از زیبایی آب نیست، بلکه در روزهای خشک و گرم تابستان، رطوبت هوا را افزایش می‌دهد و فضای دلپذیری فراهم می‌سازد. خلاف تصور همگان،‌ فواره‌ها الزاما مصرف‌کننده آب نیستند.

اسلاید 24: حرف آخر اینکهدر این مرور مختصر به نقش واهمیت آب در اماکن مقدس پی بردیم ودیدیم که آب به صور گوناگون ودر نقش های متفاوت در این ابنیه حضور می یابد. جانمایی مساجد واماکنی از این دست یا در محل ظهور ونزول آب می باشد ویا از حضور آب در چنین فضاهایی استفاده می شود. در حقیقت در چنین اماکنی آب دستمایه کار معمار قرار می گیرد، تا با پردازشی هوشمندانه، ضمن تسهیل استفاده عملکردی، به معنا پرداخته وتقدس فضایی را نمود بیش تری بخشد.عمر روان چو آب وتو معمار قصر خاک چون آب چشمه هست، چرا در تیممی؟

اسلاید 25: مسجد الرحمه در شهر جده در عربستان.

اسلاید 26: مسجد تنگه مالاکااما در یکی از جزایر مصنوعی مالزی

اسلاید 27: مسجدی شناور در شهر ونیز ایتالیا

اسلاید 28: مسجد سلطان عمر علی سیف الدین واقع در برونئی

اسلاید 29: مسجد کریستال مالزی

اسلاید 30: مسجد واقع در مالزی

اسلاید 31: مسجد نصیر الملوک شیراز

اسلاید 32: منابع : ■ قرآن مجید ■ آشنایی با معماری اسلامی ایران_ محمد کریم پیرنیا ■ www.memar-toop.blogfa.com بابت دیدن تصاویر از شما تشکر می کنیمپایان