نقش حضرت مهدی (عج) در دوران غیبت

نقش حضرت مهدی (عج) در دوران غیبت

اسلاید 1: نقش امام عصر در دوران غیبت

اسلاید 2: صد ها سال است دست جامعة بشری از دامن پرتوهای ظاهری آخرین پیشوای آسمانی کوتاه استبرخی این پرسش را مطرح کردند که امامی که غایب است چه فایده‌ای دارد؟

اسلاید 3: سؤال جدي أهل سنّت در اين رابطه : قاضي‌ عبد الجبار معتزلي‌ : «اگر امام‌ ظاهر نشود تا به‌ وسيله‌ او نقص‌ها جبران‌ شود، چه‌ فائده‌اي‌ بر او مترتب‌ است‌ بسان‌ آن‌ كه‌ اصلاً حجتي‌ بر روي‌ زمين‌ نباشد!» تفتازاني‌ : «مسأله‌ اختفاي‌ امام‌ از مردم‌، به‌ اين‌ كيفيت‌ كه‌ تنها اسمي‌ از او در ميان‌ باشد جداً بعيد است‌ و امامت‌ او در خفاء امري‌ بيهوده‌ است‌!» شرح مقاصد تفتازانی،ج5،ص312

اسلاید 4: خاستگاه اين سؤال در شيعه : كسب معرفت بيشتر و إطلاع از چگونگي بهره مندي از إمام غائب در أهل سنّت : نوع نگاه و إعتقاد آنان به إمام با غائب بودن سازگاري ندارد

اسلاید 5: فوائد امام دودسته هستند 1- فوائدی که مترتب بر حضورو ظهور امام است 2- فوائدی که مترتب بر وجود امام است

اسلاید 6: اگر نقش و جایگاه امام درست فهمیده نشود و تنها منصب‌های ظاهری و اجتماعی مانند رهبری جامعه، ایجاد امنیت، تشکیل نیروی نظامی برای دفاع از مرزها و غیره نقش امام دانسته شود، این شبهه مطرح می‌شود که امام غایب چه سودی دارد؟ وجود داشتن یا نداشتن امام غایب چه فرقی می‌کند؟ اگر امام غایب اصلاً وجود نداشته باشد چه ضرری می‌رسد؟چون اهل سنت چنین برداشتی از مقام امامت دارند و آن را تنها مقامی سیاسی و اجتماعی می‌دانند این شبهه را مطرح می‌کنند. اما اگر نقش امام را درست درک کنند هرگز چنین شبهه‌ای برای آنها مطرح نخواهد شد.برای دانستن نقش امام غایب ابتدا باید دانست امام چه نقشی در جامعه و جهان هستی دارد. در مرحله بعد اندیشید که چه میزان از این نقش‌ها با وقوع غیبت منتفی می‌شود.

اسلاید 7: نقش‌های امام غائب (فوائد وجودی )1. نقش‌های تکوینی: اثر وجود و شخص امام است و همه چه کافر و چه مسلمان بهره مند هستند.1. واسطة فیض 2. علت غائی خلقت (هدف آفرینش)3. امنیت بخش ساکنان زمین2. نقش‌های تشریعی:اثر مقام و شخصیت امام است و تنها کسانی از این فوائد بهره می‌برند که زمینه را فراهم کنند. 1. هدایت باطنی2. هدایت علمی و حفظ دین3. امید بخشی4. موجب خود سازی5. فریاد رسی (جامعه و فرد)

اسلاید 8: نقش‌های تکوینی

اسلاید 9: 1. واسطة فیض شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(علیه السلام)، ج1، ص262.رسول گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله وسلم) خطاب به مولای متقیان(علیه السلام) فرمود:یَا عَلِیُّ! لَوْ لَا نَحْنُ مَا خَلَقَ اللَّهُ آدَمَ وَ لَا حَوَّاءَ وَ لَا الْجَنَّةَ وَ لَا النَّارَ وَ لَا السَّمَاءَ وَ لَا الْأَرْض... حدیث: كافي، ج‏1، ص 179ح 11: عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَيْلِ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا قَالَ: قُلْتُ لَهُ أَ تَبْقَى الْأَرْضُ بِغَيْرِ إِمَامٍ قَالَ لَا قُلْتُ فَإِنَّا نُرَوَّى عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ أَنَّهَا لَا تَبْقَى بِغَيْرِ إِمَامٍ إِلَّا أَنْ يَسْخَطَ اللَّهُ تَعَالَى عَلَى أَهْلِ الْأَرْضِ أَوْ عَلَى الْعِبَادِ فَقَالَ لَا لَا تَبْقَى إِذاً لَسَاخَت‏.ترجمه: محمد بن فضيل گويد: به امام رضا عرض كردم: زمين بدون امام باقى ماند؟ فرمود: نه، گفتم: براى ما از حضرت صادق روايت شده كه زمين بدون امام باقى نباشد مگر اين كه خداى تعالى بر اهل زمين يا بر بندگان خشم گيرد، فرمود: نه، باقى نماند، در آن صورت فرو رود.حدیث: كافي، ج‏1، ص: 144، ح 5: مَرْوَانَ بْنِ صَبَّاحٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ ... جَعَلَنَا ... خُزَّانَهُ فِي سَمَائِهِ وَ أَرْضِهِ بِنَا أَثْمَرَتِ الْأَشْجَارُ وَ أَيْنَعَتِ الثِّمَارُ وَ جَرَتِ الْأَنْهَارُ وَ بِنَا يَنْزِلُ غَيْثُ السَّمَاءِ وَ يَنْبُتُ عُشْبُ الْأَرْضِترجمه: امام صادق فرمود: خدا ما را ... گنجينه‏دار ميان آسمان و زمينش نمود و از بركت وجود ما درختان بارور گردند و ميوه‏ها برسند و نهرها جارى شوند و از بركت ما باران از آسمان ببارد و گياه از زمين برويد.

اسلاید 10: 2. هدف آفرینشآیه: سورة ذاريات، آیة 56: وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ. ترجمه: و جنّ و انس را نيافريدم جز براى آن كه مرا بپرستند.حدیث: كافي، ج‏1، ص: 144، ح 5: مَرْوَانَ بْنِ صَبَّاحٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ... بِعِبَادَتِنَا عُبِدَ اللَّهُ وَ لَوْ لَا نَحْنُ مَا عُبِدَ اللَّه‏.ترجمه: امام صادق فرمود: به وسيله عبادت ما خدا پرستش شد و اگر ما نبوديم خدا پرستش نمی‌گشت‏.حدیث معروف لَوْلَاكَ لَمَا خَلَقْتُ الْأَفْلَاك‏

اسلاید 11: 3. امنیت بخش اهل زمینآیه اول: النحل : 61 وَ لَوْ يُؤاخِذُ اللَّهُ النَّاسَ بِظُلْمِهِمْ ما تَرَكَ عَلَيْها مِنْ دَابَّةٍ وَ لكِنْ يُؤَخِّرُهُمْ إِلى‏ أَجَلٍ مُسَمًّى فَإِذا جاءَ أَجَلُهُمْ لا يَسْتَأْخِرُونَ ساعَةً وَ لا يَسْتَقْدِمُونَ.ترجمه: و اگر خداوند مردم را به [سزایى‏] ستمشان مؤاخذه مى‏كرد، جنبنده‏اى بر روى زمين باقى نمى‏گذاشت، ليكن [كيفر] آنان را تا وقتى معيّن باز پس مى‏اندازد، و چون اجلشان فرا رسد، ساعتى آن را پس و پيش نمى‏توانند افكنند.آیه دوم: فاطر : 45 وَ لَوْ يُؤاخِذُ اللَّهُ النَّاسَ بِما كَسَبُوا ما تَرَكَ عَلى‏ ظَهْرِها مِنْ دَابَّةٍ وَ لكِنْ يُؤَخِّرُهُمْ إِلى‏ أَجَلٍ مُسَمًّى فَإِذا جاءَ أَجَلُهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ كانَ بِعِبادِهِ بَصيراً.ترجمه: و اگر خدا مردم را به [سزایى‏] آنچه انجام داده‏اند مؤاخذه مى‏كرد، هيچ جنبنده‏اى را بر پشت زمين باقى نمى‏گذاشت ولى تا مدّتى معيّن مهلتشان مى‏دهد، و چون اجلشان فرا رسد خدا به [كار] بندگانش بيناست‏. آیه سوم:ما کانَ اللَّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ وَ اَنْتَ فِیهِم...حدیث: كمال الدين و تمام النعمة: ج‏2، ص 484، ح4: وَ إِنِّي لَأَمَانٌ لِأَهْلِ الْأَرْضِ كَمَا أَنَّ النُّجُومَ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاءِ حدیث شیخ طوسی, کتاب الغیبة، ص 246.أَنَا خاتَمُ الْاَوْصِیاءِ وَ بی‌یَدْفَعُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ الْبَلاءَ مِنْ اَهْلی وَ شِیعَتِی

اسلاید 12: 2. نقش‌های تشریعی

اسلاید 13: 1. هدایت باطنیآیه: سورة انبیاء ، آیة 73: وَ جَعَلْنَاهُمْ أَئمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا.ترجمه: و آنان را پيشوايانى قرار داديم كه به فرمان ما هدايت مى‏كردند.آیه: سورة سجده آیة 24: وَ جَعَلْنَا مِنهُْمْ أَئمَّةً يهَْدُونَ بِأَمْرِنَاترجمه: برخى از آنان را پيشوايانى قرار داديم كه به فرمان ما هدايت مى‏كردند. راهنمایی نامحسوس امامعلاّمه طباطبایی: چنان که ظاهر اعمال باطنی دارد رهبر ظاهر باید باطنی هم داشته باشد. (شیعه در اسلام ص 183)

اسلاید 14: 2. هدایت علمی و حفظ دینآیة اول: سورة نحل آیة 44: وَ أَنزَلْنَا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَينِ‏َّ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيهِْمْترجمه: و اين قرآن را به سوى تو فرود آورديم، تا براى مردم آنچه را به سوى ايشان نازل شده است توضيح دهى.آیة دوم: سورة نحل، آیة 64: وَ ما أَنْزَلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ إِلاَّ لِتُبَيِّنَ لَهُمُ الَّذِي اخْتَلَفُوا فيهِترجمه: و ما كتاب را بر تو نازل نكرديم، مگر براى اين كه آنچه را در آن اختلاف كرده‏اند، براى آنان توضيح دهى‏.حدیث: كافي، ج‏1، ص32، ح2: أَبِي الْبَخْتَرِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ قَالَ ... فَإِنَّ فِينَا أَهْلَ الْبَيْتِ فِي كُلِّ خَلَفٍ عُدُولًا يَنْفُونَ عَنْهُ تَحْرِيفَ الْغَالِينَ وَ انْتِحَالَ الْمُبْطِلِينَ وَ تَأْوِيلَ الْجَاهِلِين.ترجمه: زيرا در خاندان ما اهل بيت در هر عصر جانشينان عادلى هستند كه تغيير دادن غاليان و به خود بستگى خراب‏كاران و بد معنى كردن نادانان را از دين برمي‏دارند. حدیث: كمال الدين و تمام النعمة، ج‏1، ص281: ح32: أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ آبَائِهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ ... مِنَ الْحُسَيْنِ الْأَوْصِيَاءَ مِنْ وُلْدِهِ يَنْفُونَ عَنِ التَّنْزِيلِ تَحْرِيفَ الْغَالِينَ وَ انْتِحَالَ الْمُبْطِلِينَ وَ تَأْوِيلَ الْمُضِلِّينَ تَاسِعُهُمْ قَائِمُهُمْ.علامه طباطبایی: حفظ دین خدا و عرضه آن در صورت لزوم. (شیعه در اسلام ص 181)پاسخ به مشکلات علمی: جریان دیدار مقدس اردبیلی (بحار الانوار، ج52 ص174) بیان اعمال دینی، دعاها و استخاره. (صحیفة مهدیّه، نوشته مجتهد سیستانی)

اسلاید 15: 3. امید بخشیحضور در میان مردم باعث دل گرمی است

اسلاید 16: 4. موجب خود سازیامام موجب خود سازی است زیرا:الف) امام شاهد اعمال ماست و این انگیزه‌ای برای درست عمل کردن است.آیة اول: سورة توبه، آیة 105: وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ سَتُرَدُّونَ إِلى‏ عالِمِ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ فَيُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ آیة دوم: سورة توبه، آیة 94: وَ سَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلى‏ عالِمِ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ فَيُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ حدیث: كافي، ج‏1، ص 219: بَابُ عَرْضِ الْأَعْمَالِ عَلَى النَّبِيِّ وَ الْأَئِمَّةِ‏حدیث اول این باب: أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ قَالَ تُعْرَضُ الْأَعْمَالُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ أَعْمَالُ الْعِبَادِ كُلَّ صَبَاحٍ أَبْرَارُهَا وَ فُجَّارُهَا فَاحْذَرُوهَا وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ تَعَالَى- اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ سَكَت.حدیث دوم این باب: سَمَاعَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ مَا لَكُمْ تَسُوءُونَ رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ رَجُلٌ كَيْفَ نَسُوؤُهُ؟ فَقَالَ: أَ مَا تَعْلَمُونَ أَنَّ أَعْمَالَكُمْ تُعْرَضُ عَلَيْهِ فَإِذَا رَأَى فِيهَا مَعْصِيَةً سَاءَهُ ذَلِكَ فَلَا تَسُوءُوا رَسُولَ اللَّهِ وَ سُرُّوه‏

اسلاید 17: ب) توسل به امام: برای بهتر کردن اعمالاز مرحوم آقای بهجت نقل شده است: برای حضور قلب در نماز قبل از نماز لحظاتی متوجه امام عصر شوید هر چند به مقدار یک عرض سلام باشد.ج) دعا و استغفار امام در حق مؤمنین که موجب پاکی روح آنان می‌شود.حدیث سوم این باب: عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبَانٍ الزَّيَّاتِ وَ كَانَ مَكِيناً عِنْدَ الرِّضَا قَالَ: قُلْتُ لِلرِّضَا ادْعُ اللَّهَ لِي وَ لِأَهْلِ بَيْتِي. فَقَالَ: أَ وَ لَسْتُ أَفْعَلُ وَ اللَّهِ إِنَّ أَعْمَالَكُمْ لَتُعْرَضُ عَلَيَّ فِي كُلِّ يَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ قَالَ فَاسْتَعْظَمْتُ ذَلِكَ. فَقَالَ: لِي أَ مَا تَقْرَأُ كِتَابَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ: وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُون‏.

اسلاید 18: 5. فریاد رسی (جامعه و فرد) ایفای نقش در موارد لازم:حدیث: الإحتجاج على أهل اللجاج، ج‏2، ص: 497: نامة امام عصر به شیخ مفید: إِنَّا غَيْرُ مُهْمِلِينَ لِمُرَاعَاتِكُمْ وَ لَا نَاسِينَ لِذِكْرِكُمْ وَ لَوْ لَا ذَلِكَ لَنَزَلَ بِكُمُ اللَّأْوَاءُ وَ اصْطَلَمَكُمُ الْأَعْدَاء.ترجمه: ما در رعايت حال شما كوتاهى نمى‏كنيم و ياد شما را از خاطر نبرده‏ايم، و اگر جز اين بود از هر سو گرفتارى به شما رو مى‏آورد و دشمنانتان، شما را از ریشه مى‏کنند.الف) جامعه انار کشور بحرینفتوای تحریم تنباکوشکستن حکومت نظامی در سال 57 در انقلاب اسلامی ایران ب) فردیشفا دادن بیمارانبه مقصد رساندن گمشدگانکمک مالی به نیازمندانرفع مشکلات مردم

اسلاید 19: خورشید پشت ابر به همین دلیل پیامبر، امام صادق و خود امام مهدی چگونگی بهره مندی از امام غایب را به استفاده از خورشید پس ابر تشبیه ‌کرده‌اند. یعنی اگر نقش خورشید درست درک شود هرگز به ذهن نمی‌‌رسد که خورشید پس ابر چه فایده‌ای دارد؟ معلوم می‌گردد ابر در این نقش‌ها تأثیر قابل توجهی ندارد.1. كمال الدين و تمام النعمة، ج‏1، ص: 253، ح 3: قَالَ جَابِرٌ فَقُلْتُ لَهُ يَا رَسُولَ اللَّهِ فَهَلْ يَقَعُ لِشِيعَتِهِ الِانْتِفَاعُ بِهِ فِي غَيْبَتِهِ فَقَالَ ع إِي وَ الَّذِي بَعَثَنِي بِالنُّبُوَّةِ إِنَّهُمْ يَسْتَضِيئُونَ بِنُورِهِ وَ يَنْتَفِعُونَ بِوَلَايَتِهِ فِي غَيْبَتِهِ كَانْتِفَاعِ النَّاسِ بِالشَّمْسِ وَ إِنْ تَجَلَّلَهَا سَحَاب‏2. كمال الدين و تمام النعمة، ج‏1، ص: 207 ح 22: قَالَ سُلَيْمَانُ فَقُلْتُ لِلصَّادِقِ فَكَيْفَ يَنْتَفِعُ النَّاسُ بِالْحُجَّةِ الْغَائِبِ الْمَسْتُورِ قَالَ كَمَا يَنْتَفِعُونَ بِالشَّمْسِ إِذَا سَتَرَهَا السَّحَاب‏3. كمال الدين و تمام النعمة، ج‏2، ص: 483، ح4: فَوَرَدَتْ فِي التَّوْقِيعِ بِخَطِّ مَوْلَانَا صَاحِبِ الزَّمَانِ ... وَ أَمَّا وَجْهُ الِانْتِفَاعِ بِي فِي غَيْبَتِي فَكَالانْتِفَاعِ بِالشَّمْسِ إِذَا غَيَّبَتْهَا عَنِ الْأَبْصَارِ السَّحَاب‏.

اسلاید 20: وجوه تشبیه1. خورشید، در منظومة شمسی محور و مرکز است. امام زمان(علیه السلام) نیز در منظومة زندگی انسان‌ها محور و اساس است.2. خورشید، در مجموعة هستی دارای فواید بی‌شماری است که فقط یکی از آن‌ها نور افشانی است. امام زمان(علیه السلام) نیز در نظام آفرینش دارای فواید بی‌شماری است که فقط فواید اندکی از آن، وابسته به آشکاری او است. 3. ابر، فقط چهره خورشید را بر زمینی‌ها می‌پوشاند؛ ولی هرگز زمین را تاریک نمی‌کند. پرده غیبت نیز فقط انسان‌ها را از دیدار مستقیم حضرت محروم می‌کند و هرگز مانعی بر نورافشانی او بر مردمان نخواهد شد.4. ابری شدن از عوارض زمین و زمینیان است، نه خورشید؛ غیبت نیز نتیجه رفتار انسان‌ها است. 5. ابر، فقط برای کسانی مانع است که زیر آن باشند. اگر کسی بر جاذبه زمین غالب شد و از ابرها بالا رفت، دیگر ابر مانع او نخواهد بود. در غیبت نیز اگر کسی بر جاذبه‌های دنیایی چیره و غالب شد وآن سان که شایسته است، تعالی یافت، ممکن است از پرده غیبت فراتر رفته به دیدار آن خورشید پنهان نایل شود.6. در بهره‌مندی از خورشید، میان افرادی که خورشید را باور کرده‌اند با افرادی که منکر او هستند تفاوتی نیست. در بهره‌مندی از فواید تکوینی امام نیز بین منکر و قائل به امام فرقی نیست.7. فقط مردمی در انتظار راستین کنار رفتن ابرها به سر می‌برند که به فواید خورشید آگاهی کامل دارند. در دوران غیبت نیز معرفت به امام، باعث حقیقی‌تر شدن انتظار می‌شود.8. فقط انسان‌های نابینا از نورافشانی خورشید محرومند؛ همان‌گونه که فقط انسان‌های کوردل منکر نور وجود پیشوای معصوم و از آن بی‌بهره هستند.

اسلاید 21: منابع1. الهیات جلد 4 آیت الله جعفر سبحانی2. المهدی آیت الله سید صدرالدین صدر3. حکومت جهانی امام مهدی آیت الله مکارم شیرازی 4. حکایت غیبت علی اکبر مهدی پور5. ترجمه المقنع ( امامت و غیبت از دیدگاه علم کلام) شیخ مفید