صفحه 1:
حقوق زن در اسلام و قانون مدنی
صفحه 2:
مقدمه
وا ۳ ار کذاری اسان ها کرامت و تقوا ذکر شده است. مردان و زنان حقوق و تکالیف متفاّتی
me آك تار براى تعريف شده است, /
از جهت جنسیتی متفاوت است. نظام اسلام. حقوق اقتصادی» سیاسی. قضلیی و خانوادگی زنان راابه ر
شناخته است.قانون مدنی» مجموعه ای قوانین است که شکل بنیادین رولبط انسان ها در جامعه را تعریف
کند. قانون مدنی ایران با اقتباس از قانون مدنی فرانسه و براساس فقه اسلامی نگاشته شده بود و بعد ا/
انقلاب دچار تغییراتی شد. برای بررسی جزیی تر موضوع. حقوق زنان را در چند بخش حقوق مالی. حقوق
خانوادگی و حقوق سیاسی بررسی
صفحه 3:
حقوق مالی زن در اسلام و قانون مدنی
نظام حقوق مللی زن در اسلام به معنای طرح امتیازات مللی است که مکتب اسلام برای زنان. جه-
١ 100 15 نظام رنان حاراى اهليت كامل بوده و حق تمتع و استيفا در دارا/
ail ل ار سن دارای استقلال مللى بوده و حق دارتد اموال خود را به دور از هرگونه
Ie و ا سر عل رن در اسلام مالکیت بر دارلیی» مهریه نحله نققهه ارشه حق درخوا
مزد در برابر کار در خانه و حق درخواست مزد در برابر شیر دادن به فرزند. میباشند.
صفحه 4:
مالکیت بر دارایی
در مورد اصل مالکیت هر فرد (چه زن چه مرد) بر اموللش و حقی که بر اداره ی اموال و تصرف در آن است شبهه ای
۳ ۳ و من القولند. و در این موضوع فرقی نمیکند مال از کار كردن به دست
1ه 1ن یا عر آن و از ازدواج به دست آمده باشد یا در دوران مجردی زن.
لين اصلء آیه ی ۳۲ سوره نساء است که میفرماید: "للرجال نصیب ممااکتسبوا و للنساء نصیب
یعنی برای مردان نصیبی است از آنچه کسب می کنند. و برای زنان نیز از آنچه (زنان) کسب می کنند.
ماده ی ۱۱۱۸ قانون مدنی می ازن مستقلا میتولند در دارلئی خود هر تصرفی را که میخوا
منطق حقوقی ایران نیز زن دارای استقلال اقتصادی است و می تولند دارلیی خود را اداره و تصرف کند و در مورا
خود بدون نیاز به کسی دیگر تصمیم گیری کند.
همچنین قاعده ی تسلیط از اصول محکم فقهی است
ان است. و نیز از پیامبر نقل شده است که. «حرمه مال الموّمن کحرمه دمه». احترام مال مومن مانند احترا
خون اوست. در این آیه و روایات. تفاوتی میان زن و مرد نیست و اطلاق «الناس» و «المومن» شامل زن و مرد ميشود.
دارا
صفحه 5:
مهریه
یکی از سنتهای بسیار کهن در رولبط خانواگی این بوده است که مرد هنگام ازدواج» برای زن حق «مهر» قائل
شده و چیزی از مال خود رابه زن یا پدر زن میپرداخته است. اسلام نیز حق «مهریه» را برای زن تأیید کرده و
قوس خامی برای آن بیان نموده است,
مهربه با کابین مللی است که در هنگام عقد ازدواج مرد متعهد می شود به همسرش بپردازد و هر زمان
مطالبه ی مهریه کند. مرد باید آن را پرداخت کندمیزان مهریه تعیین شده نیست و هنگام عقد ازدواج با و
معیارهای مختلفی آن را مشخص میکنند. ازام تملیک مهریه. از حکم قانون ناشی از می شود و قرارذادى ني
سکوت طرفین در عقد و حتّی توافق آن ها بر اینکه عقد بدون مهریه باشد. تکلیف مردبه پرداخت مهریه را از ب
نمی برد. مهربه انواع مختلفی دارد:
صفحه 6:
انواع مهریه
مهرا = ۳ ۳
به مهریه ای که در عقد ازدواج مشخصا میزان مهریه معلوم شود و مرد و زن بر آن توافق دارند و آن را در عقد ذکر
۱ ۱ ۳ سم ود ماده ۱۰۷۹ قانون مننی میگوید. "مهر باید.بین طرفین تا عدی کم/رفع
1-1 و اش و ماده ی بعدی می گوید “نين مقدار مهر منوط به تراضى طرقين است
مهر المسمی بلید از جهت ملی و اقتصادی ارزشمند باشد. امکان تصرف و انتقال داشت
0 اش سلرم باشت)بهطور صریح ذکر شوده و همچنین منذ ی
داشته باشد مشروع باشد.
صفحه 7:
مهرالمثل
مهرالمثل زملنی به زن تعلق می گیرد که در هنگام عقد میزان مهریه مشخص نشده باشد. ولی با نزدیکی بین زن و
٩ ۳ 2 وب عرف جامعه ی دختر و اقوام و جایگاه اجتماعی وی مهریه ای
oe ee ee ۱ مهر المتل گفته می شود.
ey
در عقد ازدواج دائمی که مهریه ذکر نشده باشد. یا شرط عدم مهر شده باشده و زن و شوهر نزدیکی 955 BEL
مها برع مر نود
مهرالسنه
مهرالسنه مهریهای که پیامبر اکرم (ص) برای همسران و دختر خود تعیین نمود پانصد درهم نقرقٌ مسکوک بود
اگر اين میزان به عنوان مهریه تراضی شود به آن مهرالسنه گفته می شود.
صفحه 8:
نفقه
«نفقه» به معنى صرف كردن خرج کردن؛ و خرجی زن که به عهده شوهر است می باشد. در اصطلاح فقهای اسلام.
به تأمین مخارج ضروری همسرنزدیکان. کنیز و غلام. اعم از خوراک» پوشاک مسکن و غیره اطلاق میشود.
باعث تکلیف مرد به پرداخت نفقه می شود: زوجیت. قرابت. ملک.
با عقد ازدواج نفقه زن بر شوهر واجب میشود
قرابت: نفقه خویشاوندان نیز با رعایت شرایطی, واجب میباشد. در بين اقارب تنها الاد و والدين واجب النة
نفقه ب وندان مستحب میباشد.
تمليك: نفقه غلام و كنيز براى صاحب آنها واجب است. بليد داذ
نفقه اقارب ميباشد.
بنابر فتوای فقهای اسلام. نفقه زوجه
فعهای اسلام معتقدند دارند که نفقه از لوازم عقد دائم میباشد. در تکام متعه یا ازدواج موقت. نفقه زن به عهده
تمیباشد.
صفحه 9:
نکته مهم در مورد نفقه. وجوب ن است که در این زمینه میان فقهای اسلام اختلافنظر وجود دارد. مشهور فقهای
اماميه معتقدند كه شرط وجوب نفقه. تمكين زن از شوهر است. دن كد به معتاى اطاعت از شودر در سل
epee et eee گرا علماء مانند صاحب جواهر, معتقدند كه به مجرد غقد دلثم» زن
ميشود. « قانون مدنی ایران در ماه ۱۱۰۸ از نظريه كروه اول پیروی نموده و زوجهای را که حاضر به تم
مستحق نفقه نمیدانده یعنی به مجرد وقوع عقد زوجه مستحق نفقه نیست وبا تمکین کامل استحقاق ن را
داشت: ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی: "هر گاه زن بدون ملنع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند. مستحقق ۸
2
صفحه 10:
۰ ۲ ۲ ۲ ند مورد به زن نفقه تعلق نمیگیرد. ۱. نشوز زن یاهمان عدم
تمکین ۲. فوت زوج. البته در لين مورد گرچه نظر مشهور معتقد به عدم تفکیک میان زن باردار و غیر آن نمیباشد.
برخی از فقها برای زن باردار نیز پس از فوت همسرش نفقه درنظر گرفتهاند؛ چرا که بر لین باورند,که زن در اين
دوران نیاز به آرامش فکری داشته و به هر حال وی فرزند متوفی را باردار است. بنابرا 3
۹ ۵ ۳۶۱۱( که لیر اسقاط دائمی نبوده و در صورت توانگر شدن زوج» نفقه کلیه اب گذشلته
بايد به زوجه پرداخت شود.
0 0 1ك دورن طلای رجعی نیز مستحق نفقه است, چه باردار باشد و چه نباشد. اماازنی)
كه در عده طلاق بائن به سر میبرد. تنها در صورت باردار بودن» تا زمان وضع حمل مستحق نفقه میباشد.
صفحه 11:
ارث در قانون مدنی و قران برای زن
۱ و ار اسباب تملك ارث است و انسان با ورافت میتولند مالک مال شهد. اساس
قواعد ارث در اسلام, آیات اولیه سوره نساء است که فقها با استنباط از ن سهم افراد را بیان کردهائکمدر بهرهمندی
از ارث. افراد به دو دسته تقسیم میشوند: ارث برندگان نسبی و سببی.
ارث برندگان به موجب نسب را به سه طبقه تقسیم کرده اند که عبارتند از:
يدر وماد اولان و اولاد او
اجداد. برادر خواهر و اولاد آنها
اعمام و عمات. اخوال و خالات و اولاد آنها.
صفحه 12:
منظور از سبب که از موجبات ارث است. زوجیت بوده و به موجب آن. زن و شوهر از یکدیگر ارث میبرند. در ارث
بردن» زن همانند مرد از حق ارث برخوردار است و در هیچ طبقهای دختر یا زن به عنوان زن بودن» از
نیست. زن به عنوان دختر متوفی, جده؛ خواهر. عمه, خلله یا همسر از حق خوردار است و
بهجای مانده از شخص فوت شده دارد. همانگونه که در قرآن کریم آمده است: «للرجال نصیب مما ترک للولدان و
الاقربون و للنساء نصیب مما ترک الولدان و الاقربون مما قل منه او کثر نصیباً مفروضا» (سوره نساء آیه 6۷ ha
مردان بهرهای از اموال به جای مانده از والدین و نزدیکان خود را دارند و هم زنان سهمی دارند و سهم هر یک
زیاد تعیین شده است.
صفحه 13:
ee
است. یعنی دختر متوفی
زن و مرد. در اسلام وجود دارد. لين است كه عليالاصول سهم لارت زن, تصف مرد
سهم پ او و خواهر ۵ ف سهم برادر سبرد و در مورد زو ت نیز
سس ۱ » .درو خواهرامی يا چند یی و خه بشده تک ie
بالسویه تقسیم ميشود.
صفحه 14:
مزد کار زن در خانه شوهر یا اجرت المثل
بين فقهاى اماميه اجماع وجود دارد که زن هیچگونه تکلیفی نسبت به کارهای خلنه از قبیل آشپزی. شستشو و
ays 0 نار شا آنسا که در مورد شیردادن به کودک نیز میتولند از شوهر خود تقاضای اجُرت کند. از
دیدگاه برخی فقهاء هرگاه شخصی لباسی را به کسی میدهد تا آن را بشوید و راجع به اجرت ن کار سخنی پیش
نمیآید:
لف کر انجام هند. از جمله اشخاصی باشد که عادتاً خود را برای آن کار اجیر میکنده در این صورت
كار او تعلق میگیرد.
۶ اگر از آی اشحاص ناشد. لکن عمل انجام یافته از اعمالی باشد که دارای اجرت است. باز عامل
اجرتالمکل مساشد.
ج)امااکر کاری که resis abst عرفا مستحق دریافت اجرت نیست» به ادعای او مبتی بر مطالبه اجرتالمفل توج
نميشود.
یکی از فقها در لین زمینه میگوید: شوهر بر زن حق خدمت ندارد و مقتضای روایات چنین است. بلکه ادلهای دلالت
دارد که شوهر باید برای زن خدمتکار فراهم نماید.
تالمثل به
صفحه 15:
نکتهای که در مورد اجرتالمثل باید مورد توجه قرار داد تفاوت آن با نهادی به نام نحله است. نحله
به كسر نون» از یک سو معنی مذهب و دیانت و از سوی دیگر به معنای دادن مهریه زن بدون عوض
و طلب می باشد. نجل به ضم نون به معنای مهریه زن و عطیهای که به کسی دهند یا خاص کسی
قرار دهند. نحله را مرادف عطیه و هبه نیز آورده و در تعریف آن گفته شده که بخشش و عطای
مجلنی و رایگان است. قرآن کریم در آیه ۴ سوره مبارکه نساء لفظ نحله را در کنار صدقاتِ به كار
برده و در مجموع از آن به دادن عطیهای به زنان با طیب خاطر و رضلیت تعبیر شده است. مرحوم
علامه طباطبایی در تفسیر نحله چنین فرموده ند: «نحله به معنای عطیه ای است مجلنی که/در
مقابل ثمن قرار نگرفته است». بنابراین» اجرتالمثل یا مزد کار در خانه. در مقابل انجام کار
پرداخت میشود اما نحله. هدیهای است که در برابر چیزی قرار نمیگیرد. نحله. خصوصا در مورد/
طلاق مطرح میشود و برای حمایت از زن هنكام جدايى ميباشد.
صفحه 16:
مزد شیردادن یا اجره الرضاعه
به اجماع تمام فقهاء بر پدر لازم است که بهای شیری را که مادر به فرزندش میدهد بپردازد و بر مادر واجب نیست
که فرزند خود را
دلل فرات بر جنس حقی برای زوجه. سوره بقره. آیه ۲۳۳ است که بیان میدارد:
«و الوالدات برضعن اولادهن حولین کاملین لمن ارادان یتم الرضاعه...» و معنای آن: « مادران فرزندان خود را تا
پایان دو سال شیر میدهند هنگامی که خواسته باشند روزهای شیرخوارگی را به پایان رسانند و بر پدر است که
خوراک و پوشاک مادر رابه خوبی بدهد...» در تفسیر آیه فوق بیان شده است که: از لین جمله که میٌرملید
اراد ان یتم الرضاعه» استفاده میشود برای پرستاری و شیردادن بچه از حقوق مادر و موکول به اختیار
همچنین رساندن به آخر مدت نیز بسته به اراده او میباشد. چنانچه خواست. نوزادش را تا آخر دوران شیر<
۱ 0 2052 سوا حار است؛ اما شوهر در لین امر هیچگینه اختیاری ندار. ال
مفسرین لین آیه را خاص مورد مادر مطلقه کردهاند.در آیه ۶ سوره طلاق درباره زنان مطلقه و حقوق مادراز
بعد از جدلیی, اینگونه بیان شده: «اگر مادر پذیرفت که فرزند خود را شیر بدهد. بر شما لازم است اجرت دادن به
وبه امور خانواده و مسائل مربوط بين خود به خوبى و معروف . با توجه به لين ادله. یکی دیگر از
حقوق مالى زن مطابق قوانین اسلام. حق دریافت مزد در برابر شیر دادن است.
بدهد.
صفحه 17:
۱ ۱ ۳ رت و علمی, نظام مالی حقوق زن در اسلام را بررسی کوده و مورد
۳ ۲ ۲ ۲ لن رايا ذورههاى قبل و بعد از كن مقايسه و سيس نقاطر قوت و
ضعف آن را بیان کنیم. بر لين أساس؛ ميتوان كفت كه نظام حقوق مللى زن در اسلام: نسبت به دوران قبل ا خود.
نظامی مترقی بوده و برای زنان ارزش و جایگاهی مناسب درنظر گرفته است. البته. از برخی جهات. jie
کرامت انسانها و برابر دانستن زن و مرد در ارزش انسانی» بسیار فرلتر از زمان خود نیز بوده است. از سوی
حقوق در برابر آنچه امروزه به زنان اعطا ميشود. دارای کاستیهایی است که مناسب است با تفسير و به روز
قواعد. همانگونه که باور بر تطلبق مقررات با شرایط روز است. این موارد از ميان رفته و كامى به سوی هلچه
ارزشمندتر شدن جایگاه زن در اسلام برداشته شود.
صفحه 18:
حقوق خانوادگی زن در اسلام و قانون مدنی
حسن معاشرت
ماده۳ ۱۱۰ قانون مدنی میگوید " زن و شوهر مکلف به حسن معاشرت با یکدیگرند" حسن معاشرت به معنای
و ایجاد بستری مناسب برای آرامش و رشد زوجی است و زن و شوهر حق دارند هر دو ازین فضا بهره
اما لین ماده به بیان اصل کلی اخلاقی پرداخته و قوانین پراکنده ای که وجود دارد از ضمانت اجرا و را
جهت پیشگیری برخوردار نیستند.
مقلا اراد ضرب و جرح بکی از ناقض های حسن معاشرت است.که راحت تر از سایر موارد اثبات می شود. ولی
و حرج زن در زندگی به علت فشار رولنی» توهین, و یا اعتیادی که منجر به سخت شدن زندگی شود به سخ
اثبات می شود.
صفحه 19:
00007 9 شود دو راهکار وجود دارد:
تعیین مسکن علیحده برای زن "گر بودن زن با شوهر در یک منزل متضمن خوف ضرر بدنی و یا
برای زن باشد زن میتولند مسکن علیحده اختیار کند و در صورت ثبوت مظنه ضرر مزبور محکمه حکم از
منزل شوهر نخواهد داد و مادام که زن در بازگشتن به منزل مزبور معذور است نفقه برعهده شوهر خواهد بو
طلاق ۴گر سوءرفتار مرد ادامه ی زندگی را به خطر اندازد زن می تواند از دادگاه تقاضای طلاق کند"
صفحه 20:
وفاداری زن و شوهر
در قانون مدنی صراحتاً نسبت به وفاداری زن و شوهر ماده ای نیامده است. اما حقوقدانان سکوت فانون گذار را حمل
۲ ۳ یمه سنگینی که در اسلام و حقوق جزا برای لین نوع از AAS
است, ارتكاب لنء بسیار مذموم به نظر می رس و در اسلام نیز تعدی به حدودالله علاوه بر مجازات اخروی. غرامت
سنگین دنیوی نیز دارد. است. به همین دلیل در قوانین کیفری برای رابطه نامشروع زن و مردی که
مجازات سنگینی وضع شده است
البته لین حق در مورد زنان با توجه به مجوز چند همسری مردان در قوائین اسلام و ایران تا حد زیادی شعارد
نظر می آید.
VG
صفحه 21:
اختیار تعیین مسکن
Gilles ماده ۱۱۱۴ قانون مدنی زن بلید در منزلی که ش
نزل در عقدنامه به زن داده شده باشد و حق تعیین مسکن
برای زن خطر جلنی یا مللی و یا شرافتی داشته
انتخاب کند و اگر به این علت زن مسکن جداگانهای اختیار کرده باشد باز هم نفقه او بر عهده شوهر است.
صفحه 22:
حقوق سیاسی زن در اسلام و قانون مدنی
برای کارامدی بهتر هر حکومتی مشارکت و فعالیت زنان در حوزه ی سیاست لازم است. با وجود اینکه زیرساختهای
قانونی برای مشارکت سیاسی زنان پایه ریزی شده. اما در عمل پاره ای از محدودیت های ساختاری,بر سر راه این
شارکت وجود دارد. برداشت های فقهی درین زمینه بسیار حلیز اهمیت هستن
عده ای معتقدند به دلیل تفاوت ساختاری جامعه ی زمان پیامبر (ص)» و نیز توانمندی بالای زنان کنونی.لین اد
رذ مك
صفحه 23:
حقوی اتتابانی
و دوی نی . برای انتخاب کردن و انتخاب شدن زنان ممنوعیتی وجود ASE نان در/مقام
انتخاب شونده با بررسی و صلاح گزینی بیشتر روبه رو هستند. همچنین به علت کنار گذاشته شدن طولاژی» ز
بیشتری برای کسب تجربه در رقابت با مردان نیاز دارند.
صفحه 24:
خى از مناصب نخاص محدوديت هليى براى ا که مانع دسترسی +
ز جمله رهبری aye ری نگهبان... در سالهای اخیر شاهد رشد
ضور زنان در مجلس و شوراها هستیم» و ساختار جامعه که حضور زنان را در لین منا
۰« ارت برای حضور زنان در مجلس و شوراهای شهر ممنوعیت قانود
شدن هنجارهای مخالف حقوق سیاسی زنان مایه خرسندی است.
صفحه 25:
وبسايت وكيل تاب
7 سايت وكيل
el ee
وبسایت تبیان
