پوکی استخوان

پوکی استخوان

اسلاید 1: Osteoporosis پوکی استخوانتهیه کننده:مهری توکلیبسم الله الرحمن الرحیم

اسلاید 2: استخواناستخوان یکی از بزرگ ترین اعضای بدن است .این بافت زنده قادر به تغییر ساختارخود در نتیجه فشار های موجود است .این بافت در طول زندگی نه ثابت می ماند و، نه بدون تغییربلکه ،کاملا فعال بوده و دائما تغییر می کند حتی در سنین پیری .این عضو دارای رگهای خونی ،سلولهای زنده و اعصاب است و در صورتی که فعالیتی نداشته باشد یا فشاری بر آن وارد نشود ،مانند فلج اندامها تحلیل می رو د و ضعیف و شکننده می شود.

اسلاید 3: وظایف اسکلتاستخوان بندی به طور کلی وظایف زیر را در بدن انسان به عهده دارد.1-استوار نگاه داشتن بدن و شکل دادن به آن .2- محافظت (protection) از اعضای درونی بدن مانند قلب ، ریه وغیره3-تامین حرکت بدن (movement) 4-ذخیره مواد معدنی (Mineral reservoir) کلسیم و فسفر تولید سلولهای خونی

اسلاید 4: ماده بنیادی (matrix) این ماده ازدو جزوآلی و معدنی تشکیل شده است.جزو آلی آن الیاف کلا ژن است که به وسیله ماده سیمانی(نوع گلیکو پروتئین) به هم متصل می شوند و جزو معدنی آن ، که 65در صد وزن استخوان را شامل می شود ،در بین الیاف قرار دارد و بیشتر به صورت بلور فسفات کلسیم است . نحوه رسوب این املاح در ماده بنیادی به شکل تیغه ای می باشد و در بین خود حفره هایی به نام کپسول ( Lacuna) برای سلولهای استخوانی دارند. اگر این تیغه ها به صورت شبکه های نامنظم و منشعب قرار گیرند بافت استخوانی را اسفنجی (Spongy) می گویند. دربین شبکه نا منظم فوق ،حفره های کوچکی وجود دارد که از مغزاستخوان پر شده است .در صورتی که تیغه ها به صورت منظم و متحد المرکز قرار گیرند ،این نوع استخوان را متراکم (COMPACT) می گویند .

اسلاید 5: ترکیب استخواناستخوان نوعی بافت همبند است که دارای مشخصات ساختمانی زیر می باشد.

اسلاید 6: در بافتهای استخوانی سه نوع سلول وجود دارد استئوبلاست (OSTEOBLAST ) ابتدا کلاژن می سازد سپس مواد معدنی را روی آن رسوب می دهد واین عمل را آنقدر ادامه می دهند تا خود درون کپسول (Lacuna ) محصورگشته ،استخوان سازی متوقف گردد ،از این پس این سلول را استئوسیت می نامند. استئوسیت(Osteocyte ) این سلولها درون کپسول قراردارندو توسط زایده های سیتوپلاسمی خود،با سلولهای دیگر ارتباط بر قرار می نمایند ، این زایده ها در نقل و انتقال یونها ، مواد غذایی و هورمونها نقش اساسی دارند . استئوکلاست (OSTEOCLAST) سلولهای استخوان خوار هستندکه کار خود را دو مرحله برداشت مواد معدنی و تجزیه مواد آلی به انجام می رسانند .

اسلاید 7: سلولهای استخوانی

اسلاید 8: بافت استخواناستخوان متراکم حدود 80درصد از اسکلت بدن بزرگسالان را تشکیل می دهد . استخوان اسفنجی عمدتا در اجسام مهره ای ،دنده ها ، لگن ، و انتهای استخوانهای دراز قرار دارد و از نظر متابولیکی فعال ترازاستخوان قشری است.این استخوانها با میزان بروز شکستگی های ناشی از پوکی استخوان ارتباط مستقیم دارد.

اسلاید 9: عوامل موثر بر تشکیل توده استخوان سن جنس: هورمون های جنسی در مردان (آندروژن) ودر زنان (استروژن )در مرحله بلوغ رشد سریع اسکلت را سبب می شوند.هورمونها : رشد ،کلسی تونین ، پاراتورمون و...نژاد تغذیهفعالیت فیزیکی

اسلاید 10: مهم ترین عواملی که در استخوان سازی نقش دارند.پروتئین کلسیم و فسفر ویتامین A در توزیع و فعالیت استئوکلاستها و استئوبلاستها دخالت داشته و از این طریق تعادلی بین تهیه استخوان و جذب استخوان ایجاد می کند. کمبود ویتامین A : سلولهای استخوانی توانائی تولید نرمال ماده زمینه ای استحوان را از دست می دهند. افزایش ویتامین A: آسیب به رشد استخوانهاویتامینC کمبود این ویتامین باعث کاهش ماده بنیادی و اختلال در تشکیل رشته کلاژن می شود.ویتامینD 1- جذب کلسیم از روده را تسهیل می کند.2- مستقیما روی استخوان سازی تاثیر دارد.مقادیر زیاد این ویتامین اثر سمی داشته باعث جذب و تحلیل مجدد استخوان خواهد شد

اسلاید 11:

اسلاید 12: پوکی استخوان (استئوپوروز)بیماری است که درآن توده استخوان کاهش می یابد در نتیجه شکنندگی آن افزایش یافته و خطر شکستگی زیاد می گردد.این بیماری در مردان ودر زنان دیده می شود ولی در زنان شایعتر است .برای جلوگیری از شکستگی باید توده استخوانی را افزایش داده،از افتادن ها جلوگیری کرد وتوده عضلانی اسکلت را تقویت کرد.

اسلاید 13: تشخیص پوکی استخوانرادیو گرافیبیوبسی از استخوان استفاده از علائم آزمایشگاهی ماننداندازه گیری میزان کلسیم ،فسفر و آلکالین فسفاتاز طبیعی سنجش تراکم معدنی استخوان یا دانسیتومتری(BMD)

اسلاید 14: میزان توده استخوان به چه عواملی بستگی دارد توده استخوان در یک فرد مسن بستگی به میزان جذب استخوان ومیزان توده استخوانی در دهه سوم زندگی دارد زیرا حداکثر توده استخوانی در هر فرد در این دهه می باشد واین شرایط بستگی به عوامل زیر دارد.1- ژنتیکی 2-تغذیه 3- هورمون ها 4- فعالیت فیزیکی 5- روش زندگی 6- داروها 7- بیماریها

اسلاید 15: عوامل محیطی موثر در استخوان سازیاشعه خورشید (تشکیل ویتامین D)مقدار مناسب عنصر فلوئور در آب آشامیدنی فعالیت بدنی مناسب ،کم بودن فعالیت بدنی تحلیل رفتن استخوانهارا سریع می کند .

اسلاید 16: رابطه شکستگی استخوان با افزایش دانسیتومتری Bone Density (T-score)Relative Risk for Fracture

اسلاید 17: کاهش استخوان در بزرگسالاندر حدود سنین35-40 سالگی از دست دادن توده استخوانی بتدریج شروع می شود .وسالانه کمتر از نیم در صد از توده استخوان کم می شود که این مقدار به دلیل افزایش سن یا کاهش فشار وارده بر توده استخوانبدی در نتیجه کاهش فعالیت های بدنی است .در سنین یائسگی در زنان ازدست رفتن توده استخوانی به مدت پنچ تا ده سال تسریع می شود وبعد ازآن مشابه مردان ادامه می یابد.

اسلاید 18: زمان کاهش استخوان در بزرگسالانزنان کمی پیش از یائسگیمردان در دهه پنچم زندگی زمانی که زنان کاملا یائسه می شوند ،میزان از دست رفتن استخوان چند بار سریع تر می شود .در طی پنج تا ده سال اول پس از یائسگی استخوان اسفنجی سریع تر از استخوان متراکم از دست می رود بطوری که میزان کاهش سالانه آنها دوتاچهار درصدو یک تا دو درصد است.در طی ده سال یک زن می تواند 10تا 15در صد از استخوان متراکم و 25 تا 30 درصد استخوان اسفنجی خود رااز دست بدهد

اسلاید 19: چرا در زنان شایع تر است؟زنان معمولا زندگی خود رابا توده استخوانی کمتری آغاز می کنند.یائسگیاز هر سه زن بالای 50 سال یک نفر و از هر پنج مرد نیز یک نفربه استئوپروز مبتلا می شوند.

اسلاید 20: علل مهم پوکی استخوان در مردان نداشتن اطلاعات کافی میزان پائین تستسترون مصرف پیش ازحد مشروبات الکلی استفاده بیش از حد از کورتون

اسلاید 21: علل استئوپوروزبسیاری از بیماریهاوداروها می -توانند سبب پوکی استخوان شوند .شکستگی ها بیشتر در مناطقی از بدن اتفاق می افتند که استخوان اسفنجی دارندمثل مهره ها ،دنده ها ،دسیتال ساعد وپرگزیمال استخوان ران .سن سیگار یائسگی کلسیم ناکافی در رژیم غذایی

اسلاید 22: علل استئوپوروزمصرف الکل وراثت عدم ورزش مداوم ومنظم پرکاری غده تیروئید سندرم های سو تغذیه التهاب کبد ، یرقانبعضی از سرطان ها مانند سرطان خونداروهایی مانند : کورتون ،ضد تشنج ، هپارین وداروهای اسید معده بیماری های ریوی ورود بعضی از عناصر مانند سرب که می توانند در بدن جانشین کلسیم شوند.

اسلاید 23: علل استئوپوروزکمبود هورمون رشدآرتروزشیمی درمانیاسترس

اسلاید 24: هورمون ها وپوکی استخوان

اسلاید 25: هورمون استروژنمحرک سلولهای استئوبلاستافزایش جذب کلسیم از رودهبهبود اثر بخشی فعالیت بدنی براستخوانهاترشح ازتخمدانها

اسلاید 26: غده تیروئیدهورمون کالسی تونین از غده تیروئید ترشح می شودو به تنظیم متابولسیم کلسیم کمک می کند.این هورمون غلظت کلسیم پلاسما را کاهش می دهد.فعالیت استئوکلاست ها را مهار می کند ،بنابراین جذب استخوان مهار می شود .تاثیر بر کلیه با کاهش باز جذب کلسیم از تو بو لهای کلیوی دفع ادراری کلسیم راافزایش می دهد. از این غده هورمونهای تیروکسین وتری یدوتیرونین نیز ترشح می شود.افزایش ترشح این هورمونها می تواند یکی ازعلل پوکی استخوان باشد.

اسلاید 27: غدد پارا تیروئیدهورمون پاراتورمون راترشح می کند.تنظیم کننده اصلی غلظت کلسیم وفسفات پلاسماست .در استخوانها فعالیت استئوکلاست ها را تحریک می کنددرروده ها با تحریک آنزیمی به طور غیر مستقم باعث افزایش جذب کلسیم وفسفر می شود.درکلیه ها باز جذب کلسیم را افزایش داده و باز جذب فسفات را کاهش می دهد .

اسلاید 28: هورمون رشد رشد استخوان و عضله را افزایش می دهد.در کودکان هم بر نمو خطی استخوان و هم بر تراکم بافت استخوان اثر دارد.در نمونه های حیوانی تعداد استئوبلاستها و عملکرد آنها را تحریک می کند.و توده بدون چربی و قدرت را افزایش می دهد.این هورمون از بخش پیشین غده هیپوفیزترشح میشود.

اسلاید 29: غددفوق کلیهاز دو بخش مرکزی درونی وقشری بیرونی تشکیل شده است.قشر فوق کلیه بیش از 30 هورمون استروئیدی مختلف به نام کورتیکواستروئیدهارا ترشح می کند.یکی از مهمترین این هورمونها کورتیزول می باشد.افزایش این هورمون می تواند سبب پوکی استخوان شود.

اسلاید 30: یپشگیری بهتر از درمان درمان قطعی ندارد می توان روند پوک شدن را کند یا متوقف کرد.

اسلاید 31: عوامل مرتبط با نحوه زندگیرژیم غذایی مناسبمصرف ویتامین هاتمرینات ورزشی

اسلاید 32: کلسیمدر بدن اشخاص بالغ یک تا دو کیلوگرم کلسیم وجود دارد.این ماده به صورت املاح گوناگون با غذا وارد بدن می شود ودرحضور ویتامین Dپنجاه در صد آن در روده جذب به خون وارد و بقیه توسط مدفوع دفع خواهد شد.با افزایش سن بدن کم کم ظرفیت طبیعی خود راجهت جذب کلسیم ازدست می دهدو فردباید دستگاه گوارش و سیستم های بدن خود را با استفاده ار مکمل های کلسیم و ویتامین Dحمایت کند.

اسلاید 33: عوامل موثر در تنظیم کلسیم خونویتامین Dهورمون پاراتورمون (ترشح از غده پاراتیروئید ) کا لسی تونین (ترشح از غده تیروئید) جذب روده ای کلسیم تحت تاثیر رژیم غذایی،سن ،و اختلا لات طبی است . با افزایش سن ،جذب کلسیم کم می شودروزانه100 تا 300 میلی گرم کلسیم از طریق ادرار دفع می شود.ترشح کلسیم در شیره معدی باعث دفع اجباری 100 تا 200 میلی گرم در روز از راه مدفوع می گردد.

اسلاید 34: میزان نیاز کلسیم

اسلاید 35: ویتامین Dتاثیر بر سلولهای استخوان سازدارد.باعث جذب کلسیم از روده می شود.شکل فعال ویتامین Dدر سه مرحله متوالی در پوست ،کبد و کلیه ها ساخته می شود ودر چربی محلول است .

اسلاید 36: درمان غیرهورمونی پوکی استخوان

اسلاید 37: درمان پوکی استخوان استفاده از داروهای ضد درداستفاده از داروهای شل کننده عضلانیحرارتماساژاستراحتبسیاری از این بیماران می توانند از برنامه صحیح فیزیو تراپی استفاده کنند.فعالیت هایی که استخوان وزن بدن را تحمل می کنند مانند پیاده روی مناسب می باشد.

اسلاید 38: درمان با دارو شامل کلسیم ،ویتامین D،آلندرونیت (Alendronate) ،اتیدرونیت(Etidronate) ،تستوسترون ،استروئید های آنابولیکی استروژن، کلسیتونین،تاموکسی فن Tamoxifen)) ورالوکسی فی (Raloxifen) می باشد که داروهای اخیر ضد سرطان است. بنابراین بهترین راه جلوگیری از پوکی استخوان ورزش مداوم و منظم و رژیم حاوی میزان مناسب کلسیم و 800تا 500 واحد ویتامین D می باشد.

اسلاید 39: استفاده از هورمون درمانی

اسلاید 40: استروژن تراپی استروژن تراپی در زنان یائسه سبب جلوگیری از پوکی استخوان وبیماری عروق کرونر می شود.ولی خطر سرطان آندومتر در آنها افزایش می یابد .زنانی که بیش از 10 سال استروژن دریافت کرده انداحتمال مرگ به علت سرطان پستان در آنها 43در صد افزایش می یابد.از آنجائیکه خطر بیماری عروق کرونر در زنان بیشتر از سرطان پستان می باشد ،بنابراین ارزش ریسک کردن رادارد.استفاده دوره ای از استرژن ودادن پروژسترون در کسانی که خطر بیماری کرونر دارند ولی سابقه فلبیت و آمبولی ریه و سابقه فامیلی سرطان ندارند ،توصیه می شود.

اسلاید 41: نقش ورزش در پیشگیری از پوکی استخوانافزایش جریان خون ،اکسیژن ومواد غذایی بیشتر به سلولهای استخوان سازافزایش هورمون هایی که ترشح آنها با ورزش تحریک می شود واستخوان سازی و متابولیسم سلولهای استخوانی را افزایش می دهد.

اسلاید 42: ورزش وپوکی استخوانفعالیت بدنی بر ساختار اسکلتی دردوران قبل وبعد از بلوغ موثر است ودر بزرگسالی این تاثیرات کمتر هستند ،به طوری که با تمرینات ورزشی سبک حدود 1-2 درصد به توده استخوان اضافه می شود . تئوری که نقش استخوانساز ورزش را توجیه می کند بدین ترتیب است که با انجام فعالیت ورزشی شکستگی خیلی ریزی در استخوان رخ می دهد که موجب تحریک سلولهای استئوکلاست شده وبا فعالیت این سلولها ودر پی آن سلولهای استخوان ساز استئوبلاست توده متراکم تری از استخوان ایجاد می شود،به طوری که در برابر فشار پایدار تر باشد.

اسلاید 43: نحوه شکل گیری استخوان

اسلاید 44: توصیه های برای کودکان و نو جوانانزندگی توام با فعالیت بدنی وورزش داشته باشند.از فعالیت هایی که وزن بدن تحمل می شود بایستی استفاده گردد،نظیر والیبال ،بسکتبال ،ژیمناستیک و این فعالیت ها بر شنا ودوچرخه سواری ترجیح داده می شود.فعالیت هایی استفاده گرددکه همه عضلات در گیر شوند.اجرا فعالیت هایی که قدرت عضلات را افزایش می دهد مناسب است داشتن یک رژیم سرشار از کلسیم وپروتئین به میزانی که برای رشد وبلوغ نیز کفایت کند.داشتن حداقل 30 دقیقه فعالیت بدنی سه جلسه در هفته

اسلاید 45: توصیه هایی برای زنان در سن 20-30 سالگیدر این سنین رشد استخوان به انتهای خود خواهد رسید.سعی شود هر روز ورزش کنید .نیاز به کلسیم و ویتامین Dرا به طور کامل بر طرف کنید.یک برنامه ورزشی مناسب در این دوره شامل:1- گرم کردن 15دقیقه2- فعالیت هوازی شدید 20دقیقه 3-فعالیت کششی 15دقیقه4- سرد کردن 10دقیقه5-داشتن حداقل3 جلسه تمرین در هفته

اسلاید 46: توصیه هایی برای زنان 35- 50سالگی دراین سنین بتدریج استخوان ها شروع به از دست رفتن می کنند.توصیه می شود در این مرحله با پژشک مشورت کنید.ورزش در این مرحله دارای اهمیت زیادی است.سعی کنید روزانه به مدت 45دقیقه پیاده روی کنید.داشتن حداقل 3جلسه تمرین هوازی در این سنین توصیه می شود.

اسلاید 47: توصیه های ورزشی برای 50سال به بالاهر روز پیاده روی کنید.برنامه تمرینی قبلی خودراادامه دهید.

اسلاید 48: منابعزیور ورزش اردیبهشت 1385پوکی استخوان دکتر خشایار فخریان 1382کا لبد شنا سی دکتر احدیانی 1382فیزیولوژی ورزش ویلمور وکا ستیل 1385 WWW.SCFPT.COM/EDUCATION/OSTEOPORSISWWW.MIACALCIN.COMWWW.BONDENSITOMETRY.COM