کاروانسرای حسین خانی

کاروانسرای حسین خانی

اسلاید 1: کاروانسرای حسین خانیدرس : مرمت ابیه استاد مربوطه : مهندس محمدی گردآورنده : سیروس خلیلی

اسلاید 2: کاروانسرای حسین خانی در حدود 250 سال در دورانه قاجاریه ساخته شده است . این کاروانسرا در شمال بازار سنتی همدان و در انتهای راسته حسین خانی بنا شده است . این ملک با شماره ثبت 2067 در تاریخ 29 تیر 1377 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .

اسلاید 3: این کاروان‌سرا از نوع کاروان‌سراهای درون شهری است که قاعدتاً زمانی به بازار شهر متصل بوده و اکنون از آن جدا افتاده است. این جدایی از ارزش اقتصادی آن کاسته و بنابراین از دست طمع سودجویان مصون مانده و کمتر دستخوش تصرف شده است؛ اما از گزند باد و باران و گذر ایام و غفلت مردمان به دور نمانده و آثار فرسودگی و خرابی در چهره آن پیداست.

اسلاید 4: این کاروانسرا در کتب و ادارات به اسمه کاروانسرای حسین خانی معروف است ولی در بین افراد بازاری و کسبه همدان به اسم کاروانسرای حاج حسن کلاهی معروف است . این تغییر اسم به این دلیل است که حاج حسن که یکی از نوادگان و ورثه حسین خانی ها است از سال ها پیش در این مکان تنها کسبه بوده و مالک شخصی این ملک به حساب می اید .

اسلاید 5: كاروانسراي حسين خاني با مساحتي حدود 2200 متر مربع داراي 16باب حجره در گرداگرد حياط مركزي ميباشد ،اين سرا با پلان مستطيل شكل در شمال بازار اصلي وانتهاي راسته حسين خاني قرارگرفته است واز آثار مربوط به دوران قاجار ميباشد .در نماي اين كاروانسرا تزئينات آجر كاري بصورت حصيري به چشم مي خورد .

اسلاید 6: متاسفانه این کاروانسرا امروز به صورت کاملا مخروبه است و قسمت هایی از ان به صورت نامناسب و بدونه اگاهی ترمیم شده است که موجب شده این کاروانسرا از بافت زیبا و سنتی خود خارج شود و مشکل دیگر این است که چون کارایی زیادی ندارد به انبار مغازه های دیگر تبدیل شده که این امر نیز باعث تخریب بیشتر بنا می شود .

اسلاید 7: کاروانسرا از جنوب و غرب به خیابان محدود می‌شود و دو ضلع دیگرِ زمینِ آن کاملاً صاف و راست‌گوشه است. روبه‌روی آن، در آن سوی خیابان غربی، سرایی به نام «سرای مرغی» واقع است. کاروان‌سرای حسین‌خانی، همچون دیگر کاروان‌سراها، حیاطی وسیع دارد که قوام همه اجزای طرح به آن است- حیاطی که حیات همه طرح بدان بسته است. حجره‌های کثیر در یک طبقه در اطرافِ این صحن نشسته و بدان رو کرده‌اند. ایجاد استحکام در هندسه طرح و تنوع بخشیدن به ضرباهنگ نماها، در عینِ حفظ تعادل و تقارن در آنها، و معنا بخشیدن به اشکال با کنار هم نشاندن شکل‌های کوچک و بزرگ دغدغه همیشگی معماران قدیم بوده است. نیل به این خواسته‌ها در کاروان‌سرا، به سبب گستردگی صحن و کوچک بودنِ نسبتِ ارتفاع بدنه به ابعاد افقی صحن و کثرت حجره‌های مشابه و مکرر، دشوارتر از بناهای مشابه بوده است.

اسلاید 8: در کاروان‌سرای حسین‌خانی، برای نیل به این مقاصد، بدنه صحن در میانه هر جبهه به شکلِ نیم‌شش عقب نشسته است. به‌علاوه، در این نقاط، بنا در حد دو طبقه ارتفاع یافته و در نتیجه، در مرکز هر جبهه، ایوان‌گونه‌ای پدید آمده است. این تغییرِ رُخ‌بام صحن و بیرون‌زدگی حجم‌ها موجب شده است که ارتفاع جدارهای صحن بیشتر جلوه کند و تناسبات بهتری برای صحن حاصل آید و ضرب‌آهنگِ نمای داخلی نیز تنوعی خوشایند بیاید.

اسلاید 9: دهانه‌های دیگر در دو اندازه یک در میان در کنار هم نشسته‌اند و بعضی از دهانه‌های کوچک‌تر به کفش‌کن حجره‌ها اختصاص دارد. قاعده فرد بودن تقسیمات در همه جبهه‌ها مراعات شده است. نکته شایان توجه این است که این تقسیمات در داخل ایوان‌گونه‌ها نیز ادامه یافته است. به عبارت دیگر، ایوان‌گونه‌ها در برش افقی از ترکیبِ یک دهانه بزرگ‌تر با دو دهانه کوچک‌تر پدید آمده است (در دهانه‌های کوچک‌تر، پلکان طبقه بالا را تعبیه کرده‌اند). در جلو هر حجره، ایوانچه‌ای بوده که پناهی برای حجره و سایه‌روشن مطلوبی برای نمای صحن فراهم می‌آورده است .

اسلاید 10: بعدها بسیاری از ایوانچه‌ها را حذف و به حجره‌ها افزوده‌اند. با شکل کشکولی صحن، ایوانچه‌های کنج‌ها نسبت به دیگر ایوانچه‌ها تغییر زاویه یافته و تنوعی دیگر در طرح نما و حجم داخلی ایجاد شده است. شیوه حل مشکل همیشگی فضاهای واقع در کنج به کمک ایوانچه‌های مذکور شایان توجه است. همه حجره‌های کنج‌ها، همچون دیگر حجره‌ها، مستطیل‌شکل و کامل است؛ و قرار گرفتن آنها در کنج سبب تغییر شکلشان نشده است. مشکل وصول به آنها نیز صرفاً با ایوانچه‌هایی به سادگی و زیبایی حل شده است.

اسلاید 11: ورودی‌های صحن در ایوان‌گونه‌های جنوبی و غربی واقع است که از سَردَرهای ساده‌ای در خیابان آغاز و، با راهرو یا هشتی کوچکی، به صحن ختم می‌شود. به جز این سَردَرها، بنا نما و تظاهر بیرونی ندارد. نکته شایان توجه دیگر در طرح این کاروان‌سرا شیوه حل مسئله اختلاف سطح است . ترازِ سطح خیابان‌ها، خصوصاً خیابان غربی، با کف صحن اختلاف زیادی دارد. مشکلِ این اختلاف تراز را، به سادگی و به نحوی نامتعارف، با تعبیه پله و سطح شیب‌دار در ورودی‌های مذکور حل کرده‌اند. .

اسلاید 12: از همین رو، هشتی‌ها نیز، اگرچه شکل قاعده هر یک مربع و ایستاست، بیشتر به فضای عبوری ساده‌ای شباهت یافته است. جز پنجره‌های قسمتِ فوقانی ایوان‌گونه‌ها، که نمایی تخت دارد، همه عناصر بنا دارای قوس جناغی است. نما ترکیبی است از آجر، در دیوارها، و چوب، در سطح بزرگ در و پنجره‌ها. در لچکی‌ها و درون قوس‌ها، شیوه آجرچینی اندک تغییر و تنوعی یافته است. در وسطِ صحن، گودال یا پایانی هست که استفاده از چشمه‌ای را ممکن می‌سازد. آثاری از چهار باغچه بزرگ نیز در چهار طرف پایان دیده می‌شود که احتمالاً سطح وسیعی از صحن را می‌پوشانده است. در این صورت، این کاروان‌سرا، برخلافِ نوع کاروان‌سراها، صحنی سرسبز و خرم داشته است .

اسلاید 13:

اسلاید 14:

اسلاید 15:

اسلاید 16:

اسلاید 17:

اسلاید 18: دیتیل های اجرایی

اسلاید 19: جزییات اجر کاری و ظریف کاری ها

اسلاید 20:

اسلاید 21:

اسلاید 22:

اسلاید 23:

اسلاید 24:

اسلاید 25:

اسلاید 26: بررسی عوامل تخریبی

اسلاید 27: 1 – وجود نم و رطوبت در اکثر نقاط نمای بیرونی راهکار : مرمت شیروانی ها و آبچکان های موجود

اسلاید 28: 2 – تخریب تزیینات و ترمیم نادرست راهکار : تعمیر آجر نما ها به شکله اصلی و طراحی مناسب

اسلاید 29: 3 – تخریب کف سازی و فضای سبز راهکار : شناسایی نوع کفسازی و ترمیم از نو

اسلاید 30: 4 – ورود فناوری های جدید و نو به صورت غیر اصولی راهکار : از بین بردن انها و ورود انها به صورت اصولی و زیبا

اسلاید 31: 5 – از بین رفتن و نبود آثاری از حوض و چشمه مرکزی راهکار : شناسایی مکان دقیق آن و ترمیم آن

اسلاید 32: 6 – از بین رفتن درب و پنجره های قدیمی راهکار : شناسایی و ترمیم مجدد آن

اسلاید 33: 7 – تخریب فضا های داخلی و راه پله ها راهکار : ترمیم و نوسازی و تمیز کردن انها

اسلاید 34: مکان های تخریب شده در نمای ساختمان و قوس ها و اجر کاری ها

اسلاید 35: جدول بهگزینی

اسلاید 36: این بنا نسبت به موقعیت قرارگیری و زیبایی و قدمتی که دارد یکی از شاهکار های معماری ایران و همدان است و چون دارای اتاق ها و حجره های زیادی است پس از آن میتوان بعد از مرمت به عنوان بازارچه ای مورد استفاده قرار گیرد و از انبار بودن و تخریب ان جلوگیری کرد .

اسلاید 37: از اینکه این بنده حقیرو تا اینجا همراهی کردین کماله تشکرو دارم پایان