کرسی های آزاد اندیشی از منظر مقام معظم رهبری

صفحه 1:


صفحه 2:
بیانات در دیدار اعضای انجمن اهل قلم 07/11/1381 »اگر بخواهیم در زمینه‌ی گسترش و توسعه‌ی واقعی فرهنگ و اندیشه و علم حقیقتا کار کنیم» احتیاج داریم به این‌که از مواهب خدادادی و در درجه‌ی اول آزادانديشى استفاده 0 

صفحه 3:
؟ آزاداندیشی در جامعه‌ی ما يك شعار مظلوم است. تا گفته می‌شود ازاداندیشی. عده‌ای فوری خیال می‌کنند که بناست همه‌ی بنیانهای اصیل در هم شکسته شود. و آنها چون به آن بنیانها دلبسته‌اند. می تر سند. 

صفحه 4:
*عده‌ای دیگر هم تلقی می کنند که با آزاداندیشی باید این بنیانها شکسته شود. هر دو گروه به آزاداندیشی - که شرط لازم برای رشد فرهنگ و علم است - ظلم می‌کنند. 

صفحه 5:
" ما به آزاداندیشی احتیاج داريم. متأسفانه گذشته‌ی فرهنگ کشور ما فضا را براى اين آزاداندیشی بسیار تنگ کرده بود. 

صفحه 6:
‎٠‏ منظور از ترجمه فقط ترجمه‌ی کتاب نیست» بلکه ترجمه‌ی فرهنگ» ترجمه‌ی فکر» ترجمه‌ی نظریات بیگانه» آنها را به شکل وحی منزل تلقی کردن و در يك جایگاه ‏غیرقابل خدشه قرار دادن» بلایی بوده که در ‎glade‏ ما وحوه داشته است همان ‏ترجمه‌ها را تکرار کرده‌ایم؛ هر چه را که دیگران گفته‌اند تکرار کرده‌ايم و ‏دچار جمود شده‌ایم. 

صفحه 7:
۰ اگر بخواهیم رشد کنیم» بایستی بتوانیم در فضای لایتناهی فکر بال و پر بزنیم؛ باید حرکت کنیم. اگر بخواهیم در اقتصاد» فرهنگ» علوم انسانی» فلسفه و در همه‌ی زمینه‌های علمی و فرهنگی در چارچوب آن نظری که فردی در جایی گفته و يك عده طرفدار هم پیدا کرده و حالا» مترجمی آن را ترجمه کرده یا خود ما آن را یاد گرفته‌ایم؛ یعنی در چارچوب آن فکر به‌عنوان يك شیء مقدس غيرقابل دست زدن» حركت كنيم» اين آزاداندیشی نیست. بلکه دنباله‌ی «کاغذباد» شدن است. ما در مشهد به اين بادبادکها» کاغذباد می‌گوييم. خیال می‌کند در هوا پرواز می‌کند» اما دنباله‌ی کاغذباد است نخ آن هم دست یکی دیگر است. این کار آزاداندیشی نیست. 

صفحه 8:
۰ عده‌ای به نام آزاداندیشی مرز‌های فضیلت و حقیقت را لگدکوب کرده‌اند و به نام آزاداندیشی و نوآوری» همه‌ی اصول مقدس حقیقی را نادیده گرفته یا تحقیر و یا مسخره کرده‌اند. يك عده هم به‌صورت عکس‌العملی یا به‌خاطر مسائل دیگری که در ذهنشان بود» به پایه‌هایی چسبیدند که بايد بر روی آن پایه‌ها نوآوری می‌شد. 

صفحه 9:
* نبایستی به آنچه که گفته شده» اکتفا کرد و متحجر شد؛ یعنی تحجر در مقابل مرز شکنی و افراط در مقابل تفریط. همچنان که بعضی در محیط سیاسی» فاصله‌ی بين هرج و مرج و دیکتاتوری را اصلا قبول ندارند و معتقدن کج مها بايد هرج و مرج باشد يا ديكتاتورى! كأنه از اين دو خارج نيست. 

صفحه 10:
»در عرصهی فرهنگی هم همین‌طور: یا بايد هرج و مرج و کفرگویی و اهانت به همه‌ی مقدسات و ارزشهای مسلم و مستدل شود و يا باید ذهنها بسته شود و تاکسی حرف تازه‌ای زد» فورا همه او را هو کنند و علیه او جنجال نمایند! كأنه هيج حد وسطى بين اين دو وجود ندارد. 

صفحه 11:
»ما بايد آن حد وسط همان «امر بين الامرين» و تعادل را بيدا كنيم. البته اين هم از راه گفتگوی محترمانه» عاقلانه» منصفانه و با استدلال» عملی است. این كار هم بايد در حوزه و در زمینه‌ی مسائل حوزه» در زمینه‌ی فقه فلسفه» کلام و دیگر علوم رایج حوزه انجام كيرد و هم در دانشگاه, 

صفحه 12:
* آزاداندیشی غیر از بی‌بندوباری است. آزاداندیشی يك حرف و بی‌بندوباری يك حرف دیگر است. آزاداندیشی این است که شما در حرکت به سمت سرزمینهای ناشناخته‌ی معارف. خودتان را آزاد کنید. بروید. نیروها و آنرژیهایتان را به کار بیندازید و حر کت کنید. 

صفحه 13:
پاسخ به نامه جمعی از دانش آموختگان و پژوهشگران حوزه علمیه ۱۳۸۱/۱۱/۱۲۰ * فرزندان و برادران عزیز با همه مضمون نامه شما موافقم و از شما و همفکرانتان در حوزه و دانشگاه مي‌خواهم که اين ایده‌ها را تا لحظه عملي شدن و ثمر دادن؛ هر جند ذراز مذت. تعقيب_ ‎HS‏ نه مأيوس و 43 شتابزده. اما باید این راه را که راه شکوفاتی و خلاقیت است به هر قیمت پیمود. 

صفحه 14:
9 آري, نبايد از «آزادي» ترسید و از «مناظره» كريخت و «نقد و انتقاد» را به كالاي قاچاق و یا امري تشريفاتي, تبدیل کرد چنانچه نباید بجاي مناظره. به «جدال و مراع». گرفتار آمد 9 بجاي آزادي, به دام هتاكي و مسئولیت گريزي لغزید. آن روز که سهم «ازادي». سهم «اخلاق» و سهم «منطق». همه يكجا و در كنار یکدیگر اداء شود. 

صفحه 15:
* بي شك آزاديخواهي و مطالبه فرصتي براي اند يشيدن و براي بيان انديشه توأم با رعایت «ادب استفاده از آزادي». يك مطالبه اسلامي است و «آزادي تفکر قلم و بیان». نه يك شعار تبليغاتي بلکه از اهداف اصلي انقلاب اسلامي است. من عمیقا متأسفم كه برخي ميان مرداب «سکوت. و جمود» با گرداب «هرزه گوتي و کف رگوئي». طریق سومي نمي‌شناسند و گمان مي‌کنند که براي پرهیز از هر يك از اين دو. باید به دام دیگری افتاد. 

صفحه 16:
* حال آنکه انقلاب اسلامي آمد تا هم «فرهنگ خفقان و سرجنبانیدن و جمود» و هم «فرهنگ آزادي بي‌مهار و خودخواهانه غربي» را نقد و اصلاح کند و فضائي بسازد که در آن. « ازادي بیان». مقید به «منطق و اخلاق و حقوق معنوي و مادي دیگران» و نه به هیچ چیز ديگري . تبدیل به فرهنگ اجتماعي و حكومتي گردد و حریت و تعادل و عقلائیت و انصافه سکه رائج شود تا همه اندیشه‌ها در همه حوزه‌ها فعال و برانگیخته گر 2335 

صفحه 17:
* متأسفانه گروهي بدنبال سياست‌زدگي و گروهي بدنبال سياستزدائي, دائما تبدیل فضاي فرهنگي کشور را به سکوت مرداب گونه یا تلاطم گرداب‌وار: مي‌خواهند تا در این بلیشوء فقط صاحبان قدرت و ثروت و تریبون. بتوانند تأثیر گذار و جریان‌ساز باشند و سطح تفکر اجتماعي را پائین آورده و همه فرصت ملي را هدر دهند و اعصاب ملت را بفرسایند و درگيري‌هاي غلط و منحط قبيله‌اي یا فرهنگ فاسد بیگانه را رواج دهند. 

صفحه 18:
5 در نتیحه صاحبان خرد و احساس. ساکت و مسکوت بمانند و صاحبدلان و خردمندان؛ بركنار و در حاشیه مانده و منزوي, خسته و فراموش شوند. در چنین فضائی. جامعه به جلو نخواهد رفت و دعواهاء تكراري و ثابت و سطحي و نازل مي گردد. هیچ فكري توليد و حرف تازه‌اي گفته نمی‌شود. عده‌اي مدام خود ۳ تکرار می کنند و عده‌اي دیگر تنها غرب را ترجمه مي‌کنند و جامعه و حکومت نیز که تابع نخبگان خویش‌اند. دچار انفعال و عقبگرد مي‌شوند. 

صفحه 19:
* براي بيدار کردن عقل جمعي. چاره‌اي جز مشاویه و مناظره نیست و بدون فضاي انتقادي سالم و بدون آزادي بیان و گفتگوي آزاد با « ‎Cole‏ حکومت اسلامی» و «هدایت علماء و صاحبنظران». تولید علم و انديشه ديني و در نتیجه. تمدن‌سازي و جامعه‌پردازي: ناممکن با بسیار مشکل خواهد بود. 

صفحه 20:
* براي علاج بيماري‌ها و هتاكي‌ها و مهار هرج و مرج فرهنگي نیز بهترین راه. همین است که ازادي بیان در چارچوب قانون و تولید نظریه در چارچوب ‎«pul‏ حمایت و نهادینه شود. بنظر مي‌رسد که هر سه روش پيشنهادي شما يعني تشکیل 1 « کرسی‌های نظر به‌پردازی» 2( «كرسي‌هاي پاسخ به سوّالات و شبهات» و 3) ‎slaw S»‏ نقد و مناظره» . روشهائي عملي و معقول باشند 

صفحه 21:
*خوبست که حمایت و مدیریت شوند بنحوي که هر چه بیشتر. مجال علم. گسترش یافته و ‎Las‏ بر د کانداران و فر ببکاران و راهزنان راه علم و دین, تنگتر شود. 

صفحه 22:
*باید «تولید نظریه و فکر». تبدیل به يك ارزش عمومي در حوزه و دانشگاه شود و در قلمروهاي گوناگون عقل نظري و عملي از نظر به‌سازان: تقد بر بعمل اید و به نواوران» جایزه داده شود و سخنانشان شنیده شود تا دیگران نیز به خلاقیت و اجتهاد. 

صفحه 23:
*باید ایده‌ها در چارچوب منطق و اخلاق و در جهت رشد اسلامي با كد كر رقابت کند ز مصاف دهند تا جهان اسلام. اعاده هویت و عزت کند و ملت ایران به رتبه‌اي جهانی که استحقاق آن را داردبار © دكر دست يانذ. 

صفحه 24:
* من بر پیشنهاد شما مي‌افزايم که اين ایده چه در قالب «مناظره‌هاي قانونمند و توأم با امکان داوري» و با حضور «هيتت‌هاي داوري علمي» و چه در قالب تمهید «فرصت براي نظریه‌سازان» و سپس «نقد و بررسي» ایده آنان توسط نخبگان فن و در محضر وحدان علمي حوزه و دانشگاه. تنها محدود به برخي قلمروهاي فکر ديني یا علوم انساني و اجتماعي نیز نماند 

صفحه 25:
* بلکه در کلیه علوم و رشته‌هاي نظري و عملي ‎pole 9 LL pole >)‏ كاربردي و-) و در جهت حمایت از کاشفان و مخترعان و نظريهسازان در اين علوم و در فنون و صنایع نیز جنين فضائي يديد آید و البته براي ‎aoe ast‏ «علمي بودن» اين نظريات و مناظرات. يائين نيايد و يختهكوئي شود و سطح كفتكوها نازل و عوامانه و تبليغاتي نشود. بايد تمهيداتي انديشيد و قواعدي نوشت. 

صفحه 26:
* اینجانب با چنین طرحهائي همواره موافق بوده‌ام و از آن حمایت خواهم کرد و از شوراي محترم مدیریت حوزه علمیه قم مي‌خواهم تا با اطلاع و مساعدت «مراجع بزر گوار و محترم» و با همکاري و مشار کت «اساتید و محققین برجسته حوزه». براي بالند گي بیشتر فقه و اصول و فلسفه و كلام و تفسير و ساير موضوعات تحقیق و تاليف دينيء و نيز فعال كردن «نهضت ياسخ به سؤالات نظري و عملي جامعه». تدار ك چنین فرصتی را ببینند. 

صفحه 27:
* از شوراي محترم انقلاب فرهنگي و بویژه ریاست محترم آن نیز مي‌خواهم که اين ایده را در اولویت دستور کار شورا براي رشد کلیه علوم دانشگاهي 9 نقد متون ترجمه‌اي و آغاز «دوران خلاقیت و تولید» در عرصه علوم و فنون و صنایع و بویژه رشته‌هاي زمینه براي اینکار بزرگ بتدریج فراهم گردد و دانشكاههاي ما بار ديكر در صف مقدم تمدن‌سازي اسلامي و رشد علوم و توليد فناوري و فرهنكء قرار كيرند. 

صفحه 28:
* بي‌شك هر دو نهاد از طرحهاي پيشنهادي فضلاء دانشگاهي 9 حوزوي و از حمله طرح شماء استفاده خواهند کرد فا باارخایت ‎dah‏ حوانت مسلة: جنبش « پاسخ به سوّالات» ء «مناظرات علمي» و «نظریه پردازي روشمند» را در کلیه قلمروهاي علمي حوزه و دانشگاه, نهادینه و تشویق کنند. امیدوارم که مراحل اجراء این لیده. دچار فرسایش اداری نشده و تا پیش از بيست و پنجمین سالگرد انقلاب. نخستین ثمرات مهم آن آشکار شده باشد. 

صفحه 29:
متن نامه جمعي از دانش آموختگان و پژوهشگران حوزه علمیه 13/11/1381 8 سخنان مكرر حضرتعالي و بویژه بیانات ارزشمند كنا ‎ed eles‏ مد را من کم موز 1 در تشویق به نیضت علمي و آزادانديشي, يك فراخوان تاريخي است که اگر بدرستي از سوي نخبگان و متصدیان فرهنگ کشور, در ك و تعقیب گردد. نقطه عطفی در حیات انقلاب بوده و اگر بي‌پاسخ بماند. علامت سوّال و تعجب بر 

صفحه 30:
* شخص حضر تعالي از سالهاي پیش از انقلاب تا هم اكنون: بارها و بارها تحول حساب شده در حوزه. اجتهاد ديني و نوانديشي علميء: جنبش نرمافزاري براي تولید انبوه غلم در حوزه 9 دانشكاه را جزء آرمانهاي اصلی انقلاب ‎ae‏ و بارها به آزادانديشي توم با كفتكوي توأم با اخلاق. دعوت 

صفحه 31:
oe ‏ل‎ ل ل ت ا «كرسيهاي آزاد علمي» با حضور هيئتهاي منصفه علمي و تخصصي و در محضر وجدان عمومي دانشگاه شاهد ‎a pee‏ 0 رواج بآزار 2 

صفحه 32:
۱-۳۰۵ در دیدار جمعی از اعضای تشکلها» کانونها» نشریات» هیأتهای مذهبی و شماری از نخبگان دانشجویی 

صفحه 33:
* من سخواهم غالب يا بيش از غالب بدنه دانشجويى کشور. مجموعهای متعهّد و دارای احساس مسوولیت نسبت به آرمانهای دانشجویی باشند. یکی از این آرمانها مسأّله علم است؛ دومی عدالتخواهی است و ارمان سوم آزاداندیشی و آزادیخواهی است. 

صفحه 34:
* آزادیخواهی نباید فقط منحصر در معنای محدود سیاسی تلقی 9 معنا شود. در آزادیهای سیاسی. آزادیهای اجتماعی از بخشهای مهم ازادیهای بشری است. ما خودمان کتکخورده و زندان رفته اين آزادیها هستیم و معنی آزادی سیاسی را سفهمیم. 

صفحه 35:
* با منطقی که من مىگویم. آزاداندیشی را عمیقتر معنا کنیم تا اینجا هم اثر خودش را ببخشد. آزاداندیشی یعنی آزادانه فکر کردن؛ آزادانه تصمیم گرفتن؛ ترجمهای. تقلیدی و بر اثر تلقین دنبال بلند گوهای تبلیغاتی غرب حرکت نکردن. لذا شامل علم. معرفت. مشی سیاسی, شعارها و واژهها و خواستههای متعارف سیاسی و اجتماعی هم مسشود. 

صفحه 36:
*اگر امروز غرب مسگوید ‎owl Koo‏ ما بايد فكر كنيم - آزادفكرى يعنى اين - ببينيم آیا همینکه او سگوید درست است و دمکراسی بهصورت مطلق ارزش است. یا نه قابل خدشه است؟ 

صفحه 37:
*یکی از کارهای بسیار مهمی که مورد اشاره بعضی از دوستان هم بود. اين است که شما مستوانيد در سه زمينه علم. عدالتخواهى و ازادانديشى كار 

صفحه 38:
بیانات در اجتماع زاثران و مجاوران حرم مطهر رضوی 1/1/1383 

صفحه 39:


صفحه 40:
بیانات در دیدار رئیس و مدیران سازمان صدا و سیما 11/09/1383 *خط تولید علم و فکر و نظریه را برنامه‌ر یزی‌شده دنبال کنید؛ به بحثهای منطقی و مفید دامن " بزنید؛ کرسی‌های نوآوری را تلویزیونی کنید و چهره‌های علمی نواور خوب را مطرح نمایید. 

صفحه 41:
بیانات در اجتماع زاثران و مجاوران حرم مطهر رضوی 1/1/1384 

صفحه 42:
* این شعلرها در واقع مطالبات ملت از ما مسؤولان است. أكر نهضت عدالتخواهی توليد علم بهعنوان يك جنبش عمومى مطرح مشود. یا اگر نهضت آزاداندیشی مطرح مشود. برای اين است که همهی مسوولان و همهی احاد ملت احساس کنند که در این جهت مسؤوليت دارند. كشور به اين شعارها نیاز دارد. 

صفحه 43:
19/2/1384 

صفحه 44:
‎diws sch °‏ کسانی هستند که توسعه و رشد و پیشرفت علم و میدان رقابت و آزاداندیشی و امثال اینها را سخواهند. اما راه آن را در تقلید مطلق از الگوهای غرب جستجو مىکنند؛ فکر ‏مکنند «ره چنان رو که رهروان رفتند». رهروان چه کسانی هستند؟ فعلاً اقلیتی در دنیای امروز. که عبار تند از کشورهای غرپی؛ شامل اروپا و کشور ایالات متحدهی امریکا و ‏بعضی از کشورهای پیشرفتهی دیگر. 

صفحه 45:
بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار دانشجویان بسیجی 5/3/1384 * برای رسیدن به هر آرزوی بزرگ و هر هدف والایی. سازو کاری وجود دارد؛ این سازو کار را باید جوان هوشمند فرزانهی دانشجو پیدا کند. بحث جنبش نرمافزاری از همین قبیل است؛ بحث آزاداندیشی از همین قبیل است؛ بحثهای گوناگونی که در زمینههای مختلف اجتماعی مىشود. از همین قبیل است. 

صفحه 46:
بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامى در ديدار رئيس جمهور و هیأت وزیران 8/6/1384 * وظیفهی حتمی دیگر دولت اسلامی. گسترش علم 9 دانایی است؛ جون دولت اسلامی بدون گسترش علم و دانایی به جایی نخواهد رسید. گسترش آزاداندیشی هم مهم است. واقعاً انسانها باید بتوانند در يك فضای آزاد فکر کنند. آزادی بیان تلبعی از آزادی فکر است. وقتی آزادی فکر بود. بهطور طبیعی آزادی بیان هم هست. 

صفحه 47:
*عمده, آزادی فکر است که انسانها بتوانند آزاد بیندیشند. در غير فضاى آزاد فکری. امکان رشد وجود ندارد. برای فكر. برای علم. برای میدانهای عظیم پیشرفت بشری اصلا جایی وجود نخواهد داشت. ما در مباحث کلامی و مباحث فلسفی هرچه پیشرفت داشتیم. در سایهی مباحثه و جدل و بحث و وجود معارض .مه داشتیم. 

صفحه 48:
بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار * برخی از حرفها جایش در منبرهای عمومی نیست؛ جایش در مباحث تخصصی است. بله, چند نفر فقیه پنشینند. چند نفر حقوقدان بنشینند. چند نفر فیلسوف پنشینند. چند نفر جامعهشناس بنشینند دربارهی اساسترین مسائل و دربارهی اصل توحید با هم بحث کنند؛ یکی رد کند. یکی قبول کند. یکی استدلال کند؛ بعد هم پخش بشود و جلوی چشم مردم قرار بگیرد؛ اما در محافل تخصصی این کار باید انجام بگیرد. 

صفحه 49:
* دربارهی بینات انقلاب هم همینطور است؛ دربارهی مسائل اساسی نظام جمهوری اسلامی هم همینطور است؛ در مجالس تخصصی بحث انجام بگیرد. این نهضت آزادفکری که ما مطرح کردیم. برای همین است. البته دانشگاهها و حوزهها اول حر کت خوبی از خود نشان دادند و تجاوب کردند؛ لیکن عملا من در صحنه چیزی مشاهده نسکنم. محافل علمی راه بیندازند و بحث کنند؛ 

صفحه 50:
* اما اگر قرار شد يك نفر اغواگرانه مطلبی را که در حوزهی تخصصی باید به بحث و جدل و استدلال طرفینی گذاشته شود. برای عامهی مردم بیان کند. اين آزادی بیان نیست. البته اينها اختلافات فکری و سیاسی و اختلاف و شکاف بین ار کان حاکمیت نظام ات که شواند 4 کشنکش ترس جند سال تلاش داشتند این کار را بکنند؛ يعنى بين ار کان حاکمیت اختلاف بیندازند. 

صفحه 51:
ديدار با دانشجويان ما ‎٠‏ مستلدى آزادانديشىاى كه ما كفتيم» ناظر به اين است. بايد راه آزاد انديشى و نوآوری و تحول را باز گذاشت. منتها آن را مدیریت کرد تا به ساختارشکنی و شالودهشکنی و بر هم زدن پایه‌های هویت ملى نينجامد. اين کار» مدیریت صحیح لازم دارد. 

صفحه 52:
جه كسى بايد مديريت كند؟ نكاهها فورا مىرود به سمت دولت و وزارت علوم و...؛ نه» مدیریتش با نخبگان است؛ با خود شماست؛ با اساتید فعال» دانشجوی فعال و 

صفحه 53:
* حواستان جمع باشد! دنبال حرف نو و بيدا كردن حرف نو حركت كنيد؛ اما مراقب باشيد كه اين حرف نو در كدام جهت دارد حركت مىكند؛ در جهت تخريب يا در جهت ترميم و تكميل؛ اينها با هم تفاوت دارد. اين وظيفهاى است به عهده‌ی خود شماها. 

صفحه 54:
* گمان نکنید که نهضت آزاداندیشی و حرکت تحول و شجاعت در کارهای دانشجو هستید با محفق هستید يا استاد هستید. مسئولان دولتی یا بنده بياييم انجام بدهيم؛ نه اين كار را خوب است بكنيم. 

صفحه 55:
* نهضت نرم‌افزاری و جنبش نرم‌افزاری و نهضت تولید علم را ما مطرح کردیم؛ الان حدود ده سال می‌گذرد و امروز يك غوغايى راه افتاده است. جه كسى اين راراه انداخته؟ من كه يك كلمه بيشتر نكفتم. اين كار را شما كرديد؛ محقق ماء جرا ما شتا هاة تخول ]ز اين كين است. 

صفحه 56:
»وظیفه‌ی نخبگان فکری و فرهنگی جامعه و حوزه و دانشگاه» مدیریت اين تحول است. نه بايد تحولات را سرکوب کرد نه بايد تسليم هر تحولى شد. خوبء اين تحول براى جيست؟ براى بيشرفت. بيشرفت جيست؟ بايد آن را معنا كنيم. 

صفحه 57:
بیانات رهیر معظم انقلاب در دیدار جمعی از اساتید. فضلاء مبّغان و پژوهشگران حوزههای علمیه کشور 08/09/1386 یکی از موضوعاتی که حتماً لازم است من عرض بکنم. مسئلهی آزاداندیشی است که در بعضی از صحبتهای آقایان بود. جرا اين كرسيهاى آزاداندیشی در قم تشکیل نمیشود؟ چه اشکالی- دارد؟ حوزههای علمیهی ماء هميشه مر كز و مهد ازاداندیشی علمی بوده و هنوز که هنوز است. ما افتخار میکنیم و نظیرش را نداریم در حوزههای درسی غیر حوزهی علمیه . 

صفحه 58:
* مسئلهی تکفیر و رمی و اين حرفها را بایستی از حوزه ورانداخت؛ آن هم در داخل حوزه نسبت به علمای برجسته و بزرگ؛ يك گوشهای از حرفشان با نظر بندهی حقیر مخالف است. بنده دهن باز كنم رمی کنم؛ نمیشود اینجوری, این را باید از خود داخل طلبهها شروع کنید. این يك چیزی است که جز از طریق خود طلبهها و تشکیل کرسیهای مباحثه و عناظره و همان نهضت آزادفکری و آزاذاندیشی كه عرض کردیم. ممکن نیست. این را عرف کنید در حوزهی علمیه؛ در مجلات. در نوشتهها گفته شود. 

صفحه 59:
ابلاغ سياستهاي كلي برنامه پنجم توسط 5 9 تحول و ارتقاء علوم انسانی با: تقویت جایگاه 9 منزلت اين علوم. جذب افراد مستعد و با انگیزه. اصلاح و بازنگری در متون و برنامهها و روشهای آموزشی. ارتقاء کمی و کیفی مراکز و فعالیتهای پژوهشی و ترویچج 

صفحه 60:
8/6/1388 

صفحه 61:
بیانات در دیدار جمعی از نخیگان ‎(ee‏ ‏کشور 6/8/1388 ؟ تبلیغات انتخاباتی مثلا باید يك ماه يا بیست اروز بل ا برو ا ا م بگیرد؛ اما از بيش از عيد نوروز تبليغات انتخاباتى شروع 3 همین تلویز نی هم که رد اتاد بتي .وستان است. متاسفانه منعكس 5 موافی هم نبودف ابن رانهم شما شيال تكنيد كه حالا بنده جون رئيس صدا و سیما را انتخاب میکنم. همه‌ی برنامه‌های صدا و سیما را می‌آورند. دانه دانه بنده نگاه کنم. امضاء کنم. 

صفحه 62:
* نخیر. از حلي از برد مها ‎oe teal‏ راضی هم نیستم ؛ از جمله, از همین من راضی تبودم که ات ند ماه قبل از انتخابات - انتخابات بيست و دوم خرداد بود - از ماه اسفند. بلکه زودتر از اسفند. بعضى از سفرهای تبلیغاتی و حرفهاتی که زده شد و تظاهراتی که ميشد و مجادلاتي که انجام میگرفت. از تلویزیون پخش شود. که متاسفانه تو تلویزیون پخش شد؛ به خاطر همین که یعنی ما آزاداند یشیم! اینها توهم است؛ اين جنجال آفر ینی در داخل کشور است. 

صفحه 63:
* جنجال فثکری غير از مباحثات صحیح است. بنده كفتم كرسى آزادفكرى را در دانشگاه‌ها به وجود بیاورید. خوب. شما جوانها چرا به وجود نیاوردید؟ شما کرسی آزادفکری سیاسی را؛ کرسی آزاد فکری معرفتی را تو همین دانشگاه تهران. تو همین دانشگاه شر یف تو همین دانشگاه امیر کبیر به وجود بیاورید چند نفر دانشجو بروند. آنجا حرفشان را بزنند. حرف همدیگر را نقد کنند. با همدیگر مجادله کنند. حق, آنجا خودش را نمایان خواهد کرد. 

صفحه 64:
*حق اینجوری نمایان نمیشود که کسی يك انتقادی را پرتاب بکند. اینجوری که حق درست فهمیده نمیشود. ایجاد فضای آشفته‌ی ذهنی با لفاظی‌ها هیچ کمکی به پیشرفت کشور نمیکند. شما تجربدى اين يدر ييرتان را در اين زمیته داشته ناشید آنى كه ‎CLS‏ ‏ميكند به پیشرفت کشور. ازادی واقعی فکرهاست؛ یعنی آزادانه فکر کردن." ازادانه مطرح کردن.: 

صفحه 65:
* از هو و جنجال نترسیدن, به تشویق و تحریض اين و آن هم نكاه نكردن. يك وقت شما يلد حرفی میزنید. ناگهان می‌بینید همه‌ی ناظران سیاسی جهان که وجودشان انباشته‌ی از پلیدی و خبائت. است. برای شما کف میزنند. به این تشویق نشوید. به قول رائج بین جوانها. جوگیر نشوید. بحث درست بکنید. بحث منطقی بکنید. سخنی را بشنوید. سخنی را بگوئید؛ بعد بنشینید فکر کنید. این همان دستور قر آن است. 

صفحه 66:
* «فبشّر عباد. لین بستمعون القول فیتبعون احسنه».سخن را باید شنفت؛ بهترین را انتخاب کرد. ‎Glas Vo‏ جنجال درست کردن» همین میشود که دیدید. جنجال قبل از انتخابات. بعد از انتخابات. آنعکاسش ميشود این؛ بخصوص وقتی دست بیگانه هم دخالت. دارد. 

صفحه 67:
7/8/1388 

صفحه 68:
*آزاد اندیشی واقعی با اقداماتی مانند ایجاد کرسی های آزاد فکری _ سیاسی و معرفتی در دانشگاه ها وبحث منطقی دانشجویان ‎Gly‏ درک حق و حقیقت محقق می شود. 

صفحه 69:
*اگر غير از اين شد بايد منتظر حوادث و اشفتكى ها بود همانگونه که جنجال قبل از اتتخابات به جنجال بعد از انتخابات منجر شد بخصوص وقتی که دست بیگانه هم در مسائل دخالت کرد. 

صفحه 70:
بیانات در اجتماع زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی 1/1/1389 * یکی از مسائل مهم که همت مضاعف و کار مضاعف میطلبد. مسئله‌ی تولید فکر است: کتابخوانی, افزایش معلومات عمومی در زمینه‌های گوناگون. این کرسی‌های آزاداندیشی که ما عرض کردیم. پيشنهاد کردیم در دانشگله‌ها و در حوزه‌ها به راه بیفتد. میتواند يك جریلن سیال فکری بسیار بلارزشی را در جامعه به راه بیندازد. 

صفحه 71:
كرسي هاي مورد نظر مقام معظم رهبري *«کرسی‌های نظر به‌پردازی» *«کرسی‌های پاسخ به سوّالات و شبهات» *«کرسی‌های نقد و مناظره» * کرسی‌های نوآوری * کرسی های آزاد فکری _ سیاسی و معرفتی * «كرسي‌هاي آزاد علمي» با حضور هيئت‌هاي منصفه علمي و تخصصي 

صفحه 72:
ساير کلید واژه هاي مقام معظم رهبري * «نهضت پاسخ به سوّالات نظري و عملي جامعه» * نهضت آزاداند يشى ‎٠‏ نهضت آزادفكرى ‏* « پاسخ به سوّالات». ‏* «مناظرات علمي» ‏* و «نظریه‌پردازی روشمند» 

صفحه 73:
* «مناظره‌هاي قانونمند و توأم با امکان داوري» * «هيئت‌هاي داوري علمي» * «فرصت براي نظریه‌سازان» ‎diy °‏ وبررسي» * «طرح منطقي ایده‌ها ». » رواج بازار «نظر يه‌پردازي و نوآوري روشمند» * «مناظره‌هاي علمي و قانونمند و نتیجه بخش و فارغ از غوغاسالاري» * «نهادسازي براي اجابت پرسشهاي جدید» و در نتیجه. «تولید نرم‌افزار علمي و ديني» * ترویج نظریهپردازی, نقد و آزاداندیشی 

صفحه 74:
سیر تاريخي طرح كرسي آزادانديشي از سوي مقام معظم رهبري (1-۹ 111 (۱-۱-۵ ALUKA vay ‏كنا‎ ‎Vee ۸۱۱۱۳۸۸ ۱۹۳۸۶ el ‏ی‎ ۱۳۱۱۳۸۹ ALVAYAL 

صفحه 75:
مخاطبین فرمایشات مقام معظم رهبري جمعي از دانش آموختگان و پژوهشگران حوزه علمیه بیانات رهبرمعظم انقلاب در دیدار اعضا تشکل ها و نخبگان دانشجویی صحن جامع رضوي حرم مطهر بیانات در دیدار رئیس و مدیران سازمان صدا و سیما صحن جامع رضوي حرم مطهر دانشجویان و اساتید دانشگاه هاي کرمان بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار دانشجویان بسیجی ات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار رئیس جمهور و هیأت وزیران پیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار کار گزاران نظام جمعی از اعضای تشکلها. کانونها. نشریات. هیٌتهای مذهبی و شماری از نخبگان دانشجویی بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار جمعی از اساتید. فضلاء مبلَغان و پژوهشگران حوزههای علمیه کشور ابلاغ سياستهاي كلي برنامه پنجم توسط مقام معظم رهبري اساتید دانشگاه ها جمعي از نخبگان علمي کشور ات در اجتماع زاثران و مجاوران حرم مطهر رضوی 

صفحه 76:
فراواني مخاطبین دانشجویان 4 مورد حوزه علمیه 2 مورد اساتید دانشگاه 2 مورد نخبگان 2 مورد رئیس جمهور و هیأت وزیرانو کار گزاران نظام 2 مورد اجتماع زائران, و مجاوران حرم مطهر رضوی 3 مورد سياستهاي ‎IS‏ برنامه ‎pry‏ 1 مورد رئيس و مديران سازمان صدا و سیما 1 مورد 

بيانات در ديدار اعضاى انجمن اهل قلم 07/11/1381 • اگر بخواهيم در زمينه‌ى گسترش و توسعه‌ى واقعى فرهنگ و انديشه و علم حقيقتا كار كنيم ،احتياج داريم به اين‌كه از مواهب خدادادى و در درجه‌ى اول آزادانديشى استفاده كنيم. • آزادانديشى در جامعه‌ى ما يك شعار مظلوم است .تا گفته مى‌شود عدهاى فورى خيال آزادانديشى‌ ، مىكنند كه بناست همه‌ى بنيانهاى ‌ اصيل در هم شكسته شود ،و آنها چون به آن بنيانها دلبسته‌اند، مىترسند. ‌ عدهاى ديگر هم تلقى مى‌كنند • ‌ كه با آزادانديشى بايد اين بنيانها شكسته شود .هر دو گروه به آزادانديشى -كه شرط الزم براى رشد فرهنگ و علم است -ظلم مى‌كنند. • ما به آزادانديشى احتياج داريم .متأسفانه گذشته‌ى فرهنگ كشور ما فضا را براى اين آزادانديشى بسيار تنگ كرده بود. • منظور از ترجمه فقط ترجمه‌ى كتاب نيست، بلكه ترجمه‌ى فرهنگ ،ترجمه‌ى فكر ،ترجمه‌ى نظريات بيگانه ،آنها را به شكل وحى منزل تلقى كردن و در يك جايگاه غيرقابل خدشه قرار دادن ،باليى بوده كه در جامعه‌ى ما وجود داشته است .همان ترجمه‌ها را تكرار كرده‌ايم؛ هر چه را كه ديگران گفته‌اند ،تكرار كرده‌ايم و دچار جمود شده‌ايم. • اگر بخواهيم رشد كنيم ،بايستى بتوانيم در فضاى اليتناهى فكر بال و پر بزنيم؛ بايد حركت كنيم .اگر بخواهيم در اقتصاد ،فرهنگ ،علوم انسانى ،فلسفه و در همه‌ى زمينه‌هاى علمى و فرهنگى در چارچوب آن نظرى كه فردى در جايى گفته و يك عده طرفدار هم پيدا كرده و حاال ،مترجمى آن را ترجمه كرده يا خود ما آن را ياد گرفته‌ايم؛ يعنى در چارچوب آن فكر به‌عنوان يك شى‌ء مقدس غيرقابل دست زدن ،حركت كنيم ،اين آزادانديشى نيست ،بلكه دنباله‌ى «كاغذباد» شدن است .ما در مشهد به اين بادبادكها ،كاغذباد مى‌گوييم .خيال مى‌كند در هوا پرواز مى‌كند ،اما دنباله‌ى كاغذباد است ،نخ آن هم دست يكى ديگر است .اين كار آزادانديشى نيست. • عده‌اى به نام آزادانديشى مرزهاى فضيلت و حقيقت را لگدكوب كرده‌اند و به نام آزادانديشى و نوآورى ،همه‌ى اصول مقدس حقيقى را ناديده گرفته يا تحقير و يا مسخره كرده‌اند .يك عده هم به‌صورت عكس‌العملى يا به‌خاطر مسائل ديگرى كه در ذهنشان بود ،به پايه‌هايى چسبيدند كه بايد بر روى آن پايه‌ها نوآورى مى‌شد. • نبايستى به آنچه كه گفته شده ،اكتفا كرد و متحجر شد؛ يعنى تحجر در مقابل مرز شكنى و افراط در مقابل تفريط .همچنان كه بعضى در محيط سياسى ،فاصله‌ى بين هرج و مرج و ديكتاتورى را اصال قبول ندارند و معتقدند كه در جامعه يا بايد هرج و مرج باشد يا ديكتاتورى! كأنه از اين دو خارج نيست. • در عرصه‌ى فرهنگى هم همين‌طور :يا بايد هرج و مرج و كفرگويى و اهانت به همه‌ى مقدسات و ارزشهاى مسلم و مستدل شود و يا بايد ذهنها بسته شود و تاكسى حرف تازه‌اى زد ،فورا همه او را هو كنند و عليه او جنجال نمايند! كأنه هيچ حد وسطى بين اين دو وجود ندارد. • ما بايد آن حد وسط ،همان «امر بين االمرين» و تعادل را پيدا كنيم .البته اين هم از راه گفتگوى محترمانه ،عاقالنه، منصفانه و با استدالل ،عملى است .اين كار هم بايد در حوزه و در زمينه‌ى مسائل حوزه ،در زمينه‌ى فقه ،فلسفه ،كالم و ديگر علوم رايج حوزه انجام گيرد و هم در دانشگاه. • آزادانديشى غير از بى‌بندوبارى است. آزادانديشى يك حرف و بى‌بندوبارى يك حرف ديگر است .آزادانديشى اين است كه شما در حركت به سمت سرزمينهاى ناشناختهى معارف ،خودتان را آزاد كنيد، ‌ برويد ،نيروها و انرژيهايتان را به‌كار بيندازيد و حركت كنيد. پاسخ‌ به‌ نامه‌ جمعي‌ از دانش‌آموختگان‌ و حوزه علميه ۱۳۸۱/۱۱/۱۶ ‌ پژوهشگران‌ • برادران عزيز ‌ فرزندان و ‌ نامه شما موافقم‌ و از شما و مضمون ‌ ‌ همه با ‌ كه خواهم ‌ ‌ مي حوزه و دانشگاه‌ ‌ ‌ همفكرانتان در ‌ دادن، ‌ شدن و ثمر ‌ عملي ‌ لحظه ‌ ايدهها را تا اين ‌ ‌ مأيوس و ‌ تعقيب كنيد‌ . نه ‌ مدت، ‌ هر چند دراز شكوفائي ‌ راه كه ‌ راه را ‌ اين ‌ شتابزده ،اما بايد ‌ ‌ ‌ نه قيمت پيمود. ‌ به هر است ‌ ‌ خالقيت ‌ و • آري‌ ،نبايد از «آزادي‌» ترسيد و از «مناظره‌» گريخت‌ و «نقد و انتقاد» را به‌ كاالي‌ قاچاق‌ و يا امري‌ تشريفاتي‌ ،تبديل‌ كرد چنانچه‌ نبايد مناظره ،به‌ «جدال‌ و مراء» ،گرفتار آمد ‌ بجاي‌ و بجاي‌ آزادي‌ ،به‌ دام‌ هتاكي‌ و مسئوليت‌ گريزي‌ لغزيد .آن‌ روز كه‌ سهم‌ «آزادي‌»، «منطق» ،همه‌ يكجا و در ‌ سهم‌ «اخالق‌» و سهم‌ كنار يكديگر اداء شود. فرصتي براي‌ ‌ شك آزاديخواهي‌ و مطالبه‌ بي ‌ • ‌ انديشه توأم‌ با رعايت‌ ‌ انديشيدن‌ و براي‌ بيان‌ استفاده از آزادي‌» ،يك‌ مطالبه‌ اسالمي‌ ‌ «ادب‌ است‌ و «آزادي‌ تفكر ،قلم‌ و بيان‌» ،نه‌ يك‌ شعار تبليغاتي‌ بلكه‌ از اهداف‌ اصلي‌ انقالب‌ اسالمي‌ است‌ .من‌ عميقا متأسفم‌ كه‌ برخي‌ ميان‌ مرداب‌ «سكوت‌ و جمود» با گرداب‌ «هرزه‌گوئي‌ و نميشناسند و گمان‌ سومي ‌ ‌ كفرگوئي‌» ،طريق‌ مي‌كنند كه‌ براي‌ پرهيز از هر يك‌ از اين‌ دو ،بايد دام ديگري‌ افتاد. به ‌ ‌ «فرهنگ خفقان‌ ‌ اسالمي آمد تا هم‌ ‌ ‌ انقالب حال ‌ آنكه • ‌ ‌ آزادي ‌ «فرهنگ هم و سرجنبانيدن‌ و جمود» و ‌ غربي» را نقد و اصالح‌ كند و ‌ بيمهار و خودخواهانه‌ ‌ به بيان» ،مقيد ‌ آزادي ‌ ‌ فضائي بسازد كه‌ در آن‌« ، ‌ معنوي و مادي‌ ديگران‌» و ‌ «منطق‌ و اخالق‌ و حقوق‌ اجتماعي و ‌ ‌ فرهنگ به هيچ‌ چيز ديگري‌ ،تبديل‌ ‌ به نه ‌ ‌ حكومتي گردد و حريت‌ و تعادل‌ و عقالنيت‌ و ‌ انديشهها در همه‌ ‌ انصاف‌ ،سكه‌ رائج‌ شود تا همه‌ حوزهها فعال‌ و برانگيخته‌ گردند. ‌ ‌ گروهي گروهي بدنبال‌ سياست‌زدگي‌ و ‌ • متأسفانه‌ بدنبال‌ سياست‌زدائي‌ ،دائما تبديل‌ فضاي‌ فرهنگي‌ گونه يا تالطم‌ كشور را به‌ سكوت‌ مرداب‌ ‌ گرداب‌وار ،مي‌خواهند تا در اين‌ بلبشو ،فقط صاحبان قدرت‌ و ثروت‌ و تريبون‌ ،بتوانند ‌ تأثيرگذار و جريان‌ساز باشند و سطح‌ تفكر ملي را هدر اجتماعي‌ را پائين‌ آورده‌ و همه‌ فرصت‌ ‌ درگيريهاي‌ ‌ دهند و اعصاب‌ ملت‌ را بفرسايند و غلط و منحط قبيله‌اي‌ يا فرهنگ‌ فاسد بيگانه‌ را رواج‌ دهند. ساكت و ‌ صاحبان خرد و احساس‌، ‌ نتيجه ‌ • در صاحبدالن و خردمندان‌ ،بركنار ‌ مسكوت بمانند و ‌ و در حاشيه‌ مانده‌ و منزوي‌ ،خسته‌ و فراموش‌ به جلو نخواهد فضائي ،جامعه‌ ‌ ‌ شوند .در چنين‌ ثابت و سطحي‌ و نازل‌ ‌ رفت و دعواها ،تكراري‌ و ‌ اي ‌ گفته فكري توليد و حرف‌ تازه‌ ‌ ‌ ميگردد ،هيچ‌ ‌ ميكنند و مدام خود را تكرار ‌ اي ‌ عده ‌ نميشود‌ ، ‌ جامعه ‌ ميكنند و غرب را ترجمه‌ ‌ ‌ اي ديگر تنها عده ‌ ‌ خويشاند ،دچار ‌ نخبگان ‌ تابع كه ‌ حكومت نيز ‌ ‌ و ميشوند. انفعال و عقبگرد ‌ ‌ عقل جمعي‌ ،چاره‌اي‌ • براي‌ بيدار كردن‌ ‌ جز مشاوره‌ و مناظره‌ نيست‌ و بدون‌ فضاي‌ انتقادي‌ سالم‌ و بدون‌ آزادي‌ بيان‌ ‌ حكومت ‌ حمايت و گفتگوي‌ آزاد با « اسالمي‌» و «هدايت‌ علماء و صاحبنظران‌» ،توليد علم‌ و انديشه‌ ديني‌ و در نتيجه‌ ،تمدن‌سازي‌ و جامعه‌پردازي‌، ناممكن‌ يا بسيار مشكل‌ خواهد بود. • مرج هتاكيها و مهار هرج‌ و ‌ ‌ بيماريها و ‌ ‌ عالج براي ‌ بيان آزادي ‌ ‌ است ‌ كه ‌ همين ‌ راه، بهترين ‌ ‌ فرهنگي نيز ‌ چارچوب ‌ نظريه در ‌ قانون و توليد ‌ چارچوب ‌ در كه هر ميرسد ‌ نهادينه شود .بنظر ‌ ‌ حمايت و ‌ اسالم، ‌ تشكيل ‌ يعني پيشنهادي شما ‌ ‌ روش ‌ سه ‌ پردازي» )2 ‌ ‌ نظريه كرسي ‌ هاي ‌ « )1 شبهات» و )3 ‌ سؤاالت و ‌ به پاسخ ‌ ‌ هاي «كرسي ‌ ‌ هاي نقد و مناظره‌» ،روشهائي‌ كرسي ‌ ‌ « عملي و معقول‌ باشند ‌ • خوبست‌ كه‌ حمايت‌ و مديريت‌ شوند بنحوي‌ كه‌ هر چه‌ بيشتر، مجال‌ علم‌ ،گسترش‌ يافته‌ و فضا بر دكانداران‌ و فريبكاران‌ راه علم‌ و دين‌، و راهزنان‌ ‌ تنگ‌تر شود. • بايد «توليد نظريه‌ و فكر» ،تبديل‌ به‌ عمومي در حوزه‌ و دانشگاه‌ ‌ ‌ ارزش يك ‌ عقل گوناگون ‌ ‌ شود و در قلمروهاي‌ سازان ،تقدير ‌ نظري و عملي‌ ،از نظريه‌ ‌ نوآوران ،جايزه‌ ‌ داده ‌ بعمل آيد و ‌ به ‌ شود و سخنانشان‌ شنيده‌ شود تا خالقيت و اجتهاد، ‌ ديگران نيز به‌ ‌ تشويق شوند. ‌ منطق و ‌ چارچوب ‌ ايدهها در • بايد ‌ اسالمي با ‌ جهت رشد ‌ اخالق و در ‌ مصاف دهند تا ‌ رقابت كنند و ‌ يكديگر عزت كند ‌ هويت و ‌ اعاده ‌ اسالم، ‌ جهان ‌ كه جهاني ‌ ‌ اي رتبه ‌ به ‌ ايران ‌ ‌ ملت و ‌ دست ‌ آن را دارد بار ديگر استحقاق ‌ ‌ يابد. اين ايده‌ كه ‌ افزايم ‌ ‌ من بر پيشنهاد شما مي‌ • ‌ هاي قانونمند و توأم‌ با «مناظره ‌ ‌ چه در قالب‌ ‌ داوري» و با حضور «هيئت‌ ‌ هاي ‌ امكان‌ علمي» و چه‌ در قالب‌ تمهيد ‌ ‌ داوري سازان» و سپس‌ «نقد و ‌ ‌ نظريه براي «فرصت ‌ ‌ فن و در آنان توسط نخبگان‌ ‌ ايده ‌ بررسي» ‌ ‌ دانشگاه ،تنها ‌ حوزه و ‌ ‌ علمي محضر وجدان‌ قلمروهاي فكر ديني‌ يا ‌ ‌ برخي محدود به‌ انساني و اجتماعي‌ نيز نماند ‌ ‌ علوم علوم و رشته‌هاي‌ نظري‌ و عملي‌ بلكه در كليه‌ ‌ • ‌ پايه و علوم‌ كاربردي‌ و )...و در علوم ‌ (حتي‌ ‌ جهت‌ حمايت‌ از كاشفان‌ و مخترعان‌ و علوم و در فنون‌ و صنايع‌ نيز سازان در اين‌ ‌ ‌ ‌ نظريه آنكه ضريب‌ چنين‌ فضائي‌ پديد آيد و البته‌ براي‌ ‌ «علمي بودن‌» اين‌ نظريات‌ و مناظرات‌ ،پائين‌ ‌ نيايد و پخته‌گوئي‌ شود و سطح‌ گفتگوها نازل‌ و عوامانه‌ و تبليغاتي‌ نشود ،بايد تمهيداتي انديشيد و قواعدي‌ نوشت‌. • موافق بوده‌ام‌ ‌ ‌ همواره طرحهائي ‌ اينجانب با چنين‌ ‌ ‌ محترم خواهم كرد و از شوراي‌ ‌ ‌ حمايت آن و از ‌ خواهم تا با اطالع‌ و ‌ قم ‌ مي علميه ‌ ‌ ‌ حوزه ‌ مديريت «مراجع بزرگوار و محترم‌» و با ‌ ‌ مساعدت ‌ برجسته همكاري و مشاركت‌ «اساتيد و محققين‌ ‌ بالندگي بيشتر فقه‌ و اصول‌ و ‌ حوزه‌» ،براي‌ ‌ تحقيق فلسفه و كالم‌ و تفسير و ساير موضوعات‌ ‌ پاسخ ‌ ‌ «نهضت ‌ كردن ديني ،و نيز فعال‌ ‌ و تأليف‌ ‌ چنين ‌ تدارك جامعه»، ‌ نظري و عملي‌ ‌ ‌ سؤاالت ‌ به فرصتي را ببينند. ‌ رياست ‌ بويژه ‌ فرهنگي و ‌ انقالب ‌ محترم ‌ • از شوراي‌ اولويت ‌ ايده را در اين ‌ كه ‌ خواهم ‌ ‌ مي آن نيز ‌ محترم ‌ ‌ دانشگاهي و ‌ علوم كليه ‌ دستور كار شورا براي‌ رشد ‌ خالقيت و توليد» ‌ «دوران ‌ اي و آغاز ترجمه ‌ ‌ متون ‌ نقد هاي رشته ‌ ‌ بويژه ‌ صنايع و ‌ فنون و علوم و ‌ عرصه ‌ ‌ در اسالمي قرار دهند تا ‌ معارف ‌ انساني و نيز ‌ علوم ‌ فراهم گردد و ‌ بتدريج ‌ بزرگ ‌ براي اينكار زمينه ‌ ‌ سازي ‌ تمدن ‌ مقدم ‌ صف دانشگاههاي ما بار ديگر در ‌ ‌ فرهنگ ،قرار ‌ فناوري و ‌ علوم و توليد اسالمي و رشد ‌ ‌ گيرند. بيشك‌ هر دو نهاد از طرحهاي‌ پيشنهادي‌ فضالء • ‌ دانشگاهي و حوزوي‌ و از جمله‌ طرح‌ شما ،استفاده‌ ‌ مسئله ،جنبش‌ ‌ همه جوانب‌ خواهند كرد تا با رعايت‌ ‌ « پاسخ‌ به‌ سؤاالت‌» « ،مناظرات‌ علمي‌» و ‌ قلمروهاي پردازي روشمند» را در كليه‌ ‌ «نظريه‌ علمي‌ حوزه‌ و دانشگاه‌ ،نهادينه‌ و تشويق‌ كنند. اميدوارم‌ كه‌ مراحل‌ اجراء اين‌ ايده‌ ،دچار فرسايش‌ نشده و تا پيش‌ از بيست‌ و پنجمين‌ سالگرد ‌ اداري‌ انقالب‌ ،نخستين‌ ثمرات‌ مهم‌ آن‌ آشكار شده‌ باشد. پژوهشگران ‌ آموختگان و ‌ دانش ‌ جمعي از ‌ متن نامه حوزه علميه 13/11/1381 ‌ • بيانات ارزشمند ‌ بويژه ‌ حضرتعالي و ‌ سخنان مكرر ‌ مورخه ‌ قلم انجمن ‌ ‌ محترم ‌ شما در ديدار با اعضاء علمي و ‌ نهضت ‌ به تشويق ‌ ‌ 08/11/1381در كه اگر است ‌ ‌ تاريخي ‌ فراخوان ‌ يك آزادانديشي‌ ، ‌ فرهنگ كشور، ‌ متصديان ‌ نخبگان و ‌ سوي ‌ بدرستي از ‌ انقالب ‌ حيات ‌ عطفي در ‌ تعقيب گردد ،نقطه‌ ‌ درك و ‌ تعجب بر ‌ سؤال و ‌ عالمت ‌ پاسخ بماند، بي ‌ بوده و اگر ‌ ‌ است. ‌ همگان ‌ رفتار • پيش از حضرتعالي از سالهاي‌ ‌ ‌ ‌ شخص اكنون ،بارها و بارها تحول‌ ‌ انقالب‌ تا هم‌ شده در حوزه‌ ،اجتهاد ديني‌ و حساب‌ ‌ افزاري ‌ براي ‌ علمي ،جنبش‌ نرم‌ ‌ ‌ نوانديشي علم در حوزه‌ و دانشگاه‌ را توليد انبوه‌ ‌ دانستهايد و ‌ ‌ انقالب آرمانهاي اصلي‌ ‌ جزء توأم با انضباط و بارها به‌ آزادانديشي‌ ‌ كردهايد. ‌ توأم با اخالق‌ ،دعوت‌ گفتگوي ‌ ‌ • كه خود حضرتعالي ‌ ‌ دانيم و از مي ‌ مناسب ‌ ‌ فرصت را ‌ اينك ‌ كه در اين‌ خواهيم ‌ ‌ فرمودهايد ،مي‌ ‌ باب فتح ‌ اين قلمرو‌ ، در ‌ مساعدت بفرمائيد تا شايد با ‌ زمينه ،عمال نيز راهنمائي‌ و ‌ گيران ‌ ‌ تصميم سوي ‌ نهادينه از ‌ حمايت ‌ عمومي و ‌ بسيج ‌ يك ‌ جهت ‌ حوزه و دانشگاه‌ ،در ‌ ‌ محترم متصديان ‌ فرهنگي و ‌ هيئت ‌ هاي ‌ هاي آزاد علمي‌» با حضور «كرسي ‌ ‌ ايجاد عمومي ‌ وجدان ‌ علمي و تخصصي‌ و در محضر ‌ منصفه ‌ رواج بازار ايدهها»‌ ، منطقي ‌ ‌ حوزه و دانشگاه‌ ،شاهد «طرح‌ ‌ نوآوري روشمند» و نيز «مناظره‌ ‌ هاي ‌ پردازي و ‌ «نظريه ‌ غوغاساالري» و ‌ فارغ از بخش و ‌ ‌ نتيجه ‌ علمي و قانونمند و ‌ نتيجه، ‌ پرسشهاي جديد» و در ‌ اجابت ‌ براي «نهادسازي ‌ ‌ بيش علمي و ديني‌» در حوزه‌ و دانشگاه‌ ‌ ‌ «توليد نرم‌افزار باشيم. ‌ قبل از ‌ ۱۳۸۲/۰۸/۱۵ • در ديدار جمعى از اعضاى تشكلها ،كانونها ،نشريات، هيأتهاى مذهبى و شمارى از نخبگان دانشجويى • من مىخواهم غالب يا بيش از غالب بدنه دانشجويى كشور ،مجموعهاى متعّه د و داراى احساس مسؤوليت نسبت به آرمانهاى دانشجويى باشند. يكى از اين آرمانها مسأله علم است؛ دومى عدالتخواهى است و آرمان سوم، آزادانديشى و آزاديخواهى است. • آزاديخواهى نبايد فقط منحصر در معناى محدود سياسى تلّق ى و معنا شود .در آزاديهاى سياسى ،آزاديهاى اجتماعى از بخشهاى مهم آزاديهاى بشرى است .ما خودمان كتكخورده و زندان رفته اين آزاديها هستيم و معنى آزادى سياسى را مىفهميم. • با منطقى كه من مىگويم ،آزادانديشى را عميقتر معنا كنيم تا اينجا هم اثر خودش را ببخشد .آزادانديشى يعنى آزادانه فكر كردن؛ آزادانه تصميم گرفتن؛ ترجمهاى ،تقليدى و بر اثر تلقين دنبال بلندگوهاى تبليغاتى غرب حركت نكردن .لذا شامل علم ،معرفت ،مشى سياسى ،شعارها و واژهها و خواستههاى متعارف سياسى و اجتماعى هم مىشود. • اگر امروز غرب مىگويد دمكراسى ،ما بايد فكر كنيم - آزادفكرى يعنى اين -ببينيم آيا همينكه او مىگويد درست است و دمكراسى بهصورت مطلق ارزش است ،يا نه قابل خدشه است؟ • يكى از كارهاى بسيار مهّم ى كه مورد اشاره بعضى از دوستان هم بود ،اين است كه شما مىتوانيد در سه زمينه علم، عدالتخواهى و آزادانديشى كار تئوريك كنيد. بي انات در اجتماع زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی 1/1/1383 • دستگاههاى علمى كشور -كه مديران آن در دانشگاهها و حوزههاى علميهى كشورند -مشخص كنند كه براى توليد علم ،آزادانديشى علمى و تضارب افكار - كه ما از دانشگاه و حوزه اين مسائل را مطالبه كرديم -چه تالش و كار بزرگى را انجام دادهاند؛ چقدر پيش رفتهاند و چه كارهاى ديگرى را بايستى انجام دهند. بيانات در ديدار رئيس و مديران سازمان صدا و سيما 11/09/1383 • خط توليد علم و فكر و نظريه را ريزىشده دنبال كنيد؛ به برنامه‌ ‌ بحثهاى منطقى و مفيد دامن كرسىهاى نوآورى را ‌ بزنيد؛ تلويزيونى كنيد و چهره‌هاى علمى نوآور خوب را مطرح نماييد. بي انات در اجتماع زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی 1/1/1384 • اين شعارها در واقع مطالبات ملت از ما مسؤوالن است .اگر نهضت عدالتخواهى مطرح مىشود ،يا اگر نهضت نرمافزارى و توليد علم بهعنوان يك جنبش عمومى مطرح مىشود ،يا اگر نهضت آزادانديشى مطرح مىشود ،براى اين است كه همهى مسؤوالن و همهى آحاد ملت احساس كنند كه در اين جهت مسؤوليت دارند .كشور به اين شعارها نياز دارد. 19/2/1384 • يك دسته كسانى هستند كه توسعه و رشد و پيشرفت علم و ميدان رقابت و آزادانديشى و امثال اينها را مىخواهند ،اما راه آن را در تقليد مطلق از الگوهاى غرب جستجو مىكنند؛ فكر مىكنند «ره چنان رو كه رهروان رفتند». رهروان چه كسانى هستند؟ فعًال اقليتى در دنياى امروز ،كه عبارتند از كشورهاى غربى؛ شامل اروپا و كشور اياالت متحدهى امريكا و بعضى از كشورهاى پيشرفتهى ديگر. بيانات رهبر معظم انقالب اسالمى در ديدار دانشجويان بسيجى 5/3/1384 • براى رسيدن به هر آرزوى بزرگ و هر هدف وااليى ،سازوكارى وجود دارد؛ اين سازوكار را بايد جواِن هوشمنِد فرزانهى دانشجو پيدا كند .بحث جنبش نرمافزارى از همين قبيل است؛ بحث آزادانديشى از همين قبيل است؛ بحثهاى گوناگونى كه در زمينههاى مختلف اجتماعى مىشود ،از همين قبيل است. بيانات رهبر معظم انقالب اسالمى در ديدار رئيس جمهور و هيأت وزيران 8/6/1384 • وظيفهى حتمِى ديگِر دولت اسالمى ،گسترش علم و دانايى است؛ چون دولت اسالمى بدون گسترش علم و دانايى به جايى نخواهد رسيد .گسترش آزادانديشى هم مهم است .واقعًا انسانها بايد بتوانند در يك فضاى آزاد فكر كنند .آزادى بيان تابعى از آزادى فكر است .وقتى آزادى فكر بود، بهطور طبيعى آزادى بيان هم هست. • عمده ،آزادى فكر است كه انسانها بتوانند آزاد بينديشند .در غير فضاى آزاد فكرى ،امكان رشد وجود ندارد. براى فكر ،براى علم ،براى ميدانهاى عظيم پيشرفت بشرى اصًال جايى وجود نخواهد داشت .ما در مباحث كالمى و مباحث فلسفى هرچه پيشرفت داشتيم ،در سايهى مباحثه و جدل و بحث و وجود معارض داشتيم. بيانات رهبر معظم انقالب اسالمى در ديدار كارگزاران نظام 8/8/1384 • برخى از حرفها جايش در منبرهاى عمومى نيست؛ جايش در مباحث تخصصى است .بله ،چند نفر فقيه بنشينند ،چند نفر حقوقدان بنشينند ،چند نفر فيلسوف بنشينند ،چند نفر جامعهشناس بنشينند دربارهى اساسىترين مسائل و دربارهى اصل توحيد با هم بحث كنند؛ يكى رد كند ،يكى قبول كند ،يكى استدالل كند؛ بعد هم پخش بشود و جلوى چشم مردم قرار بگيرد؛ اما در محافل تخصصى اين كار بايد انجام بگيرد. • دربارهى بينات انقالب هم همينطور است؛ دربارهى مسائل اساسى نظام جمهورى اسالمى هم همينطور است؛ در مجالِس تخصصى بحث انجام بگيرد .اين نهضت آزادفكرى كه ما مطرح كرديم ،براى همين است .البته دانشگاهها و حوزهها اول حركت خوبى از خود نشان دادند و تجاوب كردند؛ ليكن عمًال من در صحنه چيزى مشاهده نمىكنم .محافل علمى راه بيندازند و بحث كنند؛ • اما اگر قرار شد يك نفر اغواگرانه مطلبى را كه در حوزهى تخصصى بايد به بحث و جدل و استدالل طرفينى گذاشته شود ،براى عامهى مردم بيان كند ،اين آزادى بيان نيست .البته اينها اختالفات فكرى و سياسى و اختالف و شكاف بين اركان حاكميت نظام است كه مىتواند به كشمكش نرسد .چند سال تالش داشتند اين كار را بكنند؛ يعنى بين اركان حاكميت اختالف بيندازند. 18/08/1385 ديدار با دانشجويان • مسئله‌ى آزادانديشى‌اى كه ما گفتيم ،ناظر به اين است .بايد راه آزاد انديشى و نوآورى و تحول را باز گذاشت ،منتها آن را مديريت كرد تا به ساختارشكنى و شالوده‌شكنى و بر هم زدن پايه‌هاى هويت ملى نينجامد .اين كار ،مديريت صحيح الزم دارد. • چه كسى بايد مديريت كند؟ نگاهها فورا مى‌رود به سمت دولت و وزارت علوم و...؛ نه ،مديريتش با نخبگان است؛ با خود شماست؛ با اساتيد فعال ،دانشجوى فعال و مجموعه‌هاى فعال دانشجويى. • حواستان جمع باشد! دنبال حرف نو و پيدا كردن حرف نو حركت كنيد؛ اما مراقب باشيد كه اين حرف نو در كدام جهت دارد حركت مى‌كند؛ در جهت تخريب يا در جهت ترميم و تكميل؛ اينها با هم تفاوت دارد .اين وظيفه‌اى است به عهده‌ى خود شماها. • گمان نكنيد كه نهضت آزادانديشى و حركت تحول و شجاعت در كارهاى گوناگون را ،به جاى شما كه دانشجو هستيد يا محقق هستيد يا استاد هستيد ،ممكن است مسئوالن دولتى يا بنده بياييم انجام بدهيم؛ نه، من نقشم اين است كه بيايم بگويم اين كار را خوب است بكنيم. • نهضت نرم‌افزارى و جنبش نرم‌افزارى و نهضت توليد علم را ما مطرح كرديم؛ االن حدود ده سال مى‌گذرد و امروز يك غوغايى راه افتاده است .چه كسى اين را راه انداخته؟ من كه يك كلمه بيشتر نگفتم .اين كار را شما كرديد؛ محقق ما، جوان ما و استاد ما؛ تحول از اين قبيل است. • وظيفه‌ى نخبگان فكرى و فرهنگى جامعه و حوزه و دانشگاه ،مديريت اين تحول است .نه بايد تحوالت را سركوب كرد ،نه بايد تسليم هر تحولى شد .خوب ،اين تحول براى چيست؟ براى پيشرفت .پيشرفت چيست؟ بايد آن را معنا كنيم. بيانات رهبر معظم انقالب در ديدار جمعى از اساتيد، فضال ،مبّلغان و پژوهشگران حوزههاى علميه كشور 08/09/1386 • يكى از موضوعاتى كه حتمًا الزم است من عرض بكنم ،مسئلهى آزادانديشى است كه در بعضى از صحبتهاى آقايان بود .چرا اين كرسيهاى آزادانديشى در قم تشكيل نميشود؟ چه اشكالى دارد؟ حوزههاى علميهى ما ،هميشه مركز و مهد آزادانديشِى علمى بوده و هنوز كه هنوز است، ما افتخار ميكنيم و نظيرش را نداريم در حوزههاى درسِى غير حوزهى علميه . • مسئلهى تكفير و رمى و اين حرفها را بايستى از حوزه ورانداخت؛ آن هم در داخل حوزه نسبت به علماى برجسته و بزرگ؛ يك گوشهاى از حرفشان با نظر بندهى حقير مخالف است ،بنده دهن باز كنم رمى كنم؛ نميشود اينجورى ،اين را بايد از خوِد داخل طلبهها شروع كنيد .اين يك چيزى است كه جز از طريق خوِد طلبهها و تشكيل كرسيهاى مباحثه و مناظره و همان نهضت آزادفكرى و آزادانديشى كه عرض كرديم، ممكن نيست .اين را عرف كنيد در حوزهى علميه؛ در مجالت ،در نوشتهها گفته شود. ابالغ سياستهاي كلي برنامه پنجم توسط مقام معظم رهبري ۲۱دي ۱۳۸۷ • 9ـ تحول و ارتقاء علوم انسانى با :تقويت جايگاه و منزلت اين علوم ،جذب افراد مستعد و با انگيزه ،اصالح و بازنگرى در متون و برنامهها و روشهاى آموزشى ،ارتقاء كمى و كيفى مراكز و فعاليتهاى پژوهشى و ترويج نظريهپردازى ،نقد و آزادانديشى. 8/6/1388 بيانات در ديدار جمعى از نخبگان علمى كشور 6/8/1388 • تبليغات انتخاباتى مثًال بايد يك ماه يا بيست روز قبل از شروع انتخابات انجام بگيرد؛ اما از پيش از عيد نوروز تبليغات انتخاباتى شروع شد! همين تلويزيونى هم كه مورد انتقاد بعضى از دوستان است ،متأسفانه منعكس ميكرد .بنده موافق هم نبودم .اين را هم شما خيال نكنيد كه حاال بنده چون رئيس صدا و سيما را انتخاب ميكنم ،همه‌ى برنامه‌هاى صدا و سيما را مى آورند ،دانه دانه بنده نگاه كنم ،امضاء كنم. ‌ برنامههاى صدا و سيما بنده ‌ • نخير ،از خيلى از راضى هم نيستم؛ از جمله ،از همين من راضى نبودم كه از سه ماه قبل از انتخابات -انتخابات بيست و دوم خرداد بود -از ماه اسفند ،بلكه زودتر از اسفند ،بعضى از سفرهاى تبليغاتى و حرفهائى كه زده شد و تظاهراتى كه ميشد و مجادالتى كه انجام ميگرفت ،از تلويزيون پخش شود ،كه متأسفانه تو تلويزيون پخش شد؛ به خاطر همين ،كه يعنى ما آزادانديشيم! اينها توهم است؛ اين جنجال‌آفرينى در داخل كشور است. • جنجال فكرى غير از مباحثات صحيح است .بنده گفتم كرسى آزادفكرى را در دانشگاه‌ها به وجود بياوريد .خوب ،شما جوانها چرا به وجود نياورديد؟ شما كرسى آزادفكرى سياسى را، كرسى آزاد فكرى معرفتى را تو همين دانشگاه تهران ،تو همين دانشگاه شريف ،تو همين دانشگاه اميركبير به وجود بياوريد .چند نفر دانشجو بروند ،آنجا حرفشان را بزنند ،حرف همديگر را نقد كنند ،با همديگر مجادله كنند. حق ،آنجا خودش را نمايان خواهد كرد. • حق اينجورى نمايان نميشود كه كسى يك انتقادى را پرتاب بكند .اينجورى كه حق درست فهميده نميشود .ايجاد فضاى آشفته‌ى ذهنى با لفاظى‌ها هيچ كمكى به پيشرفت كشور نميكند .شما تجربه‌ى اين پدر پيرتان را در اين زمينه داشته باشيد .آنى كه كمك ميكند به پيشرفت كشور ،آزادى واقعِى فكرهاست؛ يعنى آزادانه فكر كردن ،آزادانه مطرح كردن، • از هو و جنجال نترسيدن ،به تشويق و تحريض اين و آن هم نگاه نكردن .يك وقت شما يك حرفى ميزنيد ،ناگهان مى‌بينيد همه‌ى ناظران سياسى جهان كه وجودشان انباشته‌ى از پليدى و خباثت است ،براى شما كف ميزنند .به اين تشويق نشويد .به قول رائج بين جوانها ،جوگير نشويد .بحث درست بكنيد ،بحث منطقى بكنيد .سخنى را بشنويد ،سخنى را بگوئيد؛ بعد بنشينيد فكر كنيد .اين همان دستور قرآن است. • «فبّش ر عباد .اّلذين يستمعون القول فيّتبعون احسنه».سخن را بايد شنفت، بهترين را انتخاب كرد .وااّل فضاى جنجال درست كردن ،همين ميشود كه ديديد. جنجاِل قبل از انتخابات ،بعد از انتخابات، انعكاسش ميشود اين؛ بخصوص وقتى دست بيگانه هم دخالت دارد. 7/8/1388 • آزاد انديشی واقعی با اقداماتی مانند ايجاد کرسی های آزاد فکری _ سياسی و معرفتی در دانشگاه ها وبحث منطقی دانشجويان برای درک حق و حقيقت محقق می شود. • اگر غير از اين شد بايد منتظر حوادث و آشفتگی ها بود همانگونه که جنجال قبل از انتخابات به جنجال بعد از انتخابات منجر شد بخصوص وقتی که دست بيگانه هم در مسائل دخالت کرد. بيانات در اجتماع زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی 1/1/1389 • يكى از مسائل مهم كه همت مضاعف و كار مضاعف ميطلبد ،مسئله‌ى توليد فكر است؛ كتابخوانى ،افزايش زمينههاى گوناگون .اين ‌ معلومات عمومى در كرسىهاى آزادانديشى كه ما عرض كرديم، ‌ حوزهها ‌ پيشنهاد كرديم در دانشگاه‌ها و در به راه بيفتد ،ميتواند يك جريان سيال فكرِى بسيار باارزشى را در جامعه به راه بيندازد. كرسي هاي مورد نظر مقام معظم رهبري •«كرسى‌هاى نظريه‌پردازى» •«كرسى‌هاى پاسخ به سؤاالت و شبهات» •«كرسى‌هاى نقد و مناظره» •كرسى‌هاى نوآورى • کرسی های آزاد فکری _ سياسی و معرفتی • هاي آزاد علمي‌» با حضور «كرسي ‌ ‌ علمي و تخصصي‌ ‌ ‌ منصفه هيئت ‌ هاي ‌ ساير كليد واژه هاي مقام معظم رهبري • جامعه» ‌ نظري و عملي‌ ‌ ‌ سؤاالت پاسخ ‌ به ‌ ‌ «نهضت • نهضت آزادانديشى • نهضت آزادفكرى سؤاالت»، ‌ پاسخ ‌ به ‌ •« • علمي» ‌ ‌ «مناظرات پردازي روشمند» ‌ «نظريه ‌ •و • داوري» ‌ توأم با امكان‌ هاي قانونمند و ‌ «مناظره ‌ ‌ • علمي» ‌ ‌ داوري «هيئت ‌ هاي ‌ • سازان» ‌ ‌ نظريه «فرصت ‌ براي ‌ • «نقد وبررسي‌» ايدهها »، منطقي ‌ ‌ • «طرح‌ پردازي و نوآوري‌ روشمند» ‌ • » رواج‌ بازار «نظريه‌ • نتيجه بخش‌ و فارغ‌ ‌ علمي و قانونمند و ‌ «مناظره ‌ هاي ‌ از غوغاساالري‌» • پرسشهاي جديد» و در ‌ ‌ اجابت «نهادسازي ‌ براي ‌ ديني» ‌ نرمافزار علمي‌ و نتيجه« ،توليد ‌ ‌ • ترويج نظريهپردازى ،نقد و آزادانديشى سير تاريخي طرح كرسي آزادانديشي از سوي مقام معظم رهبري 8/8/1384 08/09/1386 ۱۳۸۷ /10/ ۲۱ 8/6/1388 7/8/1388 1/1/1389 ۱۳۸۱/۱۱/۱۶ ۱۳۸۲/۰۸/۱۵ 1/1/1383 1/1/1384 19/2/1384 5/3/138 8/6/1384 مخاطبين فرمايشات مقام معظم رهبري • • • • • • • • • • • • • • • حوزه علميه ‌ پژوهشگران ‌ آموختگان و ‌ دانش ‌ جمعي از ‌ بيانات رهبرمعظم انقالب در ديدار اعضا تشكل ها و نخبگان دانشجويى صحن جامع رضوي حرم مطهر بيانات در ديدار رئيس و مديران سازمان صدا و سيما صحن جامع رضوي حرم مطهر دانشجويان و اساتيد دانشگاه هاي كرمان بيانات رهبر معظم انقالب اسالمى در ديدار دانشجويان بسيجى بيانات رهبر معظم انقالب اسالمى در ديدار رئيس جمهور و هيأت وزيران بيانات رهبر معظم انقالب اسالمى در ديدار كارگزاران نظام جمعى از اعضاى تشكلها ،كانونها ،نشريات ،هيأتهاى مذهبى و شمارى از نخبگان دانشجويى بيانات رهبر معظم انقالب در ديدار جمعى از اساتيد ،فضال ،مبّلغان و پژوهشگران حوزههاى علميه كشور ابالغ سياستهاي كلي برنامه پنجم توسط مقام معظم رهبري اساتيد دانشگاه ها جمعي از نخبگان علمي كشور بيانات در اجتماع زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی فراواني مخاطبين • • • • • • • • 4مورد دانشجويان 2مورد حوزه علميه 2مورد اساتيد دانشگاه 2مورد نخبگان رئيس جمهور و هيأت وزيرانو كارگزاران نظام 2مورد 3مورد اجتماع زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی 1مورد سياستهاي كلي برنامه پنجم 1مورد رئيس و مديران سازمان صدا و سيما