کلیات اپیدمیولوژی

کلیات اپیدمیولوژی

اسلاید 1: کلیات اپيدميولوژيدکتر محمدحسن امامیان

اسلاید 2: تفکراپیدمیولوژیعلم اپیدمیولوژی

اسلاید 3: اپیدمیولوژی یک علم تاریخی است.(ژرمی موریس)اپیدمیولوژی با آدم و حوا شروع شد. هر دو تلاش کردند تا کیفیت میوه ممنوعه را آزمایش کنند. (مک ماهون)اپیدمیولوژی یک علم کاربردی است نه یک علم محض

اسلاید 4: بيماريها و محيط اين فکر که ممکن است بيماريهای انسان با محيط او ارتباط داشته باشند در حدود 2400 سال پيش به وسيله بقراط در رساله آب، هوا و مکان بيان گرديد : اگر خواسته باشی حرفه طبابت را به صورت صحيح به کارگيری بايد اولاٌ از فصول مختلف سال و اثراتی که بر امراض دارند با اطلاع باشی . ثانياٌ انواع بادها: بادهای سرد و گرم ، بادهای اختصاصی هر منطقه و بادهای معروف را بشناسی و ثالثاٌ هنگامی که به يک شهر غريب وارد می شوی بايد ازموقعيت شهر و اينکه در معرض بادها و يا رو به طلوع قرار گرفتن شهر، به سوی شمال يا جنوب يا غروب آفتاب اثرات متفاوتی بر امراض خواهد داشت. بايد کيفيت آب مشروب شهر را بشناسی و بدانی که آيا نرم بوده و از برکه به دست می آيد يا از کوهسار جاری بوده و سخت است و يا اينکه نمک آلود و غير قابل استفاده می باشد. بايد از چگونگی زمين اطلاع حاصل کنی که آيا خشک و بدون علف و يا مرطوب و پردرخت است ، آيا در پستی قرار گرفته و محدود است يا در ارتقاع قرار داشته و سرد است. بايد بدانی که آيا مردم شهر در پی خوردن و نوشيدن و تفريح هستند و يا مردمانی سخت کوش و زحمت کش می باشند.

اسلاید 5: کاملاٌ تعجب آور است که گفته های بقراط تا دوهزار سال بعد منجر به علم اپیدمیولوژی نگرديد.

اسلاید 6: علت ؟

اسلاید 7: بقراط به جای شمارش کنيد از در نظر بگيريد( (consider—not countاستفاده کرده است(Greenwood, 1934). نمی توان بدون وجود مشاهدات عينی و ثبت شده کمی، پايه ای را برای تحقيقات نسلهای بعدی بوجود بياورد.

اسلاید 8: تعاريف اپيدميولوژي تعاريف متعددي از اپيدميولوژي از منظر های مختلف وجود داردآنچه مورد موافقت همگان است اين است كه اپيدميولوژي پايه علم بهداشت عمومي استسوال اصلی اپیدمیولوژی:Why does a disease develop in some people and not in others?

اسلاید 9: What is Epidemiology DefinitionsFrom Greek roots:Epi = (what is)upon Demos = the population Logy = study of

اسلاید 10: تعاريف اپيدميولوژي بقراط حدود 2400 سال قبل اولين بار واژه اپيدمي را بكار برد و كاربرد اپيدميولوژي را در مطالعه اپيدمي بيماري هاي واگير‏، مخاطرات محيطي و مسائل تغذيه اي نام برد.اپيدميولوژي رشته اي از علوم پزشكي است كه همه گيري ها را درمان مي كند (پاركين 1873).اپيدميولوژي علم بررسي توزيع وضعيت سلامت، بيماري، و ساير مسائل مربوط به سلامتي انسان در ارتباط با سن، جنس، نژاد، وضعيت جغرافيايي، مذهب، آموزش، شغل، رفتار، زمان، مكان، شخص و غيره است (سوسر 1973).اپيدميولوژي علم بررسي فراواني، الگو ها، چگونگي علل، انتشار و كنترل بيماري ها در گروه هاي مردم است كه شامل جمع آوري و تجزيه و تحليل منظم داده هاي مربوط به بيماري هاست (هنيكنز و بورينگ1987) .

اسلاید 11: تعاريف اپيدميولوژياپيدميولوژي مطالعه سلامت و بهداشت در جوامع انساني است (تريس 1992).اپيدميولوژي يكي از علوم پايه پزشكي است كه در مورد توزيع و عوامل تعيين كننده فراواني بيماري ها در جوامع بشري بحث مي كند (گرينبرگ و همكاران 1992).اپيدميولوژي تلاش‌هايي عمومي، سازمان يافته و هدفمند براي پيشگيري از بيماري‌ها و ارتقاء سلامت است و يا توصيف و تحليل وجود بيماريها در جامعه و كنترل عوامل مؤثر در وقوع بيماريها است (بيگل هول و همكاران 1993).اپيدميولوژي يك روش تحقيقي براي جستجوي علت يا منبع يك بيماري، ناتواني، سندرم و يا وضعيت بد است (ليلين فلد و استولي 1994).اپيدميولوژي مطالعه چگونگي توزيع و تعيين‌كننده‌هاي توزيع حالات و وقايع مربوط به سلامت در جمعيتي مشخص‏ و بهره‌گيري از اين مطالعه براي حل مشكلات بهداشتي است (جان لست 2000).the study of the distribution and determinants of health-related states or events in specified populations and the application of this study to control of health problems.

اسلاید 12: تعاريف اپيدميولوژياپيدميولوژي اندازه گيري عوامل خطرزايي است كه در ايجاد، تأثير و توزيع بيماريها، ناتواني و مرگ مؤثرند (بركمن و كوواچي 2000).اپيدميولوژي مطالعه توزيع، و اندازه گيري فراواني بيماريها در جوامع انساني است (روتمن 2002).اپيدميولوژي مطالعه چگونگي، علت، كنترل، و اندازه گيري فراواني و توزيع بيماري، ناتواني و مرگ در جوامع انساني است (بوپال 2002).اپيدميولوژي مطالعه چگونگي توزيع بيماري ها در جمعيت و بررسي عواملي است كه در اين توزيع تاثير مي گذارد (گورديس2004)Epidemiology is the study of how disease is distributed in populations and the factors that influence or determine this distribution. اپيدميولوژي رشته اي پژوهشي است كه با توزيع و تعيين كننده هاي بيماري در جوامع سر و كار دارد يا اپيدميولوژي مطالعه رخداد بيماري در جمعيت هاي انساني است (فلچر 2005)اپيدميولوژي مطالعه وقايع مرتبط با سلامتي در جمعيت هاي تعريف شده است كه شامل يررسي وضعيت هاي خاص و مواجهه ها و عوامل مربوط به ميزبان است كه در رخداد بيماري ها سهيم هستند (مندل و همكاران 2005).

اسلاید 13: آن چه از تعاريف مي‌توان استنتاج كرد اين است كه اپيدميولوژي: تأكيد بر گروه دارد نه فرداپيدميولوژي علم كميت هاست و با اندازه ها و اندازه گيري ها سر و كار دارد.علم بررسي ارتباط ها ، اختلاف ها، و تغييرات روند و الگوي سلامت و بيماري در جمعيت هاي انساني است. علم بررسي تفاوت و مقايسه (Compare & Contrast) سلامتي وبيماري در جوامع انساني است.فقط به بيماري و ناتواني توجه ندارد و سلامتي و مرگ هم در دامنه فعاليت هايش قرار دارد.به جنبه هاي مختلف پيشگيري توجه دارد. هم علم (Science) است و هم عمل (Practice).

اسلاید 14: Epidemiology FocusPopulationSampleStatisticalAnalysisConclusionsInvestigation

اسلاید 15: مهمترین تلاش‌های تاریخي زيربنايي در توسعه علم اپیدمیولوژی

اسلاید 16: Edward Jenner vaccination is derived from vacca, the Latin word for cow.) In 1980, the WHO certified that smallpox had been eradicated. The WHO estimated that 350 million new cases had been prevented during the preceding 20 years. ادوارد جنر متولد سال 1749 کاشف واکسن آبله مطالعاتی اپیدمیولوژیک انجام داد.

اسلاید 17: Painting of the first vaccination. (Roses DF: From Hunter and the great pox to Jenner and smallpox.

اسلاید 18: مهمترین تلاش‌های تاریخي زيربنايي در توسعه علم اپیدمیولوژی: ابداع قرنطينه quarantine در قرن چهاردهم توسط ونيزي ها كه براي محافظت مردم از اپيدمي هاي طاعون انجام شد از تلاش هاي بسيار مهم بشر در عرصه اپيدميولوژي بود. در آن زمان براي اطمينان از عدم انتقال بيماري طاعون به ونيز- ايتاليا به كشتي هايي كه از ماوراء بحار به آن جا مي‌آمدند تا 40 روز اجازه ورود نمي دادند. ريشه قرنطينه از كلمات ايتالياييquaranta giorni به معناي 40 روز گرفته شده است.

اسلاید 19: مهمترین تلاش‌های تاریخي زيربنايي در توسعه علم اپیدمیولوژی: در اوايل قرن هفدهم ميلادي فرانسيس بيكن (F. Bacon,1561-1626) دانشمند انگليسي و همكاران او اصول تفكر و نگرش منطقي و فلسفي اپيدميولوژي را بنيان نهادند.

اسلاید 20: مهمترین تلاش‌های تاریخي زيربنايي در توسعه علم اپیدمیولوژی:جان گرانت (J Graunt, 1620-1674) آمارهاي مربوط به تولد و مرگ در لندن را تحليل كرد و اندازه هاي بيماري را محاسبه نمود.

اسلاید 21: جيمز ليند (J. Lind,1716 – 1794) جراح نيروي دريايي اسكاتلند، اولين كارآزمايي باليني تجربي را در سال 1747 براي درمان اسكوربوت (كمبود ويتامين ث) انجام داد. او با افزودن ميوه تازه و مواد غذايي حاوي ويتامين ث به رژيم غذايي دريانوردان انگليسي اين بيماري را تحت كنترل درآورد. مهمترین تلاش‌های تاریخي زيربنايي در توسعه علم اپیدمیولوژی:

اسلاید 22: مهمترین تلاش‌های تاریخي زيربنايي در توسعه علم اپیدمیولوژی:در سال 1839 ميلادي ويليام فار (W. Farr, 1807-1883) كه در آن زمان رئيس اداره ثبت احوال انگلستان بود، سيستمي براي جمع آوري و خلاصه كردن داده هاي مربوط به علل مرگها در لندن بنا نهاد. گرچه كه فار اولين كسي نبود كه از علم آمار براي مشخص كردن علت مرگ ها استفاده كرد (اولين فرد ويليام هبردن W. Heberden در سال 1734 ميلادي بود)، لكن او را به نام پدر علم آمار حياتي مي شناسند.

اسلاید 23: مهمترین تلاش‌های تاریخي زيربنايي در توسعه علم اپیدمیولوژی:جان اسنو (J Snow, 1813-1858 ) از جمله برجسته ترين دانشمنداني است كه در تاريخ اپيدميولوژي وجود دارند بنابراين وي را به عنوان پدر اپيدميولوژي مدرن مي شناسند. او در سال 1849 تا 1854 اولين مطالعه تحليلي اپيدميولوژي را در لندن با آزمودن فرضيه اي در خصوص بيماري وبا انجام داد و از جمله اولين كساني بود كه فهميد ابتلا به بيماري وبا در ارتباط با مصرف آب آلوده است و به اهميت و نقش بهداشت محيط در كنترل و پيشگيري از بيماريها و كنترل اپيدمي ها پرداخت.

اسلاید 24: sign in cemetery in Dudley, England

اسلاید 25: Distribution of Cholera Cases in the Golden Square Area of London, August – September 1854

اسلاید 26: Deaths from Cholera per 10,000 Houses, by Source of Water Supply, London, 1854

اسلاید 27: دو نتیجه گیری مهم اسنو از مطالعه وبابیماری وبا توسط آب منتقل میشود و بهسازی محیط در پیشگیری از بیماری بسیار موثر است. در مطالعه بیماریها باید به توزیع فراوانی آنها در گروهها و جمعیت های انسانی پرداخت و به عامل زمان و مکان در رخداد بیماری توجه داشت (اپیدمیولوژی توصیفی)

اسلاید 28: مهمترین تلاش‌های تاریخي زيربنايي در توسعه علم اپیدمیولوژی: در سال1920 گلدبرگر (J Goldberger, 1874-1929) دانشمند اتريشي- مجارستاني در زماني كه بحران بيماري پلاگر جنوب امريكا را فراگرفته بود، اولين مطالعه توصيفي در عرصه (Descriptive field study) را براي نشان دادن تاثير عوامل تغذيه اي بر رخداد اين بيماري در داوطلبين زنداني در مي سي سي پي انجام داد.

اسلاید 29: مهمترین تلاش‌های تاریخي زيربنايي در توسعه علم اپیدمیولوژی: در سال 1949 مطالعه فرامينگهام بعنوان اولين مطالعه همگروهي توسط موسسه ملي قلب امريكا بر روي 5209 مرد وزن 30 تا 62 ساله ساكن شهر فرامينگهام، ايالت ماساچوست امريكا آغاز شد تا بتواند مهمترين عوامل مرتبط با بيماري هاي عروق تاجي قلب شناسايي كند.

اسلاید 30: مهمترین تلاش‌های تاریخي زيربنايي در توسعه علم اپیدمیولوژی:ريچار دال (Richard Doll, 1912-2005) و همكارانش در سال 1950 اولين مطالعه مورد-شاهدي را برروي تاثير مصرف سيگار بر سرطان ريه انجام دادند. آنها دريافتند كه در رخداد بيماري ها عواملي وجود دارند كه الزاما باعث بيماري نمي شوند بلكه شانس و احتمال بيماري را در گروهي كه با آن عوامل مواجهه دارند افزايش مي دهند كه مي توان به آنها عوامل خطرزا Risk factor گفت. تلاش هاي دال و همكارانش طي حدود 6 دهه باعث ايجاد و توسعه اپيدميولوژي سرطان در جهان شد.

اسلاید 31: مهمترین تلاش‌های تاریخي زيربنايي در توسعه علم اپیدمیولوژی:در سال 1954 بزرگترين كارآزمايي در عرصه (Field trial) بر روي حدود يك ميليون كودك، كه كارآيي واكسن فلج اطفال نوع تزريقي (Salk) را مي آزمود انجام شد. حجم داده هاي حاصل از مطالعه تا زمان انجام اين مطالعه بي سابقه بود. مانتل و هنزل در سال 1959 روش آماري موسوم به همين نام (Mantel-Haenszel Test) را براي تجزيه و تحليل آماري داده هاي طبقه بندي شده مربوط به مطالعات مورد-شاهدي را ارائه دادند.

اسلاید 32: مهمترین تلاش‌های تاریخي زيربنايي در توسعه علم اپیدمیولوژی:مك ماهون (Brian McMahon) متولد 1923 در انگلستان، اولين كتاب مرجع (Text) اپيدميولوژي تحت عنوان Epidemiologic Methods را در سال 1960 منتشر كرد. او در اين كتاب به صورت سيستماتيك بر روي طراحي مطالعه كار كرد. اين كتاب بعد ها با عنوان Epidemiology: Principles and Methods ناميده شد.

اسلاید 33: مهمترین تلاش‌های تاریخي زيربنايي در توسعه علم اپیدمیولوژی:در سال 1964 كميته مشورتي دخانيات و سلامتي جراحان عمومي امريكا (‏The US Surgeon General’s Advisory Committee on Smoking and Health )، معيارهاي ارزشيابي عليت را منتشر كرد. مطالعات سه جامعه در استانفورد و پروژه كاروليناي شمالي طي سال هاي 1971-72 ميلادي بعنوان اولين مطالعه مبتني بر جامعه (Community-based) با هدف برنامه هاي پيشگيري از بيماري هاي قلبي-عروقي اغاز شد. در اوايل دهه 1970 ميلادي روش هاي جديد آماري مانند آناليز Log-Linear و Logistic ارائه شد. از دهه 1990 به بعد نيز در زمينه توسعه و بكار گيري روش هاي نوين بيولوژي مولكولي در اپيدميولوژي تلاش هاي زيادي انجام شده است.

اسلاید 34: عملكردهاي اپيدميولوژي 1- بررسي عوامل بيماري‌زا، عوامل فيزيكي و عوامل محيطي كه روي سلامتي اثر مي‌گذارند و تا با شناخت آنها بتوان از بيماري‌ها و مصدوميت‌ها پيشگيري كرد و سلامتي را ارتقاء بخشيد.2- بررسي عوامل يا علل مهم مؤثر بر رخداد بيماري‌ها، ناتواني و مرگ تا بتوان اولويت‌ها را به درستي شناسايي كرد.3- مشخص كردن قسمت‌هايي از جمعيت كه بيشتر از سايرين در معرض خطر بيماري، ناتواني يا مرگ هستند.4- طراحي و ارزيابي تأثير برنامه‌ها و خدمات بهداشتي بر گسترش سلامتي در جمعيت.

اسلاید 35: اهداف اپيدميولوژي 1 1- مشخص کردن عوامل سبب ساز و علل بیماری ها و عوامل خطرزایی که میتوانند خطر افزایش بیماری را در یک فرد یا یک جمعیت افزایش دهند. در صورتی که ما بتوانیم این علل و عوامل را به درستی شناسایی کنیم قادر خواهیم بود مواجهه با آنها را کاهش یا قطع کنیم و در نتیجه برای پیشگیری مؤثر از بیماری ها برنامه ریزی کنیم.First, to identify the etiology or the cause of a disease and the risk factors-that is, factors that increase a persons risk for a disease. 2- مشخص کردن وضعیت و اندازه بیماری ها در جامعه، و بار بیماری ها تا بتوان تسهیلات و نیازهای لازم برای کنترل و پیشگیری از آنها را تامین کرد.Second, to determine the extent of disease found in the community. 3- مطالعه تاریخچه طبیعی و عوامل پیش آگهی بیماری ها. از آنجا که برخی بیماریها بیش از سایرین وخیم تر، یا کشنده تر هستند با تامین این هدف قادر خواهیم بود روش های مداخله ای موثرتر و واقعی تری برای کنترل یا پیشگیری از آنها اتخاذ کنیم.Third, to study the natural history and prognosis of disease.

اسلاید 36: اهداف اپيدميولوژي2 4- ارزشیابی روش های حاضر و جدید درمانی و شیوه های مختلف خدمات و مراقبت های بهداشتی.Fourth, to evaluate both existing and new preventive and therapeutic measures and modes of health care delivery. 5- پایه گذاری و ایجاد روش ها، سیاستگذاری ها و تصمیم گیری های مناسب برای کنترل مخاطرات و عوامل خطرزا در محیط کار، و زندگی . Fifth, to provide the foundation for developing public policy and making regulatory decisions relating to environmental problems.

اسلاید 37: كاربرد هاي اپيدميولوژيمطالعه و تحقيق بر اساس اصول روش شناسي پژوهش و آمارتوصيف اندازه هاي سلامتي و بيماري در جمعيت ها و گروه هاي انساني و توزيع وقايع مربوط به سلامت در ارتباط با زمان- مكان و شخصتعيين اين كه بيماري ها چرا؟ چگونه؟ چه زماني؟ در چه مكان هايي؟ و در بيشتر چه گروههايي از جمعيت؟ رخ مي دهند.تمركز بر چرايي رخداد هاي مربوط به سلامتي و بيماري با توجه به نه تنها عوامل و علل زيستي، بلكه بررسي عوامل محيطي، رفتاري، و مانند اينها.