صفحه 1:
صفحه 2:
صفحه 3:
مقدمه
اقتصاد هر جامعهای نقش اساسی در تأمین رفاه, عدالت
اجتماعی و آرامش روانی مردم دارد. اگر نظام اقتصادی بر
پایه عدالت, صداقت و رعایت حقوق دیگران بنا شود,
جامعه به سوی پیشرفت حرکت خواهد کرد. دین اسلام
كه دینی جامع و کامل است, برای مسائل اقتصادی نیز
قوانین و احکام روشنی کرده است. یکی از مهمترین
آسیبهای اقتصادی که اسلام به شدت با آن مقابله
میکند, احتکار است.احتکار موجب کمبود مصنوعی
کالاء افزایش قيمتها, فشار اقتصادی بر مردم و گسترش
بیعدالتی میشود. به همین دلیل, اسلام با نگاه اخلاقی
و اجتماعی, احتکار را عملى حرام و ناپسند معرفی کرده و
مسلمانان را از آن برحذر داشته است. در اين تحقیق, به
صفحه 4:
تعریف احتکار
احتکار در لفت به معنای نگهداشتر و ذحیره کردن است. اما در
اصطلاح فقه اسلامی, احتکار به معنای نگهداشتن کالاهای موردنیاز
مردم با هدف ایجاد کمبود و افزایش قیمت برای سودجویی بیشتر
میباشد. نکته مهم این است که صرف ذخیرهسازی کالا احتکار
محسوب نمیشود, بلکه قصد گرانفروشی و سوءاستفاده از نیاز مردم
Pons cs listed cll ys
صفحه 5:
تفاوت احتكار با انبارداری
اسلام با انبارداری مشروع و ذخیرهسازی منطقی برای توزیع مناسب کالا مخالفتی ندارد. تفاوت
اصلی این دو عبارت است از:
انبارداری: برای تنظیم بازار و توزیع عادلانه
احتکار: برای ایجاد کمبود و افزایش قیمتبنابراین نیت و هدف فرد در این موضوع نقش اساسی
دارد.
صفحه 6:
حکم احتکار در اسلام
از نظر اسلام, احتکار حرام و از گناهان بزرگ اقتصادی به شمار میرود. فقهای اسلامی با
استناد به آیات قرلن, روایات معصومان (ع) و قواعد فقهی مانند «لاضرر», احتکار را ممنوع
دانستهاند. اسلام اقتصادی را میپذیرد که در آن منافع فردی در کنار منافع عمومی قرار گیرد, نه
در تقابل با آن.
صفحه 7:
دید گاه قرآن درباره احتکار
اگرچه واژه «احتکار» بهصورت مستقیم در قرلن ذکر نشده, اما آیات
بسیاری وجود دارد که هرگونه ظلم اقتصادی و تضییع حقوق مردم را
محکوم میکند, از جمله:
«ولا تسوا الناس آشیا همه
(حق مردم را کم نگذارید)
سوره هود, آیه ۸۵
این آیه نشان میدهد که هر رفتاری که باعث آسیب به حقوق اقتصادی
مردم شود, از نظر قرلن ناپسند و حرام است. احتکار نیز مصداق روشن
كع كراشن حل عردم افلت”
صفحه 8:
در روایات اسلامی, احتکار به شدت نکوهش شده
است. پیامبر اکرم (ص) میفرمایند:
«المحتکر ملعون» (احتکارکننده مورد لعنت
خداست)
lol صادق (ع) نیز میفرمایند: «کسی که غذای
مردم را چهل روز احتکار کند, خداوند او را دچار
سختی و فقر میکند.»
این اجادیت نشان مس دهد که احتکار نها موجب
ضرر اجتماعی است, بلکه آثار منفی معنوی و فردی
برای محتکر به همراه دارد.
صفحه 9:
کالاهای مشمول احتکار
در فقه اسلامی, احتکار بیشتر درباره کالاهایی مطرح میشود که نیاز
عمومی مردم به آنها وجود دارد, از جمله:
مواد غذایی اساسی مانند گندم, برنج؛ روغن
دارو و تجهیزات پزشکی
سوخت و انرژی
کالاهای ضروری زندگی روزمره
احتکار کالاهای غیرضروری معمولا حکم احتکار فقهی ندارد, اما اگر
موجب آسیب به جامعه شود, باز هم از نظر اخلاقی ناپسند است.
صفحه 10:
۱ آثار اقتصادی: افزایش شدید و غیرمنطقی قيمتها, ایجاد تورم, کاهش قدرت خرید مردم؛ برهم
خوردن نظم بازار
۲ آثار اجتماعی: فشار اقتصادی بر اقشار ضعیف, افزایش فاصله طبقاتی, ایجاد نارضایتی و تتش
صفحه 11:
نقش حکومت اسلامی در مقابله با احتکار
در اسلام, حکومت وظیفهدارد:
* با نظارت دقیق بر بازار از احتکار جلوگیری کند.
* مستکران را مور به عرضه کاه تمایده
2 در صورت لزوم, برای حفظ منافع عمومی قیمتگذاری کند.
” * از حقوق مصرفکنندگان دفاع نماید.
امیرالمومنین علی (ع) در دوران حکومت خود, نظارت مستقیم بر بازار داشتند و با محتکران برخورد
جدی میکردند.
صفحه 12:
راهکارهای پیشگیری و مقابله با احتکار
تقویت ایمان و اخلاق اقتصادی
* نظارت مستمر دولت بر بازار
> آگاهیبخشی به مردم دربارهآثار احتکار
2 برخورد قانونی و بازدارنده با محتکران
اح حمایت از تولید و توزیع سالم کالا
صفحه 13:
دنيج ه كبرى
احتكار يكى از خطرناكترين آسيبهاى اقتصادى
است كه عدالت اجتماعى را تهديد مىكند. اسلام
با تحريم احتکار, تلاش كرده است از حقوق مردم
حمایت کند و مانع سوءاستفاده افراد سودجو شود.
رعایت احکام اسلامی در کسبوکار, بهویژه پرهیز از
احتکار, نقش مهمی در ایجاد جامعهای سالم.
عادلانه و اخلاقمحور دارد.
صفحه 14:
منابع
es ols
لا نهجالبلاغه
لا وسائلالشیعه, شیخ حر عاملی
لا فقه معاملات اسلامی
سا رسالههای عملیه مراجع تقلید
صفحه 15:
لير ز توجه شما 1
4
تحقیق جامع
درباره احتکار در
دین اسالم
مقدمه
اقتصاد هر جامعهای نقش اساسی در تأمین رفاه ،عدالت
اجتامعی و آرامش روانی مردم دارد .اگر نظام اقتصادی بر
پایه عدالت ،صداقت و رعایت حقوق دیگران بنا شود،
جامعه به سوی پیرشفت حرکت خواهد کرد .دین اسالم
که دینی جامع و کامل است ،برای مسائل اقتصادی نیز
قوانین و احکام روشنی وضع کرده است .یکی از مهمترین
آس یبهای اقتص ادی ک ه اس الم ب ه شدت ب ا آن مقابله
میکن د ،احتکار اس ت.احتکار موج ب کمبود مصنوعی
کاال ،افزایش قیمتها ،فشار اقتصادی بر مردم و گسرتش
بیعدالتی میشود .به همین دلیل ،اسالم با نگاه اخالقی
و اجتامعی ،احتکار را عملی حرام و ناپسند معرفی کرده و
مسلامنان را از آن برحذر داشته است .در این تحقیق ،به
تعریف احتکار
احتکار در لغ ت ب ه معنای نگهداشنت و ذخیره کردن اس ت .اما در
اص طالح فقه اس المی ،احتکار ب ه معنای نگهداشنت کاالهای مورد نیاز
مردم ب ا هدف ایجاد کمبود و افزای ش قیم ت برای س ودجویی بیشرت
میباشد .نکت ه مه م ای ن اس ت ک ه رصف ذخیرهسازی کاال احتکار
محسوب منیشود ،بلکه قصد گرانفروشی و سوءاستفاده از نیاز مردم
رشط اصلی تحقق احتکار است.
تفاوت احتکار با انبارداری
اسالم با انبارداری مرشوع و ذخیرهسازی منطقی برای توزیع مناسب کاال مخالفتی ندارد .تفاوت
اصلی این دو عبارت است از:
انبارداری :برای تنظیم بازار و توزیع عادالنه
احتکار :برای ایجاد کمبود و افزایش قیمتبنابراین نیت و هدف فرد در این موضوع نقش اساسی
دارد.
حکم احتکار در اسالم
از نظر اس الم ،احتکار حرام و از گناهان بزرگ اقتصادی به شامر میرود .فقهای اسالمی با
استناد به آیات قرآن ،روایات معصومان (ع) و قواعد فقهی مانند «الرضر» ،احتکار را ممنوع
دانستهاند.اسالم اقتصادی را میپذیرد که در آن منافع فردی در کنار منافع عمومی قرار گیرد ،نه
در تقابل با آن.
دیدگاه قرآن درباره احتکار
اگرچه واژه «احتکار» بهصورت مستقیم در قرآن ذکر نشده ،اما آیات
بسیاری وجود دارد که هرگونه ظلم اقتص ادی و تضییع حقوق مردم را
محکوم میکند ،از جمله:
اس َأشْ َيا َء ُه ْم»
« َوال تَ ْب َخ ُ
سوا ال َّن َ
(حق مردم را کم نگذارید)
سوره هود ،آیه ۸۵
این آیه نشان میدهد که هر رفتاری که باعث آسیب به حقوق اقتصادی
مردم شود ،از نظر قرآن ناپسند و حرام است .احتکار نیز مصداق روشن
کم گذاشنت حق مردم است.
روایات و احادیث درباره احتکار
در روایات اسالمی ،احتکار به شدت نکوهش شده
است .پیامرب اکرم (ص) میفرمایند:
«املُحتَ ِك ُر َملعون» (احتکارکننده مورد لعنت
خداست)
امام ص ادق (ع) نی ز میفرماین د« :کس ی که غذای
مردم را چه ل روز احتکار کن د ،خداوند او را دچار
سختی و فقر میکند».
این احادیث نشان میدهد که احتکار نهتنها موجب
رضر اجتامعی است ،بلکه آثار منفی معنوی و فردی
نیز برای محتکر به همراه دارد.
کاالهای مشمول احتکار
در فقه اس المی ،احتکار بیشرت درباره کاالهایی مطرح میشود که نیاز
عمومی مردم به آنها وجود دارد ،از جمله:
مواد غذایی اساسی مانند گندم ،برنج ،روغن
دارو و تجهیزات پزشکی
سوخت و انرژی
کاالهای رضوری زندگی روزمره
احتکار کاالهای غیررضوری معموالً حک م احتکار فقه ی ندارد ،ام ا اگر
موجب آسیب به جامعه شود ،باز هم از نظر اخالقی ناپسند است.
آثار و پیامدهای احتکار
.۱آثار اقتصادی :افزایش شدید و غیرمنطقی قیمتها ،ایجاد تورم ،کاهش قدرت خرید مردم ،برهم
خوردن نظم بازار
.۲آثار اجتامعی :فشار اقتصادی بر اقشار ضعیف ،افزایش فاصله طبقاتی ،ایجاد نارضایتی و تنش
اجتامعی
نقش حکومت اسالمی در مقابله با احتکار
در اسالم ،حکومت وظیفه دارد:
با نظارت دقیق بر بازار از احتکار جلوگیری کند.
محتکران را مجبور به عرضه کاال مناید.
در صورت لزوم ،برای حفظ منافع عمومی قیمتگذاری کند.
از حقوق مرصفکنندگان دفاع مناید.
امیراملؤمنین علی (ع) در دوران حکومت خود ،نظارت مستقیم بر بازار داشتند و با محتکران برخورد
جدی میکردند.
راهکارهای پیشگیری و مقابله با احتکار
تقویت ایامن و اخالق اقتصادی
نظارت مستمر دولت بر بازار
آگاهیبخشی به مردم درباره آثار احتکار
برخورد قانونی و بازدارنده با محتکران
حامیت از تولید و توزیع سامل کاال
نتیجهگیری
احتکار یک ی از خطرناکتری ن آس یبهای اقتصادی
است که عدالت اجتامعی را تهدید میکند .اسالم
ب ا تحری م احتکار ،تالش کرده است از حقوق مردم
حامیت کند و مانع سوءاستفاده افراد سودجو شود.
رعایت احکام اسالمی در کسبوکار ،بهویژه پرهیز از
احتکار ،نق ش مهم ی در ایجاد جامعهای سامل،
عادالنه و اخالقمحور دارد.
منابع
قرآن کریم
نهجالبالغه
وسائلالشیعه ،شیخ حر عاملی
فقه معامالت اسالمی
رسالههای عملیه مراجع تقلید
با تشکر از توجه شما