مبانی تمرین

مبانی تمرین

اسلاید 1: 1بسم الله الرحمن الرحیمFaculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 2: 2 استاد محترمدکتر حمید اراضیتهیه کنندگانهیوا احمد رحیممحمد زاهد ابوالحسنیدانشکده علوم ورزشی دانشگاه گیلانفروردین 92مبانی تمرين Faculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 3: - مقد مه - اهداف فرعی تمرین - اصول تمرین - عوامل موثر بر کاهش اجرا - تمرینات مقاومتی - تمرینات هوازی و بی هوازی 3عنوان مطالبFaculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 4: 4 مقدمه در چند سال اخیر عملکرد ورزشکاران به طور چشمگیری پیشرفت نموده است. عملکردهایی که قبلاً غیر قابل تصور بود، اکنون پیش پا افتاده شده اند. دلیل این پیشرفت چشمگیر چیست؟ماهیت رقابتی بودن ورزش از یک سو، و همکاری متخصصان و دانشمندان ورزشی به مربیان از سوی دیگر، توانسته به این پیشرفت ها کمک کند. این همکاری بیانگر این است که براي بهبود آمادگي جسماني و كارايي ورزشکار اصول علمي قابل قبولي وجود دارد که بايد آنها را مد نظر قرار داد. توسعه برنامه‌هاي تمريني موثر، به شناخت اصول اساسي تمرين، انواع تمرينات خاص و اهداف شخصي نياز دارد. توجه به اصول پايه تمرين براي توسعه يك برنامه ورزشي و تمريني بسيار با اهميت است.

اسلاید 5: هدف اصلی تمرين، رسيدن به اوج اجرای ورزشی است.- رسيدن به اوج اجرای ورزشی نيازمند طراحی برنامه های تمرينی مناسب است.- برای طراحی و توسعه ي يک برنامه تمرين ورزشی، روشن نمودن اهداف برنامه ضروری است.5Faculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 6: اهداف فرعیتوسعه ی بدنی همه جانبه توسعه ی بدنی ويژه ورزش توسعه ی عوامل تکنيکی توسعه ی عوامل تاکتيکی آمادگی روانی آمادگی تيمی (دوستی، ارتباط ، داشتن هدف مشترک ، احساس تعلق به تيم) توسعه ی عوامل مربوط به سلامتی جلوگيری از آسيب ديدگی افزايش دانش نظری6Faculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 7: 7فهم سه عامل ضروری است بيان اهداف تمرين برای ورزشکاران و مشارکت آن ها در تبيين اهداف. مشارکت ورزشکاران در طراحی و تجزیه و تحلیل برنامه تمرين ( خود ارزيابی). دادن تکاليف شخصی به ورزشکاران ( تمرينات تکميلی). رايتر سال (1982)Faculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 8: اصل توسعه ی همه جانبهتوسعه ی همه جانبه، به معنی توسعه ی همه ی توانایی های زیست حرکتی پیش از تمرینات تخصصی ورزشی که پیش نیاز رسیدن به اوج اجرای ورزشی است. - الگوی اروپای شرقیبلوغنوجوانیکودکیاوج اجراتمرينات اختصاصیتوسعه ي همه جانبهمراحل تمرينات ورزشی بلند مدتالگوی آمريکای شمالی به شروع تمرينات اختصاصی از دوران کودکی اعتقاد دارند.مراحل رشد8Faculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 9: اصل توسعه ی همه جانبهمقايسه ی پيامد توجه به توسعه ی همه جانبه در مقابل شروع تمرينات اختصاصی در دوران کودکی (Harre 1982) توسعه ی همه جانبهتمرينات اختصاصی- پيشرفت آهسته در اجرای ورزش - دستيابی به بهترين اجرا در 18 سالگی و بالاتر - اجرای ورزش پايدار به هنگام مسابقه - زندگی ورزشی طولانی تر- آسيب ديدگی کمتر- پيشرفت سريع در اجرای ورزش - دستيابی به بهترين اجرا در 16- 15 سالگی- اجرای ورزش نا پايدار به هنگام مسابقه - کناره گيری از ورزش در 18 سالگی - آسيب ديدگی بيشتر9Faculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 10: 10 اصل تفاوت های فردی1- سن تقویمی و بیولوژیکی 2- سن شروع یا تجربه شرکت در ورزش 3- ظرفیت افراد برای اجرا و کار 4- وضعیت سلامتی و تمرین5- بار تمرینی و سرعت بازیافت ورزشکار6- نوع سیستم عصبی و ساختار بدنی ورزشکارمحرك هاي تمريني مشابه، پاسخ متفاوت در افراد مختلف ايجاد می کند که تحت تاثير عوامل زير است:Faculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 11: 11مربی باید از لحــاظ تفــاوت های جــنسی اگاه باشد 1. اجرای حرکتی افراد به سن بیولوژیکی و تقویمی مربوط می باشد. 2. مربیان باید ساختار آناتومیکی و تفاوت های بیلوژیکی را به درستی در تمرین لحاظ نمایند. 3. مقدار کار را بر حسب مبنای فرد تعین کنید. 4. مربی باید مراحل تمرینی را برای هر ورزشکار براساس توانمندی های او طراحی نماید. Faculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 12: 1- رسيدن به اوج اجرای ورزشی نيازمند تلاش فراوان و بيش از 1000 ساعت تمرين در سال است.2- شدت وحجم بالای تمرين موجب دلزدگی و بی علاقگی ورزشکار می شود.برای رفع اين مشکل؛ 3- مربی بايد خلاق بوده، دانش کافی داشته و با مجموعه گسترده ای از تمرينات متنوع آشنايی داشته باشد.4- پس از جلسات تمرين شديد از بازی های گوناگون استفاده کند.12اصل تنوع Faculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 13: الگوگیری به تدریج یکی از مهم ترین اصول تمرین خواهد شد. همچنان که ما درباری پیوستگی فیزیولوژیکی، مکانیکی و روانی ورزش برگزیده بیشتر یاد می گیریم، میل و نیاز منطقی برای تقلید و الگوگیری از خصوصیات یک ورزش در تمرین بیشتر خواهد شد. به وسیله انجام چنین کاری، تمرین خیلی دقیق خواهد شد و به یک سازگاری ویژه منجر می گردد. تنها این سازگاری به عملکردهای بهتر منجر خواهد شد.13 الگوگیریFaculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 14: 14سلسله مراتب توسعه یک الگوی تمرینکاربردالگوی نهایینتایج ورزش به الگو اعتبار می دهدآزمون الگو در رقابت های دوستانهتکمیل الگوی کمیمعرفی عناصر کمی جدیدتکمیل الگوی کیفیمعرفی عناصر کیفی جدیداستنباطاندیشه و تفکرFaculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 15: 15 1. ایجاد الگوی تکنیکی و تاکتیکی برای هر بازیکن مدافع و مهاجم. 2. طراحی مبسوط الگو از ترکیب های تاکتیکی برای دفاع و حمله با درنظر گرفتن حریفان آینده. 3. ایجاد فعالیت های ورزشی و تمریناتی برای یادگیری و تکمیل الگوهای فردی و تیمی. 4. الگوهای تیمی و انفرادی را به الگوی آمادگی جسمانی ارتباط دهید. روش شناسی توسعه ی الگوی یکپارچه، مستلزم یک روش سلسله مراتبی است که شامل چهار مرحله می باشد:Faculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 16: تمرین ◄ پاسخ ◄ تمرین ◄ پاسخ ◄ ◄ ◄ ◄ سازگاریسازگاری های تمرينی نسبت به عوامل زیر دارای ویژگی است: - الگوهای مهارت ورزشی - عضلات درگیر فعالیت - شدت تمرين - نياز های سوخت وسازی - زاويه ي مفصلی مورد استفادهاصل ويژگی 16Faculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 17: اصل اضافه بارساز گاري های تمرينی هنگامی ايجاد می شود که اجزای فيزیولوژيکی يا عضلانی به ميزانی فراتر از سطح معمول بکار گرفته شود. بار تمرين = شدت تمرين x حجم تمرين17Faculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 18: 18ثبات عملکردفلاتبهبودمرحله آمادگیمرحله رقابتبار معیارتکرار افزایش بار معیار به پیشرفت هایی در بخش اول برنامه سالانه منجر می شود که با یک فلات و رکورد اجرا طی مرحله رقابت دنبال می شود.Faculty of P.E & exercise science 2013بار استاندارد

اسلاید 19: 19در این شکل باید اضافه بار به طور مستمر در طول برنامه افزایش یابد، به طوری که منحنی افزایش بار به طور ثابت در حال صعود باشد.406080100120160200481620روزهای تمرین12افزایش بار در صداین اضافه بار از نظر فیزیولوژیکی و روانی بسیار فشار آفرین است.در کوتاه مدت: ورزشکار ممکن است قادر به غلبه بر فشار اضافه بار باشد.در بلند مدت: منجر به سطوح خستگی بحرانی و حتی بیش تمرینی خواهد شد. Faculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 20: برای دستيابی به پيشرفت در سازگاري های تمرينی بايد محرک های تمرينی (شدت يا حجم) به صورت فزاينده و به طور پيوسته در سرتا سر برنامه تمرين افزايش يابد.20اصل پيشرفت تدريجیFaculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 21: 21چرخه هفتگی(میکروسیکل)ماکروسیکلبالابار متوسطپایین1234افزایش بار تمرینی در پله ها (اضافه بار)Faculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 22: اصل کاهش سرعت پيشرفتسقف وراثتیمدت تمرينافزايش اجرای ورزشینکته : در افراد با تجربه حتی بهبود اندک نيز مرز بين برد و باخت را تعيين می کند.22Faculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 23: اصل برگشت پذيریبی تمرينی موجب کاهش اجرای ورزشی و از بين رفتن سازگاری های تمرينی می شود.23Faculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 24: عوامل موثر بر ميزان کاهش اجرا- طول دوره ی بی تمرينی : 2هفته بی تمرينی 6- 4 درصد كاهش در Vo2 maxرا درپی دارد.- نوع فعاليت : اثر بی تمرينی بر استقامت عضلانی و قلبی تنفسی بيش از عوامل بی هوازی است.- سابقه ی تمرين : در افراد تمرين کرده حتی پس از 3 ماه بی تمرينی قدرت هنوز بالاتر از سطوح پيش از تمرين است. طول مدت تمرين پيش از بی تمرينی نوع عضلات درگیر در تمرینFaculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 25: 25تمرینات ورزشیتمرین مقاومتیهماهنگی، سرعت، چابکی ...تمرین هوازی-بی هوازی

اسلاید 26: 26تمرین مقاومتیانقباض ایستاوزنه های آزادانقباض برون گرامقاومت متغیرایزوکینتیکپلایومتریکتحریک الکتریکی

اسلاید 27: 2727تمرین هوازی- بی هوازیتداومیتناوبیفارتلکدایره ایتکرارمدلFaculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 28: 28تمرینات مقاومتیپروفسور بومپا”ما می توانیم رد پای بسیاری از پیشرفت های چشمگیر در اجراهای ورزشی را از دهه ی 1960 با اثری که تمرین مقاومتی بر ورزش های گوناگون داشته است، دنبال کنیم. هنوز پیشرفت های زیادی برای ورزشکاران از طریق مشارکت بیشتر تمرین قدرتی در برنامه های ورزشی آن ها می تواند وجود داشته باشد.“Faculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 29: 29فلک و کریمر معتقدند اولین گام در طراحی و اجرای برنامه های تمرین مقاومتی، ارزیابی نکات زیر است: چه گروه های عضلانی باید تمرین داده شوند؟چه سیستم انرژی باید مورد فشار قرار گیرد؟احتمال آسیب دیدگی کجاست و موارد پیشگیری آن چیست؟Faculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 30: 30در گام دوم موارد زیر مورد توجه قرار می گیرد 1- تمریناتی که باید انجام شود؛2- آرایش و نظمی که باید در حرکات باشد؛ 3- تعداد نوبت ها برای حرکات مختلف؛4- دوره های استراحت بین نوبت ها و حرکات؛ 5- شدت یا بار (مقدار مقاومت)، تعداد تکرارها و سرعت حرکت؛ شدت یا بار تمرین مهم ترین مورد است.Faculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 31: 31انتخاب مقاومت، تکرارها و سرعت اجراوزنه ای که باید جا به جا شود در قالب درصدی از 1RM بیان می شود.هم تعداد تکرار ها و هم سرعت اجرا تابعی از مقاومت تمرینی هستند.هرچه مقاومت بیشتر، تعداد تکرار ها و سرعت اجرا پایین تر است.پیشنهاد های کالج آمریکایی طب ورزشی (ACSM) مشاهده شود. Faculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 32: 32انتخاب تعداد نوبت هایک نوبت تمرینی می تواند به اندازه چند نوبت تمرینی در افزایش قدرت و اندازه عضلات سودمند باشد.کاهش زمان تمرین و ایجاد فرصت برای اجرای حرکات بیشتر.Faculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 33: 33دستور کلی: ورزشکار آماده تر زمان استراحت کمتردر تمرینات دایره ای : زمان استراحت بر اساس ضربان قلب (شروع نوبت بعدی : S/M120) انتخاب زمان استراحت بین نوبت ها و حرکاتFaculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 34: 34 استراحت فعال ماساژ کشش درمانی گرما و سرما درمانی اکسیژن درمانی هوا درمانی ارتفاع درمانی آرام سازیروش های بازیافت سریع تر و با کیفیت Faculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 35: 35هوا درمانی هوای مرطوب یون منفی هوای خشک یون مثبتآرام سازی فعالیت های سنگین، مقدار مایوسترومین را در عضلاتی که موجب سفتی عضله می شوند، افزایش می دهد. Faculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 36: 36بازیافت روانی (فراموش شده)بازسازی سلول های عصبی 7 مرتبه آهسته تر از سلول های عضلانی می باشد، بنابراین توجه به آن ضروری است.ترمیم CNS تمرکز بیشتر اجرای درست، سریع تر و نیرومندتر رسیدن به اوج عملکرد در این مورد با روان شناس ورزشی مشورت کنید. Faculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 37: 37عوامل موثر بر عملکرد قدرت حداکثر پتانسیل عضله و استفاده از آن پتانسیل عضله، جمع همه ی نیروهای عضلانی است که در یک حرکت استفاده می شوند. بر طبق نظر باروگا، پتانسیل اجرای نیرو، 2/5 تا 3 برابر بیشتر از اجراهای همزمان در وزنه برداری است. بنابراین براساس این ادعا، یک ورزشکار باید بتواند تا 800 کیلوگرم وزنه را بلند کند. استفاده از پتانسیل عضله، به معنی توانایی استفاده از تعداد زیادی تارهای عضلانی در مرکز و محیط عضله به شکل همزمان می باشد.Faculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 38: 38به معنی اثر متقابل گروه های عضلانی مختلف در طول اجرا است.مثال:در مسابقات دو سرعت، اغلب انقباض عضلات شانه بر اجرای دونده تاثیر منفی دارد. بنابراین به نظر می رسد که نتیجه ی هماهنگی بین عضلانی نا مناسب، منجر به اجرای پایین تر از پتانسیل ورزشکار می شود. روش های آرام سازی (مانند ماساژ)، هماهنگی انقباض های عضلانی را بهبود می بخشد.هماهنگی بین عضلانیFaculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 39: 39به واحد های عصبی – عضلانی که به طور همزمان در یک حرکت شرکت می کنند، بستگی دارد. به این مثال توجه کنید:در حرکت جلو بازو، عضله بازویی زند اعلایی حداکثر 25 کیلوگرم نیرو دارد. تحریک الکتریکی عضله می تواند ظرفیت نیروی عضله را تا 10 کیلو گرم بالا ببرد. بنابراین روشن است که اغلب ورزشکاران قادر نیستند همه ی تارهای عضلانی را در یک فعالیت مشخص درگیر کنند. این پدیده نقص نیرو نامیده شده.هماهنگی درون عضلانیFaculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 40: 401- وزن بدن (شنای سوئدی)، حرکات دو نفره2- توپ های طبی (بلند کردن ها، پرتاب ها و...)3- طناب های کشی (هر چه بیشتر کشیده شود، مقاومت افزایش می یابد)4- دمبل 5- هالتر6- مقاومت ثابت (انقباض ایستا)ابزارهای تمرینی در کسب قدرتFaculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 41: 41انواع تمرینات قدرتیتمرین با انقباض ایستا (هم طول)در اوایل قرن 20 معرفی شد، ولی در دهه ی 1960 توسط دانشمندان آلمانی به اوج محبوبیت خود رسید. اثبات شده در افزایش قدرت بیشینه تاثیر گذار است.کارآمدی آن ها زمانی است که از 70 تا 100 درصد قدرت بیشینه استفاده شود.افزایش در تعداد حرکات - نه شدت انقباض- موجب افزایش دوز تمرینی می شود.در طول دوره ی استراحت بین دوره ها و حرکات، تمرینات تنفس ضروری می باشد.انقباض بینابینی احتمالاً بهتر از انقباض ایستا به تنهایی می باشد. Faculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 42: 42تمرین با وزنه های آزادبا آمدن دستگاه های ایزوکینتیک در دهه ی 1970، استفاده از دمبل و هالتر کم رنگ شد. اما وزنه های آزاد فوایدی دارند که دستگاه های ایزوکینتیک ندارند، بنابراین اخیراً ورزشکاران با وزنه های آزاد آشتی کرده اند.به دلیل کنترل وزنه توسط خود فرد - نه دستگاه - عضلات کمکی و واحدهای حرکتی بیشتری درگیر می شوند. نوعی تمرین تعادل نیز می باشد. Faculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 43: 43تمرین با وزنه متغیر با دستگاه مقاومت متغیر، مقاومت در نقاط ضعیف دامنه حرکتی کاهش یافته و در نقاط قوی افزایش می یابد.در تمرین با وزنه های آزاد (ثابت)، سنگین ترین وزنه ای که ورزشکار بلند می کند، سنگین ترین وزنه در نقاط ضعیف دامنه حرکتی است. Faculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 44: 44براساس تحقیقات، وزنه برداران روسی در نتیجه ی استفاده از تحریک الکتریکی قدرت بیشینه ی خود را بهبود بخشیدند.کوتس ادعا نمود تحریک الکتریکی موجب افزایش حجم، قدرت و استقامت عضلانی می شود.تمرین با تحریک الکتریکیFaculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 45: 45 ایکای و یابه از فرکانس تحریک سه برابری عضله نسبت به فرکانس فیزیولوژیک (50 ایمپالس در دقیقه) استفاده کردند و افزایش 31 درصدی انقباض ارادی بیشینه را نسبت به مقادیر واقعی گزارش کردند.تحقیقاتی نیز تحریک الکتریکی را بی اثر خوانده، بنابراین نیازمند تحقیقات بیشتر می دانند. در مجموع برای دوره ی توان بخشی می تواند مفید باشد.Faculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 46: 461- قبل از به کارگیری عضو فعال، باید عضو غیر فعال تمرین داده شود.2- برای جلوگیری از خشکی احتمالی مفصل، انعطاف پذیری را با انجام تمرینات کششی در دوره های های استراحت بین تمرین با وزنه، تقویت کنید.دو نکته که معمولاً فراموش می شودFaculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 47: 47در دو دامنه ی کاملاً متفاوت یک پیوستار قرار دارند.به منظور آماده سازی سه دستگاه انرژی : 1- فسفاژن2- گلیکولیتیک بی هوازی3- هوازی طراحی می شود. تمرینات هوازی و بی هوازی Faculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 48: 48به دهه ی 1930 که یک مربی آلمانی یک برنامه تناوبی را طراحی کرد، بر می گردد.پژوهش ها نشان داده اند:ورزشکاران می توانند حجم قابل ملاحظه ی بیشتری از تمرین را با تقسیم کل تمرین به اجزاء کوتاه، اما شدیدتری که بین آن ها استراحت مطلق یا فعال وجود دارد، انجام دهند.تمرینات تناوبیFaculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 49: 491- تعیین زمان معین برای یک مسافت معین (کاربردی تر)2- استفاده از درصدی از ضربان قلب بیشینهسن - 220 = ضربان قلب بیشینه. )سن x0/7) – 208 = ضربان قلب بیشینه (دقیق تر). تعیین میزان شدت تمرینFaculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 50: 50میزان زمان استراحت بین تناوب ها نیز توسط ضربان قلب مشخص می شود.در افراد زیر 30 سال : ضربان قلب، قبل از شروع تناوب 130 تا 150 ضربه در دقیقه.در افراد بالای 30 سال: اندازه ی تفاوت فرد از سن 30 سال، از 130 و 150 کم می شود. Faculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 51: 51در دهه ی 1920 توسط یک پزشک آلمانی معرفی شد.از تمرین استقامتی آرام تا بسیار شدید را شامل می شود.در درجه ی اول به دنبال اثر گذاشتن بر روی دستگاه های انرژی هوازی (اکسایشی) و بی هوازی (گلیکولیتیک) است.در این تمرین، استقامت و دویدن در مسافت، بیشتر از سرعت ملاک است.احتمالاً تمرین تداومی آهسته و طولانی پرطرفدارترین و ایمن ترین نوع تمرین هوازی برای غیر ورزشکاران می باشد.تمرین تداومیFaculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 52: 52در دهه ی 1930 در سوئد ظهور پیدا کرد.نوعی تمرین تداومی شبیه به تمرینات تناوبی می باشد.به صورت آزاد و با هدف تفریحی انجام می شود. برای ایجاد تنوع، در کنار تمرینات شدید، تناوبی یا تداومی، در حومه ی شهر و تپه ها از آن استفاده می شود.تمرین فارتلکFaculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 53: 53تمرین تناوبی – دایره ایدر دهه های 1960 و 1970 در کشور های اسکاندیناوی ارائه شد.در مسافت 3000 تا 10000 متر با ایستگاه هایی که 400 تا 1600 متر از یکدیگر فاصله دارند، انجام می شود.ورزشکار با نظر مربی بین ایستگاه ها راه می رود، آرام یا سریع می دود. در هر ایستگاه نیز، مانند تمرینات دایره ای به حرکات قدرتی، استقامتی یا انعطاف پذیری می پردازد. Faculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 54: 541- بومپا، تئودور. تئوری و روش شناسی تمرین. ترجمه محمد رضا حامدی نیا، امیر حسین حقیقی، علی رضا صفر زاده (1391). انتشارات حتمی، چاپ اول. 2- بومپا، تئودور. اصول روش شناسی تمرین از کودکی تا قهرمانی. ترجمه خسرو ابراهیم، هاجر دشتی دربندی (1381). انتشارات پژوهشکده تربیت بدنی، چاپ اول. 3- ویلمور، جک. کاستیل، دیوید. فیزیولوژی ورزش و فعالیت بدنی. ترجمه ضیاء معینی، فرهاد رحمانی نیا، حمید رجبی، حمید آقا علی نژاد، فاطمه سلامی (1391). انتشارات مبتکران، چاپ هفدهم.منابعFaculty of P.E & exercise science 2013

اسلاید 55: پیامبر اکرم : هرکس طالب علم باشد، خداوند روزیش را بر عهده می گیرد.