آئین نامه ایمنی مخازن آب و استخر‌ها

آئین نامه ایمنی مخازن آب و استخر‌ها

اسلاید 1: آئين‌نامه ايمني مخازن آب و استخر هاآئين‌نامه ايمني مخازن آب و استخر ها به تفكيك فصلهدف:هدف از تدوين اين آيين‌نامه پيشگيري از حوادث منجر به صدمات جاني و خسارات مالي در حين كار كارگران در محل مخازن آب و استخرها مي‌باشد. با عنايت به اينكه تاكنون آيين‌نامه‌اي تحت عنوان آيين‌نامه ايمني در مخازن آب و استخرها در مجموعه آيين‌نامه‌هاي مصوب شوراي عالي حفاظت فني وجود نداشته، بنابراين آيين‌نامه مذكور براي زمان بهره‌برداري از مخازن و استخرها كه كارگران در آن محيط اشتغال بكار دارند تدوين شده است. قابل ذكر است براي ايمني در امور ديگر از جمله ساخت، خريد، حمل و نقل، نصب، مونتاژ و دمونتاژ بايد از آيين‌نامه‌هاي ديگر مصوب شوراي عالي حفاظت فني بهره برد.

اسلاید 2: آئين‌نامه ايمني مخازن آب و استخر هافصل اول- تعاريففصل دوم- مخازن آبفصل سوم- استخرهافصل چهارم- مقررات عموميفصل پنجم- پسآب

اسلاید 3: مخزن: به كليه محل‌هاي طبيعي و مصنوعي جمع‌آوري و ذخيره آب مخزن اطلاق مي‌شود. مانند انواع استخرها، محل‌هاي ذخيره آب و پسآب، حوضچه‌هاي پرورش ماهي و ميگو و موارد مشابه.- مخازن آب بر حسب موقعيت مكاني به سه دسته زير تقسيم مي‌شوند:الف) مخزن آب هوائي: بسته به شرايط و نيازها با مصالح مناسب، در ارتفاع و بالاتر از سطح زمين ساخته مي‌شود.ب) مخزن آب زميني: با توجه به شرايط و نيازها، مانند استخرها در سطح زمين و با مصالح مورد نظر احداث مي‌شود.ج) مخزن آب زيرزميني با مصالح مورد نظر و براي مصارف خاص ساخته مي‌شود.مخازن آب برحسب نوع مصالح به شش دسته تقسيم مي‌گردند:1- مخازن بتني2- مخازن فلزي3- مخازن با مصالح بنايي4- مخازن پلاستيكي5- مخازن فايبرگلاس6- مخازن با مصالح مركبآئين‌نامه ايمني مخازن آب و استخر هافصل اول - تعاريف

اسلاید 4: ماده 1- در زمان طراحي انواع مخازن بايستي بررسي‌هاي زمين‌شناسي و آزمايشات دقيق مكانيك خاك و ولرزه خيزي و معيارهاي فني از جمله تعيين دقيق بارهاي استاتيك و ديناميك و عبور وسايل نقليه به همراه استانداردهاي ساخت و بهره‌برداري رعايت شده باشد.ماده 2- كليه مخازن بايستي مطابق آئين‌نامه و مقررات حفاظتي ساختمان كارگاهها مصوب شوراي عالي حفاظت فني احداث شود.ماده 3- فاصله درختان مجاور مخازن، بايستي به اندازه‌اي باشد كه ريشه آنها به پايه‌ها و ديواره‌هاي مخازن فشار وارد ننمايد.ماده 4- بايد در محاسبه پايه‌هاي مخازن هوايي اصول استاتيك و ديناميك رعايت شده و از نقطه نظر پايداري واجد استحكام كامل باشد و تحمل حداكثر فشار بارهاي وارده و فشارهاي جانبي و بارهاي معلق را داشته باشد.ماده 5- تجهيزات مخازن شامل تجهيزات ورودي، خروجي، تخليه، كنترل سطح آب، سرريز، ارتفاع‌سنج و دبي‌سنج و غيره بايستي همواره بازديد و در صورت معيوب بودن اصلاح گردند. ماده 6- بدنه مخازن بايستي با توجه به شرايط جوي و محيطي و تغييرات دما طراحي و ساخته شوند.ماده 7- از ايجاد هرگونه معبر، تاسيسات، ساختمانهاي اداري و مسكوني و پاركينگ روي مخزن زيرزميني خودداري گردد. ماده 8- سقف مخزنها بايد به خوبي آب‌بندي شده و داراي شيب مناسب براي جلوگيري از تجمع آب باشد.ماده 9- لوله خروجي سرريز مخزن بايستي قابل مشاهده بوده و احتمال غرقاب شدن آن وجود نداشته باشد.ماده 10- شير تخليه و خط انتقال تخليه آب بايد در خارج از مخزن نصب شود و آب مخزن بصورت ثقلي دفع گردد. ماده 11- فاصله شير تخليه از مخزن بايد بگونه‌اي باشد كه احتمال برگشت آب مخزن در هنگام رسوب‌زدايي يا تعميرات وجود نداشته باشد.ماده 12- سرريز مخازن نبايستي مسقيماً به سيستم فاضلاب يا زهكشي آب باران وصل شود.ماده 13- لوله‌هاي خروجي سرريز بايستي بصورتي باشد كه احتمال ورود اجسام با جانداران به آن ممكن نباشد.ماده 14- آب سطح مخازن نبايستي از حداقل تعيين شده پايين‌تر باشد تا از مكش هوا يا ورود رسوبات پيشگيري گردد.آئين‌نامه ايمني مخازن آب و استخر هافصل دوم- مخازن آب

اسلاید 5: ماده 15- براي دستيابي و بازديد از مخازن بايستي تعداد كافي دريچه بر روي سقف مخزن تعبيه شود.ماده 16- ظرفيت لوله خروجي بايستي از ظرفيت لوله ورودي بيشتر باشد.ماده 17- مخازن بايد داراي سيستم تهويه مستقل باشند و از سرريز به عنوان تهويه استفاده نشود.ماده 18- سيستم تهويه بايستي به نحوي باشد كه احتمال ورود آب باران و آبهاي سطحي، گرد و غبار، جانداران و غيره از طريق آنها به داخل مخزن وجود نداشته باشد.ماده 19- ناودانها نبايد وارد مخزن شده و يا از داخل مخزن عبور نمايند.ماده 20- در هواكشهاي عصايي بايستي انتهاي باز آن حداقل يك متر با سطح تمام شده بام مخزن فاصله داشته و در نزديكي سر آن توري نصب گردد.ماده 21- قبل از ورود به مخازن، بايد بوسيله دستگاههاي اندازه‌گيري از ميزان غلظت اكسيژن و همچنين گازهاي سمي موجود در آنها اطلاعات كافي بدست آورد.ماده 22- افرادي كه براي شستشوي داخل مخازن اقدام مي‌كنند بايستي مجهز به وسايل و تجهيزات حفاظت فردي باشند.ماده 23- اسامي كليه افرادي كه وارد مخزن مي‌شوند به همراه ابزار و لوازمي كه همراه دارند بايستي قبل از ورود، كنترل و ثبت شوند.ماده 24- افرادي كه وارد مخزن مي‌شوند بايستي لباس كار مناسب و چكمه بلند داشته باشند. ماده 25- در مواردي كه مواد ريز و جامد يا رسوبي در ديوار يا كف مخزن با شعله افكن سوزانده مي‌شوند بايستي تجهيزات ايمني مناسب مانند ماسكهاي تنفسي، دستكش، كمربند ايمني و طناب نجات، عينك حفاظتي و غيره در اختيار كارگران قرار گيرد.ماده 26- كارگراني كه امور مربوط به داخل مخازن را انجام مي‌دهند بايد از سلامت جسماني و رواني كامل برخوردار باشند.ماده 27- كليه قسمتهاي مخازن فلزي بايد در فواصل زماني مناسب از لحاظ خوردگي بازديد و در صورت نياز تميز و رنگ‌آميزي شوند.ماده 28- استفاده از علف‌كشها براي حذف گياهان مزاحم بر روي سقف مخازن زميني مجاز نبوده و بايد از روشهاي مكانيكي يا سوزاندن بهره برد.ماده 29- سر لوله تخليه بايستي در محل خشك قرار گيرد و هرگز با زمين يا آبي كه در پاي شير تخليه جمع مي‌شود تماس پيدا نكند.آئين‌نامه ايمني مخازن آب و استخر هافصل دوم- مخازن آب

اسلاید 6: ماده 30- نردبانهاي مخازن هوايي بايستي مجهز به حفاظ كمري باشد و راهرو اطراف محيط مخزن نيز بايستي مجهز به نرده حفاظتي باشد.ماده 31- در زمان كار بر روي مخازن هوائي بايد كارگران حتما از كمربند ايمني و طناب نجات استفاده نمايند.ماده 32- لوله سرريز مخازن آب نبايستي در راستاي نردبان مخازن باشد.ماده 33- بايد همواره سيم اتصال زمين به بدنه فلزي كليه مخازن هوائي و زميني و زيرزميني وصل باشد.ماده 34- كليه دستگاههاي برقي مورد استفاده در مخازن كه در داخل آب قرار مي‌گيرند بايد از نوع ضد آب و مجهز به سيستم اتصال زمين باشند.ماده 35- كليه كابل‌ها، تجهيزات، متعلقات، اتصالات و موارد مشابه كه در محيط‌هاي مرطوب مخازن مورد استفاده قرار مي‌گيرند بايد حتما مجهز به سيستم اتصال زمين (ارتينگ) باشند و رعايت كليه دستورالعملهاي مرتبط با ايمني برق در محيطهاي مرطوب الزامي است.ماده 36- در صورت استفاده از مصالح تيرچه بلوك و يا دال بتوني براي پوشش سقف مخازن لازم است كليه محاسبات فني به گونه‌اي صورت پذيرد تا سقف مخزن كاملا پايدار و مقاوم باشد.ماده 37- در مناطق سردسير براي جلوگيري از يخ زدن آب، بايستي از مخازن زيرزميني (مدفون) بهره برد.ماده 38- قبل و بعد از انجام كارهايي مانند اندود كردن، تعمير يا تميز كردن داخل مخازن يا كانالها كه ممكن است فاقد اكسيژن كافي باشد براي ممانعت از استنشاق گازها، دود و غيره كارگران به وسايل حفاظت فردي مناسب از قبيل كپسول و لوله‌هاي اكسيژن، ماسك و غيره مجهز شوند.ماده 39- در زمان اندود كردن داخل مخازن يا انجام امور ديگر، بايستي دو يا چند كارگر با هم مشغول بكار شوند بنحويكه حتما يك نفر خارج از مخزن مستقر و بر كار بقيه نظارت داشته باشد. اشتغال انفرادي در اين قبيل كارها ممنوع است.ماده 40- در عمليات سرويس مخازن آب كارگران بايد به لباس كار، ماسك، دستكش، چكمه، عينك و ساير وسايل مناسب مورد نياز مجهز شوند.ماده 41- نصب مخازن هوايي بايستي با استفاده از ماشين آلات و تجهيزات مناسب و به وسيله اشخاص ذيصلاح صورت گيرد.آئين‌نامه ايمني مخازن آب و استخر هافصل دوم- مخازن آب

اسلاید 7: ماده 42- در هنگام نصب كليه تاسيسات و تجهيزات مربوط به مخازن اعم از هوايي، زميني، زيرزميني و استخرها و غيره فقط افرادي كه آموزشهاي ايمني را ديده باشند مجاز به كار هستند.ماده 43- در زمان نصب يا تعميرات، در صورتيكه در داخل مخازن از موتورهاي احتراق داخلي استفاده مي‌شود و يا نوع انجام كار به گونه‌اي كه توليد دود، گاز، بخار يا غيره را مي‌نمايد بايستي ضمن استفاده از وسايل حفاظت فردي، با رعايت تدابير فني و نصب وسايل مناسب، هواي منطقه تنفسي كارگران به طور موثر تهويه گردد.ماده 44- در هنگام تعمير مخازن هوايي، حمل و نقل نمودن مواد و ابزار آلات سنگين و حجيم بوسيله افراد، با استفاده از نردبان ممنوع است.ماده 45- براي تردد افراد از روي كانالهاي ارتباطي مابين مخازن، بايد پل‌هايي در فواصل مناسب و مجهز به نرده حفاظتي بر روي كانال نصب گردد.ماده 46- خوردن، آشاميدن،استعمال دخانيات، خوابيدن و غيره در داخل مخازن ممنوع است.ماده 47- روكشها و رنگهاي مصرفي بايد از نوع غيرسمي بوده و از نظر بهداشتي مورد تائيد باشند.آئين‌نامه ايمني مخازن آب و استخر هافصل دوم- مخازن آب

اسلاید 8: ماده 48- كليه قسمتهاي كف، ديوار، بدنه و ساير سطوح داخل استخر بايد داراي گوشه‌هاي گرد و بدون لبه تيز باشد.ماده 49- استفاده از پنلهاي گچي براي ساخت سقف كاذب در استخرها ممنوع است.ماده 50- كليه سيم‌كشي‌ها بايد داراي رنگ‌بندي مشخص باشد و از داخل لوله، سيني و يا كانال مناسب عبور داده شود.ماده 51- نصب هواكش به منظور تهويه مناسب در محل استخرهاي سرپوشيده الزامي است.ماده 52- احداث فضايي به عرض حداقل 2 متر در حاشيه استخرهاي سرپوشيده و 4 متر در حاشيه استخرهاي سرباز شنا براي تردد كارگران و تعميركاران، استراحت شناگران و نظارت ناجيان غريق ضروري مي‌باشد.ماده 53- نصب تابلو نشان دهنده عمق در محل و فواصل مناسب در اطراف استخر الزامي است.ماده 54- در اطراف استخرها، مانند مخزن آب آتش نشاني يا كشاورزي بايستي حتماً نرده حفاظتي مناسب تعبيه گردد و محيط از روشنايي كافي برخوردار باشد.ماده 55- مصالح پوشش لبه‌هاي استخر بايد از جنس غيرلغزنده باشد و همچنين به رنگي باشد كه محدوده خطر مشخص باشد.ماده 56- پوشش داخلي كاسه استخر بايد با سطوح صاف پوشانده شود، به گونه‌اي كه تحت تاثير عوامل شيميايي مضر (مانند كلر محلول در آب) آسيب نبيند، به سهولت تميز شود و در تماس با بدن، ايمني لازم فراهم باشد.ماده 57- نصب كليد و پريزها در محوطه داخلي استخرهاي سرپوشيده ممنوع است و بايستي در محل خشك و خارج از محيط استخر نصب شده و كليه كابلها و اتصالات و متعلقات برقي كه در درون آب قرار دارند بايستي از نوع ضد آب باشد.ماده 58- كليه چراغهاي نصب شده در داخل آب بايستي حداكثر با ولتاژ 12 ولت و از نوع ضد آب بوده و در محلي كه احتمال برخورد افراد و اشياء با آنها نباشد نصب گردند.ماده 59- از قرار دادن و تجمع ابزارآلات در اطراف استخر بايستي اجتناب نمود.ماده 60- كارگرانيكه در محل استخرها فعاليت دارند بايستي از كفش مخصوصي استفاده نمايند كه مانع از ليز خوردن آنها گردد.آئين‌نامه ايمني مخازن آب و استخر هافصل سوم- استخرها

اسلاید 9: ماده 61- در اطراف استخرها از كف‌پوشها و مصالحي استفاده شود كه از سر خوردن افراد جلوگيري بعمل آورد.ماده 62- در صورت استفاده از نور طبيعي در محل استخرها و منابع آب سرپوشيده بايستي از پرده، شيشه‌هاي رنگي و يا كركره استفاده نمود تا از انعكاس و خيره كنندگي نور در داخل استخرها جلوگيري شود.ماده 63- وسايل كمكهاي اوليه، بايد همواره در محل استخرها موجود باشد.ماده 64- در ديوارها و سقف استخرهاي شنا بايد از مصالح جاذب سر و صدا، استفاده نمود. اين مواد بايد در برابر تخريب ناشي از اثرات مواد شيميايي و رطوبت مقاوم باشد.ماده 65- بايد بطور جدي از تردد افراد غيرمسئول در محوطه استخرها و مخازن آب، جلوگيري شود.ماده 66- درهنگام عمليات تعميراتي و سرويس‌ها، در حين بهره‌برداري از استخر افراد تعميركار بايد به لوازم مناسب ايمني از قبيل كمربند ايمني و طناب نجات جهت جلوگيري از سقوط در استخر مجهز باشند.ماده 67- جهت ورود و خروج افراد به داخل استخر بايد از نردبان‌هاي مطمئن و در صورت ضرورت از طناب نجات استفاده شود.ماده 68- ولتاژ الكتريكي چراغ‌هاي روشنايي (دوره گرد) كه براي بازديد و كار در قسمتهاي تاريك و مرطوب بكار مي‌رود نبايد بيش از 24 ولت باشد.ماده 69- چراغهاي روشنايي در قسمت دوشها و سرويسهاي بهداشتي بايد از نوع ضد آب باشند.ماده 70- سرويسهاي بهداشتي، دوشها، رختكن و ديگر قسمتها، بايستي به سيستم تهويه مناسب تجهيز شوند.ماده 71- كليه وسايل و اتصالات فلزي و متعلقات آنها و همچنين نردبانها، دستگيره‌ها و غيره بايد داراي پوششهاي ضد زنگ باشند.ماده 72- در استخرهاي لجن و بخصوص مخازن هاضم لجن كه گازها و يا مايعات قابل اشتعال وجود دارد استفاده از شعله‌هاي آزاد، استعمال دخانيات و بكار بردن وسايل توليد جرقه و نظاير آن ممنوع است.آئين‌نامه ايمني مخازن آب و استخر هافصل سوم- استخرها

اسلاید 10: ماده 73- رعايت دستورالعملهاي سازنده در مورد نگهداري، سرويس و تعميرات و به ويژه روغن كاري قطعات جعبه دنده و محورها الزامي است.ماده 74- كليه وسايل و تجهيزان جانبي مانند دبي‌سنجها بايستي براساس توصيه سازنده مطابق دستورالعملها نگهداري، تعمير و كنترل شوند.ماده 75- در مورد ارتفاع‌سنجها اعم از شناوري يا شاخصهاي برقي و ابزار دقيق، علاوه بر رعايت دستورالعملها، بازديدهي عيني الزامي است.ماده 76- در ارتفاع‌سنجهاي شناوري بايستي دقت شود كه سيم بكسل، طناب، قرقره‌ها و توپي شناور در اثر استهلاك و يخ‌زدگي و زنگ‌زدگي گير نداشته باشد.ماده 77- استفاده از تركيبات ضدعفوني كننده مانند كلر فقط با رعايت شرايط زير مجاز خواهد بود:الف- وجود يك دستگاه ضدعفوني كننده مناسب به طوري كه بتواند ماده مذكور را با ميزان و غلظت لازم تامين نمايد.ب- تحت نظارت شخصي انجام شود كه كاملا با مشخصات شيميائي و فيزيكي آن آشنا باشد و براي مقابله با حالتهاي اضطراري كه ممكن است در عمل پيش بيايد كاملا تعليم ديده باشد.ج- شرايط ايمني و درماني كافي براي محافظت پرسنل استفاده كننده از اين مواد مهيا باشد.د- رعايت دستورالعملهاي صادره از طرف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي الزامي است.ماده 78- ظرف محتوي هيپوكلريت سديم بايد در شرايطي نگهداري شود تا از فساد و تبخير كلر آن جلوگيري بعمل آيد.ماده 79- هيپوكلريت كلسيم بايد در محلي خنك، خشك و تاريك انبار شود تا ميزان اتلاف كلر فعال حين ذخيره سازي حداقل گردد.ماده 80- هنگام تعميرات دستگاههاي كلرزني حتماً بايد شيرهاي سيلندر محتوي گاز كلر كاملاً بسته شود و گاز كلر باقيمانده در لوله‌ها و دستگاه كلرزني تخليه گردد.ماده 81- بازديدهاي روزانه از محل استقرار دستگاه كلرزني و همچنين در مدار قرار دادن سيلندرهاي كلر، همواره بايد توسط دو نفر انجام گيرد تا در صورت بوز خطر، مقابله با آن امكان‌پذير باشد.ماده 82- در اتاق كلرزني بايد بطرف بيرون باز شود و داراي دستگيره داخلي از نوع اضطراري باشد.ماده 83- در صورت استفاده از دستگاه جت آب براي نظافت ديواره‌هاي استخرها و مخازن بايد علاوه بر استفاده از وسايل حفاظت فردي، با توجه به صداي زياد دستگاه از گوشي حفاظتي استفاده نمود.ماده 84- قبل از شروع هر عمليات با دستگاه جت آب بايستي از سالم بودن شيلنگهاي دستگاه اطمينان حاصل شود.ماده 85- تردد افراد متفرقه ازنزديكي محل عملكرد دستگاه جت آب ممنوع است.آئين‌نامه ايمني مخازن آب و استخر هافصل چهارم- مقررات عمومي

اسلاید 11: ماده 86- جمع‌آوري پساب‌ها بايد توسط كانال يا لوله صورت پذيرد و انتقال آن به استخرها و مخازن بنحوي باشد كه امكان انتشار و تماس با كارگران وجود نداشته باشد.ماده 87- كانالها و لوله‌هاي جمع‌آوري و انتقال پساب بايد به گونه‌اي باشد تا آب براحتي از داخل آنها عبور نمايد و از گير كردن ضايعات همراه آب ممانعت گردد.ماده 88- كانالهاي روباز جمع‌آوري پساب، بايد بوسيله نرده حفاظتي و يا درپوش‌هاي مناسب پوشانده شوند.ماده 89- پساب‌ها بايد بنحوي وارد شبكه جمع‌آوري گردد كه از انتشار و جاري شدن در سطح محيط ممانعت بعمل آيد.ماده 90- در اطراف استخر جمع‌آوري پسآب، بايد تابلوهاي هشدار دهنده نصب گردد.ماده 91- اطراف استخرهاي پسآب، كه امكان حضور كارگر و يا افراد متفرقه در آنجا وجود دارد بايد نردههاي حفاظتي مناسب نصب گردد.ماده 92- بدنه استخر پسآب بايستي با مصالحي ساخته شود كه امكان شستشو، لايروبي و نظافت آن براحتي ميسر گردد.ماده 93- شرايط ايمن و منطبق بر آئين‌نامه‌هاي حفاظتي بايد در طراحي محل نصب تاسيسات برقي و همچنين كليدهاي قطع و وصل برق، پريزها، سيم‌كشي‌ها و غيره رعايت گردد.ماده 94- اين آئين‌نامه مشتمل بر 94 ماده و به استناد مواد 85 و 91 قانون كار جمهوري اسلامي ايران در جلسه مورخ 19/2/1386 شوراي عالي حفاظت فني مورد بررسي نهايي و تصويب قرار گرفت و در تاريخ 7/4/86 به تصويب وزير كار و امور اجتماعي رسيد.آئين‌نامه ايمني مخازن آب و استخر هافصل پنجم- پسآب