آخرت گرایی

آخرت گرایی

اسلاید 1: آخرت گرایی 1گردآوری وتنظیم: بهزادکاظمی – 1391

اسلاید 2:

اسلاید 3: در باره حقيقت انسان دو ديدگاه وجود دارد:1- مادي: كساني كه هستي را با ماده برابر مي دانند يا انسان را پديده اي كاملاً مادي تلقي مي كنند و تمام قوانين حاكم بر حقيقت انسان را مادي مي دانند.2- الهي: اين گروه علاوه بر بعد مادي انسان، بعد غير مادي او را نيز اعتقاد دارند و براي انسان علاوه بر بدن مادي، حقيقتي به نام ، روح، قائلند.3

اسلاید 4: قرآن در آياتي به دو ساحتي بودن انسان (روح و بدن)، تصريح مي فرمايد:ثُمَّ سَوَّاهُ وَنَفَخَ فِيهِ مِن رُّوحِهِ وَجَعَلَ لَكُمُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَالْأَفْئِدَةَ قَلِيلًا مَّا تَشْكُرُونَ (سجده – آيه 9)قُلْ يَتَوَفَّاكُم مَّلَكُ الْمَوْتِ الَّذِي وُكِّلَ بِكُمْ ثُمَّ إِلَى رَبِّكُمْ تُرْجَعُونَ(سجده – 11) اللَّهُ يَتَوَفَّى الْأَنفُسَ حِينَ مَوْتِهَا(زمر – 42)خدا روح مردم را هنگام مرگشان به تمامي باز مي ستاند. 4

اسلاید 5: بعد گرايشي انسانبعد گرايشي، همان تمايلاتي اند كه با روح انسان سرشته شده اند. هر انساني ذاتاً از اين گرايشها – هر چند در حد ضعيف و نهفته- بهره مند استگرايشهاي انسان به دو دسته تقسيم مي شوند:1- گرايش هاي حيواني: اين گرايش ها ميان حيوان و انسان مشترك اند. مانند: گرايش به حفظ ذات و صيانت از خود و ميل به جنس مخالف، اين گرايش ها را غريزه هم مي گويند.5

اسلاید 6: 2- گرايش هاي انساني: گرايش ها و تمايلاتي اند كه به انسان اختصاص دارند و يا دست كم نشانه هاي آنها در حيوانات كمتر مشاهده مي گردد.از گرايش هاي اصيل انسان، ميل و محبت به خداست كه از وي جدايي ناپذير است. امام علي (ع):((خداوندا! تو قلبها را برمحبت خود آفريده اي.))6

اسلاید 7: رابطه دنيا و آخرت‏در نظام هدفمند آفرينش، آخرت - كه فرجام هستي است - با دنيا - كه مرحله‏اي از هستي‏است - نمي‏تواند بي ارتباط باشد.از ديدگاه قرآن، هر كس به دنيا مي‏آيد بدون ترديد بايد به دنياي ابدي بپيوندد و پاداش ياكيفر اعمال خوب و بد خود را ببيند:فَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْراً يَرَهُ وَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرّاً يَرَهُ. زلزال: 8 - 7)هر كس ذره‏اي كار نيك انجام دهد آن را مي‏بيند و هر كس ذره‏اي كار بد انجام دهد آن رامي‏بيند.اين ارتباط در كلام پيامبر اعظم صلّي الله عليه وآله به شكل صريح بيان شده است؛اَلدُّنْيا مَزْرَعَةُ الْاخِرَةِ. دنيا كشتگاه آخرت است.7

اسلاید 8: رابطه ميان دنيا و آخرت و اعمال آدمي با پاداش و كيفر، فراتر از روابط قراردادي و طبيعي‏است؛ رابطه ملكوتي است و همه اعمال خوب و بد انسان به‏صورت ملكوتي در رستاخيز ظهور مي‏كند. يَوْمَ تَجِدُ كُلُّ نَفْسٍ مَا عَمِلَتْ مِنْ خَيْرٍ مُحْضَراً وَمَا عَمِلَتْ مِن سُوءٍ تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَيْنَهَا وَبَيْنَهُ أَمَداًبَعِيداً. )آل عمران: 30)روزي كه هر كس آنچه كار نيك به جاي آورده و آنچه بدي مرتكب شده، حاضر مي‏يابد و آرزومي‏كند: كاش ميان او و آن ]كارهاي بد[ فاصله‏اي دور بود. إِنَّ الَّذِينَ يَأْكُلُونَ أَمْوَالَ الْيَتَامَي‏ ظُلْماً إِنَّمَا يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ نَاراً. )نساء: 10)همانا كساني كه اموال يتيمان را به ستم مي‏خورند جز اين نيست كه آتشي را در شكم‏هايشان‏ وارد مي‏كنند.8

اسلاید 9: الف) تعريف و اهميت معاد1- تعريفمعاد از نظر لغوي به معناي بازگشتن است و از ريشة (عود) مي باشد. در اصطلاح به معناي دوباره زنده شدن پس از مرگ است. معاد به معناي زندگي مجدد انسان و ساير موجودات است. خداوند قادر است از زنده، مرده و از مرده، زنده خلق نمايد.9

اسلاید 10: 2- اهميت1- انسان ذاتاً علم دوست و حقيقت جو است، به ويژه دربارة آنچه با زندگي و جاودانگی او ارتباط دارد.2- شناخت غايت و هدف زندگي براي انسان از اهميت زيادي برخوردار است؛ زيرا در شكل گيري فعاليتها و اعمال انسان نقش مهمي دارد.10

اسلاید 11: 3- نظر قرآن کریمدر قرآن دربارة جهان پس از مرگ بيش از 1400 آيه وجود داردكه خود نشانگر اهميت معاد است. خداوند در سوره مؤمنون، آیه 115 مي فرمايد:أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاكُمْ عَبَثًا وَأَنَّكُمْ إِلَيْنَا لَا تُرْجَعُونَ((آيا گمان كرديد شما را بيهوده آفريديم و به سوي ما بازگردانده نمي شويد؟!))11

اسلاید 12: خداوند در سوره نوح آیات 17 و18 مي فرمايد:وَاللَّهُ أَنبَتَكُم مِّنَ الْأَرْضِ نَبَاتًا ثُمَّ يُعِيدُكُمْ فِيهَا وَيُخْرِجُكُمْ إِخْرَاجًا((خداوند شما را مانند گياهي از زمين رويانيد، سپس شما را به همان زمين باز مي گرداند و بار ديگر شما را خارج مي سازد.))12

اسلاید 13: ب) نمونه هاي مشابه معاداحياي مردگان در امتهاي پيشين مانند زنده شدن پرندگان به دعاي حضرت ابراهيم (ع)، سرگذشت اصحاب كهف، زنده شدن عزير و زنده شدن مردگان به دعاي حضرت عيسي (ع13

اسلاید 14: ج) براهين معاد1- برهان فطرت فطرت به معناي نوع آفرينش است؛ يعني انسان به گونه اي آفريده شده است كه ميل به زندگي جاويدان و بقا دارد، و از نيستي و فنا بيزار است. دنيا شايستگي ابديت را ندارد. قرآن در سوره قيامت مي فرمايد: أَيَحْسَبُ الْإِنسَانُ أَن يُتْرَكَ سُدًى أَلَمْ يَكُ نُطْفَةً مِّن مَّنِيٍّ يُمْنَى ثُمَّ كَانَ عَلَقَةً فَخَلَقَ فَسَوَّى فَجَعَلَ مِنْهُ الزَّوْجَيْنِ الذَّكَرَ وَالْأُنثَى أَلَيْسَ ذَلِكَ بِقَادِرٍ عَلَى أَن يُحْيِيَ الْمَوْتَى14

اسلاید 15: 2- برهان عدالتاز صفات خداوند عدل است و آفرينش او نيز بر عدالت است.اميرالمومنين مي فرمايند:((به عدالت است كه اسمانها و زمين برافراشته شده است.))((عدالت، اصلي است كه عالم بر اساس آن برپا گرديده است.))قرآن سورة يونس – 44: ((بي گمان، خداوند هيچ ظلمي به مردم روا نمي دارد.))15

اسلاید 16: 2- برهان عدالتبرخي آيات گواهي مي دهند كه خداوند تبهكاران و صالحان را برابر نمي داند:((آيا ما كساني را كه ايمان آورده اند و عمل نيك انجام داده اند با مفسدان در روي زمين يكسان قرار مي دهيم؟ آيا با آن تبهكاران به يكسان رفتار مي كنيم؟)) ص - 2816

اسلاید 17: 3- برهان معقوليتاز راههايي كه آدمي مي تواند به حقانيت معاد راه يابد، برهان معقوليت (دفع ضرر محتمل) است. اگر آدمي اعتقاد به معاد و عدم اعتقاد را كنار هم بگذارد و مزايا و معايب هر يك را محاسبه كند، پي مي برد كه اعتقاد به معاد رجحان بيشتري دارد.17

اسلاید 18: ماهيت مرگمرگ دريچه اي به زندگي نو است. مرگ مرحلة ديگري از زندگي و سرآغاز حيات جديد انسان است. پيامبر مي فرمايند:((مرگ نخستين منزل از منازل آخرت و آخرين منزل از منازل دنياست.))18

اسلاید 19: 1- معناي لغوي مرگ مرگ درزبان فارسي مترادف با واژة موت در عربي است. موت به معناي از دست رفتن قدرت و توان چيزي است. گاه مرگ را براي بدن بكار مي برند و گاه براي روح.مراد اين است كه روح، ابزار جسماني خود را از دست داده و در واقع نيستي در كار نيست و انتقال از مرحله اي به مرحلة ديگر از زندگي است.19

اسلاید 20: مرگ ؛ انتقال از مرحله‏اي به مرحله ديگر زندگي‏مردن به‏معناي نابودي نيست، بلكه تولدي ديگر و انتقال از دنياي محدود به‏جهاني بيكران است. انسان افزون بر بُعد مادي،داراي بُعد روحاني است كه حقيقت او را تشكيل مي‏دهد و با مرگ نابود نمي‏شود .يكي از تعابيرِ قرآن كريم درباره مرگ ، كلمه توفّي است به‏معناي‏دريافت چيزي، بي‏كم و كاست. إِنَّ الَّذِينَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلاَئِكَةُ ظَالِمِي أَنْفُسِهِمْ قَالُوا فِيمَ كُنْتُمْ قَالُوا كُنَّا مُسْتَضْعَفِينَ فِي الْأَرْضِ قَالُوا أَلَمْ‏تَكُنْ أَرْضُ اللّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا فُيهَا فَأُولئِكَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَسَاءَتْ مَصِيراً. (نساء: 97)به راستي آنان كه فرشتگان، جانشان را گرفتند در حالي كه بر خود ستمگر بودند، بدانان گفتند:»در چه وضعي به سر مي‏برديد؟ گفتند: ما در زمين، مردمي زير دست و مستضعف بوديم. فرشتگان گفتند: آيا زمين خدا فراخ نبودكه در آن سفر كنيد و خود را از زير سلطه ديگران‏بره انيد ؟! »پس جايگاه آنان جهنم است و بدفرجامي است.     20

اسلاید 21:  شباهت مرگ به خواب‏از حضرت جواد(ع) از مرگ پرسيدند. فرمود:مرگ خوابي است كه هر شب به سراغتان مي‏آيد، با اين تفاوت كه اين طولاني‏تر است و شخص‏از آن بيدار نمي‏شود مگر در روز قيامت. حالِ كسي كه در خواب شادي‏هايي وصف‏ناپذير وترسي بي‏اندازه مي‏بيند، چگونه است؟! مرگ نيز همان‏گونه است.امام زين ‏العابدين(ع) از پيامبر اكرم(ص) نقل مي‏كند:اِنَّ الدُّنْيا سِجْنُ الْمُؤْمِنِ وَ جَنَّةُ الْكافِرِ وَالْمَوْتُ جِسْرُ هؤُلاءِ اِلي جَنَّاتِهِمْ وَ جِسْرُ هؤُلاءِ اِلي جَحيمِهِمْ. (معاني‏الاخبار، شيخ صدوق، ص 289)دنيا، زندان مؤمن و بهشت كافر است و مرگ براي مؤمنان پلي براي رسيدن به بهشت و براي‏كافران پلي به‏سوي دوزخ است. كافر، مرگ را به معناي فنا و نابودي مي‏داند، با اين كه دليلي بر انكار معاد ندارد ونمونه‏هاي حيات دوباره را در طبيعت مي‏بيند. قرآن درباره آنان مي‏فرمايد:وَقَالُوا مَا هِيَ إِلَّا حَيَاتُنَا الدُّنْيَا نَمُوتُ وَنَحْيَا وَمَا يُهْلِكُنَا الاَّ الدَّهْرُ وَمَا لَهُم بِذلِكَ مِنْ عِلْمٍ إِنْ هُمْ إِلَّايَظُنُّونَ. (جاثيه: 24)و منكران معاد گفتند: »زندگي نيست جز همين زندگي دنيايي ما، كه مي‏ميريم و زنده مي‏شويم‏و نابود نمي‏كند ما را مگر روزگار.« درحالي كه به گفته خود يقين ندارند، ]بلكه‏[ تنها وهم وپنداري است كه دارند  21

اسلاید 22: 2- آيا مرگ عدمي است؟امام علي (ع) مي فرمايند:وَاعْلَمْ اَنَّكَ اِنَّما خُلِقْتَ لِلْاخِرَةِ لا لِلدُّنْيا؛(نهج‏البلاغه، ترجمه فيض‏الاسلام، ص 926)آگاه باش كه تو براي عالم آخرت آفريده شده‏اي نه براي دنيا. امام حسين (ع) مي فرمايند:((جوانمردان صبر كنيد! مرگ پلي است كه شما را از سختيها و دشواريها به باغهاي گسترده و نعمتهاي پيوسته منتقل مي كند. كدام يك از شما انتقال از زندان، به قصر را ناخوش مي دارد؟))22

اسلاید 23: 3- مرگ؛ سنت حتمي و همگانيقرآن در سور ال عمران و نساء آيه هاي 185 و 78 مي فرمايد:كُلُّ نَفْسٍ ذَآئِقَةُ الْمَوْتِ وَإِنَّمَا تُوَفَّوْنَ أُجُورَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَمَن زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ وَأُدْخِلَ الْجَنَّةَ فَقَدْ فَازَ وَما الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلاَّ مَتَاعُ الْغُرُورِ((هر کسى مرگ را مى‏چشد؛ و شما پاداش خود را بطور کامل در روز قيامت خواهيد گرفت؛ آنها که از آتش (دوزخ) دور شده، و به بهشت وارد شوند نجات يافته و رستگار شده‏اند و زندگى دنيا، چيزى جز سرمايه فريب نيست!))أَيْنَمَا تَكُونُواْ يُدْرِككُّمُ الْمَوْتُ وَلَوْ كُنتُمْ فِي بُرُوجٍ مُّشَيَّدَةٍ((هر جا باشيد، مرگ شما را در مي يابد، هر چند در برجهاي محكم باشيد.))23

اسلاید 24: 4- وحشت از مرگمردي به حضور پيامبر آمد و گفت مرگ را دوست نمي دارم.حضرت از او پرسيدند: ((ثروت داري؟)) گفت بلي. فرمود:‌ (( آيا چيزي براي خود به سراي ديگر فرستاده اي؟)) گفت نه. فرمود:((به همين دليل است كه مرگ را دوست نمي داري.)) اميرالمؤمنين علي (ع) فرمودند:((از آن كساني مباش كه مرگ را به دليل فزوني گناهان دوست نمي دارد.))24

اسلاید 25: مردي به امام مجتبي گفت چرا ما مرگ را دوست نمي داريم:امام فرمودند:((شما خانة آخرت را ويران كرده ايد و خانة دنيا را آباد ساخته ايد. دوست نمي داريد كه از خانة آباد به ويرانه منتقل شويد.))امام علي (ع) مي فرمايند:((به خدا بيم ندارم بر مرگ وارد شوم يا مرگ به سوي من بيايد.))25

اسلاید 26: انواع مرگ 1- مرگ هاي دشوار و آسان 2- مرگ تن و قلب 3- مرگ فرد و جامعه 4- مرگ افتخار آميز(شهادت) 26

اسلاید 27: انواع مرگ1- مرگهاي دشوار و آسانفرشتگان جان بعضي انسانها را با آساني و برخي ديگر را با خشونت و سختي مي گيرند . مرگ آسان غالباً براي صالحان و مؤمنان است. در قرآن سوره نحل آيه 32 مي فرمايد:الَّذِينَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلآئِكَةُ طَيِّبِينَ يَقُولُونَ سَلامٌ عَلَيْكُمُ ادْخُلُواْ الْجَنَّةَ بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ((كساني كه فرشتگان روحشان را مي گيرند؛ در حالي كه پاك و پاكيزه اند. به آنها مي گويند: سلام بر شما! وارد بهشت شويد، براي اعمالي كه انجام داديد.))27

اسلاید 28: امام صادق در اين باره مي فرمايد:((مرگ براي مؤمن به سان بوييدن بوي خوش است كه به سبب خوشي آن، به خواب سبك مي رود و همه درها از او رخت بر مي بندد.))مرگ دشوار غالباً براي ظالمان و ستمكاران است. قرآن در سورة محمّد(ص) آیه 27 مي فرمايد:فَكَيْفَ إِذَا تَوَفَّتْهُمْ الْمَلَائِكَةُ يَضْرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَأَدْبَارَهُمْ((حال آنها چگونه خواهد بود هنگامي كه فرشتگان بر صورت و پشت آنان مي زنند و جانشان را مي گيرند.))28

اسلاید 29: امام سجاد (ع) مرگ كافر را چنين وصف مي كند:((مرگ براي كافر به سان كندن لباسهاي زيبا و گرانبها و پوشيدن كثيفترين و خشنترين لباسها است و يا انتقال از خانه هاي مأنوس و سكني گزيدن در وحشت آورترين منازل همراه با بزرگترين عذابها.))29

اسلاید 30: 2- مرگ تن و قلباز ديدگاه قرآن تن و قلب هر دو عارض مرگ مي شوند. آنگاه كه روح از بدن گسسته شود مرگ تن فرا مي رسد و آنگاه كه بشر از نظر تعقل و تفكر به مرتبة دوني برسد و براي حق گوش شنوا نداشته باشد، قلب او مي ميرد.قرآن در سورة نمل آیه 80 مي فرمايد: إِنَّكَ لَا تُسْمِعُ الْمَوْتَى وَلَا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعَاءَ إِذَا وَلَّوْا مُدْبِرِينَ((قطعاً تو نمي تواني سخنت را به گوش مردگان برساني، و نمي تواني كران را هنگامي كه روي بر مي گردانند، فراخواني.))امام علي (ع) مي فرمايد:((كساني كه نهي از منكر را به كلي ترك كرده و نه به زبان و نه به قلب و نه به دست با منكر مبارزه نمي كنند، مردگان زنده نمايند.))30

اسلاید 31: 3- مرگ فرد و جامعهقرآن براي جامعه همچون فرد مرگ قائل است. مرگ جامعه بر اثر ظلم و ستم و گناه و نافرماني خدا پيش مي آيد.قرآن در اين باره مي فرمايد:وَلِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ فَإِذَا جَاء أَجَلُهُمْ لاَ يَسْتَأْخِرُونَ سَاعَةً وَلاَ يَسْتَقْدِمُونَ (اعراف – 34) ((براي هر امتي اجلي است، كه چون فرا رسد، نه ساعتي آن را پس اندازند و نه پيش.)) وَمَا كَانَ رَبُّكَ لِيُهْلِكَ الْقُرَى بِظُلْمٍ وَأَهْلُهَا مُصْلِحُونَ(هود– 117)((و چنين نبود که پروردگارت آباديها را به ستم نابود کند در حالى که اهلش در صدد اصلاح بوده باشند)) 31

اسلاید 32: 4- مرگ افتخار آميز(شهادت)مرگي كه در راه خدا، برپايي قسط و عدل، فراگيري علم و دانش، كسب معارف الهي و كسب روزي حلال است.قرآن در اين باره مي فرمايد:وَلاَ تَقُولُواْ لِمَنْ يُقْتَلُ فِي سَبيلِ اللّهِ أَمْوَاتٌ بَلْ أَحْيَاء وَلَكِن لاَّ تَشْعُرُونَ(بقره – 154) (( كساني كه در راه خدا كشته مي شوند، مرده نخوانيد؛ آنان زندگانند؛ ولي شما درك نمي كنيد.))وَلاَ تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُواْ فِي سَبِيلِ اللّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْيَاء عِندَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ(آل عمران – 169) (اى پيامبر!) هرگز گمان مبر کسانى که در راه خدا کشته شدند، مردگانند! بلکه آنان زنده‏اند، و نزد پروردگارشان روزى داده مى‏شوند. 32

اسلاید 33: قبر و عالم برزخمعناي ظاهري قبر، همان گودالي است که جسد انسان در آن دفن مي شود، و معناي واقعي آن همان برزخ است . قرآن در اين باره مي فرمايد:لَعَلِّي أَعْمَلُ صَالِحًا فِيمَا تَرَكْتُ كَلَّا إِنَّهَا كَلِمَةٌ هُوَ قَائِلُهَا وَمِن وَرَائِهِم بَرْزَخٌ إِلَى يَوْمِ يُبْعَثُونَ. مومنون/ 100((و پيشاپيش آنان برزخي است تا روزي که برانگيخته خواهند شد.))33

اسلاید 34: برزخ چيزي است که ميان دو شي ء حايل شود و از اين رو به جهاني که ميان دنيا و آخرت است، برزخ گويند.امام صادق (ع) منظور از برزخ را چنين فرمودند:((مقصود از برزخ قبر انسان است از لحظه مرگ تا روز قيامت.))34

اسلاید 35: اوصاف قيامت روز حساب 1- واقع شدني و ترديد ناپذير2- نزديک3- حق4- خبر بزرگ5- فراخواني همراه رهبر6- فرياد7- فرار از بستگان، قطع پيوندها و جدايي8- پيرکننده9- آشکار شدن رازها10- سود ندادن مال و فرزند11- پذيرفته نشدن عذرها12- حسرت35

اسلاید 36: گواهان روز رستاخيز1- خدا2- پيامبران الهي3- فرشتگان4- زمين5- زمان6- قرآن7- نامه اعمال8- اعضاي بدن9)پوست بدن36

اسلاید 37: راه رسيدن به بهشت1- ايمان و عمل صالح2- پيروي از خدا و رسول3- صداقت و راستی4- نيكوكاري5- صبر6- مواظبت از نماز7- انفاق در راه خدا8- شهادت در راه خدا37

اسلاید 38: راهکارهای تثبیت معادباوری1. علم و آگاهی، یقین و باور به معاد و عمل به آن 2. محافظت از نفس خود و سیروسلوک(مشارطه، مراقبه، محاسبه، معاقبه و معاتبه)3. تدبر در نمونه هایی محسوس از مرگ و زندگی دوباره در پدیده های انسانی و طبیعیخوابرویش دوباره طبیعتدگردیسی کرم ابریشم و تبدیل شدن به پروانه4.اندیشه درباره مرگ به ویژه در خلوت5.زیارت اهل قبور و تماشای قبرهای قدیمی 6.شرکت در تشییع جنازه و تدفین 7.آشنایی با چگونگی زندگی اخروی و ارتباط اعمال دنیا با سرنوشت فرد در آخرت38