آسیب شناسی عزاداری

آسیب شناسی عزاداری

اسلاید 1: و هر كس شعائر الهي را بزرگ دارد ،اين كار نشانه تقواي دل هاست ...سوره حج آيه 32السلام علیک یا ابا عبدالله الحسین (ع)

اسلاید 2: هدفهای آموزشی: 1- آشنایی با مفهوم خرافه و خرافات2- دیرینه شناسی عزاداریهای عاشورایی3- بدعت شناسی در عزاداریهای مذهبی4- واکاوی نقش عزاداری در تداوم فرهنگ عاشورایی5- آسیب شناسی عزاداریها6- سبب شناسی بدعتها و تحریفها

اسلاید 3: مقدمه:جنبش كربلا به عنوان يك نهضت مقدس مذهبي و يك حركت سياسي از نوع انقلابي آن پايدارترين جنبش سياسي مذهبي، در فرهنگ سياسي شيعه است. اين جنبش حركتي بود در جهت احياي ارزش هاي دين و ستيز با فساد، ستم، بدعت و خيانت. چنين بود كه سرلوحه حركت ها و سرمشق جنبش هاي بسيار قرار گرفت و امام حسين (ع) اسوه اي ماندگار گرديد. نقش اين قيام از آغاز در ماندگاري مكتب حيات بخش اسلام و پاسداري از كيان ارزش هاي ديني به گونه اي بوده كه گفته اند: الاسلام محمدي الحدوث حسيني البقاء.اما اين رويداد بزرگ، از يك سوي به خاطر عشق ژرف و كران ناپيدايي كه شيعيان به آفريننده حماسه آن دارند و از ديگر سوي به خاطر كينه و دشمني امويان و هواداران و پيروان آنان كه در درازاي تاريخ با اين حماسه انسان ساز و ستم سوز داشته و دارند بيش از هر رويدادي ،گرفتار گردبادهاي سهمگين خرافه و تحريف بوده و هست.

اسلاید 4: ضرورت طرح مسئله :تحریف واقعه عاشورا و واژگونه نشان دادن پیام و هدف امام حسین (ع)، موضوع امروز و دیروز نیست بلکه از همان فردای نهضت بود که ستمگران دریافتند نبرد راستین تازه آغاز شده است و از همین رو تمام همت خود را در تمام این سالها مصروف وارونه و بی مایه نشان دادن این نهضت کرده اند. متاسفانه در این میانه دیده می شود که برخی از دوستان و مخلصان نیز ناخواسته و ناآگاهانه به این رفتار دامن می زنند و بی آنکه بدانند آلت دست مغرضان و کوران می شوند و در بی اثر کردن عاشورا ، تمایل به اسطوره سازی، احساسی و عاطفی جلوه دادن قیام عاشورا، تغییر ارزشهای عاشورا، غیر حماسی کردن عاشورا، رواج غلو و خرافات، تفسیر دنیوی کردن از عاشورا و... نقش به سزایی را ایفا می کنند.

اسلاید 5: ضرورت طرح مسئله :به جهت گستردگی امکانات و تجهیزات الکترونیک و وسائل ارتباط جمعی، ضرورت بررسی این مهم بیشتر خود نمایی می نماید. و نیاز به توجه و تمرکزی بیش از پیش دارد. از آنجایی که مهمترین کانون تبلیغ و انتشار اندیشه های عاشورایی و پیام نهضت سرخ اباعبدالله(ع)، مجالس عزاداری و مرثیه سرایی آن حضرت است ، لذا هرگونه تحریف و بدعتی در این حوزه می تواند آسیب های جدی به متن پیام و الهام بخشی آن حضرت باشد. از همین روست که بررسی و کنکاو پیرامون آسیب ها و آفتهای موجود در این حوزه می تواند از اهمیت بالایی برخوردار باشد.

اسلاید 6: نقش عزاداری در جاودانگی عاشورا:حوادث اجتماعي تاثير شگرفي بر حالات روحي و رواني انسان بر جاي مي گذارد و در صورت بروز حوادث و پيش آمدهاي ناگواري که منجر به فراغ و از دست رفتن کسي شود که آدمي به او عشق مي ورزد سخت متاثر گشته و هاله اي از غم و اندوه وجود او را فرا مي گيرد. واکنش طبيعي و فطري به اين گونه وقايع تلخ، سوگواري و عزاداري است.عزاداري و سوگواري، امري است عمومي و انساني که در ميان تمام اقوال و ملل وجود داشته ودارد. هر فرد يا گروهي جهت تسلي،آرامش روحي و التيام ناراحتي هاي رواني در برابر مصايب و حوادث جانسوز و دردناک، مراسم و آداب ويژه اي برگزار مي کنند.گرچه در نحوۀ انجام آن تفاوت هايي وجود دارد اما در برگزاري مجالس و مراسم عزا، و اظهار اندوه در فراغ عزيزان، اشتراک و اتفاق نظر ديده مي شود.

اسلاید 7: سابقه و سنت عزاداري امام حسين (ع):يکي از امور مرتبط با اهل بيت (ع) مسئله عزاداري در مصائب آنهاست. بويژه سوگواري در شهادت مظلومانه و تاثر انگيز امام حسين و ياران با وفاي او در سال 61 ق است. اين امر که در آغاز محدود بود به تدريج از دايره خانواده و بازماندگان آن حضرت و ديگر شهدا فراتر رفت و در ميان شیعیان رواج يافت و به يک سنت اسلامي و بخشي از فرهنگ ديني شیعیان تبديل شد.

اسلاید 8: علل رشد عزاداری های مذهبی در ایران: 1-علاقه وافر ايرانيان به پيامبر (ص) و اهل بيت آن حضرت.2- روحيه ستيزه جويي مردم ايران با ظلم، فساد و تباهي که با روح نهضت عاشورا هماهنگي داشته است.3- رواج مقتل نويسي در گذشته4- هماهنگي و همسويي برخي از حکومت هاي شيعي با فتاوي فقهاي بزرگ شيعه5- تاثیر برگزاري مجالس عزاداری و آثار و برکات فراوان آن

اسلاید 9: 1- احیای آموزه ها و معارف دینی و گسترش فرهنگ اهل بیت(ع) و معارف ناب تشیع2- اصلاح جامعه از مفاسد اجتماعی در حوزه های اندیشه و بینش، منش و شخصیت و رفتار جامعه.3- تربیت انسانهای چند بعدی(فکری،اخلاقی،عرفانی،عقلانی،عاطفی،سیاسی، اجتماعی و....)4- ارائه دین به عنوان الگوی جامع زندگی بشری5- ایجاد فضای معنوی در جامعه برای کسب فضائل اخلاقی و انسانی و رسیدن به آرامش درونی انسانها6- زنده نگه داشتن روح حماسی عاشوراآثار و نتایج سودمند عزاداری:

اسلاید 10: اهداف و آثار و نتایج سودمند عزاداری:7- احیای آموزه های سیاسی و اجتماعی تشیع8- برقراری پیوندهای عاطفی و عقلانی، میان امت اسلامی9- تداوم فرهنگ، بینش و بصیرت حسینی و مبارزه با ظلم پذیری، ستمگری و بی عدالتی در جامعه10- همدلی، همگرایی، همبستگی اجتماعی و ایجاد روابط صمیمانه میان آحاد جامعه اسلامی.11- آشنایی عزاداران با مسائل فرهنگی اجتماعی روز12-نمایش حضور سیاسی اجتماعی شیعیان13-تقویت روحیه انقلابی، شهادت طلبی و ایثارگری در جامعه اسلامی14-سازماندهی شیعیان در راه مبارزه با دشمنان اسلام

اسلاید 11: تاریخچه تحریف در روند عزاداریها و مجالس قیام عاشورا: با مراجعه و تتبع در متون تاریخی شیعه که عمدتا مربوط به پایگاه شیعی کوفه و مکتب تاریخ نگاری عراق تا پایان قرن چهارم هجری است، به خوبی می توان دریافت که غالبا مطالب در خصوص تاریخ عاشورا درست نقل شده است. مثل آثار مرحوم شیخ مفید، الارشاد و سایر کتب این شخصیت عظیم تاریخ تشیع.از قرن ششم هجری با توجه به رواج داستان سرایی و ذکر قصه ها و افسانه ها در متون تاریخی، تصویر حقیقی نهضت حسینی در متون تاریخی به سمت ذکر وقایع بی پایه و اساس گرایش پیدا کرد و با دقت در منابع تاریخی می توان گفت که این نقیصه مهم تا قرن دهم و حتی تا پایان دوره قاجاریه نیز ادامه یافت.

اسلاید 12: آسیب شناسی عزاداریها:

اسلاید 13: آسیب های محتوایی :- رواج برخی غلوها و خرافات در عزاداریها - طرح یکجانبه سیمای معصومین- ترویج مطالب دروغ- ذکر برخی مطالب موهن و عدم سازگار با شئون اهل بیت و اظهار مطالب و تعبیرهایی همچون امام بیمار، زینب مضطر- طرح سست معارف اسلامی با وارد شدن به مقوله خواب و ذکر خواب ها و یا ملاقاتهای دروغین بعضی ها با ائمه معصومین(ع) - ترویج جدایی دین از سیاست- خالی شدن مداحان از معارف عاشورایی- برتری سلیقه های شخصی و رواج زبان حالهای بی اساس و بی پایه و به دور از هرگونه تفکر و تدبر، که اگرچه تنها به نیت برانگیزاندن احساسات ارائه می شود .

اسلاید 14: آسیب های شکلی :- گسترش نامناسب حضور موسیقی و استفاده از ادوات و آلات موسیقی مبتذل و حرام در مراسم سنتی عزاداری- رواج سبکهای غنایی در مداحی ها- رواج شیوه های نا موجه سینه زنی و زنجیرزنی، انجام حرکات اضافی و نمایشی و ناشایست - ترویج برخی ناهنجاریها مثل قمه زنی، زنجیر زنی با تیغ و...برتری شکل عزاداری بر محتوای آن وکم شدن قصیده خوانی و ذکر مناقبعدم مطالعه جدی منابع معتبر و مقاتل خوب و صحیحعدم بهره گیری صحیح از مجموعه اشعار و دیوانهای شعرای گذشته و...- حمل تمثال و شمایل غیر واقعی از ائمه اطهار(ع) و...- انتخاب اسامی نامانوس و مغایر با شئونات اسلامی برای هیات های عزاداری از قبیل: دیوانگان حسین و...

اسلاید 15: انگیزه ها و عوامل تحریف در عزاداری ها و مجالس حسینی:

اسلاید 16: آثار و نتایج تحریف در عزاداری ها و آسیب های عزاداری:رواج غلو و خرافات (باور و وابستگي شديد عاطفي به يک عمل نامعقول) گریز اهل دانش از مجالس عزاداریتجمل گرایی و بی محتوا شدن عزاداریهاکاهش خلوص در عزاداریهاانفعال جبهه خودیجلوگیری از احیای شخصیت جامعه اسلامی

اسلاید 17: 1- تاکید مستمر بر بهره گیری از مجالس عزاداری و سوگواری سازنده و منزه و عاری از هرگونه آسیب، برای ترویج و معیار سازی در جامعه2- ایجاد فضاها و بسترهای مناسب، برای راه اندازی گفتمان های فرهنگی مطلوب و اثرگذار از سوی بزرگان دین و رسانه های دینی و تبلیغی و آحاد امت اسلامی3- ایجاد حساسیت جامعه دینی و علمی و نیز امت اسلامی و خصوصا روضه خوانان بر روی نقل های تاریخی موثق و معتبر.4- توجه جدی علمای دینی و روحانیت معظم شیعه نسبت به تحریفات، و برنامه ریزی و نظارت شایسته و تعامل علمی، تربیتی و صمیمانه با جامعه مداحان و مبلغان.پیشنهادهای عملی برای سازماندهی :

اسلاید 18: 5- ایجاد حساسیت لازم نسبت به شنیدن روضه ها و مداحی ها و داشتن عکس العمل شایسته.6- استفاده از حداکثر ظرفیت ها برای بهره مندی از شیوه های صحیح تبلیغ دینی و نیز تبلیغات روانی مطلوب و اثرگذار مثل بهره گیری از کتب معتبر، مقالات و رساله های علمی، فتوا های مناسب، سخنرانی ها و منبرهای روشنگرانه و نقش رسانه های جمعی موثر مثل صدا و سیما، جراید و مجلات و پایگاه های اطلاع رسانی اینترنتی و.......7- بهره مندی مطلوب از نقش موثر مراکز دینی و تشکل ها و هیات های مذهبی، به خصوص مساجد و حسینیه ها به عنوان مراکز جوشش معرفت ناب اسلامی.پیشنهادهای عملی برای سازماندهی :

اسلاید 19: 8- تشویق همگان برای رعایت احکام اسلامی در برگزاری مجالس عزاداری مانند ترویج نماز اول وقت و نمازهای جماعت و... تا سلامت مجالس عزاداری محفوظ بماند.9- توجیه مردم با حداکثر ظرفیت و توان تبلیغی موجود در دستگاه های مردمی و رسمی، برای مبارزه با تبلیغات منفی و اعمال موهن به اسلام مثل خرافات و بدعتها ، قمه زنی و...10-سازمان دهی جامعه مبلغان و مداحان و مرثیه سرایان و هنرمندان عاشورایی و فعال کردن اینگونه مجامع و انجام پشتیبانی های لازم مادی و معنوی از آنان توسط دستگاه های ذیربط.11- بهره گیری از نقش سازنده، آموزشی و تربیتی علمای بزرگوار دینی و اندیشمندان اسلامی.پیشنهادهای عملی برای سازماندهی :

اسلاید 20: 12- تشویق و انجام حمایت های مادی و معنوی از هنرمندان، نویسندگان، شعرا و محققان، مرثیه سرایان، مداحان و مبلغان عاشورایی برای عرضه آثار و معارف متناسب با روحیه نهضت حسینی.13-برگزاری جلسات توجیهی برای مداحان و اهل منبر و آموزش صحیح به آنها و نظارت عملی و پیگیر بر آثار و نظارت علمی بر آنها، آموزش متون روایی، مقاتل معتبر در باره عاشورا و عرضه کتب تاریخی معتبر و معرفی به مداحان عزیز و تشویق آنان به استفاده از مقاتل و روضه خوانی و شرح ترجمه آنها ، که البته روضه خوانان عراقی این رسم را حفظ کرده اند.پیشنهادهای عملی برای سازماندهی :

اسلاید 21: 14- ایجاد فضای فرهنگی و بستری سالم برای نقدپذیری مداحان و خطبا که به دلسردی آنان نیانجامد، تبلیغ آرام و تدریجی با شیوه های ناصحانه و منطقی برای این قشر اثرگذار و سازنده و نیز پرهیز از افراط و تفریط در عرصه انتقاد15- اصلاح و صیانت تعزیه خوانی و آموزش گروه های تعزیه خوان.16- برنامه ریزی به منظور ارتقا کیفیت مداحی و آشناسازی مداحان با سیره زندگانی و مراثی و مقاتل ائمه معصومین(ع).17- بررسی و انجام مطالعات پیرامون خرافات و بدعت ها و نحوه شکل گیری و چگونگی نفوذ آن در مراسم و مجالس سوگواری و راه های مقابله و رفع آن..پیشنهادهای عملی برای سازماندهی :

اسلاید 22: 18- برگزاری جلسات کارشناسی و کارگاه های آموزشی مستمر با مداحان، روضه خوانان و مسئولین هیات های مذهبی توسط سازمان تبلیغات اسلامی و صدا و سیمای جمهوری اسلامی وسایر سازمانهای ذیربط.19- جلوگیری استفاده از تصاویر، شمایل و نشانه های غیر واقعی ائمه و اولیا(ع) و چاپ گسترده آنها که خلاف قداست و حرمت معصومین و شان عزاداری آنهاست و چاپ و توزیع بنرهای مناسب از قبور و بارگاه های ائمه اطهار و اهدا به هیات های مذهبی به جای تصاویر و شمایل ها.20- جلوگیری از رواج تشریفات و تجملات زائد که به تبلیغ دین ضربه می زند.پیشنهادهای عملی برای سازماندهی :

اسلاید 23: نکاتی که لازم است در عزاداریها رعایت شود: توجه و حساسيت نسبت به خرافه ها و تحريفات تا ناخواسته موجبات تحريف و تضعيف و تقليل حماسه عاشورا را فراهم نکنیم. همکاري و همياري پليس ياران محرم با نيروي انتظامي جهت برگزاري هر چه با شکوه تر و منظم تر ايام محرمعدم استفاده از اشعار و مرثيه هايي که فاقد وجاهت لازم مي باشند و فارغ از حساسيت هاي مذهبي و بدون انطباق با وقايع عاشورا می باشد.توجه به حقوق شهروندان و عدم تضييع حقوق ديگران در حين برگزاري مراسم ومجالس در اولويت دانستن فرايض و واجبات دينی و برپايي نماز اول وقترعایت اصول انضباطی ، بهداشتی و ترافیکی در ادای نذورات..

اسلاید 24: وظایف پلیس یاران محرم در هیئتهای مذهبی نظارت بر تزئیین مجالس سوگواری و اعیاد مذهبی متناسب با شان و منزلت ائمه اطهار(ع).پرهیز از مزاحمت برای ساکنین محل رعایت شئونات اخلاقی و اسلامی توسط مسئولین و خادمین مجالس اهل بیت (ع).عدم استفاده از آلات و ادوات موسیقی نامتعارف که موجب بی احترامی به اهل بیت عصمت و طهارت (ع) گردد. هماهنگی جهت استفاده مداحان از اشعارو مصائب مستند و معتبر ایجاد شرایط مناسب جهت حضور زنان و مردان در مراسم. .

اسلاید 25: وظایف پلیس یاران محرم در توسعه انضباط اجتماعی دریافت معرفی نامه معتبر رسمی از هیئات جهت ارائه به کلانتری محل اجرا دستورات و ضوابط پلیس در برگزاری مراسم سوگواری و نظارت در اجراء آنهماهنگی و اخذ مجوز لازم از نیروی انتظامی جهت حرکت دستجات عزاداری در خیابانها و میادین. جلوگیری از مسدود شدن معابر عمومی در هنگام عبور دسته جات عزاداری و همکاری با پلیس. عدم استفاده از سیستم صوتی غیرمتعارف در محیط و خارج هیئت مخصوصا در ساعات آخر شب حضور مستمر پلیس یاران محرم در طول زمان برگزاری مراسم.

اسلاید 26: وظایف پلیس یاران محرم در توسعه انضباط اجتماعی رعایت ضوابط عبور و مرور ترافیکی و پیش بینی تدابیر لازم در ایجاد سهولت رفت و آمد خودروهای عبوری و همکاری با پلیس راهنمایی و رانندگی.پیشگیری از هرگونه رفتار غیر متعارف و غیر شرعی توسط اشخاص تحت پوشش عزاداری. پیشگیری از نصب شمایل و تمثالهای غیر واقعی منتسب به ائمه اطهار (ع)جلوگیری از برپایی ایستگاههای صلواتی در معابر پر تردد و مسیرهای اصلی که باعث راهبندان و مزاحمت برای شهروندان گردد. برقراری ارتباط روزانه با کلانتری محل و انعکاس اخبار در ایام سوگواری.