آشنایی با اثرات زیست محیطی طرح‌های آب و خاک و توسعه پایدار محیط زیست

آشنایی با اثرات زیست محیطی طرح‌های آب و خاک و توسعه پایدار محیط زیست

اسلاید 1: عنوان دوره : آشنایی با اثرات زیست محیطی طرح های آب و خاک و توسعه پایدارمحیط زیست تعداد ساعت : 16 ساعت هدف دوره :آشنا ساختن فراگیران با عوامل موثر و تاثیر گذارفعالیت های انسانی روی محیط زیست وچگونگی مقابله با آنهابسمه تعالی

اسلاید 2: مقدمه و کلیاتآشنایی با برخی مفاهیم محیط زیست ضرورت ارزیابی زیست محیطی و اهداف آن زمینه های تحلیل زیست محیطی فرایند ارزیابی زیست محیطی (EIA) Environment Impact Assessment پارامتر های عمده زیست محیطی طرح های آب و خاک تغییرات زیستی و بوم شناختی اثرات اقتصادی و اجتماعیروش ارزیابیمحتوای دوره :2

اسلاید 3: مقدمه :3مقدمه :به طور کلی هدف از بحث محیط زیست ،و اجرا ی طرح ها ی عمرانی در طبیعت واین موضوع که آیا ارزیابی زیست محیطی برای پروژه ای انجام بشود یا نشود ،و اینکه آسیب های جدی بر اثر اجرای پروژه های عمرانی چگونه قابل پیش بینی و یا قابل پیشگیری و کاهش گردد. از این رو برای تعریف محیط زیست بهتر است به تمامی گزینه های موجود در طبیعت اشاره بشود .

اسلاید 4: تعریف محیط زیست:4محیط زیست :Environmentتعریف :مجموعه ای از کل فاکتور های فیزیکی ،شیمیایی ،بیولوژیک ،اجتماعی ، اقتصادی که در اشکال مختلف با فرد ، اجتماع و جمعیت ارتباط پیدا میکند.محیط زیست طبیعی: مجموعه عوامل زیستی و محیطی در غالب محیط زیست و غیر زیستی (فیزیکی، شیمیایی) که بر زندگی یک فرد یا گونه تأثیر می‌گذارند و از آن تأثیر می‌بینند.

اسلاید 5:

اسلاید 6: این نمودار از حرکت سریع چرخه کربن بین زمین، جو و اقیانوس را نشان می دهد. اعداد زرد شار طبیعی می باشند، و قرمزها سهم بشر بر حسب گیگاتن کربن در هر سال می باشد. اعداد سفید نشان می دهد کربن ذخیره می شود. (نمودار از وزارت انرژی ایالات متحده امریکا، مرکز تحقیقات اطلاعات زیستی و سیستم پژوهشی محیط زیست ).

اسلاید 7: تفاوت محیط زیست با طبیعت: :5تفاوت محیط زیست با طبیعت: در این است که تعریف طبیعت شامل مجموعه عوامل طبیعی، زیستی و غیر زیستی می‌شود که منحصراً در نظر گرفته می‌شوند، در حالی که عبارت محیط زیست با توجه به برهم‌کنش‌های میان انسان و طبیعت و از دیدگاه آن توصیف شده‌است.

اسلاید 8: زیست بومزیست‌بوم به مناطق زندگی تمام گیاهان،حیوانات و سایر موجودات با شرایط طبیعی محیط در یک منطقه ویژه گفته می شود. یک زیست‌بوم با انواع حیات جانوری مشخص با توجه به موقعیت، شرایط آب و هوایی، عرض جغرافیایی و ارتفاع تعیین می‌شود.یک زیست‌بوم از اکوسیستم‌های زیادی با جمعیت اندکی از گیاهان و جانوران به همراه شرایط محیط زندگی‌شان (قسمت‌های طبیعی موثر در آنها) ساخته شده‌است. در حالی که مرزهای یک زیست بوم بوسیله آب وهوا تعیین شده مرزهای جمعیتی یک اکوسیستم با ویژگی‌های طبیعی مانند: رشته کوه هایا دیواره بالائی رودخانه ها از همدیگر جدا هستند.

اسلاید 9: :7تنوع آب و هوایی، نوع خاک، اختلاف ارتفاع و نا همواری‌ها.عوامل موثر در ایجاد زیست بوم‌ها:

اسلاید 10:

اسلاید 11:

اسلاید 12: پایداری یا پایایی (به انگلیسی: Sustainability‏ مفهومی است در مبحث بوم شناسی و محیط زیست که اشاره دارد به اعمالی که با ادامهٔ روند حیات و اکوسیستم ها در ستیز قرار نداردپایایی، ظرفیت یک پدیده است برای تحمل. زندگی طولانی و سالم جنگل ها وتالاب هادیرپا نمونه‌هایی از سیستم‌های از نظر زیستی پایا هستند. 8پایداری

اسلاید 13: 9توسعه پایدار:اصطلاح توسعه پایدار یا ارتباط پایا (Sustainable development )بکار بردن واژه توسعه پایدار بعد از کنفرانس ریودوژانیرو در سال ۱۹۹۲ در محافل علمی فراگیر شد (ضرابی و اذانی، ۱۳۸۰). توسعه پایدار فرایند تغییری است در استفاده از منابع، هدایت سرمایه‌گذاری‌ها، سمت گیری توسعه فناوری و تغییری نهادی است که با نیازهای حال و آینده سازگار باشد.

اسلاید 14: محیط زیست در اسلام

اسلاید 15: محیط زیست در اسلام:10در هیچ یک از منابع اسلامی به عنوان محیط زیست حکمی داده نشده است ولی در باره آب ، خاک ،زمین ، هوا ، پاکی ، ناپاکی ، نظافت ، آلودگی ، طوفان ، باد ، گرد وخاک ،آتش سوزی ، در آیات و احادیث و سایر منابع حکم بسیار است که به وسیله آنها می توان مقررات و دستور العمل برای محیط زیست بدست آورد.،، هو الذی خلق لکم ما فی الارض جمیعا.....،، .بقره آیه 29

اسلاید 16: ،،یعنی خداوند کسی است که همه آنچه در کره خاکی است برای استفاده شما قرار داده است ...، ،. هدف از این آیه این است که چون هدف از آفرینش همه مخلو قات از جمله آب و گیاه و حیوان ، تنعم و بهره وری انسان است نباید آنهارا آلوده و تباه و ویران ساخت .امام صادق (ع) فرمود : دعای قومی که به واسطه داشتن آب و خاک مناسب به فقر بیفتند هرگز مستجاب نخواهد شد.پس به خوبی در خواهیم یافت ادیان الهی نیز بر حفاظت و بهره برداری مناسب و پایدار از منابع تاکید بسیار صورت گرفته است زیرا حیات همه موجودات به سلامت طبیعت بستگی دارد .

اسلاید 17: سوره اعراف (7) آیه 58.«سرزمین پاکیزه، گیاهش به فرمان پروردگار می روید؛ اما سرزمینهای بد طینت [و شوره زار]، جز گیاه ناچیز و بی ارزش، از آن نمی روید.»از این آیه مبارک استفاده می شود همان طور که طبیعت و سرزمین پاک در رشد و پرورش بهینه گیاهان مؤثر است، در رشد و تکامل انسان نیز مؤثر می باشد، و همان گونه که از زمینهای شوره زار جز گیاهان بی ارزش نمی روید، محیط آلوده نیز تأثیر منفی و اثرات زیانباری بر تربیت انسان دارد.(نقش محیط زیست سالم در پرورش انسان های سالم).

اسلاید 18: امام علی ـ علیه السلام ـ درباره اثر طبیعت بر انسان فرموده است: «توقوا البرد فی اوّله، و تلقّوه فی آخره، فانّه یفعل فی الابدان کفعله فی الاشجار: اوّله یحرق و آخره یورق؛ (نهج البلاغه، فیض الاسلام، ص 1146، حکمت 123؛ صبحی صالح، ص 491، حکمت 128.)«از سرما در آغاز آن (فصل خزان) پرهیز کنید و در پایان آن (فصل بهار) به پیشواز آن بشتابید؛ زیرا سرما بر بدنها همان تأثیر را می گذارد که بر درختها؛ اوّل آن سوزاننده و نابود کننده است، و پایان آن رویاننده و شکوفا کننده.».کلام امام درباره تأثیر طبیعت بر جسم و جان آدمی بسیار روشن و صریح است و همان سان که طبیعت بر جسم و بدن اثر گذار است، بر روح و روان بشر نیز اثر گذار می باشد

اسلاید 19: زیستگاه‌های جهان سطح کرهٔ زمین به طور کلی به ۴ بخش تقسیم می‌شود که عبارت‌اند از سنگ کره (لیتوسفر)، آب کره (هیدروسفر)، هوا کره (اتمسفر) و بیوسفر. بعضی از دانشمندان یخ کره را نیز جزء این تقسیم‌بندی می‌دانند. هر کدام این بخش‌ها شامل اکوسیستم های گوناگون هستند که به طور کلی محیط زیست را تشکیل می‌دهند. اکوسیستم‌های اصلی آبی زیستگاه‌های مرز بین خشکی و دریازیستگاه‌های اصلی خشکیزیستگاه‌های اصلی هواکره

اسلاید 20:

اسلاید 21:

اسلاید 22: پیمان کیوتو پیمان کیوتو پیمانی است بین‌الملی به منظور کاهش صدور گاز های گلخانه ای، که عامل اصلی گرم شدن زمین در دهه‌های اخیر محسوب می‌شوند. این پیمان که پیمان نامه ریو را تکمیل و ترمیم می‌کند در چارچوب سازمان ملل متحد شکل گرفت.طی سالهای اخیر با افزایش گازهای گلخانه‌ای نظیر متان، دی اکسید کربن، بخار آب و اکسید نیتروژن در جو زمین، دمای کره در حال افزایش می‌باشد که این امر باعث ایجاد تغییرات ناخوشایند در محیط زیست خواهد

اسلاید 23: از این رو در سال ۱۹۹۷ طی پیمانی معروف به کیوتو کشورهای صنعتی متعهد شدند که ظرف ده سال آینده میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را ۵٪ گاهش دهند و به کشورهای در حال توسعه کمک‌های مالی برای افزایش ضریب نفوذ استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر نظیر انرژی خورشیدی و بادی، اعطا نمایند. البته CFC که از گازهای صنعتی می‌باشد نیز از جمله گازهای گلخانه‌ای محسوب می‌شود، این گاز در گذشته بطور وسیع در کندانسورهای یخچال و بمنظور خنک کردن درون یخچال بکار می‌رفت، اما امروزه به دلیل ایجاد اثر گلخانه‌ای، استفاده از آن در بسیاری از کشورها ممنوع شده‌است.

اسلاید 24: اعضاء پیمان کیو تو

اسلاید 25: نقشه اعضای پیمان کیوتو، که با کشورهای رنگ سبز تیره نشان داده شده‌است، قرارداد را تصویب و امضا کرده‌اند و رنگ آبی نشان دهنده کشورهایی است که پیمان را امضا کرده و در صدد تصویب آن می‌باشند.به ویژه، استرالیا و ایالات متحده آمریکا که پیمان را امضا کرده‌اند اما از تصویب آن سر باز می‌زنند

اسلاید 26: انرژی های کاملاً پاک

اسلاید 27: نیروگاه خورشیدی پی‌اس۲۰ PS۲۰ دومین نیروگاه بزرگ انرژی خورشیدی جهان که در نزدیکی سویل اسپانیا قرار دارد . ظرفیت تولید این نیروگاه ۲۰ مگاوات است و می‌تواند با این مقدار انرژی، برق مصرفی ۱۰ هزار خانه را فراهم کند .  

اسلاید 28: نیروگاه خورشیدی در اسپانیا

اسلاید 29: نیرو گاه های بادی

اسلاید 30: نیرو گاه بادی منجیلWind Energy

اسلاید 31:

اسلاید 32: مشگین شهر-زمین گرمایی -Geothermal

اسلاید 33: بیابانزایی: بیابانی شدن نوعی از تخریب زمین است که در آن منطقه ای با زمین های تقریباً خشک، به طور فزاینده ای خشک و لم یزرع می شود، معمولاً چنین منطقه ای آب، پوشش گیاهی و حیات وحش خود را از دست می دهد. عوامل گوناگونی مانند تغییر اقلیم و فعالیت های انسانی در این باره موثراند. بیابانی شدن یکی از مسائل قابل ملاحظه بوم شناسی و زیست محیطی در جهان است.

اسلاید 34: مهار بیابان زایی کارها و روش‌هایی است که برای سبزکاری در بیابان و جلوگیری از روند شتابناک تخریب سرزمین در مناطق خشک، نیمه خشک و نیمه مرطوب انجام می شود. کوشش‌ها کوشش‌هایی که برای مهار بیابان زایی در ایران آغاز شده است، پیشینه ای بیش از ۵ دهه داشته و به دههٔ ۲۰ خورشیدی در سبزوار و خوزستان باز می گردد. تا سال ۱۳۸۸ خورشیدی ۲۶ میلیون و یک‌صد هزار هکتار از جنگل‌های دست‌کاشت از گونه‌های مقاوم و متناسب با مناطق خشک در ایران ایجاد شده است.

اسلاید 35: راهکارها کاشت درختان و گیاهان مقاوم و متناسب با مناطق خشک همچون گیاهان شورزی بارش باران مصنوعی پخش سیلاب بر آبخوان ها تعادل دام و مراتع برای حفاظت از پوشش گیاهی موجود بهره گیری از روش‌های کارآ در انباشتن آب باران احیاء شوره زارها سوختهای جایگزین

اسلاید 36:

اسلاید 37:

اسلاید 38: بیابان‌های ایران فلات مرکزی ایران یکی از معروفترین مناطق خشک جهان محسوب می شود. ایران با مساحت ۱/۶۵ میلیون کیلومتر مربع در جنوب غربی آسیا و در نوار خشک جهان قرار گرفته است.حدود ۸۰٪ از کل سرزمین ایران از آب و هوای خشک و نیمه خشک برخوردار است و به این ترتیب در معرض خطر فرآیند پیشروی بیابانها قرار دارد. کویر لوت و دشت کویراز بیابان‌های اصلی و بزرگ ایران‌اند.

اسلاید 39:

اسلاید 40:

اسلاید 41: ریزش باران میانگین سالانه ریزش باران در بیابانهای ایران کمتر از ۵۰ میلیمتر می‌باشد و میانگین سالانه ریزش باران در کل کشور به ۳۲۰ میلیمتر در سال می رسد. بیابان‌ها و مناطق بیابانی بر روی هم ۳۴ میلیون هکتار از اراضی ایران را دربر می گیرند و ۱۲ میلیون هکتار نیز ماسه ای بوده و یا از شن و ریگ روان پوشیده شده است. بارندگی در ایران یک سوم میانگین بارندگی جهانی است درحالی‌که به دلیل قرارگرفتن بر روی کمربند خشکی جهان تبخیر آب ۳ برابر میانگین جهانی است.

اسلاید 42: درختان و گیاهان ویژه مقابله با بیابان‌زایی بنه، کنار، کهور، سمر، کرت، کوهنگ، سلم، اکالیپتوس، اقاقیا، آکاسیا، کرتکی، رمیلک

اسلاید 43: تأثیرات انسان برمحیط زیست بر اساس گزارش سازمان همکاری اقتصاد و توسعه در سال ۲۰۰۱،تقریباً تمامی عوامل تشکیل‌دهندهٔ محیط زیست تحت تأثیر فعالیت‌های انسان قرار گرفته‌اند.یعنی مکانی بر روی کره زمین وجود ندارد که از تعرض انسان مصون مانده باشد.

اسلاید 44: فرسایش خاک زمین‌های کشاورزی به دست انسان.

اسلاید 45: مهم‌ترین آثار فعالیت‌های انسان بر خاک : عبارت اند از مسمومیت و فرسایش که موجب تخریب و کاهش توان زمین‌های زراعی می‌شوند. به طور کلی فرسایش خاک پدیده‌ای طبیعی است که به وسیلهٔ عواملی چون باد، رواناب سطحی و تغییرات دما انجام می‌گیرد. با این حال، فعالیت‌های انسان از جمله زراعت مفرط، آبیاری زمین‌های زراعی، محصولات تک کشتی، چریدن بیش از حد دام‌ها در مراتع، جنگل زدایی و بیابان زایی باعث از بین رفتن تعادل موجود میان روند تخریب و ایجاد خاک، و در نهایت آلودگی آن می‌شوند.

اسلاید 46: بیابان دشمن انسان قرن ۲۱ پس از ۲ چالش تغییر اقلیم و کمبود آب شیرین، بیابان زایی به عنوان سومین چالش مهم جامعه جهانی در قرن ۲۱ محسوب می شود ، به طوری که براساس گزارش های سازمان های بین المللی یک ششم جمعیت ، سه چهارم اراضی خشک و یک سوم خشکی های جهان به مساحت ۵میلیارد هکتار در ۱۱۰ کشور جهان در معرض پدیده بیابان زایی است.

اسلاید 47: . بیش از نیمی از مساحت کشور ما را مناطق بیابانی یا نیمه بیابانی تشکیل می دهد. از این میان، یک پنجم از مساحت کشور نیز در شمار بیابان های واقعی جهان قرار دارد.

اسلاید 48: بیابان واقعی در تعریف اقلیمی یعنی جایی که زادآوری زیستی در آن در حداقل ممکن است.به واقع یک پنجم از مساحت کشورما مطلقا هیچ قابلیتی برای انواع فعالیت های توسعه انسانی از قبیل کشاورزی و غیره ندارد و به صورت محدود شاید فقط برای بیابان گردی آن هم در قالب تورهای ماجراجویانه مناسب باشد.

اسلاید 49: کشور ما روز به روز بیابان تر و بیابان های ما روز به روز مخوف تر شده اند. ایران در شمار ۱۰ کشور اول بیابان زای جهان قرار دارد و بنا به تاکید سازمان ملل، بیابان زایی بزرگترین بحران بشر در دوره کنونی است و این پدیده در سده پیش رو با توجه به پیش بینی فرارسیدن یک دوران طولانی خشکسالی بیشتر از گذشته گسترش خواهد یافت.

اسلاید 50: بیابان زایی یا توسعه بیابان عبارت است از هرگونه اقدامی که در بهره برداری از منابع پایه بیش از حد تعادل و توازن و توان اکولوژیک طبیعت انجام شود به نوعی که صرفا اهداف کمی و کیفی کوتاه مدت را مدنظر قرار دهد و مسائل مربوط به نسل های آتی را فراموش کند..

اسلاید 51: در ایران اکثر صاحب نظران مناطقی را که بارندگی در آن جا کمتر از ۲۰۰ میلی متر باشد به عنوان اراضی بیابانی تلقی می کنند. اما این تعریف با آن مفهومی که الآن ما برای بیابان قایل هستیم متفاوت است.بر این اساس کلیه فعالیت هایی که در جهت حفظ و تعادل پایداری طبیعت و اکوسیستم ها انجام می شود به عنوان اقدام بیابان زدایی تلقی می شود

اسلاید 52: واقعیت این است که بر اساس تعاریف اقلیم شناسان، قسمت اعظم کشور ما در مناطق خشک، نیمه خشک و فراخشک واقع شده است و همه متخصصان بر این قضیه وقوف دارند که در شرایط آینده، کره زمین نگران کننده است چرا که اطلاعات و آمار خطرناکی وجود دارد که نشان می دهد تا سال ۲۱۰۰ ممکن است ۳ الی ۴ درجه به گرمای کره زمین افزوده شود.

اسلاید 53: در ایران حدود ۱۰۰میلیون هکتار از اراضی در معرض کاهش پتانسیل تولید قرار دارد که از این مساحت ۷۵میلیون هکتار در معرض فرسایش آبی ، ۲۰میلیون هکتار در معرض فرسایش بادی و ۵میلیون هکتار در معرض دیگر اشکال شیمیایی و فیزیکی تخریب سرزمین همچون کاهش حاصلخیزی ، شوری زایی است .

اسلاید 54: در مجموع از نظر تناسب سطح مناطق خشک ایران با جهان ، کشور ما روی کمربند خشک جهان قرار گرفته و ۶۴/۶ درصد از مساحت آن دارای اقلیم خشک و فراخشک است که ۳/۳ برابر درصد جهانی (۱۹.۶ درصد) است.در مجموعه ایران با ۱.۲ درصد خشکی های جهان دارای ۲.۴ درصد پدیده های بیابانی فاقد پوشش گیاهی و ۳.۰۸ درصد مناطق بیابانی جهان است. مهمترین عوامل بیابان زا درکشور را می توانیم به ۲ دسته عوامل محیطی و عوامل انسانی طبقه بندی کنیم.

اسلاید 55: در بین عوامل محیطی عوامل اقلیمی همچون زمان و میزان نامناسب بارندگی ، تبخیر بالا، فراوانی و سرعت باد نسبتا زیاد، دوره برگشت کوتاه و استمرار خشکسالی ها، گستردگی مناطق با اقلیم خشک و فراخشک و عوامل زمین شناسی مثل وجود سازندهای شور، قلیایی ، تبخیری و حساس به فرسایش و همچنین بلایای طبیعی همچون لغزش و رانش زمین و سیل از مهمترین عوامل محیطی بیابان زا محسوب می شوند ولی عامل بسیار مهم و مدیریت پذیر عوامل انسانی بیابان زاست.

اسلاید 56: بر اساس گزارش هاو آمار موجود ۱۳۴ میلیون هکتار از مساحت کشور به منابع طبیعی تجدید شونده تعلق دارد در صورتی که سهم تولیدات گیاهی زراعت و باغبانی چیزی در حدود ۱۸ میلیون هکتار است. با چنین شرایطی باید اذعان داشت که عرصه های کشور در حال فرسایش است و میزان فرسایش براساس آمارمختلف از ۷ تن تا ۳۰ تن در هکتار در سال متناسب با شرایط مختلف متغیر است و متاسفانه این خطر در تمام عرصه های طبیعی کشور بسیار جدی است.

اسلاید 57: آب‌ها

اسلاید 58: در سال 1969 در مجامع علمی برای آلودگی آب تعریفی ارائه شد: آلودگی آب عبارت است از افزایش هرمقدار معرف اعم از شیمیایی ، فیزیکی یا بیولوژیکی که موجب تغییر خواص و نقش اساسی آن در مصارف ویژه‌آب بشود.

اسلاید 59: عوامل آلوده کننده آب آب یکی از مهمترین و بنیادی‌ترین عامل حیات موجودات زنده است از این نظر جلوگیری از آلودگی آب نیز به همان نسبت مهم و مورد توجه می‌باشد عوامل آلوده کننده آب بسیار گوناگون‌اند و می‌توانند هم منابع آبهای زیرزمینی و هم آبهای سطحی را آلوده کنند.

اسلاید 60: عوامل آلوده کننده آبهای سطحی: آلوده کننده‌های صنعتی: بسیاری از ضایعات صنعتی به آبزیان زیانهای جدی می‌رسانند. این ضایعات برای خنثی شدن مقدار زیادی از اکسیژن محلول در آب را به مصرف رسانیده و موجب کاهش اکسیژن مورد نیاز برای آبزیان می‌شود و تهدید به مرگ می‌کنند. از طرف دیگر بسیاری از خود این ضایعات سمی بوده و موجب مسمومیت آبزیان می‌شوند مانند فلزات سنگین ، جیوه ، سرب ، مس  و غیره. وارد شدن ترکیبات فسفردار و نیتروژن‌دار در آب موجب رشد جلبک‌هائی می‌شود که ضمن ایجاد بو و مزه غیر طبیعی آب ، اکسیژن آب را مصرف کرده و باعث کاهش میزان آن و بروز صدمات و تلفات آبزیان می‌شود.

اسلاید 61: عوامل آلوده کننده آبهای زیرزمینی : کانیهای موجود در معادن سطحی که در اثر تغییر و تبدیل به عامل آلوده کننده مبدل می‌شود. مثلا آب جاری سطحی ( حاصل از باران و …) هنگام عبور از معادن زغال سنگ ، دی‌سولفید آهن « II» ( پیریت ) همراه با ذغال سنگ را در خود حل کرده و سپس در اثر واکنش ، هوا آنرا به اسید سولفوریک تبدیل می‌کند. اسید حاصل ضمن عبور از لایه‌های مختلف مخازن زیرزمینی ، موجب آلوده شده آن می‌شود.

اسلاید 62: ورود آلاینده ها به آبهای زیر زمینی

اسلاید 63: آلودگی آب زمانی اتفاق می‌افتد که فضولات مایعی که مستقیما وارد زمین شده یا آنهایی که از زباله‌های جامد شسته شده‌اند، از محل استقرار خود حرکت نمایند. در چنین شرایطی ، مقدار آلودگی وابسته به قابلیت تحرک مواد ، میزان دسترسی آنها به سیستم آب زیر زمینی ، ویژگیهای سفره آبها و آب و هوای منطقه می‌باشد. درخاکهای نفوذپذیر حرکت آلوده‌سازها نسبتا سریع است. البته بسته به سرعت حرکت آب زیرزمینی و مسافت طی شده ، ممکن است همه یا بخشی از آلودگی بیولوژیکی از بین برود. در صورتی که آلودگی شیمیایی ممکن است تا مسافتهای دور حمل شود.

اسلاید 64: طبق نظر سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، مهم‌ترین تأثیرات فعالیت‌های انسان بر روی آبها در سه مورد خلاصه می‌شود: مصرف بیش از حد آب و از بین رفتن منابع آب، و آلودگی آبهای سطحی و زیر زمینی.

اسلاید 65: کیفیت آب‌ها نیز بحران دیگری است که برخی کشورها در پیش رو دارند. میزان آلودگی برخی آب‌ها و روند افزایش آن در بسیاری از نقاط کرهٔ زمین بسیار نگران‌کننده می‌باشد. آب‌های سفره های زیر زمینی و رودها و دریاچه‌ها منابع مهم تأمین آب شیرین هستند که مستقیماً در معرض آلودگی توسط فعالیت‌های انسان قرار دارند.

اسلاید 66: علل آلودگی آب‌ها ممکن است فیزیکی یا شیمیایی باشند: آلودگی فیزیکی همچون آلودگی گرمایی(مصرف آب برای خنک کردن دستگاه‌های صنعتی که موجب افزایش دمای آب و در نهایت از بین رفتن برخی گونه‌های گیاهی یا جانوری می‌شود) یا رادیو اکتیو (در اثر حوادث هسته‌ای).

اسلاید 67: آلودگی‌های شیمیایی بسیار گوناگون می‌باشند و می‌توانند در اثر ورود مواد شیمیایی حاصل از کارخانه‌ها، کشاورزی یا فاضلاب‌های شهری به درون آب باشد. مصرف مواد شیمیایی ضد آفت در کشاورزی از علل مهم آلودگی آب‌های زیرزمینی یا سطحی است که مستقیماً موجب مرگ بسیاری از گونه‌ها می‌شود. همچنین، مصرف کودهای نیترات دار و فسفات دار موجب افزایش این عناصر در آب‌ها می‌شود. در نتیجه، باکتری‌ها و جلبک‌های سطح آب که از این مواد تغذیه می‌کنند به سرعت رشد می‌کنند و زیاد می‌شوند و موجب کمبود اکسیژن محلول در آب و در نتیجه مرگ اغلب گونه‌های ساکن زیر آب می‌شوند.

اسلاید 68:

اسلاید 69: آلودگی توسط فلزات سنگین چون جیوه، آرسنیک، سرب و روی نیز که حاصل از فعالیت کارخانه‌هاست طی زنجیره های غذایی انباشته می‌شود و جان بسیاری از جانوران و نیز انسان را تهدید می‌کند.آلودگی آب‌ها همچنین موجب بارش های اسیدی می‌گردد که برای محیط زیست سمی می‌باشند. آلودگی توسط هیدرو کربن ها(همچون نفت)، پلی کلرو بی فنیل ها (که سمی و سرطان‌زا هستند) و سایر مواد شیمیایی چون انواع داروها، مواد شوینده... نیز مثال‌های دیگری از آلودگی شیمیایی آب‌ها هستند.

اسلاید 70:

اسلاید 71:

اسلاید 72: جايگاه ايران از نظر محيط‌زيست در سال2012 رتبه ۱۱۴ در ميان ۱۳۴ کشــور! جايگاه ايران از نظر محيط‌زيست در سال ۲۰۱۲ است. يعنی ۷۴ پله سقوط نسبت به سال ۲۰۰۶ که ايران رتبه ۴۰ را کسب کرده بود.بسياری از صاحب‌نظران و دغدغه‌مندان، منتقدان عملکرد سازمان محيط‌زيست را که طبق قانون هم وظيفه حفاظت از مناطق چهارگانه طبيعی ايران در برابر تخريب‌ها و تجاوزها و هم مسئوليت نظارت بر محيط‌زيست انسان‌ساخت و جلوگيری از انواع آلودگی را برعهده دارند، کاملا ناموفق ارزيابی می‌کنند.

اسلاید 73: کشمکش‌های راهسازی در جنگل ابر، تخريب گسترده جنگل‌های حفاظت‌شده دنا، راهسازی در تالاب انزلی، تخريب درياچه پريشان، تداوم خشکی تالاب هامون و خشکی دریاچه ارومیه مسائل مهم محيط ‌زيستی ديگر در برابر چشمان مديران محيط ‌زيست و با مماشات آنان در حالی ادامه داشته که سازمان محيط زيست طبق قانون وظيفه مقابله با اين تخريب‌های غيرقانونی را عهده‌دار بود

اسلاید 74: هوا

اسلاید 75: آلودگی هوا آلودگی هوا عبارت است از ورود مستقیم یا غیر مستقیم هر عنصری توسط انسان که احتمال ایجاد اثرات نامطلوب بر سلامتی انسان و محیط زیست را داشته باشد..

اسلاید 76:

اسلاید 77:

اسلاید 78:

اسلاید 79: باران اسیدی

اسلاید 80: عوامل موثر در اسیدیته بارانآب باران هیچگاه ، کاملا خالص نبوده و با پیشرفت صنعت بر ناخالصیهای آن افزوده شده است. ناخالصی طبیعی باران بطور عمده ناشی از نمکهای دریایی است و گازها و دودهای ناشی از فعالیت انسان در فرآیند ابرها دخالت می‌کنند.آتش سوزی جنگلها نیز ، از جمله عواملی است که در میزان اسیدیته آب باران نقش دارد. فرآیندهای بیولوژیکی آتشفشانی و فعالیتهای انسان ، مواد آلوده کننده جو را در مقیاس محلی ، منطقه‌ای و جهانی در فضا منتشر می‌کنند. به عنوان مثال ، در صورت وجود جریانات باد در نواحی صنعتی ، مواد خارج شده از دودکشهای کارخانه‌ها در سطح وسیعی در فضا پراکنده می‌شوند.

اسلاید 81: اثرات بوم شناختی باران اسیدی آلاینده‌های نوع اول هوا مانند NO و SO2     آب باران را چندان اسیدی نمی‌کنند، اما این آلاینده‌ها می‌توانند طی چند ساعت یا چند روز به آلاینده‌های نوع دومی مثل H2SO4 و HNO3 تبدیل شوند که هر دو در آب بسیار انحلال پذیر و جز اسیدهای قوی می‌باشند. در واقع تمام قدرت اسیدی در باران اسیدی ، به علت وجود این دو اسید است. میزان تأثیر باران اسیدی بر روی حیات زیست شناختی در یک منطقه به ترکیب خاک و صخره سنگی که در زیر لایه سطحی زمین آن منطقه واقع است، بستگی دارد. مناطقی که در زیر لایه سطحی زمین گرانیت یا کوآرتزدارند، بیشتر تحت تاثیر قرار می‌گیرند، زیرا خاک وابسته به آن ، ظرفیت کمی برای خنثی کردن اسید دارد. چنانچه صخره سنگی در زیر لایه سطحی زمین از نوع سنگ آهک یا گچ باشد، اسید بطور موثر خنثی می‌شود، زیرا کربنات کلسیم به صورت باز عمل کرده و با اسید وارد واکنش می‌شود. 

اسلاید 82: تاثیرباران اسیدی روی گیاهان و جنگلها تاثیر باران اسیدی بر روی جنگلها و محصولات کشاورزی را به دشواری می‌توان تعیین کرد. ولی با این وجود بررسیهای آزمایشگاهی حاکی از این هستند که گیاهان زراعی رشد یافته در شرایط بارانهای اسیدی رفتار متفاوتی نشان می‌دهند. محصولات برخی افزایش یافته و محصولات گروهی کاهش می‌یابد. آلودگی هوا اثرات بدی روی درختان دارد. اسیدی شدن خاک ، مواد غذایی موجود در آن را شسته و از بین می‌برد. باران اسیدی که در جنگلها می‌ریزد، ازن و سایر اکسنده‌های هوا ، که درختان جنگلی در معرض آنها قرار دارند، تاثیر نامطلوبی روی درختان و پوشش گیاهی می‌گذارد و این تاثیرات نامطلوب وقتی باخشکسالی ، دمای بالا و بیماری و … همراه باشد، ممکن است باعث خشک شدن درختان شود.

اسلاید 83: بعضی از اثرات مهم باران های اسیدی که « فومارو » در سال 1997 نیز به آنها اشاره کرده است، عبارتند از:مضر برای انسان : ایجاد تنگی نفس ، برونشیت ، التهاب ریه ، آنفلوآنزا و سرماخوردگی تخریب جنگلها : ریختن برگها ، تخریب ریشه توسط باکتریها، کاهش روند رشد ، تقلیل میزان محصول دهی ، کم شدن قدرت حیات. خطرناک برای دریاچه‌ها : مرگ صدها گونه زیستی تسریع در خوردگی مواد : خوردگی وسایل نقلیه و بناهای تاریخی

اسلاید 84: اصل پنجاهم قانون اساسی در جمهوری اسلامی ایران حفاظت از محیط زیست که نسل امروز و نسلهای بعد باید در آن حیات روبه رشدی داشته باشند وظیفه عمومی تلقی می گردد.از این رو فعالیتهای اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیر قابل جبران آن ملازمه پیدا کند ممنوع است

اسلاید 85: هدف از اجرای پروژه های آبی کشور تامین آب انتقال آب توزیع آب تامین آب در پروژه های آب و خاک بوسیله سد ها ، بند ها، چاه ، قنات ، چشمه و ایستگاه های پمپاژ انجام می شود. انتقال آب استحصالی بوسیله کانال یا لوله انجام می گردد توزیع آب بوسیله شبکه های توزیع اصلی و فرعی انجام میشود که یا کانال هستند یا لوله

اسلاید 86: ارزیابی زیست محیطی EIAEnvironmental Impact Assessment

اسلاید 87: توسعه پایدار : Sustainable development در تعریف توسعه پایدار چنین عنوان می گردد ،: تامین نیازهای منطقی نسل حاضر بدون به خطر انداختن توان نسل آینده. چنانچه بخواهیم بطور کاربردی تعریف نمائیم ، می گوئیم توسعه پایدار یعنی اجرای کلیه فعالیتهای انسانی در محیطهای طبیعی به نحوی که هیچگونه آسیب جدی غیر قابل جبران و برگشت در محیط بوجود نیاید.

اسلاید 88: سیستم مدیریت زیست محیطی

اسلاید 89: ارزیابی زیست محیطی EIAEnvironment Impact Assessment ارزیابی زیست محیطی ابزاری برای بررسی پیامد های منفی پروژه ها و مشخص کردن افدامات اصلاحی در جهت استفاده بهینه از منابع ( طبیعی و غیر طبیعی )و پیشبرد اقتصاد ملی است

اسلاید 90: اهداف ارزيابی محيط زيستی مطالعات ارزيابی اثرات محيط زيستی دارای دو هدف بلند مدت وکوتاه مدت به شرح زير می باشد : اهداف کوتاه مدت اهداف بلند مدت

اسلاید 91: الف : اهداف کوتاه مدت - تعيين اقدامات اصلاحی مناسب و درج آن در برنامه پروژه - پيش بينی پروژه پيامدهای محيط زيستی مهم و ماندگار - تعيين ويژگی های پيامدهای محيط زيستی مهم و ماندگار پيش بينی نشده - تعيين درآمد ها و هزينه های محيط زيستی پروژه

اسلاید 92: ب : اهداف بلند مدت ارزيابی تمام پيامدهايي که پروژه پيشنهادی توسعه اعم از خصوصی يا دولتی در محيط زيست ايجاد می کند.

اسلاید 93: ضرورت ارزیابی زیست محیطی

اسلاید 94: ضرورت ارزیابی زیست محیطی توسعه عمرانی کشور و ملازمه آن با محیط زیست بر گرفته از قوانینی است که بطور مستقیم یا غیر مستقیم فعالیت های اقتصادی را ملزم به رعایت برخی مسایل محیط زیست می نماید .و اصل پنجاهم قانون اساسی نیز بر آن تکیه دارد .اما آنچه برای اولین بار ارایه گزارشات زیست محیطی را برای پروژه ها الزامی نمود مصوبه شورای عالی محیط زیست مورخ 23/1/1373 می باشد .که طی آن مجریان پروژه های هفتگانه ( کارخانجات ، پتروشیمی وپالایشگاه ها ، نیروگاه ها ، صنایع فولاد ، سد هاو سازه های آبی ؛ شهرک های صنعتی ، و فرودگاه ها ) و بعدا با مصوبات دیگر کشت و صنعت ها ،مراکز دفن زباله ، راه و راه آهن و غیره را الزامی نمود .و آنها را موظف کرد که به همراه گزارش امکان سنجی و مکانیابی نسبت به تهیه گزارش ارزیابی زیست محیطی پروژه نیز اقدام نمایند.

اسلاید 95: تفسیر ضرورت ارزیابی

اسلاید 96: الف - گزارش ارزیابی زیست محیطی به عنوان یک سند مهم در راستای توسعه پایدار محسوب می گردد ، زیرا با تهیه گزارش ارزیابی زیست محیطی پروژه ،این امکان به طبیعت و نهایتاً به محیط زیست داده میشود که آنچه در طبیعت رخ می دهد در جهت سلامت محیط زیست باشد .

اسلاید 97: منبع : castansa و همکاران 1997 جدول ارزشگذاری اقتصادی منابع طبیعی بر حسب دلار- ردیفعنوانارزش هکتار در سال (دلار)هزینه بازسازی(دلار)هکتار1ارزش اقتصادی نقش درختان در تنظیم جریانهای سطحی252ارزش درختان در کاهش هزینه های تصفیه آب و حذف آلاینده ها873ارزش چمنزارها ( مراتع) در کاهش هزینه های تصفیه آب و حذف آلاینده ها874نقش درختان در بهبود کمی و کیفی سفره های آب زیر زمینی5ارزش درختان در جهت جلو گیری از فرسایش تشدید شونده296ارزش خاکسازی در شرایط جنگل و مرتع17ارزش ناشی از تحولات و سیکل مواد غذایی در خاک(N,P,K )228ارزش خدمات اکوسیستمی جنگل96910009ارزش خدمات اکوسیستمی مرتع232100

اسلاید 98: استاندارد خروجی فاضلابها

اسلاید 99: استاندارد خروجی فاضلابها  تعاریف :  این استاندارد باستناد ماده 5 آئین نامه جلوگیری از آلودگی آب و با توجه به ماده سه همین آئین نامه و با همکاری وزارتخانه های بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، نیرو، صنایع، معادن و فلزات کشور و کشاورزی توسط سازمان حفاظت محیط زیست تهیه و تدوین گردیده است.در این استاندارد تعاریف و اصطلاحاتی که به کار رفته است به شرح ذیل می باشند.

اسلاید 100: آندسته از فاضلابهای صنعتی که آلودگی آنها بیش از استانداردها نباشد میتوانند فاضلاب خود را با کسب موافقت سازمان بدون تصفیه دفع نمایند.

اسلاید 101: محدوده مجاز عناصر در پساب خروجی کارخانجات فرآوری ويژگي خروجي ها (mg/Lit )متوسط روزانهمتوسط 30 روز کاريمجموع ذرات جامد معلق (TSS)3020مس3015روی105سرب63جیوه 002/0001/0کادمیوم10001/0PH6-96-9

اسلاید 102: نوع منطقهروز: 7 صبح الي 10 شبLeq (30),dBشب: 10 شب الي 7 صبحLeq (30),dBمنطقه مسكوني 5545منطقه تجاري- مسكوني6050منطقه تجاري 6555منطفه مسكوني-صنعتي7060منطقه صنعتي 7565

اسلاید 103: Leq-equivalent continuouse sound level

اسلاید 104: ماكزيمم ميزان سروصدا ي قابل قبول در مورد خود رو هاي معدنيماكزيمم ميزان سروصدا ي قابل قبول در مورد خود رو هاي معدنيماكزيمم ميزان سروصدا ي قابل قبول در مورد خود رو هاي معدنيانواع خودروخودروهاي در حال كار كه پس از آوريل 1980 بكار گرفته شده اند.خودروهاي در حال كار كه پس از نوامبر 1980 بكار گرفته شده اند.خودروهاي سنگين(كاميونها) 89dB92dBتراكتور- لكوموتيو 89dB92dBديگر خودروها 85dB89dBاستاندارد های صدا در ایران

اسلاید 105: نوع فضاحد پائین / حد مناسب / حد بالا dBAراهروهااتاق کاراتاق‏ها (شب هنگام)اتاق‏ها (طی روز)45/40/3545/40/3535/30/2540/35/30طبق ضوابط استاندارد اروپا، 4 سطح آرامش صوتی باید در سازمان ها برقرار شود.(سازمان حفاظت محیط زیست )

اسلاید 106: تعاريف: 1- منطقه مسكوني : محدوده اي كه بيش از 50 درصد آن داراي كاربري مسكوني خالص باشد و بقيه آن (علاوه بر شبكه معابر) شامل خدمات مربوط به مسكوني و بدون مزاحمت براي مسكوني باشد.2- منطقه تجاري- مسكوني : منطقه ايست كه معمولا طبقات همكف بصورت تجاري و طبقات بالاتر بصورت مسكوني پيش بيني شده باشد اما كاربري مسكوني معمولا بيش از تجاري است. 3- منطقه تجاري : منطقه اي است كه عمدتا داراي كاربري هاي مربوط به آن (دفاتر اداري، تفريحي، فرهنگي و غيره...) باشد. بيش از 50 درصد اراضي 4- منطقه مسكوني – صنعتي : منطقه ايست كه كنار نواحي مسكوني بعضي از صنايع غير مزاحم و غير آلوده مي گيرد(مانند بعضي از كارگاهها) در اينجا كاربري عمده مسكوني است . 5- منطقه صنعتي : منطقه ايست كه داراي كاربري صنعتي بوده و بر حسب ملاحظات زيست محيطي با    فاصله اي بيرون از شهر و نواحي مسكوني قرار گيرد.  

اسلاید 107: حد اكثر صداي مجاز برخي از وسايل در فاصله 15/30 متريحد اكثر صداي مجاز برخي از وسايل در فاصله 15/30 متريحد اكثر صداي مجاز برخي از وسايل در فاصله 15/30 مترينوع ماشينحد مجاز صوتو.احدلودر 75dBبولدوزر75dBتراكتور75dBگريدر75dBكمپرسور70-78dBپمپ75dBژنراتور75dBدريفتر95dBواگن دريل 80dBابزار پنوماتيك 80dBحد اكثر صداي مجاز برخي از وسايل در فاصله 15/30 متري

اسلاید 108: شدت اصوات مختلفشدت اصوات مختلفشدت اصوات مختلف پتانسيل اثراتميزان صوت(dB)كيفيتحد شنوايي طبيعي صدا60خيلي خوبآزار و اذيت كم75تقريبأ خوبآزار و اذيت زياد85متوسطماكزيمم شدت صوت كه انسان تحمل مي كند.115بدبسيار دردناك135خيلي بدشدت اصوات مختلف

اسلاید 109: پارامترحد مناسب در خاکحد مجاز برای سلامتی انسان و محیطحدی که بهبود وضعیت خاک ضروری می نمایدواحدآرسنیک203050وزن خشکmg/kgباریم2004002000وزن خشکmg/kgکادمیوم1520وزن خشکmg/kgکرم100250800وزن خشکmg/kgکبالت2050300وزن خشکmg/kgمس50100500وزن خشکmg/kgسرب50150600وزن خشکmg/kgجیوه0.5210وزن خشکmg/kgمولیبدون10402090وزن خشکmg/kgنیکل50100500وزن خشکmg/kgروی2005003000وزن خشکmg/kgحد مجاز عناصر در خاک

اسلاید 110: آلاينده ها ی هواآلاينده ها ی هواآلاينده ها ی هواCOمنوکسيد کربنقسمت در ميليونNO2دی اکسيد نيتروژنقسمت در ميليونO3 1-hourازن (متوسط غلظت 1 ساعته)قسمت در ميليونO3 8-hourازن (متوسط غلظت 8 ساعته)قسمت در ميليونPM 10ذرات معلق (ذرات کمتر از 10 ميکرومتر)ميکروگرم بر متر مکعبSO2دی اکسيد گوگردقسمت در ميليون

اسلاید 111: ارزیابی زیست محیطی

اسلاید 112: سطوح مطالعه ارزیابی زیست محیطی ارزیابی زیست محیطی اولیه با تعیین گستره( Scoping ) مطالعه آغاز می شود. ( یعنی این که مطالعه باید در چه سطحی انجام بشود و وسعت کار چقدر است ) ارزیابی زیست محیطی تفصیلی یا تکمیلی ، زمانی ضرورت دارد که اجرای پروژه پیامد مهمی (Significant impact) را به دنبال داشته باشد. ( این پیامد ها از این جهت اهمیت دارد که اثرات مفید و مضر آن نهایتا ًمتوجه جوامع انسانی میگردد و در نتیجه کلیه تلاش های مطالعاتی بر این اساس است که پروژه نباید به جوامع انسانی آسیب برساند)

اسلاید 113: اهمیت ارزیابی زیست محیطی ( چرا به ارزیابی زیست محیطی می پردازیم ) چون احتمال وقوع مسایل زیانبار زیست محیطی با توجه به استاندارد های زیست محیطی وجود دارد ( در ایران استاندارد های قابل قبول بین المللی به ندرت اعمال می شود) زیرا احتمال وقوع مسایل زیانبار اقتصادی ، اجتماعی ، فعالیتهای عمرانی بر جامعه تحت تاثیر و اثرات جانبی پروژه مورد نظر وجود دارد. نیاز به مقایسه گزینه های مختلف پروژه در ارتباط با اثرات زیست محیطی وجود داردو باید تاثیرات دیگر پروژه هارا مقایسه نمود نیاز به مشارکت جوامع محلی در منطقه تحت تاثیر فعالیت های عمرانی برای مدیریت محیط زیست نیاز به برنامه پایش و کنترل اثرات زیست محیطی

اسلاید 114: اهداف ارزیابی زیست محیطی در واقع به این نتیجه برسیم که بهترین حالت و بهترین گزینه برای اجرای پروژه بدون آسیب رسانی به طبیعت کدام است ) (در ارزیابی زیست محیطی باید توصیه های علمی و منطقی برای کاهش اثرات زیانبار اجرای طرح لحاظ گردد، که چنانچه پیامد های مخرب وجود داشته باشد چگونه بتوان آن ها را به حداقل رساند) ( در ارزیابی زیست محیطی پروژه ها اثرات دراز مدت و ماندگار طرح باید پیش بینی شود تا با برنامه ریزی های علمی و کاربردی از عوافب آن بر گروه های اجتماع جلوگیری یا کاهش داده شود) (کلیه طرح های عمرانی در راستای منفعت جوامع بهره بردار می باشد لذا باید موارد سودمند آن به اثرات سوء آن ارجحیت داشته باشد در واقع دارای توجیه از نظر زیست محیطی و اقتصادی باشد که معمولاً در تهیه گزارشات مد نظر قرار می گیرد.

اسلاید 115: مطالعات ارزيابی اثرات محيط زيستی دارای دو هدف بلند مدت وکوتاه مدت به شرح زير می باشد : الف : اهداف کوتاه مدت - تعيين اقدامات اصلاحی مناسب و درج آن در برنامه پروژه - پيش بينی پروژه پيامدهای محيط زيستی مهم و ماندگار - تعيين ويژگی های پيامدهای محيط زيستی مهم و ماندگار پيش بينی نشده - تعيين درآمد ها و هزينه های محيط زيستی پروژه ب : اهداف بلند مدت ارزيابی تمام پيامدهايي که پروژه پيشنهادی توسعه اعم از خصوصی يا دولتی در محيط زيست ايجاد می کند.

اسلاید 116: زمینه های تحلیل زیست محیطی انسانی 1- جمعیت 2- جنبه های اقتصادی اجتماعی و فرهنگی 3- میراث فرهنگی  

اسلاید 117: . جمعیت دلیل عمده نگرانی های زیست محیطی در ایران رشد سریع جمعیت ، جوانی آن ، مهاجرت به سوی شهر های بزرگ است. از آنجا که بافت جمعیتی ایران جوان است ایجاد شغل برای جمعیت جوان یک اقدام ضروری به حساب می آید.که این ایجاد شغل منجر به بار گذاری در محیط طبیعی و تحول در الگوهای کاربری زمین می گردد.چنانچه در تحولات الگوی کاربری زمین ، به ظرفیت های اکولوژیک سرزمین توجه نشود این تحولات جمعیتی منجر به فرآیند آسیب های زیست محیطی خواهد شد.

اسلاید 118: جنبه های اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی در جریان ارزیابی زیست محیطی و در تمامی مراحل بطور تنگاتنگ باید توجه ویژه ای به ارتباط بین پیامد های اجرای پروژه و محیط زیست طبیعی و اثرات باالقوه آن بر جمعیت و منابع انسانی صورت گیرد .بویژه آن که اجتماعات و مردمی وجود دارند که بطور مضاعف از اجرای طرح های عمرانی نا پایدار آسیب می بینند.مثل جوامع روستایی منحصر بفرد،ویژگیهای قومی خاص ، ایلات و عشایر ،ساحل نشینان ،کوه نشینان ،و مردم کوچرو که بر منابع پایه و حساس تکیه دارند.که در صورت اجرای طرح های توسعه ای نا پایدار در معرض نابودی قرار می گیرند.در چنین شرایطی انجام مراقبت های ویژه برای عدم تعارض بین پیامد اجرای طرح های عمرانی و نابودی سکونتگاه ها ،تخریب مراتع ، و تخریب

اسلاید 119: میراث فرهنگی ایران کشور ی باستانی است و گهواره تمدن بشری محسوب می شود و در سراسر نقاط آن مکان های تاریخی مهم وجود دارد که از نظر ملی و بین المللی حائز اهمیت است .مناطق باستانی بسیاری در ایران وجود دارد که هنوز ناشناخته مانده است .این مناطق می توانند در نتیجه ساخت جاده ها و سد ها و بند ها و بی دقتی در امر توسعه و زیر ساخت های عمرانی وابسته به آن در معرض تخریب قرار گیرند.لذا نیاز به شناسایی و تهیه فهرست آثار و مکان های باستانی در ایران یک ضرورت اساسی است.

اسلاید 120: انواع میراث های فرهنگی بنا های حائز اهمیت هنری،تاریخی ، اجتماعی شهرها ،مناطق داخل شهری یا دهکده های با ارزش فرهنگی ، تاریخی با ارزشهای هنری(ماسوله ، کندوان ، ابیانه و...) باغات با ارزش هنری مربوط به مناطق کهن و تاریخی ( باغ شازده در کرمان- باغ فین و..) بناهای باستانی و مناطق باستانی دستاورد های انسانی موزون و هماهنگ با طبیعت که تاریخی هستند ( آثار هنری و سنگ نوشته های تاریخی

اسلاید 121: فرآیند ارزیابی زیست محیطی فرایند ارزیابی زیست محیطی طبق مراحلی انجام می شود. تا اطمینان لازم در خصوص کاهش یا حذف تاثیرات مضر احتمالی از سوی متقاضی پروژه پیشنهادی ،بر جامعه و محیط زیست طی این فر آیند حاصل شود . اهم این مباحث طی یک برنامه مطالعاتی به عنوان سند زیست محیطی از سوی متقاضی یا مشاور وی ارائه می شود . در واقع ارزيابی يکی ازروش‌های مقبول برای دستيابی به اهداف توسعه پايداراست ومي‌تواند به‌عنوان يک ابزار‌ برنامه ر‌يزی در دسترس برنامه ريزان، مديران وتصميم گيرندگان قرارگيرد تا براساس آن بتواننداثرات بالقوه محيط زيستی که درنتيجه اجرای پروژه های عمرانی وتوسعه پديدارمی شوند را شناسايي نموده و گزينه های منطقی جهت رفع کاهش آنها انتخاب کنند.

اسلاید 122: - پيش امكان سنجي فني-اقتصادي - غربال‌گري (SCREENING):تصميم‌گيري‌درمورد لزوم انجام ارزيابي اثرات توسعه، سطح وعمق مطالعات مربوط به‌آن - تعيين محدوده (SCOPING): تعيين مسايل عمده و تعيين محدوده و شرح خدمات مطالعه - تعيين و تحليل اثرات (IMPACT ANALYSIS): پيش‌بيني اثرات طرح و تعيين اهميت آن - اقدامات اصلاحي (MITIGATION): اقداماتي در جهت جلوگيري، كاهش يا جبران اثرات - تهيه گزارش‌ (REPORTING): آماده سازي اطلاعات لازم جهت تصميم‌گيري در مورد پروژه - بازنگري (REVIEWING): آزمون كيفيت گزارش تهيه شده. - تصميم‌گيري (DECISION MAKING): پذيرش، رد و يا پذيرش پروژه مشروط به رعايت ضوابط ‌زيست محيطي. - پيگيري (FOLLOW UP): كنترل، مديريت و مميزي اثرات اجراي پروژه، - مشاركت مردمي (PUBLIC INVOLVEMENT): آگاه‌ سازي و دخالت گروه‌هاي ذينفع وذي‌نفوذ درفرآيند تصميم‌گيري.

اسلاید 123: در فرایند ارزیابی زیست محیطی باید به مناطق حساس توجه ویژه نمود.عمده ترین مناطق حساس زیست محیطی کشور عبارتند از: آبهای ساحلی جنگل های مانگرو ، حرا ، چندل ،و آبسنگها مصب رود خانه هاو خلیج های کوچک ساحلی دریاچه ها و تالابها رود خانه ها وآبراهه ها جنگل ها مناطق حفاظت شده زیست محیطی مناطق بیابانی و تحت فرسایش بادی برخی محدوده های شهری و روستایی

اسلاید 124: زمینه های ارزیابی محیط زیست طبیعی جنگل مرتع بیابان و مناطق کویری مناطق ساحلی رودخانه ها مناطق تحت حفاظت و تنوع زیستی

اسلاید 125: . جنگل از 164 میلیون هکتار وسعت کشور جنگل ها حدود 12 میلیون هکتار را شامل می شوند که این مساحت برای کشوری به پهناوری ایران فوق العاده اندک است و باید از آن با تمام کوشش حفاظت نمود.

اسلاید 126: 1 -جنگل های زاگروس و ارسباران5/5 م،ه 2 -جنگل های پسته2/4 م،ه 3 -جنگل های شمال1/9 م،ه 4 -جنگل های اورس1/2 م،ه 5 -جنگل های گرمسیری 1 م،ه جمع کل12 میلیون هکتار

اسلاید 127: جنگل های ایران بزرگترین تامین کننده طبیعی آب ،و هوای سالم می باشند که به سرعت در حال نابودی هستند و سالانه در حدود 200 هزار هکتار از این عرصه ها در حال تخریب است .بهره برداری نا بخردانه همراه با تخریب موجب نابودی مناطق جنگلی شمال کشور طی چند دهه گذشته شده است .که عوارض آن عبا رتند از :رودخانه های مناطق تحت تاثیر بیش از پیش سیلابی و فصلی شده اند-کشاورزی و دامپروری در خطر نابودی قرار گرفته اند-صنعت چوب از بین خواهد رفت.

اسلاید 128: توضیحات : اقدامات حفاظتی برای احیای جنگل ها و مراتع کشور که با کاشت گونه های وارداتی از نظر تنوع و غیر بومی بودن چنانچه منطبق بر روشهای علمی نباشد عوارض نا به هنجار زیست محیطی بوجود خواهد آورد . به طور مثال ، کاشت گونه های سوزنی برگ در برخی مناطق که دارای رودخانه های دائمی هستند و مشرف به رودخانه میباشند از مواردی است که اخیراً به طور جد در مورد کاشت آن هامطالعه می شود ، زیرا درختان سوزنی برگ و بعضاً گونه های غیر بومی برای بقا و دوام ، اقدام به از بین بردن دیگران برای زیست خود میکنند وتا شعاع چند متری اطراف ریشه خود مواد سمی از ریشه ترشح مینمایند که در خاک منتشر میشود (این عمل را آلیلو پاتی) می گویند .

اسلاید 129: این مواد سمی با شستشو و بارش وارد جریان آب رودخانه شده و آب را سمی میکند .البته این مسمومیت برای انسان بسیار حاد نیست ولی برای تولید مثل ماهیان سرد آبی که برای تخم ریزی به سرچشمه مهاجرت می کنند بسیار خطر ساز است و در برخی مواقع مانع حرکت ماهیان آزاد و قزل آلا به سرچشمه ها میشود پس در می یابیم عدم ارزیابی زیست محیطی در کاشت گونه های غیر بومی چگونه میتواند گونه های دیگر رابه انقراض بکشاند.

اسلاید 130: مورد دیگر، هجوم گیاه وارداتی آزولا به تالاب ها و آب بندان های شمال کشور را میتوان نام برد که در حال حاضر بصورت یک معضل مهم برای حیات تالاب های کشور بخصوص تالاب انزلی در آمده است .و از رسیدن نور و حرارت به قسمت های زیرین و زیست گیاهان هیدرو فیت جلوگیری بعمل می آورد. تخریب حوزه های آبخیز و فرسایش خاک موجب گلالودی آب در فصول زاد آوری ماهیان مهاجر و تخم ریز به سرچشمه شده و این ماهیان در این زمان که نیاز به آب صاف و خنک دارند برای تخم ریزی ولی متاسفانه این امر محقق نمی شود و موجبات انقراض گونه ها میشود.

اسلاید 131: مرتع

اسلاید 132: مرتع تعریف مرتع ازدیدگاه سازمان جنگل هاو مراتع و آبخیز داری : زمینی اعم از کوه ، تپه یا مسطح که در فصل چرای دام دارای پوشش علوفه ای خودرو باشد مشروط به اینکه تاج پوشش درختی و درختچه ای آن کمتر از یک درصد باشد و عرفاً مرتع شناخته شود. در این تعریف دو مزیت دیده میشود: الف .تاج پوشش درختی و درختچه ای کمتر از یک درصد که مرز جنگل و مرتع است. ب . عرفاً به عنوان مرتع شناخته شده باشد.

اسلاید 133: تعریف مرتع از دید گاه محیط زیست : مرتع گستره ای از سرزمین است که دارای پوش گیاهی علفی و بوته ای یکساله و چند ساله خودرو بوده و پوشش درختی و درختچه ای آن کمتر از یک درصد باشد. مزیت های این تعریف اینکه پوشش گیاهی در گستره مرتعی از نظر کارکردی دارای ویژگیهایی است الف .حفاظت و پایداری خاک در مقابل روان آب و جریان باد ب .حفظ رطوبت خاک برای تولید دوباره (recovery ) ج . تامین غذا برای بقا حیات وحش علفخوار و تعادل در چرخه زیستی جانوران د . تامین علوفه برای تعلیف دام یا درو علوفه یا جمع آوری گیاهان دارویی و صنعتی لذا در می یابیم که تعریف مرتع از دیدگاه محیط زیست دارای جامعیت ویژه ای است

اسلاید 134: بیابان و مناطق کویری کشور ایران از نظر شرایط اکولوژیکی ، منطقه ای خشک محسوب می گردد.و بخش اعظم آنرا بیابان فرا گرفته است .لذا رعایت ویژه گی ها و توان زیست محیطی آنها در روند توسعه بسیار ضروری است.زیرا به سادگی در معرض تخریب و انهدام قرار گرفته و بیابان زایی را تشدید خواهند کرد که نتایج اقتصادی و اجتماعی بیابان زایی در مناطق خاص بسیار جدی تر از دیگر مناطق کشور است . بطور معمول نتایج آن ، مهاجرت ، فشار مضاعف بر دیگر مناطق کشور و تداوم روند بیان زایی است.

اسلاید 135: مناطق ساحلی مناطق ساحلی ایران شامل دریای مازندران در شمال و خلیج فارس و دریا ی عمان در جنوب از دو نوع ویزه گیهای خاص و اکوسیستم جداگانه منحصر بفرد برخوردار است.دریای خزر که بزرگترین دریاچه جهان است از طریق رود ولگا تغذیه اساسی میشود. در سالهای اخیر برخی جمعیت آبزیان دریای خزر به علت آلودگیهای فوق العاده خطر ناک شامل انواع حشره کش ها – فلزات سنگین –و مواد نفتی و فاضلابهای شهری به شدت کاهش یافته است .بعلاوه تخریب و انهدام تالاب ها و آبهای شیرین ساحلی که محل گذران دوره های حساس زیستی برخی از ماهیان دریایی است موجب کاهش جمعیت آبزیان دریا شده است. در خلیج فارس آب سنگها و صخره های مرجانی و جنگل های حرا ( مانگرو) در برخی از مناطق ساحلی پراکنده اند واز اکوسیستم های در معرض خطر می باشند. طبق مطالعات انجام گرفته سطح آبهای خلیج فارس در نتیجه آلودگیهای نفتی چندین برابر آلوده تر از آبهای آزاد می باشد.

اسلاید 136: .رودخانه ها رودخانه های کشور به مثابه رگ های حیاتی کشور هستند و به عنوان یک منبع عمده و زمینه ساز خدمات آبیاری اراصی کشاورزی و تامین کننده آب آشامیدنی هستند.رشد سریع جمعیت در حوزه رودخانه ها که بطور مستقیم با این رگه های حیاتی در کنش متابولیستی هستند آنها را به شدت در معرض تهدید انواع آلودگیها قرار می دهد.بطور مثال سد ها که جریان رودخانه ها، درجه حرارت و دیگر عوامل کیفی رودخانه هارا تغییر می دهند و یا صنایع فولاد و ذوب آهن که در حجم های زیاد آب رودخانه هارا به مصرف می رسانند.رود خانه هایی که از زاگرس سرچشمه می گیرند مثل کارون –زاینده رود ، به شدت در معرض آلودگی های مختلف قرار دارند آلودگی هایی مثل سموم نباتی ، و تخلیه پساب از صنایع فلزی و طرح های کشت و صنعت و نشت تصادفی ناشی از صنایع و منابع انرژی .به هر صورت اکوسیستم رودخانه ای ایران در معرض خطر پخش و ریزش مصنوعات صنعتی ، مواد زائد و زباله های خانگی قرار دارد .

اسلاید 137: مناطق تحت حفاظت و تنوع زیستی مجموعادر ایران حدود 8 ملیون هکتار ( نزدیک به 5 درصد )از مساحت کل کشور مناطق تحت حفاظت سازمان محیط زیست وجود دارد . چرای بی رویه ، شکار غیر قانونی، دست اندازی به مناطق و تملک اراضی ملی ، مهمترین خطرات را برای موجودیت این مناطق ایجاد نموده است. تالاب ها از مناطق حساس زیست محیطی کشور هستند . طبق کنوانسیون رامسر از مجموع 152 تالاب ایران تعداد 18 تالاب شرایط احراز عضویت در کنوانسیون رامسر را کسب نموده اند و به ثبت رسیده اند که ارزش جهانی دارندو باید با جدیت از موجودیت آنها حراست شود.

اسلاید 138: تالابها زیستگاه دوزیستان ،آبزیان ،خزندگان ،پرندگان آبزی و کنار آبزی ، پستانداران ،گیاهان آبزی می باشد. تالابها زیستگاه حدود یک سوم گونه های گیاهی و جانوری در خطر انقراض و نادر بوده و همین امر ارزش تالابها را به عنوان حافظان تنوع زیستی روشن می سازد. اکثر رودخانه های شمال کشور به تالاب ها می ریزند . که اغلب هم با بی مبالاتی حاشیه نشینان دارای آلودگی بسیار بالایی هستند به طور نمونه رود خانه هایی که به تالاب انزلی می ریزند از آلودگی فوق العاده بالایی بر خوردار هستند .رودخانه هایی مثل زرجوب ، پیر بازار ، هنده خاله و چندین رودخانه دیگر در استان گیلان . و یا رودخانه سیاه رود در قائم شهر استان مازندران .این آلودگی ها اثرات جبران ناپذ یری را بر حیات آبزیان در یای خزر وارد ساخته است واین بزرگترین دریاچه جهان را با خطر انقراض گونه های بومی و نادر مواجه نموده در واقع آن چیزی که به تصور عامه صید بی رویه خوانده میشود اثرات کمتری از آلودگی زیست محیطی دارد.

اسلاید 139: غربالگری : با در نظر گرفتن اینکه فعالیتهای اقتصادی ، شاخه های گوناگونی را تشکیل میدهد و وارد نمودن تمامی این فعالیتها و ظرفیت متداول آن در یک سند امکان پذیر نمی باشد،از این رو با تحلیل پروژه و غربال گری آن ، تصمیم لازم در خصوص اینکه آیا پروژه میباید تحت ارزیابی قرار گیرد را غربال گری میگویند. .

اسلاید 140: تعیین دامنه کارScoping در صورتی که ارزیابی زیست محیطی تفصیلی کامل یا جامع مورد نیاز باشد این مرحله با اقداماتی مرتبط با رویه هدفمند سازی یا دامنه کار باید دنبال شود طی برنامه ارزیابی تفصیلی عمق و محدوده مطالعه ، روشهای مورد نظر برای مطالعه اطلاعات و آمار مورد نیاز تعیین خواهد شد . دامنه کار باید از مواردی چون جمع آوری اطلاعات کلی و غیر ضروری جلو گیری نموده و از هزینه های بی حاصل ممانعت بعمل آورد.تعیین اطلاعات و آمار قابل دسترس در کتابخانه های تخصصی ، دانشگاه ها و دیگر مراکز تحقیقاتی و پژوهشی ، یک منبع مهم در مراحل اولیه ارزیابی زیست محیطی است.

اسلاید 141: تعیین دامنه مطالعات تشخیص و تعیین مباحث مهم ، تعیین چگونگی و نحوه پیش بینی و ارزشیابی آنها میزان دقت و عمق جزئیات مطالعه مورد نیاز برای مباحث مختلف توافق بر موارد محوری مطالعه ( تهیه فهرست گزارش ارزیابی زیست محیطی ) تهیه دستور العمل یا راهنما برای گروه های مطالعه کننده

اسلاید 142: مشارکت کنندگان برای تعیین دامنه کار پیشنهاد دهنده پروژه یا دستگاه های اجرایی مشاوران و متخصصان و صاحب نظران که توان هدایت ارزیابی زیست محیطی را دارند. متخصصان آزاد و امین سازمان حفاظت محیط زیست یا ادارات کل تابعه سازمانهای غیر دولتی ( NGO ) مسئولان قانونی سایر موارد یا منابع محیط زیست سازمانها و وزارتخانه های مرتبط نمایندگان جامعه محلی یا شوراهای محلی

اسلاید 143: پیش بینی و کاهش پیامد ها تهیه و تدوین برنامه کاهش برای تشخیص و شناسایی فعالیتهایی است که می تواند با کاهش یا حذف پیامدها ی باالقوه منفی زیست محیطی ، اجتماعی انطباق داشته باشدتا بدین طریق سود مندی پروژه های عمرانی را افزایش دهد، بطوری که اقدامات کاهش دهنده در جهت رفع عملیات زیانبار محیطی و پیامد های اجتماعی ، منجر به دستیابی هر چه بیشتر به منافع طرح های توسعه شود.بطور مثال در مواقعی که پروژه پیشنهادی باعث ،، تخت قاپو ،، یا بر پا شدن مراکز جمعیتی شود می باید برنامه اسکان مجددبرای جمعیت بر پا شده تدوین گردد. ضمنا از پروژه های مشابه قبلی نیز استفاده شود .به هر تقدیر باید جمعیت ها و گروه های مرتبط تمایلات و دانش آنها مورد توجه و به کار گرفته شود.

اسلاید 144: اقدامات کاهش در اجرای پروژه باید اقدامات کاهش مورد توجه قرار بگیرد که این اقدامات میتواند شامل موارد ذیل باشد تغییر در مکان استقرار طرح اصلاح فرآیند پروژه اقدامات اضافی و کنترل آلودگی ها امکان دسترسی به مستغلات و زمین برای گروه های تاثیر پذیر جبران خسارات مالی برای گروه های آسیب پذیر تامین منافع اجتماعی در درون پروژه

اسلاید 145: پایش زیست محیطی برنامه پایش ابزار مطمئن برای مدیریت محیط زیست پروژه است .مسئولان پروژه به این وسیله شرایط مناسب پروژه را که از سوی مطالعه کنندگان باید تهیه و ارائه شود همواره تحت سنجش دارند .بنا بر این پایش می تواند یک باز خورد برای بهبود پروژه محسوب شده و اطلاعات حاصل از آن می تواند بعنوان داده های پایه برای پیش بینی پیامد زیست محیطی در بر نامه ریزی آتی پروژه مطرح گردد.

اسلاید 146: مشارکت مردمی سطوح مشارکت مردمی و نهاد ها در فرایند ارزیابی زیست محیطی ، به بزرگی ،و اهمیت پروژه و میزان تاثیر پذیری مردم بستگی خواهد داشت .معمولا نخستین تماس با مردم در خلال بررسی های مرتبط با دامنه کار و حدود مطالعه پروژه یعنی در بین نشست های مسئولان پروژه و گروه های ذینفع یا ذیعلاقه میتواند بر قرار شود، تا نسبت به تعیین موضوعات حائز اهمیت و اولویت یا مورد نظر در مطالعات ارزیابی زیست محیطی اتفاق ارایی بوجود آید.

اسلاید 147: گروه های مشارکت کننده گروه های خاصی در این مشارکت دخیل هستند مردمی که به نحوی از پروژه تاثیر می پذیرند سازمانهای غیر دولتی (ملی – محلی ) مردم ، متخصصان و افراد علاقمند که آگاهی تخصصی از محیط زیست دارند. نمایندگان مردمی در انجمن ها و شوراها متخصصان آزاد غیر وابسته به طرح

اسلاید 148: منافع گروه های مشارکت کننده مشارکت مردم در فرایند ارزیابی زیست محیطی صرفا مساعدت به برنامه ریزی است و متقاضی پروژه را توانمند می سازد لذا کسب نظرات اجتماعی و تداوم سلامت و ایمنی مردم و پایداری پروژه، شناسایی پیامد های روانی و مادی پروژه بر جامعه با توجه به ویژگیهای خاص مردم همچون زنان ،کودکان ،اقشار کم در آمد و مردمان محلی تاثیر پذیر. ترغیب و اقدام در جهت پذیرش اجتماعی پروژه در مرحله اولیه و اجتناب از اصلاحات پر هزینه یا تغییر و اصلاح در مراحل بعدی آن.پایش تغییر ارزش زیست محیطی در جامعه، دستیابی به اطلاعات و تجربیات زیست محیطی مردم محلی ، زیرا مردم محلی آگاهی های دراز مدت از رسوم گذشته خود برای استفاده معقولانه از منابع طبیعی در اختیار دارند.

اسلاید 149: روشهای مطالعات پایه ارزیابی اولیه زیست محیطی معمولا در مراحل اولیه بر نامه ریزی پروژه بعمل می آید و شامل یک کند و کاو یا بررسی مقدماتی از پروژه پیشنهادی است که طی آن جمع آوری از آمار و اطلاعات زیست محیطی که قابل دسترس باشد صورت می پذیرد . این عمل می تواند با تکمیل یک پرسشنامه انجام شود .عامل اصلی در این بررسی ارائه هر چه بیشتر اطلاعات مفید از سوی متقاضی پروژه یا مشاور زیست محیطی وی و تصمیم گیرندگان محیط زیست می باشد.در این ارزیابی ابتدا : تعیین و تشخیص آن دسته از فرایند و مکانهای مورد نظر که بتواند هدف ارزیابی آتی قرار گیرد. معلوم نمودن اقدامات کاهش دهنده که می تواند از تاثیرات احتمالی پروژه بکاهد یا آنها را حذف نماید.یا با پروژه هماهنگی داشته باشد. تعیین آنکه پروژه به ارزیابی کامل زیست محیطی نیاز دارد یا خیر.

اسلاید 150: ماتریس ها

اسلاید 151: ماتریس هاماتريس ها جداول دو بعدي براي شناسايي اثرات ناشي از ارتباط بين فعاليت هاي پروژه واجزاي خاص محيط زيست مي باشند. به طور کلي فعاليت هايي که در مراحل مختلف پروژه به وقوع مي پيوندد در يك محور و اجزاي محيط زيست در محور ديگر جدول ارائه ميشوند. به طور کلي براي هر فعاليتي که به انجام ارزيابي ملزم است يك ماتريس ويژه تهيه مي شود

اسلاید 152: در این جدول اثرات بصورت کیفی توسط کارشناس تاثیر خود را بر پارامتر های محیط مشخص می سازد و در جدول گنجانده شده است. ماتریس ها اشکال مختلف دارند .اما مهمترین آنها ماتریس ICOLD که به نام ماتریس کمیته بین المللی سد های بزرگ International Committee Large Dams که در مبحث پروژه های کوچک آب و خاک چندان اهمیت ندارد. و ماتریس Leopold که در پروژه های آب و خاک از آن بیشتر استفاده می شود. به علت کامل تر بودن این ماتریس که برای تجزیه و تحلیل و ارزیابی اثرات زیست محیطی به کار می رود اغلب کارشناسان از این ماتریس استفاده می نمایند.

اسلاید 153: مراحل ارزیابی اثرات با ماتریس ایرانیماتریس ایرانی یکی از روش های ارزیابی اثرات یک فعالیت یا فرایند یا پدیده بر یک فعالیت یا پدیده یا فرایند است

اسلاید 154: محدوده بندی و انتخاب شاخصهای محیطجمع آوری اطلاعات پایهارزارزیابی داده های پایهارزیابی اثراتشرح پروژهتصمیم گیریآماده سازی بیانیه اثرات زیست محیطیمشارکت عمومیانتقال اطلاعات به دیگر اعضای گروهداده های موجودنمونه برداری و مطالعاتپیشنهاد گامهای بهسازیتصمیم گیری پروژه پیشنهادی و یا جایگزینهاغربال کردننهایی کردن داده های پایهبرنامه مدیریت

اسلاید 155: مثال : پیش بینی اثرات برای یک آزاد راهاثرات وپیامدهای ناشی از فعالیتهای پروژه های آزاد راهها در مراحل ساختمانی و بهره برداری مختلف بوده و دارای تفاوتهای آشکار از نظر شدت ، اهمیت و دامنه می باشند . برای ارزیابی پروژه های آزاد راهها اثرات مختلفی می بایست مورد بررسی ، تحلیل و تشریح قرار گیرند، عمده ترین طبقه بندی اثرات شامل موارد زیر می باشند : اثرات برگشت ناپذیر و غیر قابل جبران : مانند تخریب زیستگاههای منحصر به فرد حیات وحش ؛ اثرات قابل برگشت و تجدید ناپذیر : مانند بهره برداری از منابع آبهای سطحی ؛ اثرات مفید : مانند ایجاد اشتغال و فرصتهای شغلی و یا کاهش میزان بیکاری ؛ اثرات مشخص و مهم : مانند نشست مواد زاید خطرناک در رودخانه ها ؛ اثرات کوتاه مدت : مانند ایجاد سر و صدای مزاحم در مرحله ساختمانی ؛ اثرات بلند مدت : مانند سر و صدای رفت و آمد وسائط نقلیه موتوری ؛ اثرات استراتژیکی : مانند تغییر در ساختارهای قومی ؛ اثرات اولیه : مانند افزایش رسوبات ناشی از فعالیتهای ساختمانی ؛ اثرات ثانویه : مانند برهم خوردن تعادل اکولوژیک رودخانه بدلیل ورود رسوبات به آن در مرحله ساختمانی ؛ اثرات ثالثیه : مانند کاهش جمعیت ماهیان تجاری در اثر بر هم خوردن تعادل اکولوژیک رودخانه ؛ اثرات مستقیم : مانند سهولت دسترسی جوامع محلی به آزاد راه ؛ اثرات غیر مستقیم : مانند کاهش میزان صید و کاهش درآمد صیادان ؛(گلالودی رودخانه چالوس) اثرات تجمعی یا تراکمی : مانند ایجاد راه بندان ها در جاده های محلی یا ذسترسی منتهی به آزاد راه ( منوری ، 1380 ،30) .

اسلاید 156: فعالیت اثر فهرست اقدامات کاهش اثرات تغییر مسیر رودخانهتغیرات در مورفولوژی و بستر رودخانه اجرای فعالیت در رژیم کم آبی ایجاد مانع در مسیر عبور جانوران مهاجرت یا کاهش جمعیت جانوران ایجاد مسیر های زیر گذر مرگ و میر جانوران در اثر برخورد با وسائط نقلیه کاهش جمعیت جانوران حصار کشی در امتداد راه – ایجاد مسیر های زیر گذر انفجار اختلال در الگوهای رفتاری و زاد و ولدو مهاجرت جانوران کنترل و برنامه ریزی زمان انفجار تخلیه و ریزش باطله ها در زمان انفجار ، حمل و نقل تغییر در کیفیت آب رودخانه (کدورت-هاش و .. ) کاهش انسداد چشمه ها ، کاهش ارزشهای زیبا شناختی و چشم انداز استفاده از موانع فیزیکی در محل فعالیت تا ساحل رودخانه –برداشت سریع باطله ها- نظارت بر نحوه بارگیری وحمل باطله ها-استفاده از پل های سیار – انتقال به محل دفع مجاز فرسایش دیواره ها افزایش فرسایش –تغییر کیفیت آب رودخانه – بروز رانش و لغزش تراس بندی- گابیون بندی – سدهای خشکه چین – ایجاد بانکت – نهال کاری – آبخیز داری – دیواره سازی – تقسیم آب بالادست به آبراهه های موازی – کاربرد توریهای سیمی دپوی باطله ها و زایدات تخریب چشم انداز و مناظر – افزایش فرسایش – تغییر در کیفیت منابع آب انتقال سریع به محل های مجاز دفع

اسلاید 157: ماتریس لئو پولد ماتریس لئو پولد یکی از انواع متکامل و متداول ماتریس ها است و بستگی به نوع پروژه دارد .که جهت تحلیل و ارزیابی اثرات در ارزیابی زیست محیطی به کار برده می شود.در ستون های این ماتریس انواع فعالیت های مرتبط با پروژه ، و در ردیف های آن فهرستی از پارا متر های اکولوژیک ،اقتصادی اجتماعی ،که تحت تاثیر فر ا یند اجرای پروژه قرار گیرند تنظیم شده است. در این ماتریس نحوه تاثیر اثرات بر اجزای محیط زیست بر اساس دامنه و شدت اثرات بررسی گردیده است.برای نشان دادن مسزان دامنه اثر از اعدادی بین 1،3،5،که به ترتیب بیانگر منطقه بلافصل، منطقه اثرات مستقیم ،و منطقه اثرات غیر مستقیم هستند استفاده شده است. امتیاز دهی شدت اثر بر اساس پنج وزن ( از یک تا پنج ) صورت گرفته که عدد یک بیانگر شدت اثر خیلی کم و عدد پنج نشان دهنده تاثیر خیلی شدید است ، اثرات با شدت کم ، متوسط ، و شدید در این ماتریس به ترتیب دارای وزنهای 2 ، 3 ، 4 می باشد.

اسلاید 158: در ماتریس لئو پولد بر آیند اثرات اجرا یا عدم اجرای پروژه توسط کارشناس خبره ، با عوامل زیست محیطی بصورت عددی وزن داده می شود . در واقع اثرات فرایند با عوامل زیست محیطی با دادن نمرات مثبت و منفی بار دهی میشود .در انتها با بر رسی نمرات حاصل شده توصیه های کارشناسی در مورد موضوع خاص ماتریس مرتبط با پروژه به کارفرما ابلاغ خواهد شد .

اسلاید 159: نحوه عمل با ماتریس در ارزیابی زیست محیطی برای ارزیابی توسط ماتریس ها بخصوص ماتریس لئوپولد، ابتدا بایستی چک لیست شناسایی و پیش بینی اثرات پروژه را بر محیط های مختلف تهیه نمائیم .بطور مثال برای احداث سد اعم از سد های بلند و سد های کوتاه خاکی برای محیط های زیر می بایستی چک لیست تهیه بشود محیط های بیولوژیک در دو فاز (ساختمانی و بهره برداری ) محیط های اجتماعی در دو فاز (ساختمانی و بهره برداری ) اثر بر محیط زیست ( بعد از عمر مفید ) در محیط های فوق اثرات دارای بار مثبت و منفی هستند. ضمناً این اثرات دارای کیفیت هایی نیز می باشندکه ذیلاً به آنها اشاره میشود

اسلاید 160: شدت اثر شدت کم شدت متوسط شدت زیاد دامنه اثر دامنه اثر بلافصل دامنه اثر مستقیم دامنه اثر غیر مستقیم

اسلاید 161: قطعیت اثر اثر پروژه قطعی و اجتناب نا پذیراست اثر پروژه احتمالی است اثر پروژه غیر محتمل است تداوم اثر مقطعی دائمی طول مدت اثر کوتاه مدت دراز مدت نحوه عمل اثر مستقیم غیر مستقیم

اسلاید 162: برگشت پذیری اثر قابل برگشت غیر قابل برگشت

اسلاید 163: چک لیست ها

اسلاید 164: این چک لیست اثرات را با کیفیت های مختلف مورد تلاقی قرار می دهد. این چک لیست ها هم در فاز ساختمانی و هم در فاز بهره برداری مورد استفاده هستند.و اثرات مترتب توسط کارشناس خبره زیست محیطی بر پارامتر های محیط زیست در جدول چک لیست شناسایی و پیش بینی اثرات با تلاقی اثر، علامت زده می شود. که پس از تکمیل این چک لیست جدول ماتریس تهیه و ارزشگذاری می شود.

اسلاید 165: َفعالیتپارامترهایمحیطخاکبرداری –خاک ریزیتولید فاضلابایجاد جاده و تغییرات ترافیکیاستخدام نیروی انسانیساختمانهای مسکونی و موقتانتشارات به هواسر و صدا و ارتعاشاتحفاری و انفجارکیفیت هوا1 *-1--311کیفیت هوا3- *-1---3-1-2-کیفیت صدا 1-3-1-11کیفیت صدا 3--2--1--3-4-کیفیت و آلودگی آب های سطحی11111--1کیفیت و آلودگی آب های سطحی2-2-1-1-2---1-کیفیت و آلودگی آبهای زیرزمینی33----1----1کیفیت و آلودگی آبهای زیرزمینی1-3-----1-----1-کمییت آبهای سطحی133--3----1کمییت آبهای سطحی1-2-2---1-----1-هوا و اقلیم1--3333----هوا و اقلیم1---1-2-2-1-----سیل3----َ----------سیل2---------------فرسایش3--3--3----1فرسایش3---2---1-----5-بارمعلق ورسوبگذاری3--3--------1بارمعلق ورسوبگذاری4---2---------4-منابع خاک133--3----1منابع خاک3-3-2---2-----4- ماتریس اثرات فیزیکی فاز ساختمانی پروژه دریاچه چیتگر برای گزینه احرای طرح* 1 = دامنه اثر* 2- = شدت اثر تذکر : امتیاز متعلقه در هر موضوع شامل جمع جبری حاصلضرب دامنه اثر در شدت اثر میباشد

اسلاید 166: بهره برداری از سد ها هدف از ساخت سدها اعم از کوتاه خاکی و سد های بتونی کوتاه – سد زیر زمینی، در طرح های مختلف شامل : تامین آب کشاورزی برای کشاورزان و مردم بهره بردار مرتبط تامین آب شرب شهر ها تامین آب برای صنعت پیشگیری از سیلابهای مخرب

اسلاید 167: افت و خیز سفره های آب زیر زمینی در طبیعت افت و خیز آب های زیر زمینی به شرایط مختلفی بستگی دارد که عمده عوامل آن را می توان به شرح ذیل بیان نمود

اسلاید 168: عوامل افت آب های زیر زمینی بهره برداری بی رویه( بردا شت غیر اصولی) از بین رفتن پوشش سطحی خاک عدم هدایت آب های سطحی به لایه های زیرین بافت خاک خالی شدن آبخوان ها(دشت جنوب تهران)

اسلاید 169: عوامل خیز آبهای زیر زمینی سال آبی مناسب هدایت آب های سطحی به لایه های زیرین توزیع مناسب باران پوشش گیاهی مناسب

اسلاید 170: اثرات زیست محیطی افت و خیز آبهای زیر زمینی بر اثر نوسانات آب های زیر زمینی ممکن است در سطوح فوقانی نزدیک به سطح خاک اتفاقاتی بیفتد که دارای اثرات مثبت و منفی برای محیط زیست باشد .

اسلاید 171: اثرات منفی زیست محیطی افت و خیز آب های زیر زمینی شور شدن اراضی چنانچه آب تحت الارض شور باشد ماندابی شدن خاک کم شدن محصول تحمیل هزینه های سنگین زهکشی با پایین رفتن سطح آب خشک شدن اراضی از بین رفتن پوشش گیاهی اثرات مثبت زیست محیطی در دسترس قرار گرفتن آب سهل الوصول ، ایجاد زیستگاه آبی برای پرندگان هدایت آب به اراضی پایین دست بطور اجمال اتفاقات فوق در صورت آبیاری های غیر اصولی در برخی اراضی موجب بروز اختلالات زیست محیطی فوق خواهد شد

اسلاید 172: اثرات زیست محیطی پروژه های آب و خاک بر تنوع آب و هوا پروژه های آب و خاک با ایجاد کلیمای جدید یا در واقع میکرو کلیما موجبات تغییر محسوس در کیفیت آب و هوا خواهد شد .ایجاد جنگل ، ،مزارع مختلف ،پارک های جنگلی و شهری که بعضا با هدایت آب به زمین های زیر دست سد ها و در پی طرح های آبیاری زهکشی صورت می گیرد موجب تغییرات محسوس در آب و هوای منطقه خواهد شد

اسلاید 173: آلودگی محیط به مواد شیمیایی(کود و سم ) در پروژه های آب و خاک پروژه های آب و خاک با ایجاد فضای سبزو رونق مزارع کشاورزی و باغات استفاده از نهاده های کشاورزی را به عنوان یک نیاز اساسی تلقی می نمایدو لزوماً حفاظت و بهداشت خاک را باید به دنبال داشته باشد.از این رو چنانچه استفاده از کود و سم در حفظ نباتات کنترل شده نباشد زیان های جبران ناپذیری به محیط زیست ( آب و خاک ) وارد خواهد ساخت که مهمترین آنها ( شور شدن خاک ، انقراض گونه های مختلف جانوری مثل حشرات مفیداز قبیل زنبور عسل ،کفشدوزک های مفید ، زنبور های پارازیت ،و موجودات میکروسکوپی خاک .لذا در پروژه های آب و خاک مدیریت مزرعه بایستی با آگاهی کامل از اثرات زیست محیطی استفاده از نهاده های کشاورزی ، به فعالیت بپردازد

اسلاید 174: اثر پروژه های آب و خاک بر خصوصیات خاک پروژه های آب و خاک تاثیرات قابل لمسی را بر محیط زیست می گذارد . انتقال آب بر روی زمین همواره با حمل مواد و نمک ها همراه است که اغلب کلروره و سولفاته هستند، چنانچه در حجم زیاد باشد این املاح توسط آب آبیاری بر روی زمین منتقل میشوند و چنانچه در معرض تابش شدید خورشید نیز قرار بگیرند پس از چند دوره آبیاری املاح و نمک ها در سطح خاک تجمع خواهند داشت و باعث میشوند که رشد گیاه مختل گردد.در واقع خصوصیات شیمیایی خاک تغییر خواهد یافت.لذا ضروری است عملیات حفاظتی خاک مد نظر قرار بگیرد.

اسلاید 175: ضمناً با عملیات شخم ، تسطیح ، مرز بندی ، احداث کانال ها و سایر عملیات ماشینی بر روی خاک موجبات فرسایش و شستشو را فراهم می نمائیم که بایستی به این موضوع بصورت علمی نگریسته شودکشورماسالانه میلیون ها تن خاک با ارزش خود را بر اثر انواع فرسایش هااز دست ندهد. اثرات زیست محیطی پروژه های آب و خاک بر تغییرات زیستی و بوم شناسی همانطور که می دانیم تمدن ها در حاشیه رودها و مناطق حاصلخیز شکل گرفتند.همچون تمدن هایی که در حاشیه دجله و فرات، نیل ،گنگ و سند ،و کارون ,…….شکل گرفتند .پس حیات با آب و آبادانی الفتی دیرینه دارد.هر جا آب و خاک مرغوب هست زندگی هست از این رو پروژه های آب و خاک که توسط آنها عملیات عمرانی و زراعی بر روی زمین صورت می گیردکاربری های آب و خاک را به نحو چشمگیری تغییر می دهد.

اسلاید 176: ساخت سدهای کوتاه خاکی ، کانال های آبیاری ، سیستم های زهکشی ، هدایت آب به مزارع کشاورزی و... چنانچه در راستای توسه پایدارنباشد منجر به تخریب محیط زیست خواهد شد. در یک اکو سیستم کلیه اجزا چنانچه به آنها تعرض نگردد با یکدیگر در تعامل و تعادل زیستی هستند. دست اندازی انسان بر عرصه های طبیعی با هدف بهره برداری های یک طرفه و سود جویانه موجب تغییرات اساسی در زیست بوم ها خواهد شد.در واقع ممکن است حتی موجب کوچ و یا اسکان جوامع خاصی بشود.

اسلاید 177: بطور مثال : ساخت سد های کوچک خاکی ،زیستگاه های جدیدی را برای برخی گونه ها ی آبزی و جانوری فراهم خواهد ساخت که شاید قبلاً وجود نداشته است .ایجاد زیستگاه جدید آبی میتواند رونق اقتصادی جدید را در بر داشته باشد. که مهمترین آنها را می توان به شرح ذیل بیان نمود: به زیر کشت بردن زمینهای بایر -اسکان مجدد-ایجاد اشتغال در زمینه های کشاورزی ، دامپروری ، آبزی پروری ، ورزشی ، اکو توریسم ایجاد زیستگاه جدید برای پرندگان مهاجر تغییرات در میکرو کلیما

اسلاید 178: اثرات اقتصادی و اجتماعی پروژه های آب و خاک تغییرات جمعیتی برخی پروژه های آب و خاک می تواند اسکان مجدد را برای برخی جمعیت های مهاجرت کرده ایجاد نماید . از دست رفتن آب قابل دسترس عامل مهم در کوچ جوامع به شمار می رود ، زیرا کشاورزی و زیست بدون آب هرگز میسر نیست. احیا آب و خاک و حفاظت و بهره برداری معقولانه از آن ها موجب حیات و دوام جمعیت ها و گروه ها ی زیستی طبیعی می شود. ایجاد اشتغال در راستای اجرای پروژه های آب و خاک از قبیل : کشاورزی ، دامپروری ، صنعت ، شیلات ، باعث بالا رفتن در آمد و ترفیع درجه رفاه ساکنان خواهد شد .

اسلاید 179: مثال : احداث سد قانلو در استان زنجان علاوه بر هدایت آّب به زمینهای زیر دست باعث اشتغال عده ای از اهالی روستای مورد نظر را فراهم ساخته است.اهالی با ایجاد کارگاه پروزش ماهی سرد آبی در قفس بصورت شناور بر روی دریاچه سد سالانه در آمد قابل توجهی از پروژه احداث سد را نصیب خود می نمایندو این درآمد درجه رفاه اهالی را متاثر ساخته است.

اسلاید 180:

اسلاید 181:

اسلاید 182: مهاجرت و اسکان تمدن های بسیاری بر اثر خشکی و خشکسالی و نهایتاً قحطی مجبور به مهاجرت شدند .بالعکس نیز بر اثر تر سالی ها و آبادانی مهاجرت به زیستگاه جدید نیز اتفاق می افتد و تمدنهای جدیدی بنا شدند.انسان ها با تغییر کاربری اراضی و انتقال آب بر روی زمین ها شرایط را به سود خود تغییر دادند،کم کم تمدن ها در آنجا شکل گرفت و انها توانستند با کار بر روی زمین و استفاده از آب و خاک به تولید محصول پرداختند.و پیوسته رونق اقتصادی شکل گرفت.اما انسان با تولید مثل و ازدیاد جمعیت در پی دست اندازی به اراضی دیگر بر آمدو با استفاده نا بخردانه از خاک و آب به تخریب اراضی پرداخت و این مقدمه کوچ به سرزمین های دیگر شد.

اسلاید 183: مهاجرت :عبارت‌است از جابه‌جایی مردم از مکانی به مکانی دیگر برای کار یا زندگی. مردم معمولاً به دلیل دور شدن از شرایط یا عوامل نامساعد دورکننده‌ای مانند فقر، کمبود غذا، بلایای طبیعی، جنگ، بیکاری و کمبود امنیت مهاجرت می‌کنند. دلیل دوم می‌تواند شرایط و عوامل مساعد جذب کننده مانند امکانات بهداشتی بیشتر، آموزش بهتر، درآمد بیشتر و مسکن بهتر در مقصد مهاجرت باشد

اسلاید 184:

اسلاید 185:

اسلاید 186:

اسلاید 187: اعتراض مردم ترکیه به ساخت سد عظیم ایلیسو

اسلاید 188: به هر حال در عصر حاضر که بشر با کمبود زمین مرغوب و سالم روبه رو است ، مشارکت مردمی و آگاهی های عمومی برای کاربران زمین های کشاورزی و طبیعی امری حیاتی است.امید است با ترویج فرهنگ زیست محیطی در میان مردم بخصوص استفاده کنندگان از طرح های آب و خاک . مجریان پروژه ها و سایر اقشار جامعه بتوانیم کلیه فعالیت های عمرانی را در راستای توسعه پایدار به انجام برسانیم . زیرا این مهم در راستای تحقق اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی خواهد بود.

اسلاید 189:

اسلاید 190: موضوعات بررسی شونده در فرایند ارزیابی زیست محیطی  اثرات قابل بررسی در فرایند های مختلف اثرات فیزیکی کیفیت هوا کیفیت صدا کیفیت آلودگی آب سطحی کیفیت آلودگی آب زیر زمینی کیفیت آب سطحی هوا و اقلیم لرزه خیزی سیل فرسایش بار معلق و رسوب گذاری منابع خاک

اسلاید 191: اثرات بیولوژیکی محیط گیاهان درختان بوته ها گیاهان مرتعی گیاهان آبزی و کنار آبزی

اسلاید 192: اثر برجانوران شامل: خزندگان دوزیستان پرندگان کف زیان پستانداران حشرات ماهی ها پلانگتون ها

اسلاید 193: اثرات اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی کشاورزی و دامپروری تاسیسات زیر بنایی و ارتباطات افزایش در آمد جمعیت اشتغال صنعتی و تجاری توریسم و تفرج کیفیت زندگی سواد و تخصص رفتار اجتماعی آداب و سنن

اسلاید 194: منابع 1-دستورالعمل عمومی ارزیابی پیامد های زیست محیطسی طرح های عمرانی انتشارات سازمان مدیریت و برنامه ریزی 2-راهنمای ارزیابی پیامد های زیست محیطی توسعه - سازمان محیط زیست مالزی ترجمه پرستو میراب زاده - انتشارات سازمان محیط زیست 3-توسعه اقتصادی و محیط زیست - نویسنده ریموند اف میکسل ترجمه حمید رضا ارباب 4-طبیعت و محیط زیست از دیدگاه اسلام نویسنده : علی حسینی مرکز مطالعات و تحقیقات حوزه نمایندگی ولی فقیه وزارت جهاد کشاورزی 5-آلودگی زمینی که در آن زندگی می کنیم نویسنده : کلیر جونز ترجمه : حسن دولت آبادی 6-زمین در خطر است نویسنده :ر. ف . داسمن ترجمه :محمود بهزاد دانشنامهٔ رشد. بازبینی‌شده در ۱۳ خرداد ۱۳۸۸. 7-فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی. بازبینی‌شده در ۱۳ خرداد ۱۳۸۸. 8-ویکیپد یای فرانسوی ‎بازبینی‌شده در ۲۴ اکتبر ۲۰۰۹.  9-ویکیپدیای انگلیسی بازبینی‌شده در ۲۴ اکتبر ۲۰۰۹.  10-مبانی محیط زیست : تالیف کنت وات، ترجمه عبدالحسین وهاب‌زاده

اسلاید 195: Refrence:  1-Berlin II,Guidelines for Mining and Sustainable Development, Appendix3h, United Nations, 2002 2-D.C.Trainor(1960), A Hand Book of Industrial Toxicology Sydny, Angus and Robertson    3- Ben .H.Sharp, pavl R. Donavan, Motor vehicle Noisechapter 32 Hand book of Noise control C.M.Harris second edition M.C.Graw Hiu 1989 

اسلاید 196: با تشکر از دانش پژوهان محترم