آمادگی جسمانی (ویژه کودکان و نوجوانان)

آمادگی جسمانی (ویژه کودکان و نوجوانان)

اسلاید 1: 1آمادگی جسمانی ( ویژه کودکان و نوجوانان)

اسلاید 2: 2مفهوم تربيت‌بدني‌به منظور تعيين اهداف تربيت‌بدني ابتدا لازم است كه مفهوم تربيت‌بدني در مدارس به درستي شناخته شود. بسياري از افراد جامعه و حتي تعدادي از معلمان و مربيان تربيت‌بدني دو واژة ورزش و تربيت‌بدني را به جاي يكديگر به كار مي‌برند. اين موضوع چنان فراگير شده است كه در بسياري از برنامه‌هاي آموزشي واژة ورزشي به جاي واژة تربيت‌بدني به كار برده مي‌شود. اگرچه هر دو بر پاية فعاليتهاي جسماني بنا شده اما تربيت‌بدني از نظر ماهيت و اهداف با ورزش تفاوت داشته و اين تفاوتها در اجراي برنامه‌ها شكل واقعي و عيني به خود مي‌گيرد. اين تفاوتها در تعاريف هر يك از واژه‌هاي تربيت‌بدني و ورزش به خوبي مشاهده مي‌شود.

اسلاید 3: ژرژهپر : «تربيت‌بدني علمي است منظم‌، اصولي‌، تدريجي و مداوم كه از سن كودكي تا كهولت به منظور تقويت كامل بدن كسب سلامتي و بالابردن قدرت و استقامت دستگاههاي مختلف بدن و پرورش استعدادهاي افراد براي انجام هر نوع فعاليت مي‌باشد». دكتر لوبوش : «تربيت‌بدني مجموع روشهايي است كه جهت تبديل بدن به يك وسيلة مورد اعتماد و تطابق و همگامي با محيطهاي بيولوژيكي و اجتماعي از طريق پرورش عوامل بيولوژيكي (قدرت و استقامت دستگاههاي گردش خون و تنفس‌) و عوامل رواني‌ـ حركتي كه خود باعث به وجود آمدن كنترل و مهارتهاي بدني كه يكي از عوامل مهم رفتار و شخصيت آدمي است مي‌باشد». با تعاريف فوق مي‌توان چنين نتيجه گرفت كه ورزش بخشي از تربيت‌بدني است كه انجام‌دادن آن منوط به كسب انواع مهارتهاي حركتي و ورزشي است‌. 3

اسلاید 4: 4ماهيت تربيت‌بدني‌محتوا يا كلية فعاليتهايي كه با نام تربيت‌بدني آموزش داده مي‌شود بر پاية فعاليتهاي جسماني استوار بوده و از ورزش جدا نمي‌باشد و حتي مي‌توان عنوان نمود كه در بسياري مواقع از طريق انواع رشته‌هاي ورزشي مي‌توان به اهداف تربيت‌بدني دست يافت اما بايد اين موضوع مهم را يادآوري نمود كه در شيوه‌هاي اجرايي و هدف كار و فعاليت تربيت‌بدني و ورزش تفاوت وجود دارد. تربيت‌بدني جزئي لاينفك از برنامه‌هاي آموزش و پرورش بوده كه آموزش همگاني براي تمام دانش‌آموزان مطرح است و در آموزش تربيت‌بدني در مدارس صحبت از ورزشكاران نخبه‌، كار مداوم و خسته‌كننده براي رسانيدن آنان به درجة قهرماني در يك رشتة ورزشي خاص مطرح نيست‌.

اسلاید 5: اهداف تربيت‌بدني و آمادگی جسمانیبرنامه‌هاي تربيت‌بدني داراي اهداف مشخص مي‌باشد. معلمان و برنامه‌ريزان تربيت‌بدني مي‌بايست با اهداف اين درس آشنا بوده و بتوانند آنها را با استناد به دلايل‌، مدارك و منابع علمي براي دانش‌آموزان و والدين آنها توجيه كنند. چنانچه اهداف برنامه‌هاي تربيت‌بدني در هر سطح از تحصيل (ابتدايي‌، راهنمايي‌، متوسطه‌) به طور واضح و روشن بيان گردند، در اين صورت همة افرادي كه در تهيه و تدوين و يا اجراي برنامه‌ها، مشاركت مي‌كنند، قادر خواهند بود، پاسخ به اين سؤال مهم و اساسي كه «چرا و براي چه منظور فعاليت مي‌كنند» با درك و آگاهي كامل دريافت نمايند.پاسخ منطقي و فلسفي اين «چرايي‌» در واقع محور و مركزيتي براي جهت‌دهي و كسب موفقيت در اجراي برنامه‌هاي تربيت‌بدني در مدارس خواهد بود. در اين بخش از كتاب اهداف تربيت‌بدني را با در نظرگرفتن ابعاد وجودي انسان و نيازهاي واقعي آنان به دو دستة اهداف عمومي و اختصاصي در هر دورة تحصيلي به شرح زير بيان مي‌گردد. 5

اسلاید 6: 1. اهداف عمومي تربيت‌بدني و آمادگی جسمانی در دورة ابتدايي‌اهداف تربيت‌بدني در دورة ابتدايي را مي‌توان به شرح زير بيان نمود: 1-1. پرورش قابليتهاي جسماني با به‌كارگيري عضلات مختلف بدن از طريق حركات و فعاليتهاي جسماني متناسب با هر يك از اندامها 1-2. پرورش قواي ذهني دانش‌آموزان از طريق بازيهاي سازمان‌يافته‌1-3. تقويت روحية اجتماعي و مسئوليت‌پذيري از طريق بازيها و حركات‌دسته‌جمعي‌1-4. رشد اخلاق و حس به گزيني از طريق مشاركت در بازيهاي اجتماعي‌1-5. كمك به رشد و جلوة شخصيت كودك با ايجاد تفكر خودكار در او از طريق‌انواع فعاليتهاي جسماني‌6

اسلاید 7: 1-6. كمك به دانش‌آموزان در فراگرفتن مهارتهاي صحيح حركتي پايه و بنيادي از قبيل‌راه‌رفتن‌، دويدن‌، پريدن و... 1-7. ايجاد عادتهاي ايمني و آشنا ساختن آنها با اجراي كارهاي مقدماتي در موقع‌برخورد با حوادث و مشكلات‌1-8. ايجاد عادتهاي بهداشتي در دانش‌آموزان و علاقه‌مند ساختن آنها به رعايت اموربهداشتي در حفظ سلامتي خود و ديگران‌1-9. پرورش و تقويت روحية نظم و انضباط در كارها 1-10.علاقه‌مند ساختن دانش‌آموزان به تقويت و سلامتي بدن و داراشدن اعضا واندامهاي متناسب‌تحقق اهداف فوق از طريق محتواي درسي مناسب در قالب بازيها، حركات موزون‌، ورزشها، بازيهاي محلي و به طور كلي فعاليتهاي جسماني امكان‌پذير خواهد بود. 27

اسلاید 8: 82. اهداف عمومي تربيت‌بدني و آمادگی جسمانی در دوره‌هاي راهنمايي و دبيرستان‌همة دانش‌آموزان در دورة راهنمايي و دبيرستان مي‌بايست آمادگي پيدا نمايند تا بتوانند در فعاليتهاي سازنده و مطلوب اجتماعي جامعه شركت نمايند. به دنبال هدفهاي عمده‌اي كه براي درس تربيت‌بدني در دورة ابتدايي بيان گرديد، اهداف كلي براي اين درس در دورة راهنمايي و متوسطه مي‌توان در نظر گرفت‌. دانش‌آموزان به منظور رويارويي با شرايط و اوضاع زندگي روزمره و فائق‌آمدن بر مشكلات روزافزون و پيچيدة آن‌، نياز به توسعه و تكامل قابليتها و تواناييهاي خود دارند تا قادر باشند سلامتي‌، تندرستي و نشاط دورة نوجواني و جواني خود را حفظ كرده‌، مسائل و مشكلات را با انديشة خلاق خود حل كنند، گزينشهاي اخلاقي نيكو بنمايند و با ابراز تمايلات خوشايند، نگرشهاي منطقي‌، درك ارزشها و قدرشناسيها، بتوانند عواطف و احساسات خود را به نحو مطلوبي بيان نمايند. دانش‌آموزان در اين دوره از تحصيل از طريق شركت در گروههاي اجتماعي روابط رودررو با ديگران و همسالان خود برقرار مي‌سازند.

اسلاید 9: سرانجام رشد و بلوغ اجتماعي به وسيلة روابط گروهي همانند انجمنهاي ورزشي مدرسه‌، مسابقات مختلف ورزشي و غيره افزايش مي‌يابد. هدفهاي عمدة تربيت‌بدني در اين دوره به قرار زير است‌: 2-1. توسعه و رشد اندامها و عضلات مختلف بدن و پرورش استعدادهاي جسماني از طريق شركت در فعاليتها و تمرينات ورزشي منظم و مداوم‌. 2-2. بهبود و توسعة مهارتهاي عصبي‌ـ عضلاني و افزايش هماهنگي در انجام حركات و فعاليتهاي جسماني و به ويژه مهارتهاي ورزشي از طريق يادگيري مهارتها و فنون رشته‌هاي مختلف ورزشي و حركات بنيادي‌. 2-3. توسعه و رشد مهارتهاي شناختي كه در برگيرندة معلومات‌، درك و تشخيص ارزشهايي است كه با اجراي فعاليتهاي جسماني همراه است‌. 2-4. توسعه و رشد اجتماعي دانش‌آموزان كه به منظور سازگاري دانش‌آموزان با خود و با ديگران و توسعة معيارهاي مطلوب رفتاري است كه از طريق شركت دانش‌آموزان در فعاليتهاي گروهي و بازيهاي ورزشي حاصل مي‌شود. 9

اسلاید 10: 3. اهداف اختصاصي تربيت‌بدني‌ و آمادگی جسمانیاهداف اختصاصي در حقيقت اهداف نزديك و سهل‌الوصولي هستند كه در چارچوب اهداف كلي بيان مي‌شوند. اهداف اختصاصي با تجارب و سوابق يادگيري دانش‌آموزان و ميزان تواناييهاي جسماني و استعدادهاي حركتي آن مرتبط مي‌باشند. اهداف اختصاصي تربيت‌بدني در دوره‌هاي مختلف تحصيلي به شرح زير بيان مي‌شوند: 3-1. توسعة تواناييها و مهارتهاي پايه و بنيادي در دانش‌آموزان كلاسهاي اول تا سوم دبستان‌. 3-2. توسعة تواناييها و مهارتهاي بنيادي پيشرفته و آمادگيهاي جسماني در كلاسهاي چهارم و پنجم دبستان‌. 3-3. توسعه و بهبود مهارتهاي ورزشي و آمادگيهاي جسماني در دوره‌هاي مختلف تحصيلي راهنمايي و دبيرستان‌. 10

اسلاید 11: 11در توضيح توسعة تواناييها و مهارتهاي بنيادي در دانش‌آموزان مدارس ابتدايي بايد گفت كه كودكان با مجموعه‌اي از قابليتهاي جسماني و تواناييهاي حركتي وارد دبستان مي‌شوند. اكثر آنها فاقد تجارب حركتي در سطحي مطلوب و قابل قبول مي‌باشند. درس تربيت‌بدني‌، موقعيتهاي مختلف حركتي در جهت توسعة هرچه بيشتر اين قابليتها و تواناييهاي حركتي فراهم مي‌آورد. محور برنامه‌هاي تربيت‌بدني در مدارس ابتدايي به ويژه كلاسهاي اول تا سوم دبستان توسعة مهارتهاي بنيادي و تقويت و آموزش حركات پايه از قبيل راه‌رفتن صحيح‌، دويدن‌، جهيدن‌، گرفتن‌، پرتاب‌كردن و ساير موارد مشابه بوده كه از طريق فعاليتهاي جسماني مناسب و بازيها حاصل مي‌شود..

اسلاید 12: 12توسعة تواناييها و مهارتهاي تركيبي و پيشرفته و بهبود آمادگيهاي جسماني دانش‌آموزان كلاسهاي چهارم و پنجم دبستان از اهميت زيادي برخوردار است‌. اجزاي آمادگيهاي جسماني عبارت‌اند از: قدرت عضلاني استقامت عضلاني‌، استقامت عمومي بدن‌، سرعت‌، هماهنگي‌، تعادل‌، چابكي و حفظ حالت بدن در شكل طبيعي است‌. چنانچه اين قابليتها به نحو مطلوب و با اجراي برنامه‌هاي مناسب حركتي توسعه يابند، دانش‌آموزان در دورة راهنمايي وضعيت جسماني مناسبي خواهند داشت‌. 3. اهداف اختصاصي تربيت‌بدني در دوره‌هاي راهنمايي و دبيرستان عمدتاً بر توسعه و بهبود مهارتهاي ورزشي استوار است‌. دوران نوجواني و جواني مناسبترين زمان براي يادگيري و توسعة مهارتهاي ورزشي است‌. بنابراين در برنامة آموزش تربيت‌بدني در مدارس راهنمايي و متوسطه با توجه به نيازها و علايق دانش‌آموزان بايد آموزش اين‌گونه مهارتها مورد توجه قرار گيرد.

اسلاید 13: اهميت تعيين اهداف در برنامه‌هاي تربيت‌بدني اهداف تربيت‌بدني در مدارس همان مفاهيم‌، نظريه‌ها و قواعد نسبتاً كلي در زمينة درس تربيت‌بدني است كه راهنما و الگوي همة دست‌اندركاران اعم از معلمان تربيت‌بدني‌، مديران مدارس‌، برنامه‌ريزان آموزشي‌، والدين و دانش‌آموزان است‌. اگر اهداف برنامه‌هاي تربيت‌بدني در مدارس به صورت مشخص‌، روشن و كاربردي تدوين و به خوبي تعريف شوند، در اين صورت موفقيت و اثربخشي برنامه‌هاي تربيت‌بدني بيشتر خواهد شد. به طور كلي‌، هدف همة عملكردهاي مثبت و مؤثر از پيش تعيين مي‌شود و همة كارگزاران تعليم و تربيت بايد با اصولي كه اهداف بر آنها مبتني هستند به خوبي آشنا باشند. 13

اسلاید 14: . سؤالاتي كه دربارة اهداف تربيت‌بدني در مدارس بايد بدانها پاسخ داده شود عبارت‌اند از: آيا اهداف تربيت‌بدني با استناد به دلايل‌، مدارك و منابع علمي به صورتي روشن و كاربردي بيان مي‌شوند؟ آيا هدفهاي تربيت‌بدني نيازهاي دانش‌آموزان را برآورده مي‌كند و با هنجارهاي اجتماعي مطابقت دارد؟ و آيا همة اهداف تعيين شده‌، در يك دورة زماني مشخص‌، دست‌يافتني است ؟ برنامه‌ريزان و مسئولان ورزشي بايد برنامه‌هايي را طراحي كنند كه با طبيعت رشد و نمو دانش‌آموزان و نيازهاي واقعي آنان هماهنگ باشد، ارزشهاي جامعه را در خود داشته باشد، و همچنين‌، نيازهاي آينده را پيش‌بيني نمايد. اهداف اين برنامه‌ها بسيار ارزشمند است و دورنمايي مثبت از برنامه‌ها و فعاليتهاي آتي تربيت‌بدني در مدارس مي‌نماياند. 14

اسلاید 15: اهداف رفتاري در تربيت‌بدني‌ و آمادگی جسمانیدر آموزش و پرورش نوين توجه زيادي به اهداف رفتاري دانش‌آموزان در مدارس مي‌شود. زيرا اهداف رفتاري شرح اهداف كلي و مفاد آموزشي است و معيارهاي مناسبي را به منظور اندازه‌گيري و تعيين ميزان پيشرفت برنامه‌ها را در اختيار مي‌گذارند. از طرفي اهداف رفتاري‌، نوع برنامه‌هاي ورزشي و در حقيقت جهت‌دهي نوع فعاليتها را مشخص مي‌كنند. بلوم و همكارانش اهداف رفتاري را به سه دستة اصلي (اهداف شناختي‌، اهداف عاطفي‌و اهداف رواني ـ حركتي‌) تقسيم‌بندي مي‌كنند. 15

اسلاید 16: 16به منظور طبقه‌بندي اهداف آموزشي در تربيت‌بدني لازم است كه جزئيات اين اهداف به گونه‌اي طراحي و بيان شوند تا رفتارها برحسب سه حيطة رفتاري فوق تنظيم گردند. اين طبقه‌بندي به دو منظور انجام مي‌گيرد. اول براي پيش‌بيني و تعيين آنچه كه مي‌بايست در مفاد برنامه‌ريزي آموزشي قرار گيرد و دوم به منظور ارزيابي نتايج آموزشي و اصلاح احتمالي برنامه‌ها مؤثر مي‌باشند. هدفهاي شناختي بر حفظكردن يا بازسازي چيزي كه احتمالاً يادگرفته‌شده تأكيد مي‌كند. هدفهاي عاطفي «بر يك ماية احساسي يا درجه‌اي از پذيرش و يا عدم پذيرش‌» در يك موقعيت و يا فعاليت تأكيد دارد. هدفهاي رواني‌حركتي كه در تربيت‌بدني بسيار مهم مي‌باشند بر مهارتهاي عضلاني‌، مهارتهاي حركتي‌، دستكاري مواد و اشيا، انجام ماهرانه و هماهنگ فعاليتها و كارها و يا برخي از اعمال مربوط به هماهنگيهاي عصبي عضلاني مدّ نظر است‌.

اسلاید 17: مثالهايي از لغات و مفاهيم كليدي كه مي‌تواند براي توصيف يك رفتار در سه حيطة شناختي‌، عاطفي و رواني ـ حركتي مورد استفاده قرار گيرد عبارتند از: 17

اسلاید 18: 18دكتر كين‌، (1973 ) در يك مطالعة تحقيقي نتيجه گرفت كه برنامه‌هاي تربيت‌بدني در مدارس اهداف زير را دنبال مي‌كند. اين اهداف را در سه حيطة شناختي‌، عاطفي و رواني‌حركتي مي‌توان بدين شكل تقسيم‌بندي كرد: 1. رشد مهارتهاي حركتي در دانش‌آموزان‌; 2. تحقق استعدادهاي بالقوه و پراكندة دانش‌آموزان‌; 3. گذراندن اوقات فراغت‌; 4. رشد اخلاقي‌; 5كسب شايستگيهاي اجتماعي‌; 6. كارايي اعضا و اندامهاي بدن‌; 7. رشد شناختي و ادراكي‌; 8. شناخت و تحسين زيبايي‌.

اسلاید 19: دكتر ناش‌اهداف تربيت‌بدني و آمادگی جسمانی در مدارس را چنين برمي‌شمارد: - تقويت جسم‌: ارتقاي قابليتهاي جسماني و انتقال آن در زندگي (حيطة شناختي‌). - تقويت هماهنگي عصبي ـ عضلاني‌: ارتقا بخشيدن به كار اعضاي بدن در كلية مهارتهاي زندگي كه به اين همكاري نياز دارند (حيطة رواني‌حركتي‌). - تقويت درك و سرعت انتقال و عمل‌: ايجاد ارتباط بين انگيزه‌، محرك و پاسخ و تفكر مفيد، قدرت تصميم‌گيري و اجرا (حيطة رواني‌حركتي‌). تقويت احساسات‌: تقويت هيجانات و عواطف فطري و استفاده از آنها در اجراي مطلوب و بهتر كارهاي روزمره (حيطة عاطفي‌). 19

اسلاید 20: 20عوامل اهداف رفتاري‌تدوين اهداف رفتاري براساس اهداف آموزشي نياز به توصيف چهار عامل ويژه دارد. ابتدا بايد مشخص شود چه كسي رفتار را اجرا مي‌كند، دوم بايد مشخص شود كه دانش‌آموز چه فعاليت و يا وظايفي را بايد انجام دهد، و سومين عامل وضعيتي است كه فعاليت مورد نظر در آن انجام مي‌شود، و چهارمين عامل‌، در رابطه با نقطه‌نظرهاي آموزشي‌، همان اندازه‌گيري كيفيت اجراي حركت با شرح چگونگي‌اجراي حركت ورزشي است‌.

اسلاید 21: جدول شمارة 1: عوامل اهداف رفتاري و ارتباط آن با اهداف‌ 21

اسلاید 22: 22فصل دوم‌ برنامه‌ريزي برای آمادگی جسمانی و ورزش در مدارس‌

اسلاید 23: تعريف برنامه‌ريزي‌از برنامه‌ريزي آموزشي تعاريف گوناگون ارائه شده است‌. فيليپ كومز در كتاب برنامه‌ريزي آموزشي چيست‌؟ مي‌گويد: «برنامه‌ريزي آموزشي به معناي وسيع كلمه عبارت است از بررسي نيازهاي آموزشي در جامعة مورد عمل‌، تجزيه و تحليل وضع موجود، كشف كمبودها، علل و انگيزه‌هاي توسعه و اتخاذ روشهاي هرچه بهتر و كارآمدتر براي تأمين خواسته‌هاي اجتماعي به منظور حصول نتايج بهتر، جامعتر و مؤثرتر». برنامه‌ريزي درسي نه تنها شامل مسئوليت برنامه‌ريزان‌، مسئولان آموزشي و مديران در سطح مقامات عالي وزارت آموزش و پرورش مي‌شود بلكه در سطح يك كلاس درس نيز مي‌تواند مصداق پيدا كند، و بنابراين‌، يكي از مسئوليتهاي مهم معلمان است‌. برنامه‌ريزي درس تربيت‌بدني‌، در واقع‌، راههاي رسيدن به اهداف تربيت‌بدني و ورزش در مدارس را نشان مي‌دهد. 23

اسلاید 24: 24ضرورت برنامه‌ريزي براي درس تربيت‌بدني و آمادگی جسمانی از اين جهت است كه بسياري از خواسته‌ها و نيازهاي دانش‌آموزان در ارتباط با فعاليتهاي ورزشي مطرح مي‌شود و اين در حالي است كه منابع‌، تجهيزات‌، امكانات و فضاهاي ورزشي محدود است و پاسخگوي متقاضيان و شركت كنندگان در برنامه‌هاي تربيت‌بدني نيست‌. نداشتن يك برنامة صحيح موجب نابساماني و از هم گسيختگي و ناهماهنگي برنامه‌هاي تربيت‌بدني و، در نتيجه‌، عملكرد سليقه‌اي و متشتت معلمان در سطح مدارس مي‌شود. اين امر ناموفق بودن برنامه‌ها و دست نيافتن به اهداف ارزشمند تربيت‌بدني و ورزش در مدارس و اتلاف‌ِ بودجه‌، منابع‌، نيروها و ساير امكانات را در پي خواهدداشت‌. بنابراين‌، پس از تعيين اهداف تربيت‌بدني‌، كه در فصل اول توضيح داده‌شد، برنامه‌ريزي براي اجراي مطلوب و مؤثر درس تربيت‌بدني در مدارس و توجه به همة جوانب از جمله (وسايل‌، امكانات‌، نگرش و بينشها، خصوصيات و ويژگيهاي دانش‌آموزان در هر كلاس درس‌، ارزشيابي و غيره‌) امري اجتناب‌ناپذير است

اسلاید 25: اصول‌كلي‌برنامه‌ريزي‌عبارت‌انداز:1. برنامة درس تربيت‌بدني و ورزش مدارس بايد به عنوان يك بخش از برنامة كل آموزش تلقي شود و با ساير برنامه‌هاي آموزش و پرورش هماهنگ باشد. 2. برنامة درس تربيت‌بدني بايد انعكاسي از ماهيت جامعه باشد و متناسب با علايق‌، خواسته‌ها و احتياجات دانش‌آموزان تنظيم گردد. 3. برنامة درس تربيت‌بدني بايد جريان پيوسته‌اي از تجربه‌آموزي را از دوران دبستان‌، راهنمايي‌، دبيرستان و پس از آن در طول عمر براي يك زندگي پويا، سالم و سازنده تضمين كند. 4. برنامة درس تربيت‌بدني بايد به همة ابعاد وجودي انسان اعم از جسماني‌، رواني‌، اجتماعي‌، اخلاقي و عاطفي توجه داشته باشد. 5. در برنامة درس تربيت‌بدني بايد با بهداشت و سالم‌سازي جسم و روان كودكان و نوجوانان و جوانان به طور ويژه لحاظ شود. 25

اسلاید 26: 26اهميت برنامه‌ريزي در اجراي درس تربيت‌بدني‌ و آمادگی جسمانیدر برنامه‌ريزي تربيت‌بدني اهداف و اولويتهاي درسي مربوط به هر كلاس و پاية تحصيلي با استفاده از اطلاعات مربوط به فعاليتها و تجارب گذشته‌، تنظيم مي‌شود.. به طور كلي‌، برنامه‌ريزي درس تربيت‌بدني و اعمال مديريت صحيح در اجراي آن باعث مي‌شود كه‌: 1. به اهداف از پيش تعيين شدة درس تربيت‌بدني و ورزش در مدارس دست يابيم‌. 2. از منابع و امكانات موجود به رغم تمام كمبودها و محدوديتها به نحو مطلوب بهره‌برداري شود.

اسلاید 27: 273. تواناييها و استعدادهاي بالقوة دانش‌آموزان را در همة زمينه‌ها شكوفا كنيم و اطلاعات واقعي از آنها به دست آوريم‌.4. وظايف و حوزة مسئوليتهاي همة دست‌اندركاران آموزش اعم از، معلمان تربيت‌بدني‌، مسئولان مدارس و تربيت‌بدني آموزشگاهها و نحوة مشاركت‌ِ والدين و دانش‌آموزان در اجراي صحيح و مطلوب درس تربيت‌بدني و ورزش مشخص شود. 5. همة افراد و، به خصوص‌، دانش‌آموزان و والدين و معلمان تربيت‌بدني در تنظيم و اجراي برنامه‌ها مشاركت فعال داشته باشند و براي پيشبرد اهداف همة همت خود را مصروف دارند. 6. به موقع در رفع كمبودها و نقايص برنامه‌هاي تربيت‌بدني و ورزش اقدام نماييم‌.

اسلاید 28: مواد برنامه‌هاي تربيت‌بدني و آمادگی جسمانی و ورزش در مدارس‌در ارتباط با مواد و عناصر تشكيل‌دهندة برنامة تربيت‌بدني و ورزش نمي‌توان به طور قاطع اظهار نظر كرد و فعاليتها و برنامه‌هاي يكنواخت و يكساني را براي تمام مدارس‌، در دوره‌هاي تحصيلي مختلف‌، در سطح كشور ارائه داد. علت اين امر را مي‌توان در چند مورد بيان كرد: الف‌) نگرش دانش‌آموزان و والدين آنها نسبت به برنامه‌هاي تربيت‌بدني و ورزش متفاوت است‌. عده‌اي فعاليتهاي تربيت‌بدني در ساعت آموزشي را نوعي تفريح و سرگرمي مي‌دانند و معتقدند كه فعاليتهاي ورزشي براي گذراندن اوقات فراغت و تفريح در برنامة مدارس گنجانده شده است‌. عده‌اي ديگر از دانش‌آموزان و والدين آنها به نقش سالم‌سازي و بهداشتي تربيت‌بدني آگاه‌اند و معتقدند كه فعاليتهاي تربيت‌بدني بهترين وسيله براي تربيت جسم و روان است و با اين ديدگاه در كلاسهاي تربيت‌بدني به فعاليت مي‌پردازند. 28

اسلاید 29: ب‌) آموزشگاهها و مدارس در سراسر كشور داراي امكانات‌، تأسيسات و تجهيزات ورزشي يكسان نيستند. بنابراين‌، هر مدرسه و آموزشگاه‌، با توجه به وضعيت و امكانات خود، هدفهايي دست‌يافتني در برنامة فعاليتهاي تربيت‌بدني و ورزشي در نظر مي‌گيرد و اجرا مي‌كند. با توجه به نگرش‌، خواسته‌ها و نيازهاي فوق‌، كه براي فعاليتهاي تربيت‌بدني و ورزش در نظر گرفته شده است‌، صرف‌نظر از ميزان امكانات و تأسيسات ورزشي‌ِ مدارس‌، برنامه‌هاي تربيت‌بدني و ورزش مي‌بايست شامل موارد زير باشد: 1. برنامة كلاسهاي آموزش تربيت‌بدني و ورزش‌; 2. برنامه كلاسهاي فوق برنامة تربيت‌بدني و ورزش‌; 3. برنامة كلاسهاي تربيت‌بدني اصلاحي‌; 4. برنامة مسابقات و رقابتهاي ورزشي‌. 29

اسلاید 30: 30حال به شرح اجمالي هر كدام از چهار مورد فوق مي‌پردازيم‌: 1. برنامة كلاسهاي آموزش تربيت‌بدني و آمادگی جسمانی و ورزش‌برنامة كلاسهاي آموزش تربيت‌بدني و ورزش در مدارس در دوره‌هاي مختلف تحصيلي عبارت است از كلاسهاي آموزش تربيت‌بدني اجباري براي تمام دانش‌آموزاني كه از سلامت كامل جسمي و رواني برخوردارند. اين كلاسها، همانند ساير دروس‌، در متن برنامه‌هاي هفتگي دانش‌آموزان گنجانيده مي‌شود. اين كلاسها عموماً در قالب زماني دو ساعت در هفته برنامه‌ريزي مي‌شود و جزء برنامه‌هاي تدريس موظف معلمان تربيت‌بدني در مدارس محسوب مي‌شود. محتواي اين كلاسها عمدتاً شامل موارد زير است‌: آموزش فعاليتها و مهارتهاي مختلف حركتي‌، ارائة شيوه‌هاي مختلف توسعه و افزايش قابليتهاي جسماني‌، آموزش قواعد و مقررات رشته‌هاي مختلف ورزشي‌، آموزش شيوه‌هاي صحيح اجراي تمرينهاي ورزشي با رعايت تمام مسائل و اصول پرورشي و تربيتي و سلامتي‌.

اسلاید 31: 2. برنامة كلاسهاي فوق برنامة تربيت‌بدني و آمادگی جسمانی و ورزش‌برنامة كلاسهاي فوق برنامة تربيت‌بدني و ورزش عبارت است از كلاسهايي كه مسئولان آموزشگاه و معلمان تربيت‌بدني و ورزش در خارج از ساعات برنامه‌هاي هفتگي درسي برنامه‌ريزي و دانش‌آموزان به طور داوطلبانه در اين كلاسها شركت مي‌كنند. در اين‌گونه كلاسهاي تكميلي‌ِ تربيت‌بدني كه در برنامة هفتگي گنجانيده مي‌شود، معمولاً آن دسته از دانش‌آموزان كه در اجراي مهارتهاي ورزشي دچار مشكل هستند و احتمال بهبود آنها با شركت در كلاسهاي فوق برنامة تربيت‌بدني وجود دارد، به اين كلاسها هدايت مي‌شوند. بنابراين توصيه مي‌شود كه شركت‌كنندگان در كلاسهاي فوق برنامه در فعاليتهايي شركت كنند كه قبلاً در كلاسهاي آموزشي تدريس شده است تا بتوانند با تمرين بيشتر در كلاسهاي فوق برنامه كمبودهاي جسماني‌، مهارتي و رواني‌اجتماعي خود را برطرف كنند. 31

اسلاید 32: 323. برنامة كلاسهاي تربيت‌بدني اصلاحي‌برنامة كلاسهاي تربيت‌بدني اصلاحي در مدارس براي آن دسته از دانش‌آموزاني ارائه مي‌شود كه نيازها و احتياجات حركتي و مهارتهاي ويژه دارند. به طور مشخص مي‌توان از دانش‌آموزاني نام برد كه داراي عقب‌ماندگي جسمي و يا ناهنجارهاي اسكلتي مي‌باشند، مانند افرادِ گوژپشت يا كساني كه پاهاي پرانتزي دارند يا دانش‌آموزاني كه داراي چرخش غيرطبيعي لگن هستند و بالاخره آن دسته از دانش‌آموزاني كه هماهنگي عصبي عضلاني ندارند. اين كلاسها زير نظر معلمان تربيت‌بدني واجد شرايط و با صلاحيت و آموزش ديده با امكانات آموزشي مناسب داير مي‌گردد. در اين كلاسها افرادي كه نمي‌توانند در فعاليتهاي ورزشي عادي شركت كنند، فرصتهايي را براي رفع نقايص و كمبودهاي جسماني ـ حركتي خود به دست مي‌آورند. اين كلاسها به خصوص در دورة تحصيلي دبستان‌، كه امكان رفع نقص و بهبود ناتوانيهاي جسمي و رواني كودكان و نوجوانان بيشتر است‌، از اهميت فوق‌العاده‌اي برخوردار است‌.

اسلاید 33: 4. برنامة مسابقات و رقابتهاي ورزشي‌برنامة مسابقات و رقابتهاي ورزشي مدارس شامل برنامة مسابقات ورزشي بين دانش‌آموزان يك كلاس‌، مسابقات ورزشي بين دانش‌آموزان منتخب كلاسهاي مختلف در يك مدرسه‌و برگزاري مسابقات بين مدارس‌مختلف است‌. دانش‌آموزان صاحب مستعد از لحاظ ورزشي و آموزش ديده و آگاه به قوانين و مقررات رشته‌هاي ورزشي مي‌توانند در اين مسابقات و رقابتهاي ورزشي شركت كنند. مواد برنامه‌هاي تربيت‌بدني و ورزش در مدارس در جدول شمارة 1 آمده‌است‌. 33

اسلاید 34: جدول شمارة 1: مواد برنامه‌هاي تربيت‌بدني و ورزشي در مدارس‌ 34

اسلاید 35: شکل1-2.عوامل مؤثر در طراحی برنامه های تربیت بدنینیازهای اجتماعی- تـــحقیقات در زمــینة نـــیازها و اولویت بندی فعالیتها- سازماندهی کل برنامه های آموزشی- نـگرش والدین در مورد بــرنامه های تربیت بدنی- وضعیت اقتصادی - اجتماعی35عوامل شخصی و گروهی- نیازهای بهداشتی- شرایط جسمانی-تواناییهای حرکتی- علایق ونگرشهانسبت به تربیت بدنی- تفاوتهای فردی از نظر جسمانی- ظرفیتهای اجتماعیسازمان و مقررات دولتی- اهداف آموزشی و تربیت بدنی برای دخــتران و پــسران در سه دورة تحصیلی- مقررات و ضوابط مدرسه- تصمیمات اولیای مدرسه- تبلیغات- بخشنامه ها وآیین نامه های صادره ازسوی سازمانهای ذی ربط ورزشیشرایط محیطی- محیط و شرایط مدرسه- وسایل، امکانات و تجهیزات- نیروی انسانی واجد شرایط - بودجهدانش آموز و مدرسه

اسلاید 36: عوامل و عناصري كه در طراحي و اجراي برنامه‌هاي تربيت‌بدني اثرگذار هستند به چهار دستة كلي طبقه‌بندي شده‌اند كه عبارت‌اند از: 1. عوامل شخصي و گروهي‌: اين عوامل شامل خصوصيات و ويژگيهاي رشدي‌، سطح بهداشت‌، علايق و تمايلات‌، ظرفيتها و استعدادها و نيازهاي عمومي دانش‌آموزان مي‌باشد. 2. عوامل محيطي‌: شامل وسايل و تجهيزات‌، امكانات‌، فضاهاي ورزشي در دسترس‌، نيروي انساني واجد شرايط و بودجه است‌. 3. نيازهاي اجتماعي‌: كه در برگيرندة عواملي همچون نگرش والدين و خانواده‌ها درمورد برنامه‌هاي تربيت‌بدني وضعيت اقتصادي‌ـ اجتماعي افراد، اولويت‌بندي در برنامه‌ها براساس نيازها است‌. 4. عوامل غير مدرسه‌اي‌: كه شامل تبليغات مجلات و رسانه‌ها، نقش سازمانهاي ورزشي‌، اهداف آموزشي و مقررات و سياستهاي آموزش و پرورش در مورد برنامه‌هاي تربيت‌بدني در مدارس است‌. 36

اسلاید 37: 37 شناخت خصوصيات و ويژگيهاي رشدي دانش‌آموزان‌فصل سوم‌

اسلاید 38: 38ضرورت شناخت ويژگيهاي رشدي دانش‌آموزان‌بررسي و مطالعة خصوصيات رشدي دانش‌آموزان در هر دورة سني‌، اطلاعات مناسبي را در اختيار معلمان تربيت‌بدني قرار مي‌دهد كه مهمترين آن عبارت‌اند از: الف‌) آنان مي‌توانند با معيارهاي مناسبي كه براي هر يك از مراحل رشد جسماني مثل‌ِ ارتباط قد با وزن‌، وزن با سن‌، اندازة قد و سن دانش‌آموزان وجود دارد، ميزان رشد طبيعي دانش‌آموزان را تشخيص دهند. ب‌) نيز مي‌توانند دانش‌آموزان را ازحيث رشد جسماني و رواني ـ حركتي‌طبقه‌بندي‌نمايند. ج‌)آشنايي با مراحل رشد و تكامل سبب مي‌شود كه دانش‌آموزان نابهنجار و غيرعادي از دانش‌آموزان عادي متمايز شوند و تحت تربيت ويژه قرار گيرند.

اسلاید 39: د) همچنين معلمان تربيت‌بدني قادر خواهند شد ميزان ارتباط مظاهر زندگي و پديده‌هاي اجتماعي با رشد جسماني را بهتر درك نمايند. ه) با مطالعة علمي رشد و تكامل دانش‌آموزان معلمان تربيت‌بدني مي‌توانند دانش‌آموزان را در محيطهاي مختلف با يكديگر مقايسه كرده و تأثير محيط و فرهنگ موجود را در چگونگي رشد و تكامل آنان بشناسند و تا حد امكان بكوشند محيطهاي مناسبي براي فعاليتهاي جسماني و ورزشي آنان ايجاد نمايند. و) مطالعة رشد و تكامل و ويژگيهاي مرحله‌اي آن نشان مي‌دهد كه در هر مقطع سني از دانش‌آموزان چه انتظاري بايد داشت‌. ز) علاوه بر اين‌، معلم تربيت‌بدني را قادر مي‌سازد كه فعاليتهاي مناسب جسماني و ورزشي را متناسب با مراحل طبيعي رشد دانش‌آموزان از كلاسهاي اول تا چهارم دبيرستان انتخاب كنند. ح‌) مطالعة اصول و قوانين رشد و تكامل جسماني دانش‌آموزان به معلمان تربيت‌بدني در شناخت نوع رفتارها، گرايشها و برخوردهاي متناسب در هر سني كمك مي‌كند. 39

اسلاید 40: 1. خصوصيات و ويژگيهاي رشدي كودكان پيش‌دبستاني 3ـ6 سال‌1ـ1. خصوصيات جسماني‌آهنگ رشد جسماني كودكان در سالهاي اول زندگي تا شش‌سالگي بسيار سريع است‌. در اين دوره رشد اندامهاي تحتاني (پاها) نسبت به تنه سريعتر است‌. افزايش رشد طولي بدن و تسريع در رشد استخوانها نقش مهمي در افزايش وزن بدن دارد. به وزن بدن كودكان در اين دوره تقريباً، در هر سال دو كيلوگرم و به طول قد نيز، در هر سال‌، حدود 6 سانتيمتر اضافه مي‌شود. قد تقريبي يك كودك معمولي در پنج‌سالگي حدود 115 سانتي‌متر و وزن تقريبي او حدود 23 كيلوگرم مي‌باشد. در اين سنين پاها سريعتر از دستها و دستها سريعتر از تنه و تنه سريعتر از جمجمه رشد مي‌كند. رشد عضله‌ها نسبت به وزن بدن تا پنج‌سالگي ثابت است‌، به طوري كه وزن عضله‌ها 25% وزن بدن را تشكيل مي‌دهد. به دليل رشد ناكامل استخوانهاي بدن و ميزان مصرف كمتر مواد معدني فشارهاي جسماني سنگين را نمي‌توانند تحمل كنند. 40

اسلاید 41: 1ـ2. خصوصيات و ويژگيهاي عاطفي‌ كودكان سه تا شش سال معمولاً قادر نيستند واكنشهاي عاطفي و هيجاني خود را كنترل نمايند. كودك‌، در آغاز، نسبت به مواردي چون شادي‌، ترس‌، خشم‌، حسادت‌، كينه و اين‌گونه حالتها، واكنشي از خود نشان نمي‌دهند اما رفته رفته ياد مي‌گيرد كه در برابر اين حالتها چگونه بايد رفتار كند. نكتة مهم اين است كه مربيان بدانند چه عواملي يا وضعيتي كودك را شاد يا عصباني يا اندوهگين يا ترسان مي‌كند. وقتي كودك بهنجار بداند كه براي عمل به خواسته‌هايش حد و حدودي وجود دارد خويشتن‌دار مي‌شود. اگر بتوانيم كودكان را به موقع از عواملي كه موجب ترس و خشمشان مي‌شود آگاه كنيم و با علاقه به سازندگي و پرورش نيروهاي هيجاني آنان بپردازيم‌، مي‌توانيم اميدوار باشيم كه در راه آرامش و امنيت رواني آنان گامهاي مؤثري برداشته‌ايم‌. كودكان سه و چهار ساله براي فرونشاندن خشم خود بيشتر از زبان استفاده مي‌كنند و داد و فرياد راه مي‌اندازند. اما كودكان پنج و شش ساله غالباً از راه كناره‌گيري و قهر كردن و جريحه‌دار كردن احساسات ديگران خشم خود را تسكين مي‌دهند. 41

اسلاید 42: 421ـ3. خصوصيات رواني ـ حركتي‌كودك در اين سنين فعال و پرانرژي است و بازي كردن را حتي در تمام ساعات روز دوست دارد. بنابراين‌، مي‌بايست براي كودكان‌ِ اين سنين محيطي را ايجاد كرد تا بتوانند آزادانه به فعاليت و حركت بپردازند. اهم خصوصيات رواني‌ـ حركتي كودكان سه تا شش ساله عبارت است از: الف‌) در سنين دو تا سه‌سالگي ديد و بينايي چشم تقويت مي‌شود، ولي هنوز هماهنگي كامل بين دست و چشم به وجود نيامده است‌.ب‌) به دليل رشد ناهماهنگ اندامهاي مختلف بدن مثل (بزرگي شكم نسبت به اعضاي ديگر يا جلو بردن شانه‌ها) برنامه‌هاي حركتي و بازي و حركات آزاد و مداوم باعث هماهنگي در رشد متناسب همة اندامهاي بدن مي‌شود. ج‌) كودك سه ساله قادر به حركات جنبشي بنيادي مثل دويدن‌، پريدن و صعود كردن است‌. كودك در اين سن به راحتي قادر است از پاهاي خود در ايجاد انواع حركات استفاده كند.

اسلاید 43: د) كودك در سه‌سالگي با هر دو پاي خود مي‌پرد، صعود مي‌كند، از پله‌ها به راحتي بالا مي‌رود، به طور طبيعي مي‌دود و جاهايي كه لازم باشد تعادل خود را حفظ مي‌كند. ه) كودك در سن چهارسالگي مي‌تواند به راحتي روي پنجه‌هاي پا راه برود. در به‌كار بردن دستها، پاها و بازوان بيشتر از كار كردن با انگشتان مهارت دارد. و) روي سه چرخه مي‌نشيند و پا مي‌زند، خودش به تنهايي لباس و كفشهايش را مي‌پوشد و مي‌تواند از دستهاي خود براي آويزان شدن استفاده كند. ز) مهارت توپ‌گيري از سن چهارسالگي شروع مي‌شود و نيز كودك مي‌تواند برخي مهارتهاي تركيبي را انجام دهد. از آنجا كه كودك در نخستين مراحل كسب تجارب حركتي است‌، ارائة برنامه‌هاي حركتي و فعاليتهاي جسماني صحيح در اين دوره حائز اهميت بسيار است‌. مجموعه فعاليتهايي كه براي كودكان سه تا شش سال در نظر گرفته مي‌شود بايد بسيار آسان و ساده باشد، به نحوي كه كودك بتواند آنها را انجام دهد. 43

اسلاید 44: 2. خصوصيات و ويژگيهاي رشدي كودكان 6 تا 9 سال‌2ـ1. خصوصيات جسماني‌كودكان در شش‌سالگي وارد مرحلة دوم زندگي رشدي خود مي‌شوند. رشد طولي آنها نسبت به دوران قبل كندتر مي‌شود. ولي رشد عرضي آنها سريعتر، و، به همين دليل‌، عضله‌ها نيز بزرگتر و حجيمتر مي‌شود، به طوري كه 75 درصد وزن بدن آنها را ماهيچه‌هاي بدن تشكيل مي‌دهد. يك كودك معمولي در شش‌سالگي حدود 123 سانتيمتر قد و حدود 23 كيلوگرم وزن دارد. يك كودك نه ساله نيز 139 سانتيمتر قد و حدود 28 كيلوگرم وزن دارد. سيستم عصبي در عضلات كوچك هنوز كارايي لازم را پيدا نكرده است و كودك در اجراي حركات و فعاليتهاي جسماني عضلات بزرگ بدن را به كار مي‌گيرد. به دليل كاهش برجستگي شكم در سنين بعد از 6 سالگي ميزان انعطاف‌پذيري مفاصل بدن بيشتر مي‌شود. در دانش‌آموزان كلاس اول دبستان هنوز هماهنگي كامل بين چشمها، دستها و پاها وجود ندارد و اين موضوع باعث مي‌شود كه كودكان براي عمل به مهارتهاي ورزشي حركات زايد و غير ضروري نيز داشته باشند. در سنين شش تا نه‌سالگي شكلگيري بدن تدريجي و رشد استخوانها در جهت افزايش ضخامت آنهاست‌. در اين سنين‌، در هنگام فعاليتهاي جسماني‌، به دليل كوچك‌بودن ششها تعداد تنفس و ضربان قلب به سرعت افزايش پيدا مي‌كند و حركات ورزشي شديد كودك را به نفس نفس وا مي‌دارد. پس معلم تربيت‌بدني مي‌بايست در نحوة ارائه و اجراي تمرينات بيش از پيش دقت كند. 44

اسلاید 45: 2ـ2. خصوصيات و ويژگيهاي عاطفي‌ويژگيهاي عاطفي كودكان شش تا نه ساله با خصوصيات كودكان سنين پيشين متفاوت است‌، به عنوان مثال‌، كودك از شش‌سالگي به بعد كم‌كم ياد مي‌گيرد كه چگونه واكنشهاي عاطفي و هيجاني خود را كنترل كند. كودكان در اين دوره سرشار از عواطف و احساسات‌اند و به سبب حساسيت فراوان از وقايع زندگي به شدت متأثر مي‌شوند و اين تأثير، پايه‌هاي عواطف آنان را در آينده بنا مي‌كند. انواع واكنشهاي عاطفي در اين دوره عبارت‌اند از: خشم‌، ترس‌، حسادت‌، كنجكاوي‌، لذت‌، محبت‌، هيجانات شديد و غيره‌. دانش‌آموزان كلاس اول و دوم بايد خود را با وضعيت جديد سازگار كنند، هر چند كه در دوره‌هاي بعد نيز اغلب دچار مشكلات عاطفي و رفتاري مي‌شوند. كودكان در اين دوره ممكن است هيجانات خود را به شيوه‌هاي مختلفي تخليه كنند. انتقام و درگيريهاي بدني در اين دوره و، به ويژه‌، در هنگام تمرينات ورزشي رايج است‌. بازي و فعاليتهاي ورزشي وسيلة بسيار مناسبي براي تخلية هيجاني در اين دوره است و نظارت معلم تربيت‌بدني بر كلاس بسيار ضروري است تا كلاس تربيت‌بدني محل انتقام‌گيري بين دانش‌آموزان نشود. 45

اسلاید 46: 46در سن 8 سالگي دانش‌آموزان ياد مي‌گيرند كه به تدريج بر اميال خود مسلط شوند و قوانين و مقررات ورزشي‌ِ فراگرفته را رعايت كنند. در اين دوره‌، كودكان ياد مي‌گيرند به ديگران اعتماد كنند و حس ابتكار و استقلال در آنان پرورش مي‌يابد. كودكان سنين هشت و نه‌سالگي صاحب شخصيت پايدارتري نسبت به گذشته هستند. در اين سنين تأثيرپذيري كودك از اشخاص مورد علاقه‌، به ويژه معلم‌، بيشتر مي‌شود. معلم تربيت‌بدني‌، با تنظيم برنامه‌هاي ورزشي مناسب‌، از گرايش افراد به فعاليتهاي ورزشي به نحو سودمندي استفاده مي‌كند و برخي قوانين و مقررات اجتماعي مثل رعايت نظم‌، همكاري و مسئوليت‌پذيري را در كلاسهاي تربيت‌بدني به دانش‌آموزان آموزش مي‌دهد. در اواخر اين دوره يعني نه‌سالگي گرايش دانش‌آموز به فعاليتهاي اجتماعي افزايش مي‌يابد و دوست دارد در بازيهاي گروهي چندنفره شركت كند.

اسلاید 47: 2ـ3. خصوصيات رواني ـ حركتي‌دانش‌آموزان كلاسهاي اول تا سوم دبستان در معرض تجربه‌هاي بزرگ قرار دارند. عادت به كم‌كاري و يا فعاليت و تحرك در اين دوره در دانش‌آموزان پديد مي‌آيد. بنابراين‌، لزوم تدوين برنامه‌هاي مناسب حركتي در برنامه‌هاي آموزشي براي همة دانش‌آموزان كلاس امري اجتناب ناپذير مي‌نمايد. در اين دوره رشد حركتي در دختران و پسران متفاوت است‌. دختران در مهارتهاي مربوط به ماهيچه‌هاي كوچك و ظريفتر كه نياز به دقت بيشتري دارد (مثل نقاشي‌، خياطي‌، بافندگي و.... بر پسران برتري پيدا مي‌كنند. در حالي كه پسران در مهارتهاي مربوط به ماهيچه‌هاي درشت‌تر و قويتر مثل‌ِ پرش‌، پرتاب توپ بسكتبال و واليبال‌، توپ‌زدن با پا بر دختران برتري مي‌يابند. 47

اسلاید 48: 48دانش‌آموزان در سنين شش تا نه سال بايد در مهارتهاي بنيادي در قالب بازيهاي ورزشي نظيرِ انداختن و گرفتن توپ‌، ضربه زدن به توپ‌، راه رفتن‌، دويدن‌، صعود كردن‌، و نيز مهارتهايي مثل دوچرخه سواري‌، شنا و غيره مهارت كافي پيدا كنند. البته مهارتهاي بنيادي در ابتداي اين دوره اهميت بيشتري دارد و هرچه سن دانش‌آموز بالا مي‌رود و به سنين بلوغ نزديك مي‌شود، علاقه به بازي و اجراي مهارتهاي پيچيده‌تر جاي خود را به علاقه به سرگرميها و تفريحات مي‌دهد. سرعت انتقال مهارت كودكان در اين سالها در حدود نصف ميزان سرعت انتقال بزرگترهاست‌. در اجراي حركات نيز پيشرفتهايي حاصل مي‌شود; به طوري كه طول قدمها در راه رفتن و دويدن بيشتر و تعادل بدن كاملتر مي‌شود. جهيدن‌، پريدن و لي‌لي كردن را خيلي سريع ياد مي‌گيرند و نواقص مهارتي خود را رفته رفته مرتفع و با چابكي و زيبايي حركت را انجام مي‌دهند و قادرند از روي موانع كوتاه بپرند.

اسلاید 49: 3. خصوصيات و ويژگيهاي رشدي دانش‌آموزان 9 تا 12 سال‌3ـ1. خصوصيات جسماني‌مهمترين ويژگيهاي جسماني اين دوره عبارت‌اند از: الف‌) ميانگين افزايش وزن‌، در هر سال‌، 2/3 كيلوگرم و معدل رشد قد، در هر سال‌، 5 سانتيمتر است‌. يك نوجوان دوازده سالة معمولي حدود 153 سانتيمتر قد و حدود 42 كيلوگرم وزن دارد. ب‌) رشد عمومي بدن دختران سريعتر از پسران است‌، اما پسران توانايي و قدرت عمومي بيشتري دارند. ج‌) رشد قد دانش‌آموزان به كندي انجام مي‌شود، اما به وزن بدن و نيروي جسمي آنها افزوده مي‌شود. د) دانش‌آموزان در اين سنين‌، به سبب افزايش رشد استخوانها و بافتهاي پيوندي و افزايش قطر عضلات قابليتهاي جسماني آنها نيز به ميزان بسيار زيادي توسعه مي‌يابد. ه) دانش‌آموزان در اين سنين خستگي ناپذيرند.و) در سنين نه تا دوازده‌سالگي ساعد و دستها رشد بيشتري دارند و بلندتر مي‌شوند. ز) مقاومت بدن دانش‌آموزان در مقابل بيماريها زيادتر مي‌شود .49

اسلاید 50: 3ـ2. خصوصيات و ويژگيهاي عاطفي‌در اين سنين مقبوليت دانش‌آموزان از طرف گروه همسالان‌، از جنبة عاطفي‌، براي آنها بسيار مهم است و واكنشهاي عاطفي از خود نشان مي‌دهند، خشم و نفرت نمود واكنشهاي آنهاست‌، مهر و محبت را دوست دارند. معني و مفهوم شكست را مي‌فهمند و راههاي موفقيت را تجربه مي‌كنند. دانش‌آموزان در اين سنين با آگاهي به عواطف و احساسات دروني ديگران احترام مي‌گذارند و اين احترام و بينش‌، اساس روحية قهرماني و جوانمردي آنها را پايه گذاري مي‌كند. به موازات افزايش مهارتها، از ناراحتي و عصبانيت آنها در رويارويي با شكست كاسته مي‌شود. . سالهاي آخر دبستان‌، دورة ايجاد حس قضاوت و تشخيص ارزشهاي موجود اجتماعي است‌. وجود اين حس‌، كه مهمترين عامل بهسازي زندگي انسانهاست‌، در سنين نه تا دوازده‌سالگي احساس مي‌شود. در اين دوره مهمترين اهداف و برنامه‌هاي تربيت‌بدني‌، جهت‌دادن به واكنشهاي عاطفي دانش‌آموزان در مقابل پيروزي و شكست در بازيها، آگاهي و شناخت صحيح از ميزان تواناييهاي واقعي دانش‌آموزان‌، كمك به تقويت مهارتهاي حركتي پايه در آنان و تقويت ارتباط با گروههاي همسال در بين آنان است‌. .50

اسلاید 51: 513ـ3. خصوصيات و ويژگيهاي رواني ـ حركتي‌در اين دوره يكي از عوامل پذيرش و عضويت در گروه‌، تواناييهاي حركتي و قدرت جسماني است‌. به همين علت افراد سعي مي‌كنند تواناييهاي جسماني خود را افزايش دهند و از تناسب اندام و زيبايي ظاهري برخوردار شوند. در اين سنين‌، مهارتهاي ورزشي به سرعت افزايش مي‌يابد. حركات و مهارتهاي ورزشي‌، زيباتر، كاملتر، صحيحتر و با قدرت بيشتري انجام مي‌شود. اجراي مهارتهاي ورزشي منظم و از زيبايي خاصي برخوردار است‌. تسلط بر انجام‌دادن مهارتها، به شرط اينكه در سنين قبل مهارتهاي پايه را به خوبي فراگرفته باشند، به نحو چشمگيري افزايش مي‌يابد. نوجوانان در اين سنين به ورزشهاي قدرتي و انفرادي علاقه نشان مي‌دهند، و از وسايل ورزشي واقعي و استاندارد استفاده مي‌كنند. علاوه بر اين‌، ورزشهاي سخت و هيجان انگيز انجام مي‌دهند، مثل‌، بالانس زدن‌، پرش‌، حركات ريتميك و تعادلي‌. بيشتر آنان به حركات تحسين‌برانگيز مانند معلق زدن و حركات سخت و قدرتي براي جلب نظر ديگران علاقة خاصي پيدا مي‌كنند

اسلاید 52: 4ـ2. خصوصيات و ويژگيهاي عاطفي‌يكي از ويژگيهاي مهم رشد عاطفي نوجوانان در اين مرحله سازش يافتن با احساسهاي جديدي است كه در نتيجة دگرگونيهاي جسماني پديد آمده است‌. اين احساسها بيشتر حالت برانگيختگي دارند. حتي پسران و دختراني كه به پدر و مادرشان علاقه دارند، در هنگام برخورد با آنان غالباً از خود سوءظن‌، بي‌اعتمادي‌، خشم و برافروختگي نشان مي‌دهند. با افزايش سن تقويمي‌، توانايي آنان در درك معاني و كسب معرفت‌، بينش و آگاهي و، همچنين‌، توانايي آنها بر طولاني‌تر شدن زمان تمركز حواس بر روي يك موضوع بيشتر مي‌شود. در اواخر سالهاي تحصيلي توجه و نگرانيهاي دانش‌آموزان دربارة هدفهاي آينده‌، انتخاب شغل و تشكيل خانواده بيشتر مي‌شود. در اين سنين معلمان مي‌بايست نقش مشاوري با حوصله و راهنمايي صبور را بر عهده گيرند و در اين دورة بحراني‌، دانش‌آموزان را راهنمايي كنند. 52

اسلاید 53: 534ـ3. خصوصيات و ويژگيهاي رواني ـ حركتي‌در اين مرحله‌، رشد عقلي و هوشي نوجوان به كمال مي‌رسد و، براساس استعدادها و تواناييهاي ذاتي خود، قادر است هر نوع دانش و مهارتي را بياموزد. در سن چهارده‌سالگي به بعد نگرش و بينش تازه‌اي در رفتار و كردار نوجوان مشاهده مي‌شود. نوجوان مي‌كوشد تا آن دسته از باورها و ارزشهايي را كه در هدفهاي زندگي او تأثير دارند درون‌سازي كند و به درك مفاهيم مجرّد دست يابد. در اين دوره‌، به سبب تجربيات حركتي از پيش فراگرفته‌، دانش‌آموزان قادرند مهارتهاي پيچيدة ورزشي را به نحو بسيار مطلوب انجام دهند. قدرت عضلاني و استقامت عمومي بدن افزايش مي‌يابد و مي‌توانند در مسابقات ورزشي شركت كنند. همچنين مي‌توانند در تمرينات ورزشي فشرده شركت نمايند. هدف تربيت‌بدني در اين دوره تعليم روشهاي صحيح تمرينات ورزشي‌، كنترل وزن و افزايش تواناييهاي حركتي و آمادگي جسماني است‌.

اسلاید 54: 54فصل چهارم محتواي درس آمادگی جسمانی در مدارس

اسلاید 55: 55عوامل مؤثر در برنامه‌ريزي درس تربيت‌بدني و آمادگی جسمانی در مدارس به طور كلي سه عامل در برنامه‌ريزي و تعيين محتواي درس تربيت‌بدني و ورزش در مدارس نقش عمده و تعيين كننده دارند. اين عوامل عبارت‌اند از: جامعه و دانش‌آموزان و علوم ورزشي‌. اوضاع خاص اجتماعي و فرهنگي جامعه در انتخاب مواد آموزشي‌، كيفيت و كميت آنها نيز اثرگذار است‌. ارزشها، هنجارها و رفتارهاي مطلوب جامعه در شكلگيري اهداف آموزشي تربيت‌بدني و ورزش مؤثر و يكي از عوامل مهم در انتخاب مواد برنامه‌هاي تربيت‌بدني است‌. مقاصد، علايق‌، نيازها، تواناييها و استعدادهاي دانش‌آموزان يكي ديگر از عواملي است كه برنامه‌ريزان بايد در انتخاب محتوا و مواد مورد تدريس در درس تربيت‌بدني بدان توجه جدي نمايند.

اسلاید 56: ويژگيهاي محتواي درس تربيت‌بدني‌ويژگيهاي عمومي زير مي‌تواند راهنمايي كلي براي برنامه‌ريزان و طراحان برنامة درسي در زمينة انتخاب مواد آموزشي در هر يك از دوره‌هاي تحصيلي در مدارس باشد: 1. محتوا و مضمون بايد با عنوان درس تربيت‌بدني و اهداف آن در مدارس سنخيت كامل داشته باشد و دانش‌آموز اين امر را به خوبي در كلاسهاي تربيت‌بدني درك كند. 2. محتوابايددركي‌صحيح‌ازساختاربنيادي تربيت‌بدني و ورزش به دانش‌آموزان ارائه بدهد. 3. محتوا و مواد آموزشي درس تربيت‌بدني بايد اصول بهداشتي و سلامتي در طول زندگي را با مواد عملي به دانش‌آموزان بفهماند. 4. مواد آموزشي انتخاب شده براي هر دورة تحصيلي بايد با ايجاد انگيزه و شور، يادگيري را در دانش‌آموز تقويت كند. 56

اسلاید 57: 5. حركات و مهارتهاي انتخابي براي تدريس بايد متناسب با وضعيت جسماني و تواناييهاي دانش‌آموزان باشد. به عبارت ديگر، حركات و مهارتهاي بسيار دشوار و پيچيده يا حركات نسبتاً ساده و آسان بايد با مقتضيات سني و تجارب حركتي و نيازهاي جسماني آنان هماهنگ و متعادل باشد. 6. محتوا بايد متناسب با توقعات و انتظارات دانش‌آموزان باشد و آنان پس از شركت در فعاليتهاي ورزشي احساس رضايت و شادماني كنند. 7. تسلسل مواد آموزشي و برنامه‌هاي تربيت‌بدني در هر دورة تحصيلي بايد حفظ شود. به عنوان مثال آموزش مهارتهاي بنيادي و بازيهاي سادة ورزشي در دوره ابتدايي و آموزش مهارتهاي پيشرفتة ورزشي در دورة دبيرستان انجام گيرد. 8. برنامه‌هاي تربيت‌بدني و ورزش در مدارس بايد ضامن رشد و تكامل طبيعي كودك و نوجوان‌، افزايش قابليتهاي اجتماعي و رواني و بسط شخصيت او باشد. 57

اسلاید 58: 58سن دانش‌آموزان و برنامه‌هاي تربيت‌بدني يكي از شاخصهاي مهم در تعيين محتواي درس تربيت‌بدني و انتخاب نوع فعاليتهاي حركتي‌، سن دانش‌آموزان است‌. سن افراد، نشان‌دهندة بسياري از خصوصيات و ويژگيهاي آنان است و دانش‌آموزان در هر مقطع سني داراي تواناييهاي جسماني‌، حركتي و ويژگيهاي رفتاري مخصوص آن سن مي‌باشند. پيشنهاد مي‌شود برنامه‌هاي تربيت‌بدني در مدارس به شكل زير تنظيم گردد: الف‌) برنامه‌هاي تربيت‌بدني و ورزشي براي سنين 2 تا 6 سالگي (دورة آمادگي و پيش‌دبستاني‌). ب‌) برنامه‌هاي تربيت‌بدني و ورزشي براي سنين 6 تا 12 سالگي (دورة دبستان‌).

اسلاید 59: به منظور دستيابي به اهداف تربيت‌بدني در مدارس ابتدايي و با توجه به خصوصيات و ويژگيهاي دانش‌آموزان در اين سنين و تغييرات عمده و ناگهاني‌ِ رشد جسماني‌، عاطفي و رواني‌ـ حركتي آنان ـ عمدتاً در نه تا يازده‌سالگي ـ مي‌توان به دو نوع برنامه قائل شد: 1. برنامه‌هاي تربيت‌بدني براي سنين 6ـ9 سالگي (اول تا سوم دبستان‌)، 2. برنامه‌هاي تربيت‌بدني براي سنين 9ـ11 سالگي (چهارم و پنجم دبستان‌)، 3. برنامه‌هاي تربيت‌بدني و ورزش در سنين 12ـ14 سالگي (دورة راهنمايي‌)، 4. برنامه‌هاي تربيت‌بدني و ورزش در سنين‌ـ18 سالگي (دورة دبيرستان‌). 59

اسلاید 60: 60چنين برنامه‌هايي حداقل چهار مزيت كلي دارد: 1. فرصتهاي يادگيري براساس علايق و نيازها براي همة دانش‌آموزان فراهم مي‌شود. 2. توجه به علايق و نيازهاي موجود ايجاد انگيزه در سطح مطلوب و، در نتيجه موفقيت برنامه و نيل به اهداف مي‌شود. 3. از طريق ارائة چنين فعاليتهايي‌، استعدادهاي بالقوة دانش‌آموزان بيشتر و بهتر شكوفا خواهد شد. 4. گروههاي مختلف دانش‌آموزان مانندِ دانش‌آموزان مستعد از لحاظ حركتي‌، معلولان جسمي‌، عقب‌ماندگان ذهني‌، افراد منزوي و گوشه‌گير، افراد اجتماعي‌، تيزهوشان‌، افراد معمولي و دانش‌آموزان با ويژگيهاي رفتاري متفاوت در يك كلاس وجود دارند كه همة آنها علايق ورزشي يكساني ندارند و در چنين وضعيتي ارائة يك نوع فعاليت يا مهارت ورزشي براي همة گروههاي فوق‌الذكر نتايج چندان مطلوبي نخواهد داشت‌.

اسلاید 61: نمودار 1ـ4. محتواي كلي برنامه‌هاي تربيت‌بدني مدارس براساس سن‌. 61

اسلاید 62: 62طبقه‌بندي محتواي درس تربيت‌بدني‌ و آمادگی جسمانی1. آمادگي جسماني‌، 2. آمادگي حركتي‌. آمادگيهاي جسماني آن دسته از قابليتها و تواناييها هستند كه به صورت بالقوه در فرد وجود دارند و در اثر تمرين بدني پرورش مي‌يابند و تواناييهاي فرد را براي حضور موفق و پرنشاط در زندگي فردي و اجتماعي بالا مي‌برند. زير مجموعه‌هاي آن عبارت‌اند از: استقامت‌، قدرت‌، سرعت‌، انعطاف‌پذيري‌، هماهنگي و چابكي‌. آمادگيهاي حركتي آن دسته از استعدادها و قابليتها هستند كه فرد در اثر آموزش به آنها مي‌رسد و، در نتيجه‌، تواناييهاي مهارتي و هنري و حركتي پرورش مي‌يابند. نكته شايان ذكر اين است كه بدون داشتن حداقل آمادگيهاي جسماني موفقيت در آمادگيهاي حركتي مقدور نيست‌.

اسلاید 63: در طراحي و تعيين محتواي درس تربيت‌بدني مدارس چگونه مي‌توان از آمادگيهاي جسماني به آمادگيهاي حركتي دست يافت‌؟ طبق اسلاید بعدی ساختار مهارتي دانش‌آموزان به ترتيب شكل مي‌گيرد. آمادگيهاي جسماني زيربناي تمام فعاليتهاي بدني و اجراي مهارتهاي ورزشي است‌. دانش‌آموزان در هر دوره از تحصيل به حدي از آمادگيهاي جسماني‌نياز دارند و در كلاسهاي تربيت‌بدني اين موقعيت فراهم مي‌شود. بنابراين محتواي فعاليتهاي ورزشي در كلاسها عموماً به منظور افزايش آمادگيهاي جسماني و آمادگيهاي حركتي و مهارتي دانش‌آموزان تدوين مي‌شود. 63

اسلاید 64: مهارتهای ورزشی پیشرفتهمهارتهای ادراکی- حرکتی64آمادگیهای حرکتی(مهارتهای حرکتی)مهارتهای ورزشی ساده مثل دریبل بسکتبال- پاس والیبال- و....آگاهی ازبدن مثل:*شکل* تعادل* انتقال وزنآگاهی فضایی* تخمین مسافت* جهت شناسی* کیفیتجریان حرکت:* ارتباط با افراد* ارتباط با اشیاراه رفتندویدنپریدنلی لی کردنجهیدنمتوقف شدنجابجایی دادنتغییرمسیرخم شدنهل دادنکشیدنفشاردادنبرگشتنپرتاب کردندریافت کردنانداختنضربه زدنصعود کردنمهارتهای بنیادی جنبشی( حرکتی)مهارتهای بنیادی غیرجنبشی(ساکن)مهارتهای بنیادی ترکیبی وپیشرفتهاستقامت- قدرت- سرعت- انعطاف پذیری- هماهنگی- چابکیآمادگیهای جسمانی

اسلاید 65: 65فصل پنجم‌ وظايف و مسئوليتهاي نهادها و مسئولان آموزشي‌

اسلاید 66: هدف كلي‌بيان وظايف و مسئوليتهاي افراد، نهادها و سازمانهاي متصدي امر تربيت‌بدني و ورزش در مدارس و آشنايي دانشجويان و خوانندگان با اين وظايف و مسئوليتها. هدفهاي رفتاري‌1. عوامل‌، سازمانها و افرادي را كه در ارائة درس تربيت‌بدني سهيم هستند2. نقش خانواده در گسترش و تعميم فعاليتهاي ورزشي در مدارس 3. وظايف و مسئوليتهاي والدين در قبال درس تربيت‌بدني4. وظايف و مسئوليتهاي معلمان تربيت‌بدني، مسئولان آموزشي مدرسه و كارشناسي تربيت‌بدني 66

اسلاید 67: همكاري نهادهاي اجتماعي در اجراي برنامه‌هاي تربيت‌بدني گرچه بسياري از افراد آموزش و پرورش را مسئول تحقق بخشيدن به اين مهم مي‌دانند، اما دستيابي به چنين هدف ارزشمندي مستلزم اين است كه تمامي افراد جامعه و مسئولان و نهادهاي اجتماعي هر يك به وظيفه‌اي كه دارند، به خوبي آگاه باشند و به درستي به آن عمل نمايند. والدين اميدوارند كه فرزندانشان با معلمان كارامد و متعهدي سروكار داشته باشند كه آنان را به نحو شايسته‌، در راه رسيدن به كمال‌، معرفت و خودشناسي هدايت كنند. آموزش و پرورش بايد با ايجاد فضاي مناسب همة دانش‌آموزان را با شركت در كلاسهاي تربيت‌بدني به حداكثر رشد و تكامل در اندامها و دستگاه عصبي‌ـ عضلاني برساند. تواناييهاي ادراكي و قوة شناخت دانش‌آموزان پرورش يابد و آنان را در كشف استعدادهاي خود و، همچنين‌، منابع قابل دسترس در هنگام فشار و سختي در زندگي ياري دهد. 67

اسلاید 68: 68معلمان تربيت‌بدني نيز بايد بدانند كه گفتار، اعمال‌، روشها و رفتارهايشان در هنگام تدريس‌، تأثير چشمگيري بر روي دانش‌آموزان تحت تعليم آنها دارد. والدين كه در آرزوي داشتن فرزندي سالم‌، برومند و مؤثر در جامعه‌اند بايد نهايت همكاري و مشاركت جدي را با آموزشگاهها و معلمان در راه رسيدن به چنين اهدافي داشته باشند و خلاصه اينكه دانش‌آموزان نيز بايد به وظايف و مسئوليتهاي خود در كلاسهاي تربيت‌بدني و هنگام اجراي تمرينات و فعاليتهاي جسماني آگاه باشند. در امر تربيت‌بدني و ورزش در مدارس مي‌پردازيم‌.

اسلاید 69: الف‌) مسئوليتهاي والدين‌محيط خانواده اولين و مهمترين پايگاه به منظور حضور فعال و مؤثر دانش‌آموزان در فعاليتهاي تربيت‌بدني و ورزش محسوب مي‌شود. نگرش مثبت والدين به فعاليتهاي جسماني و كلاسهاي تربيت‌بدني بسيار مهم است‌. والدين بايد بدانند كه كودكانشان به فعاليتهاي جسماني نياز دارند و قسمت اعظم اين نياز در كلاسهاي تربيت‌بدني و برنامه‌هاي ورزشي مدرسه برآورده مي‌شود. ‌. حضور مؤثر دانش‌آموزان در كلاسهاي تربيت‌بدني علاوه بر بهبود تواناييهاي جسماني و حركتي دانش‌آموزان‌، موجب اعتلاي تواناييهاي رواني و جسماني دانش‌آموزان و فراگيري دروس ديگر مي‌شود. 69

اسلاید 70: 70اهم وظايف و مسئوليتهاي اخلاقي والدين در قبال فرزندانشان براي شركت در برنامه‌هاي ورزشي مدارس را به شرح زير مي‌توان برشمرد: 1. فرزندان خود را به شركت در فعاليتهاي ورزشي تشويق و فرصتهاي لازم را بدين منظور براي آنان فراهم كنند. 2. به اهداف تربيتي‌، اخلاقي و آموزشي تربيت‌بدني و تأثيرات آن بر جسم و روان فرزندان توجه نمايند و فعاليتهاي ورزشي را تنها يك عامل تفريحي و سرگرم كننده تلقي نكنند. 3. با كسب اطلاع از برنامه‌هاي ورزشي مدرسه در بهبود و گسترش كمي و كيفي برنامه‌ها بكوشند و با معلمان تربيت‌بدني و ساير مسئولان آموزشي مدرسه براي اجراي مطلوب درس تربيت‌بدني و ورزش همكاري نمايند.

اسلاید 71: 4. وسايل ورزشي مورد نياز فرزند خود را طبق مقررات و تصميمات مسئولان مدرسه و مربيان ورزشي (در حد مقدورات‌) تهيه نمايند. 5. براي تشويق فرزندان خود به تماشاي مسابقه‌ها و رقابتهاي ورزشي بروند و فرزندان خود را از نزديك مورد تشويق قرار دهند. 6. از تواناييها و استعدادهاي ورزشي فرزندان خود از طريق ارتباط مستمر با معلمان تربيت‌بدني و بررسي پرونده‌هاي بهداشتي‌ـ ورزشي مطلع شوند. 7. ساعاتي را در هفته همراه با فرزندان خود به ورزش بپردازند. 8. در برطرف‌كردن ضعفهاي جسماني و ناتوانيهاي حركتي فرزندان خود با كمك و راهنمايي مربيان تربيت‌بدني و متخصصان علوم ورزشي كوشا باشند. 71

اسلاید 72: 72ب‌) وظايف معلمان تربيت‌بدني و ورزش‌وظايف انساني معلم در آماده ساختن دانش‌آموزان براي فردايي بهتر، فراتر از وظايف و مسئوليتهاي قانوني اوست‌. ولي براي اينكه معلم تربيت‌بدني و ورزش بهتر بتواند دانش‌آموزان تحت تعليم را بشناسد ناگزير است وظايف خود را در قالب دستورالعملهايي روشن و واضح بيان كند تا به اهداف از پيش تعيين شدة خود نايل آيد. اين دستورالعملها به شرح زیر است.1. در كلاسهاي آموزشي تربيت‌بدني به تفاوتها و ويژگيهاي جسماني‌، رواني‌، اجتماعي و اخلاقي آنان توجه نمايد. 2. اهداف‌ِ واضح‌، روشن و ارزشمندي را تعيين و دانش‌آموزان‌، والدين و ديگران را از اين اهداف آگاه كند. 3. به رشد و بهداشت رواني دانش‌آموزان‌ توجه نمايد. 4. طرح درس مدون و مشخصي را براي هر يك از جلسات‌ِ آموزش تربيت‌بدني و ورزش تنظيم كند . 5. در تمامي كلاسهاي ورزش از لباس كامل ورزشي و سوت استفاده كند .

اسلاید 73: 736. تمامي اصول‌، معيارها و قوانيني كه از طرف كارشناسي تربيت‌بدني آموزش و پرورش ابلاغ مي‌شود رعايت و با جديت پيگيري كند. 7. به نيازها، خصوصيات و ويژگيهاي دانش‌آموزان در مقاطع مختلف تحصيلي براي تدوين برنامه‌هاي ورزشي توجه كند. 8. به منظور توسعه و تعميم فعاليتهاي ورزشي و مشاركت والدين و دانش‌آموزان‌، در مدرسه‌، انجمنهاي ورزشي‌، گروههاي ورزشي و كانونهاي ورزشي تشكيل دهد. 9. به منظور آشنايي با آخرين دستاوردهاي علمي در زمينه‌هاي ورزشي همواره به مطالعه و تحقيق اهتمام ورزد و در كلاسهاي بازآموزي‌، ضمن خدمت و در همايشهاي علمي تربيت‌بدني با انگيزه و احساس مسئوليت شركت كند. 10. پرونده‌هاي بهداشتي ـ ورزشي براي هر يك از دانش‌آموزان با كمك ديگر مربيان و مسئولان مدرسه تشكيل دهد و نتايج آن را به اطلاع اولياي مدرسه و والدين برساند. 11. رقابتهاي درون مدرسه‌اي را به گونه‌اي متناسب برنامه‌ريزي و اجرا كند.

اسلاید 74: 12. هر معلم مي‌بايست به انواع روشهاي تدريس تربيت‌بدني و نحوة آموزش مهارتهاي ورزشي آگاه باشد و مورد استفادة آنها را بداند. موقعيت زماني و مكاني را در انتخاب روشهاي تدريس مورد نظر قرار دهد. البته بايد گفت هيچ روش واحدي به عنوان بهترين روش تدريس وجود ندارد. 13. در جلسات مسئولان و انجمن اوليا و مربيان شركت كند و توجه مسئولان و والدين را به اهميت درس تربيت‌بدني و ورزش براي دانش‌آموزان جلب نمايد. 14. بر اماكن‌، تأسيسات و امكانات ورزشي مدرسه نظارت دقيق داشته باشد. 15. در حفظ و نگهداري و استفادة بهينه از امكانات ورزشي موجود در مدرسه كوشا باشد. 16. ارزشيابي دقيق درس تربيت‌بدني‌، براساس دستورالعملهاي مربوط، از دانش‌آموزان به عمل آورده و نمره را براساس تواناييها و پيشرفتها در كارنامه‌هاي دانش‌آموزان منظور نمايد. 74

اسلاید 75: 75ج‌) وظايف مديران و مسئولان آموزشي مدرسه‌اهم وظايف و مسئوليتهاي مديران و مسئولان آموزشي مدرسه را مي‌توان به شرح زير برشمرد: 1.تدوين برنامه‌هاي ورزشي مدرسه با كمك معلمان تربيت‌بدني در طول سال تحصيلي به نحوي كه همة دانش‌آموزان از اين برنامه‌ها حداكثر استفاده را ببرند.2.تأييد و پشتيباني لازم از برنامه‌هاي تربيت‌بدني و كمك به اجراي جزئيات برنامه‌. 3. تهية وسايل‌، امكانات و تجهيزات ورزشي مناسب به طوري كه جوابگوي نيازهاي دانش‌آموزان باشد. 4. جذب معلمان شايسته و واجد شرايط براي درس تربيت‌بدني و فعاليتهاي فوق برنامه‌. 5. اقدام به تشكيل انجمنهاي ورزشي و همايشهاي علمي تربيت‌بدني براي اولياي دانش‌آموزان‌. 6. نظارت بر اجراي مطلوب درس تربيت‌بدني و ورزش

اسلاید 76: 4. برگزاري كلاسهاي ضمن خدمت‌، سمينارها و گردهماييهاي علمي به منظور ارتقاي سطح علمي معلمان تربيت‌بدني و شناسايي محققان و معلمان شايسته و تشويق آنها. 5. تهيه كتب و نشريات‌، راه‌اندازي كارگاههاي آموزشي‌، وسايل كمك آموزشي به منظور ارتقاي سطح كيفي مربيان ورزشي‌. 6. برنامه‌ريزي مسابقات قهرماني دانش‌آموزان در فرصتهاي مناسب‌. 7. سعي در ساخت اماكن و تأسيسات ورزشي مورد نياز مدارس و جذب حمايتها و كمكهاي والدين و ديگر نهادها و سازمانها. 76

اسلاید 77: 77ه) وظايف دانش‌آموزان‌مواردي كه دانش‌آموزان مي‌بايست در خصوص فعاليتهاي ورزشي بدانند عبارت‌اند از: به قوانين و مقررات ورزشي احترام بگذارند 2.از تواناييهاي جسماني و مهارتي خودآگاه باشند. 3. اصول اخلاقي و تربيتي را رعايت كنند. 4. در هنگام ورزش از لباس و كفش ورزش مناسب استفاده كنند. 5. زير نظر مربي به تمرين و فعاليت بپردازند. 6. آمادگيهاي جسماني را علاوه بر محيطهاي ورزشي در زندگي روزمره به كار برند. 7. كتابها، مجلات و مقالات علمي ورزشي را مطالعه كنند. 8. هدفشان از شركت در فعاليتهاي ورزشي‌، در وهلة اول‌، كسب سلامت و تندرستي و نشاط و شادماني باشد.

اسلاید 78: 78فصل ششم برنامة تربيت‌بدني و آمادگی جسمانی ويژه در مدارس

اسلاید 79: تربيت‌بدني ويژه‌ بيماري و عقب‌افتادگي يا ناسازگاريهاي جسماني‌، ذهني و رفتاري بعضي از دانش‌آموزان از قبيل پايين بودن استعداد ذهني‌، نقص بينايي يا شنوايي‌، كوتاهي بيش از اندازة قد، چاقي‌، لاغري و ضعف عضلاني‌، امراض و نارساييهاي قلبي‌، فلج‌، نرمي استخوان‌، آسم و تنگي نفس‌، صرع و غش و انحرافات رواني و عاطفي باعث مي‌شود كه اين‌گونه افراد نتوانند همراه با ساير دانش‌آموزان در برنامة كلاسهاي عادي تربيت‌بدني به فعاليت بپردازند. اين افراد به كمك ويژه نياز دارند تا استعدادهاي نهاني خود را به شكل مطلوب شكوفا سازند. در برنامه‌هاي درسي تربيت‌بدني در موقعيتهاي پرورشي و آموزشي ويژه‌، به افرادي كه قادر نيستند از برنامه‌هاي معمولي كلاسهاي تربيت‌بدني استفاده كنند، برنامه‌هاي مخصوصي متناسب با وضعيت جسماني‌، رواني و ذهني آنان ارائه مي‌شود. 79

اسلاید 80: 80اين‌گونه برنامه‌ها كه در مدارس به اجرا درمي‌آيد معمولاً تحت سه عنوان تربيت‌بدني اصلاحي‌، تربيت‌بدني تكاملي‌و تربيت‌بدني انطباقي‌مطرح مي‌شود كه به شرح مختصر هر كدام از آنها مي‌پردازيم‌; تربيت‌بدني اصلاحي‌. عبارت است از برنامه‌هايي كه با بهره‌گيري از تمرينهاي خاص در اصلاح‌، تغيير كاركرد و يا تغيير ساختمان بدن مؤثر است‌. تربيت‌بدني تكاملي‌. بر پرورش تواناييهاي حركتي و ارتقاي سطح آمادگي جسماني افرادي كه پايينتر از سطح مورد قبول هستند تأكيد مي‌ورزند. تربيت‌بدني انطباقي‌. عبارت است از برنامه‌اي كه اهداف تربيت‌بدني معمولي را دنبال مي‌كند اما با تغييرهايي در آنها تلاش مي‌كند تا نيازهاي كودكان استثنايي را برآورده سازد.

اسلاید 81: شناسايي افراد معلول و ناتوان‌براي اجراي برنامه‌هاي تربيت‌بدني اصلاحي در مدارس در وهلة اول شناسايي دقيق دانش‌آموزان معلول ضروري به نظر مي‌رسد. اين شناسايي معمولاً به وسيلة گروهي از افراد متخصص از جمله پزشك مدرسه‌، معلم پرورشي‌، مدير، معلم تربيت‌بدني و معلمان ساير درسها انجام مي‌گيرد. براي شناسايي اين‌گونه افراد از منابعي مانند تشخيص طبي‌، آزمونهاي رسمي از ناتواناييهاي يادگيري‌ـ ادراكي‌، ارزيابي و مشاهدة معلمان در خصوص نحوة حركات و رفتارهاي عيني دانش‌آموزان استفاده مي‌كنند. 81

اسلاید 82: نيازهاي ويژة بهداشتي و ايمني معلولان‌معلمان تربيت‌بدني‌، در كلاسهاي ويژه‌، در مورد مسائل بهداشتي و ايمني مطالب خاصي ارائه مي‌كنند كه در كلاسهاي تربيت‌بدني عادي معمول نيست‌. بسياري از دانش‌آموزان معلول‌، به ويژه در ماههاي اولية تمرين‌، فاقد قدرت جسماني و استقامت بدني كافي براي انجام دادن فعاليتها هستند. معلم بايد از كوشش و تقلاي زياد و بيش از حد آنان جلوگيري كند. معلولان بايد از حد قدرت و تحملشان آگاهي يابند و به آنان تعليم داده شود كه‌، براي حفاظت از خود، اصول احتياطي را رعايت كنند. هر چند برخي دانش‌آموزان به دليل زندگي سراسر مراقبت شده‌اي كه به عنوان كودكان معلول داشته‌اند، از فعاليتهاي بدني پرهيز مي‌كنند. اما ديگران از فرصتهايي كه براي تعليم و آموزش فعاليتهاي حركتي به آنها داده مي‌شود چنان به شوق و شعف مي‌آيند كه براي حفظ ايمني خود، جانب احتياط را ناديده مي‌گيرند. 82