اجرای سازه های بتنی و فلزی

اجرای سازه های بتنی و فلزی

اسلاید 1: بسم الله الرحمن الرحیماجرای سازهای بتنی وفلزی استاد:آقای مهندس صالحی اسامی گروه:داریوش رحیم مشائی &سید مجتبی مهدویان

اسلاید 2: 3   5-6-1 كلياتروشهاي مختلفي براي حمل بتن از محل ساخت تا مصرف، معمول و متداول است. هريك از روشهاي حمل داراي محاسن و معايبي مي‌باشد و انتخاب هريك از آنها بستگي به شرايط پروژه، مشخصات مصالح متشكله، ميزان و حجم بتن، زمان حمل و بالاخره شرايط آب و هوايي محل ساخت خواهد داشت.انتخاب روش حمل بايد چنان صورت گيرد كه در فاصله زماني حمل، نسبت آب به سيمان، اسلامپ، ميزان هوا و نهايتاً يكنواختي بتن، دستخوش تغييرات قابل ملاحظه‌اي نگردد. در انتخاب روش حمل بايد به جدا شدن مواد از يكديگر، آب انداختن و يا داخل شدن مواد خارجي به داخل بتن توجه خاص مبذول گردد. حتي‌الامكان بايد محل ساخت بتن و محل اجرا به هم نزديك باشد تا نقل و انتقال بتن به حداقل ممكن كاهش يابد. بدين لحاظ پيمانكار بايد محل ساخت بتن، روش حمل و نقل و نوع و مشخصات ماشين‌آلات حمل را قبلاً به تأييد دستگاه نظارت برساند. در پاره‌اي موارد ساخت بتن در دستگاه حمل كننده بتن صورت مي‌گيرد كه بعداً بدان اشاره خواهد شد.وسايل حمل و نقل بتن بايد داراي اندازه و مشخصاتي باشند كه با توجه به برنامه اجرايي كارها همواره بتوان با ضريب اطميناني قابل قبول، جريان يكنواخت و ممتد بتن را به محل اجرا تضمين نمود. پيمانكار موظف است در انتهاي هر مرحله بتن‌ريزي (در پايان هر قسمت از كار يا پايان هر روز كاري) وسايل حمل و نقل را، تميز و پاكيزه نموده و آنها را براي مرحله بعدي آماده نمايد. وسايل و روشهاي مختلف حمل، عبارتند از:

اسلاید 3: 3   5-6-2 كاميون با جام دوار[1]مقدار دوران و چگونگي اختلاط، هم زدن و تخليه، بايد بر اساس توصيه‌هاي كارخانه سازنده و زير نظر دستگاه نظارت تعيين شود. حداكثر زمان براي حمل پس از اضافه شدن سيمان به جام مخلوط‌كن با احتساب زمان تخليه بتن، نبايد از 90 دقيقه تجاوز نمايد. چنانچه به علت گرماي محيط، امكان گيرش سريع‌تر بتن وجود داشته باشد، با نظر دستگاه نظارت زمان مذكور تقليل خواهد يافت.5-6-2-1 تراك ميكسرممكن است تمامي مراحل ساخت بتن در تراك ميكسر انجام شود. در اين حالت پس از وارد شدن همه عوامل متشكله بتن به جام مخلوط‌كن، چرخش جام بايد بر اساس توصيه كارخانه سازنده با توجه به مشخصات آن صورت گيرد. در اين حالت در شرايط معمولي، جام بايستي با سرعت اختلاط حدود 70 تا 100 دور دوران نمايد. چنانچه زمان حمل و تخليه بيش از زمان لازم براي دوران فوق باشد، در بقيه مدت زمان حمل بايد جام با سرعت همزن يا بدون هم زدن حمل شود و قبل از تخليه بتن درون قالب، 10 تا 15 دور با سرعت اختلاط بچرخد. در اين روش ساخت، حداكثر بتن ساخته شده در هر مرحله، نبايد از (63%) حجم اسمي[2] تراك ميكسر تجاوز نمايد.5-6-2-2 اختلاط دو مرحله‌اي[3]در اين روش عمل اختلاط به مدت 15 تا 30 ثانيه در بتن‌ساز ثابت و بقيه تا تكميل اختلاط در تراك ميكسر انجام مي‌شود. مشخصات اختلاط و حجم بتن عيناً مانند بتن ساخته شده در بند 5-6-2-1 است، با اين تفاوت كه زمان اختلاط در تراك ميكسر تا رسيدن به بتني يكنواخت بر اساس استاندارد (د ـ ت 501) تقليل خواهد يافت.5-6-2-3 اختلاط خشك[4]در اين روش مصالح خشك به صورت جداگانه در جام ريخته و آب در مخزني مجزا و خارج از جام اصلي توسط تراك ميكسر تا محل مصرف حمل مي‌شود. در محل مصرف آب با فشار از ابتدا و انتهاي مخزن وارد جام شده و جام با سرعت اختلاط 70 الي 100 دور مي‌چرخد. اين روش براي مواقعي مورد استفاده است كه نقاط مصرف اجباراً نسبت به منبع اصلي مصالح دور بوده و كار به صورت پراكنده انجام مي‌شود. بايد توجه داشت كه مصالح سنگي وارد شده به جام كاملاً خشك باشد، تا عمل آبگيري سيمان شروع نشود. حجم بتن ساخته شده در هر ساخت، نبايد از (63%) ظرفيت اسمي تراك ميكسر تجاوز نمايد. [1]. Revolving-Drum Truck[2]. Norminal Volume[3]. Two- Stage mixing[4]. Dry mixing

اسلاید 4: 3   5-6-3 حمل بتن ساخته شده توسط بتن‌ساز مركزي[1]روشهاي زير براي حمل بتن ساخته شده توصيه مي‌شود:5-6-3-1 تراك ميكسرمي‌توان بتن ساخته شده در بتن‌ساز مركزي را با تراك ميكسر حمل نمود. تراك ميكسر بايد بعد از بارگيري با سرعت هم زدن يا ثابت بسته به فاصله حمل حركت نمايد. كل زمان حمل، نبايد از مدتهاي مندرج در بند 5-6-2 تجاوز نمايد و حجم بتن حمل شده، نبايد از (80%) ظرفيت اسمي تراك ميكسر بيشتر باشد.5-6-3-2 تراك با جام ثابت[2]در اين روش جام بتن با همزن يا بدون همزن با بازشو از بالا يا از كف بر روي تراك حمل مي‌شود. سيستم داراي دريچه تخليه و ويبراتور در محل تخليه براي تأمين جريان منظم بتن مي‌باشد. اين روش، خاص جاده‌هاي هموار است و زمان حمل، نبايد از 45 دقيقه تجاوز نمايد.5-6-3-3 جام انتقال با ريلهنگامي‌كه محل مصرف به كارگاه ساخت بتن نزديك باشد، معمول‌ترين روش براي انتقال بتن‌هاي حجيم، استفاده از جام، ريل و كابل است. بايد هنگام حمل و تخليه با جام دقت شود كه جداشدگي در اجزاي متشكله بتن رخ ندهد. زمان حمل با روشهاي فوق نبايد از 45 دقيقه تجاوز نمايد.5-6-3-4 روش دستيحمل بتن با انواع چرخهاي دستي، فرغون و دامپر مجاز نيست، مگر در كارهاي كوچك كه حجم ساخت بتن از 300 ليتر در هر نوبت تجاوز ننمايد، رده بتن از C20 پايين‌تر و فواصل حمل كوتاه باشد (كمتر از 120 متر براي دامپر و 60 متر با چرخ دستي بدون موتور)، شرايط جوي مساعد بوده و قبلاً تأييد دستگاه نظارت كسب شده باشد. وسايل مزبور بايد داراي چرخهاي لاستيكي بوده، مسير حمل كاملاً صاف و افقي باشد و حمل با دقت كامل انجام شود تا جداشدگي اجزاي بتن رخ ندهد.5-6-3-5 ناوه شيبدار[3]ناوه شيبدار، بايد فلزي يا داراي روكش فلزي بوده، كاملاً آب‌بند باشد و شيب آن، ثابت و به گونه‌اي اختيار شود كه هنگام حمل، عمل جدايي در اجزاي بتن حادث نشود. در انتهاي ناوه، بايد قيف قائم براي تخليه بتن به قالب پيش‌بيني شود. با توجه به شرايط آب و هوايي محل كار، كنترل اسلامپ و ساير مشخصه‌هاي اصلي بتن توسط دستگاه نظارت صورت مي‌گيرد. [1]. Transporting Centrally-Mixed Concrete[2]. Stationary Truck Body[3]. Chute

اسلاید 5: 3   5-6-4 تلمبه كردن بتن[1]5-6-4-1 كلياتمنظور از تلمبه كردن بتن، نقل و انتقال آن به صورت تحت فشار با استفاده از لوله است. با توجه به شرايط محل، نحوه تلمبه كردن بايد قبلاً به تصويب دستگاه نظارت برسد. حتي‌الامكان بايد محل پمپ در نزديكي محل تخليه انتخاب شود. قبل از شروع بتن‌ريزي به منظور‌ پرهيز از قطع ناگهاني پمپاژ، بايد از صحت و كارايي تمامي لوازم و ادوات اطمينان حاصل شود. تأييد دستگاه نظارت، لازمه شروع عمليات بتن‌ريزي با پمپ است.5-6-4-2 حداكثر قطر مصالح سنگيحداكثر قطر مصالح سنگي با توجه به قطر لوله خروجي و تخليه و ظرفيت پمپاژ در سرعتهاي مختلف مطابق ارقام جدول 5-6-4-2 خواهد بود.جدول 5-6-4-2 حداكثر قطر شن و ظرفيت پمپاژ با توجه به قطر لوله تخليهقطر لوله تخليه(ميليمتر)حداكثر قطر شن (ميليمتر)حداكثر قطر شن (ميليمتر)ظرفيت متوسط پمپاژ بر حسب متر مكعب در ساعتظرفيت متوسط پمپاژ بر حسب متر مكعب در ساعتظرفيت متوسط پمپاژ بر حسب متر مكعب در ساعتظرفيت متوسط پمپاژ بر حسب متر مكعب در ساعتقطر لوله تخليه(ميليمتر)بتن پرمايهبتن كم‌مايهسرعت تخليه 3/0 متر بر ثانيهسرعت تخليه 6/0 متر بر ثانيهسرعت تخليه 9/0 متر بر ثانيهسرعت تخليه 2/1 متر بر ثانيه75 ( 3)19195/491418100 ( 4)25193/8172533125 ( 5)382514284155150 ( 6)503820406080175 ( 7)5038255074-200 ( 8)68503571-- 

اسلاید 6: 5-6-4-3 مناسب‌ترين دانه‌بنديمناسب‌ترين دانه‌بندي براي بتن پمپي، بر اساس استاندارد ACI-304-83 توصيه مي‌شود.5-6-4-4 ضريب نرمي ماسهضريب نرمي ماسه مصرفي بتن، 4/2 تا 3 مي‌باشد (به طور كل براي بتن پمپي 3/0 ± 7/2) .5-6-4-5 ميزان شندرصد وزني شن در مخلوط بتن با توجه به حداكثر قطر مصالح سنگي و ماسه‌هاي مختلف بايد با ارقام جدول 5-6-4-5 مطابقت نمايد. براي افزايش كارايي بتن پمپي بايد (10%) از مقادير جدول 5-6-4-5 كسر شود.جدول 5-6-4-5 درصد وزني شن در واحد حجم بتنحداكثر قطر شن (ميليمتر)درصد وزني شن خشك در واحد حجم بتندرصد وزني شن خشك در واحد حجم بتندرصد وزني شن خشك در واحد حجم بتندرصد وزني شن خشك در واحد حجم بتنحداكثر قطر شن (ميليمتر)ضريب نرمي ماسه 40/2ضريب نرمي ماسه 60/2ضريب نرمي ماسه 80/2ضريب نرمي ماسه 35/9 (    )504846445/12 (    )59575553 19 (    )6664626025 ( 1)7169676538 (    )7573716950 ( 2)78767472ـ ميزان شن خشك بايد با استاندارد (د ـ ت 209) مطابقت نمايد.ـ ميزان شن جدول با روش سعي و خطا براي بتن‌آرمه با كارايي مناسب توصيه شده است، در صورتي كه كارايي كمتري براي انواعي از بتن نظير بتن پياده‌روها موردنظر باشد، مي‌توان (10%) به ارقام جدول، اضافه و براي كارايي بيشتر و پمپاژ آسان‌تر مي‌توان (10%) از ارقام فوق كسر نمود

اسلاید 7: 5-6-4-6 ساير مشخصه‌هاي مهمحداكثر نسبت آب به سيمان بايد به رقم 45/0 محدود شود و ميزان اسلامپ بين 150 تا 200 ميليمتر باشد. مواد افزودني لازم براي تأمين اسلامپ و تأخير در گيرش بتن با نظر و تأييد دستگاه نظارت مورد استفاده قرار مي‌گيرند.3   5-7-1 كلياتبه‌منظور‌ اجراي عمليات صحيح بتن‌ريزي، پيمانكار بايد قبل از شروع كار تداركات و اقدامات اوليه را به شرح مندرجات اين قسمت به عمل آورد. برنامه اجراي كار شامل حجم و مشخصات مصالح مورد مصرف، ظرفيت و قدرت دستگاههاي ساخت و انتقال بتن، نيروي انساني متخصص، آماده نمودن محل كار، قالب‌بندي، نصب آرماتور، نصب لوله‌ها و قطعات مدفون در بتن و بالاخره موقعيت درزهاي ساختماني بايد به تصويب دستگاه نظارت رسيده باشد. بتن‌ريزي بايد به نحوي انجام شود كه خصوصيات و كيفيت بتن، نظير نسبت آب به سيمان، اسلامپ، ميزان هواي موجود و بالاخره يكنواختي بتن حفظ شود. عمليات بتن‌ريزي نبايد باعث جداشدگي، آب انداختن و پيدايش خلل و فرج در بتن گردد. افزودن آب به منظور‌ جا انداختن بتن در قالب به هيچ وجه مجاز نيست. بتن‌ريزي در مواقع بارندگي، ريزش برف، وزش باد شديد، تابش مستقيم خورشيد و دماي نامناسب مجاز نبوده و در اين موارد بايد بتن‌ريزي با اتخاذ تدابير لازم و رعايت دستورالعملهاي مندرج در اين بخش و دستورات دستگاه نظارت انجام شود. به طور كلي بدون اجازه قبلي دستگاه نظارت هيچ نوع بتن‌ريزي مجاز نمي‌باشد.در هر كارگاه بتن‌ريزي، پيمانكار بايد تمامي اطلاعات لازم از قبيل درجه حرارت، رطوبت، سرعت وزش باد، تاريخ و مدت انجام بتن‌ريزي، موقعيت و مشخصات سازه اجرا شده و شماره آزمونه‌هاي آزمايشي را، ثبت و جزو اسناد و مدارك كارگاهي، ضبط و نگهداري نمايد. نكاتي كه قبل از اجراي كارهاي بتني بايد توسط پيمانكار مورد توجه قرار گيرد، به شرح زير است:7  5-7 بتن‌ريزي و متراكم ساختن بتن

اسلاید 8: 3   5-7-2 خشك كردن محل كارقبل از شروع عمليات بتن‌ريزي بايد آب موجود با روشهاي مورد تأييد دستگاه نظارت نظير پمپاژ يا انحراف مسير، به خارج از محل كار هدايت شود، به طوري كه محل كار خشك بوده و اين وضعيت تا ختم عمليات بتن‌ريزي و سخت شدن بتن ادامه داشته باشد. حفظ وضعيت فوق و رعايت تدابير احتياطي تا زماني كه دستگاه نظارت مصلحت بداند، ادامه مي‌يابد.3   5-7-3 آماده نمودن بستر خاكيبا توجه به رقومهاي تعيين شده در نقشه‌هاي اجرايي يا دستورات دستگاه نظارت بايد تا رسيدن به بستر مناسب مصالح نامرغوب و سست از محل كار خارج شده و تا تراز موردنظر، مصالح مناسب جانشين آن شود. كف پي بايد محكم كوبيده و رگلاژ شود. در مواردي كه بتن‌ريزي در مجاورت ديوارهاي خاكي و بدون قالب‌بندي انجام مي‌شود، بايد علاوه بر رعايت اصول ايمني و ممانعت از ريزش احتمالي، با استفاده از روكش نايلوني و مرطوب كردن بدنه پي از ريزش خاك و آلوده شدن بتن جلوگيري به عمل آيد. بستر خاكي شالوده تمامي سازه‌ها بايد قبل از بتن‌ريزي با يك قشر نظافت (رده C10 ) به ضخامت حداقل 10 سانتيمتر پوشيده شود. بتن‌ريزي شالوده بايد بعد از گيرش بتن نظافتي صورت گيرد.3   5-7-4 آماده كردن بستر سنگيبسترهاي سنگي بايد كاملاً افقي و جداره‌هاي آن تا حد امكان قائم باشد. قبل از بتن‌ريزي، بستر پي بايد به يكي از روشهاي مورد قبول دستگاه نظارت تميز و مرطوب گردد. به منظور ايجاد چسبندگي كامل بين بتن و بستر سنگي و تراز نمودن آن، بستر سنگي بايد با ملات ماسه‌سيمان به عيار 300 كيلوگرaم سيمان در متر مكعب و به ضخامت حدود 5/2 سانتيمتر روكش شود.

اسلاید 9: 5-7-5 آماده نمودن سطوح بتن قديمبراي تأمين پيوستگي لازم بين بتن قديم (بتن سخت شده) و جديد، سطح بتن قديم بايد كاملاً تميز و عاري از مواد زايد بوده و به اندازه كافي زبر شود. به طوري كه دانه‌هاي شن در سطح بتن نمايان گردند. پس از مرحله تميز كردن، به منظور آماده نمودن سطح بتن براي بتن‌ريزي جديد، بايد سطح بتن قديم به مدت يك روز تا حد اشباع مرطوب نگاه داشته شود. آماده نمودن سطح بتن قديم به طريق زير انجام مي‌شود.الف:  برداشت سطحي رويه بتن قديم از طريق پاشيدن ماسه[1] با دانه‌بندي معين، تحت فشار و با سرعت انجام مي‌شود. پس از آن سطح كار بايد با آب تميز و تحت فشار شسته شود. در صورت لزوم مي‌توان از روش ياد شده براي آماده كردن سطح مقطع بتن در محل قطع بتن‌ريزيها[2] نيز استفاده نمود.ب:   برداشت لايه سست سطحي بتن قديم ممكن است با آب و هواي تحت فشار انجام شود. اين عمل تا نمايان شدن شن در سطح بتن ادامه مي‌يابد. در صورتي كه وقفه‌اي بين بتن‌ريزي قديم و جديد به وجود آيد، بايد با نظر دستگاه نظارت، تا بتن‌ريزي بعدي، سطح كار با 5 سانتيمتر ماسه مرطوب محافظت شود.پ:   روشهاي ديگري نظير مضرس كردن سطح كار با اسيد و نظاير آن، بايد قبلاً به تصويب دستگاه نظارت رسيده باشد.3   5-7-6 آرماتوربندي و جاگذاري قطعات مدفونقبل از بتن‌ريزي بايد ميلگردها، ميل مهارها، لوله‌ها و ساير ادواتي كه در بتن باقي مي‌ماند، بر اساس نقشه‌هاي اجرايي و يا دستورات دستگاه نظارت به طور اطمينان‌بخشي محكم، جاسازي و بسته‌بندي شوند. اين ادوات بايد تميز و عاري از هر نوع مواد آلوده نظير چربي، خاك، گل، ملات و بتن خشك شده باشند. محل ميلگردها و ساير اقلام مدفون در بتن بايد قبل از بتن‌ريزي كاملاً كنترل و به تأييد دستگاه نظارت رسيده باشد.3   5-7-7 كنترل قالبقالب‌بندي بايد بر اساس مندرجات فصل ششم اين نشريه انجام شود. بلافاصله قبل از بتن‌ريزي، دستگاه نظارت محل بتن‌ريزي را كنترل مي‌نمايد. كليه مواد خارجي از قبيل آب، خاك، ماسه، برف، يخ، چربي، روغن، تكه چوب و ميخ بايد از محل بتن‌ريزي جمع‌آوري شده باشد. قالبهاي چوبي بايد قبل از بتن‌ريزي مرطوب شوند تا آب بتن تازه را جذب ننمايند.

اسلاید 10: 3   5-7-8 ريختن بتن و انتقال آن به قالب5-7-8-1 كلياتپس از اينكه بتن با روش مناسب و مورد تأييد به پاي كار حمل شد، انتقال بتن به محل نهايي شروع مي‌شود. قبل از بتن‌ريزي بايد با توجه به نوع سازه بهترين روش انتقال بتن به قالب انتخاب گردد، به نحوي كه در كيفيت و خصوصيات اصلي بتن تغييري حاصل نشود. با توجه به نوع و حجم عمليات، روشهاي زير براي انتقال بتن توصيه مي‌شود.5-7-8-2 استفاده از باكت يا جاممعمول‌ترين روش در بتن‌ريزيهاي حجيم با فاصله حمل كوتاه، استفاده از باكت يا جام است. بسته به حجم عمليات و زمان بتن‌ريزي، حجم جام قابل تغيير مي‌باشد. دريچه تخليه باكت در كف، تعبيه شده و جام بايد داراي تعداد بازشو كافي باشد. اندازه دهانه بازشو نبايد از       طول باكت و 5 برابر قطر بزرگترين دانه كمتر باشد. شيب جدار باكت در محل تخليه نبايد از 60 درجه كمتر باشد، تخليه بتن به باكت بايد به طور قائم و از مركز آن باشد. چنانچه بتن داخل باكت، مستقيماً و يا توسط ناوه شيبدار درون قالب تخليه مي‌شود، بايد در انتهاي نقطه تخليه و در ارتفاع حداقل 60 سانتيمتر، بتن توسط محفظه هدايت به محل نهايي ريخته شود.5-7-8-3 ناوه شيبدار[1]براي انتقال بتن از بالا به پايين از ناوه شيبدار استفاده مي‌شود. ناوه بايد داراي سطح مقطع نيم‌دايره باشد. ناوه معمولاً از فلز ساخته مي‌شود. در غير اين صورت بايد داراي روكش فلزي كاملاً آب‌بند باشد. ظرفيت ناوه بايد چنان باشد كه بتن از اطراف آن سرريز ننمايد. شيب ناوه بايد ثابت باشد تا بتن با اسلامپ مورد‌نظر بدون جداشدگي به راحتي تخليه شود. در انتهاي محل تخليه و براي جلوگيري از جدا شدن مواد از يكديگر، بايد بتن توسط قيف هادي به محل نهايي هدايت شود.5-7-8-4 لوله تخليهبراي تخليه بتن از ارتفاع زياد به صورت قائم، استفاده از لوله تخليه توصيه مي‌شود. قطر اين لوله در دو سه متر اول بايد حداقل 8 برابر قطر بزرگترين سنگدانه باشد، در قسمت تحتاني مي‌توان قطر خروجي را تا 6 برابر قطر بزرگترين دانه اختيار نمود. اين لوله بايد توسط وادارهاي ثابت، نصب و بتن به صورت قائم از آن تخليه شود. براي جذب انرژي پتانسيل بتن تخليه شده، بايد در قسمت تحتاني محل تخليه يك بستر مناسب با امكان تخليه بتن از كنار لوله در نظر گرفته شود. اسلامپ بتن در اين روش 5/7 تا 15 سانتيمتر بوده و ارتفاع تخليه با توجه به كيفيت بتن توسط دستگاه نظارت تعيين خواهد شد. در صورتي كه فاصله قائم تخليه زياد باشد، در كارهاي بزرگ تأمين خط ارتباط تلفني در ابتدا و انتهاي لوله تخليه اجباري است.

اسلاید 11: 5-7-8-5 تسمه نقالهانتقال بتن از محل نهايي حمل به محل نهايي تخليه (قالب) با تأييد دستگاه نظارت و در پروژه‌هاي بزرگ توسط تسمه نقاله صورت مي‌گيرد. نحوه انتقال بتن با تسمه نقاله با توجه به شرايط آب و هوايي، محل اجرا و نوع بتن مشخص مي‌شود. بسته به نوع پروژه، سرعت تسمه نقاله متفاوت است، چنانچه محل تخليه در مسير حركت باشد، سرعت تسمه به 150 متر در هر دقيقه مي‌رسد. چنانچه تخليه از كنار (عمود بر مسير) انجام شود، اين سرعت تقليل خواهد يافت. در انتهاي تسمه نقاله، در محل نهايي تخليه، بايد سيستم كنترل تخليه پيش‌بيني شود. تسمه نقاله در مسير حركت بايد در مقابل باد و باران و تابش مستقيم خورشيد محافظت شود. براي دستيابي به بازده مناسب در اين روش توصيه مي‌شود، اسلامپ بتن 5/6 تا 5/7 سانتيمتر باشد.5-7-8-6 بتن‌ريزي شالودهپس از رسيدن به پي و بستر مناسب، پيمانكار بايد با توجه به بارهاي وارده به شالوده از طريق روشهاي مورد تأييد دستگاه نظارت نسبت به تحكيم پي اقدام نمايد. در صورت سست بودن محل پي، بايد عمليات پي‌كني تا تراز زمين سخت (با مقاومت مورد‌نظر) ادامه يافته و حفاري اضافي با مصالح مورد تأييد دستگاه نظارت تا تراز زير شالوده، پر شده و تحكيم يابد. بستر پي بايد با حداقل 10 سانتيمتر بتن رده C10 ، آماده و رگلاژ شود.پس از نصب قالب بايد نسبت به بستن آرماتورها، صفحات زير ستون، ميل مهار و قطعات مدفون در بتن اقدام شود. در صورتي كه به علت شرايط زمين پي، با تأييد دستگاه نظارت، بستن قالب ضرورت نداشته باشد پيمانكار بايد با تعبيه پوششهاي پلاستيكي و ديگر روشهاي مشابه، از جذب آب بتن تازه توسط زمين اطراف شالوده جلوگيري نمايد.5-7-8-7 بتن‌ريزي دالها و سقفهابتن‌ريزي در دالها بايد در يك جهت و به طور متوالي انجام شود. محموله‌هاي بتن نبايد در نقاط مختلف سطح و به صورت پراكنده، ريخته و سپس پخش و تسطيح شوند. همچنين بتن نبايد در يك محل و در حجم زياد، تخليه و سپس به طور افقي در طول قالب حركت داده شود. با توجه به حجم بتن و روشهاي حمل و تخليه، عمليات بايد به صورتي انجام شود كه حتي‌الامكان از بوجود آمدن اتصال سرد[2] در دالها پرهيز گردد. در عمليات بزرگ بايد محل ختم بتن‌ريزي از قبل تعيين و در نقشه‌هاي اجرايي مشخص شود و عمليات تا محل درزهاي ساختماني ادامه يابد. چنانچه در اثر بروز اشكالات قطع بتن‌ريزي حادث شود، بايد محل قطع بتن‌ريزي با توجه به مندرجات بند 5-7-5 براي ادامه عمليات بتن‌ريزي آماده شود.

اسلاید 12: 5-7-8-8 بتن‌ريزي ديوار، ستون و تيرهاي اصليبتن‌ريزي در ديوارها بايد در لايه‌هاي افقي با ضخامت يكنواخت صورت گيرد و هر لايه قبل از ريختن لايه بعدي به طور كامل متراكم شود. ميزان و سرعت بتن‌ريزي بايد چنان باشد كه هنگام ريختن لايه جديد، لايه قبلي در حالت خميري باشد. عدم رعايت اين نكته باعث ايجاد اتصال سرد و نهايتاً عدم يكپارچگي بتن خواهد شد. پيمانه‌هاي اوليه بتن بايد از دو انتهاي عضو ريخته شوند و سپس بتن‌ريزي به سوي قسمت مركزي سازه ادامه يابد. در تمام حالات بايد از جمع شدن آب در انتها و گوشه‌ها جلوگيري شود. در بتن‌ريزي ستونها حتي‌الامكان بايد ارتفاع سقوط آزاد بتن را محدود نمود، اين ارتفاع براي جلوگيري از جدا شدن دانه‌ها به 9/0 تـا 2/1 متر محدود مي‌شود.در صورتي كه بتن اجباراً در قالبهاي بلند ريخته مي‌شود (خصوصاً اگر بتن بدون حباب هوا باشد) براي جلوگيري از آب انداختن بتن، توصيه مي‌شود از بتن با اسلامپ كم (بتن سفت) استفاده شود، كاستن از سرعت بتن‌ريزي نيز تا حدود زيادي از آب انداختن بتن جلوگيري مي‌نمايد. در ستونهاي بلند در صورت امكان مي‌توان بتن را تا تراز حدوداً 30 سانتيمتر پايين‌تر از تراز قطعي ريخته و پس از يك ساعت، قبل از اينكه سطح بتن سخت شود، بتن‌ريزي را مجدداً از سر گرفت تا از ايجاد اتصالات سرد جلوگيري شود.توصيه مي‌شود براي جلوگيري از ضايعات ناشي از آب انداختن بتن، ارتفاع ستون 5/2 سانتيمتر بيشتر اختيار شود و بتن اضافي پس از اينكه سخت شد تخريب شود.به‌منظور جلوگيري از تركهاي ناشي از نشست خميري بتن ستونها و ديوارها، توصيه مي‌شود، بتن‌ريزي اين اعضا حداقل 24 ساعت تا 48 ساعت قبل از بتن‌ريزي تيرهاي اصلي، تيرها و دالهاي مجاور آنها انجام شود. ماهيچه‌ها و سرستونها بايد به صورت يكپارچه با ستون ريخته شوند.5-7-8-9 بتن‌ريزي در سطوح شيبداربتن‌ريزي با بتن غير مسلح روي سطوح شيبدار، با دست و يا با ماشين مخصوص (قالب لغزنده)[3] انجام مي‌شود. چنانچه عمليات روي سطح شيبدار با دست انجام گيرد، با توجه به ضخامت كم سازه، بايد بتن در تمام ضخامت دال ريخته شده و لرزاندن، ماله‌كشي، تسطيح و تنظيم سطح بتن از قسمت تحتاني شيب به سمت بالا انجام شود. براي جلوگيري از جاري شدن بتن روي سطح بهتر است بتن با اسلامپ كم مصرف شود. در اين حالت جا انداختن و لرزاندن بتن بايد با دقت صورت گيرد، تا بتن كرمو نشود. براي سهولت اجرا توصيه مي‌شود اسلامپ بتن از 5/6 سانتيمتر كمتر اختيار شود. بتن با اسلامپ ياد شده به راحتي روي شيب جا انداخته مي‌شود. توصيه مي‌شود سطح فوقاني با شيب بيش از 5/1:1 (1 قائم، 5/1 افقي)، قالب‌بندي شوند، به هر حال تعبيه قالب براي سطح فوقاني با شيب بيشتر از 1:1، الزامي است. توصيه مي‌شود در سطوح شيبدار ابتدا بتن كف ريخته و از اين بتن به عنوان وادار براي ريختن بتن در شيب استفاده شود.در كارهاي بزرگ ممكن است با تأييد دستگاه نظارت براي پوشش كانالها[4] از قالب لغزنده استفاده شود. در اين حالت بايد بستر شيب را قبلاً كوبيده و آماده نمود. براي بتن‌هاي بدون آرماتور با ضخامت حداقل 5 سانتيمتر، حداكثر قطر مصالح سنگي 19 ميليمتر اختيار مي‌شود، در هر حالت اندازه بزرگترين دانه‌ها نبايد از    ضخامت بتن تجاوز نمايد.    

اسلاید 13: 5-7-8-10 توقف و شروع مجدد بتن‌ريزيبه‌طور كلي بتن‌ريزي بايد تا رسيدن به محلهاي مجاز از پيش تعيين شده نظير درزهاي ساختماني، بدون وقفه ادامه يابد. پيمانكار موظف است تجهيزات و لوازم ساخت، حمل و ريختن بتن را به نحوي تهيه و كار را چنان برنامه‌ريزي نمايد كه مجموعه عوامل با ضريب اطمينان كافي قادر به بتن‌ريزي به طور پيوسته و بدون وقفه باشند. محل قطع بتن‌ريزيها بايد حتي‌الامكان در نقاط حداقل تنشها در نظر گرفته شود. سطح مقطع بتن در محل قطع بتن‌ريزي (سطوح واريز) بايد حتي‌الامكان عمود بر امتداد تنشها باشد. در صورتي كه به هر علت قطع بتن‌ريزي اجتناب‌ناپذير باشد، بايد فوراً و قبل از آغاز گيرش بتن، سطوح واريز به طور يكنواخت و با شيب ثابت تنظيم گردد. براي آغاز مجدد بتن‌ريزي بايد مطابق مندرجات بند 5-7-5 عمل شود.بتن تمامي قسمتهاي يك دال و تيرهاي مربوطه (تيرهاي اصلي و فرعي) بايد در يك مرحله ريخته شود. بتن‌ريزي دالها، تيرها يا قطعات مشابه بايد حداقل 24 تا 48 ساعت بعد از بتن‌ريزي ستونها، ديوارها و تكيه‌گاهها، انجام شود. در شرايط خاص دستگاه نظارت مي‌تواند اين مدت را كاهش دهد.بتن‌ريزي هر مرحله[5] و هر لايه[6] بايد بر اساس نقشه‌ها و مشخصات تعيين شده صورت گيرد. در صورت نبودن اين دستورالعملها مي‌توان از ارقام جدول 5-7-8-10 استفاده نمود.جدول 5-7-8-10 حداكثر ضخامت مراحل و لايه‌هاي بتن‌ريزي (متر)*نوع قطعه بتنيحداکثر ضخامت هر مرحلهحداکثر ضخامت هر لايه*ديوارها و پايه‌هاي حجيم** 35/0ساير ديوارها، ستونها و پايه‌ها** 335/0دالها و صفحاتضخامت دال35/0* براي دست يافتن به بتني يكپارچه و با توجه به نوع لرزاندن و مرتعش ساختن، دستگاه نظارت مي‌تواند ضخامت لايه‌ها را كاهش دهد.** در مواردي كه با توجه به نوع سازه ميزان بتن‌ريزي در يك مرحله از 6/0 متر تجاوز نموده و يا ميزان سيمان مصرفي از 400 كيلوگرم در متر مكعب بيشتر باشد توصيه مي‌شود پس از تأييد دستگاه نظارت از سيمانهاي كم حرارت[7] استفاده شود.

اسلاید 14: 3   5-7-9 شرايط آب و هوايي بتن‌ريزي5-7-9-1 بتن‌ريزي در هواي گرم[1]الف:  كليات       به طوركلي عواملي نظير هواي گرم، وزش باد و رطوبت، روي ساختن، ريختن و عمل آوردن بتن اثر مي‌گذارند. براي دستيابي به نتيجه مطلوب، پيمانكار موظف است ضمن مراحل مختلف بر اساس مندرجات اين نشريه و دستورات دستگاه نظارت عمل نمايد. پيمانكار بايد دماي محيط، دماي مصالح و بتن، و اوضاع جوي، سرعت و جهش وزش باد، رطوبت نسبي محيط و ساير اطلاعات را به طور روزانه، ثبت و در كارگاه جمع‌آوري نمايد. هواي گرم آثاري به شرح زير بر روي بتن خواهد داشت:       ـ افزايش ميزان آب مورد نياز       ـ كاهش اسلامپ       ـ زياد شدن سرعت سخت شدن بتن       ـ افزايش احتمال تركهاي خميري در بتن       ـ بروز اشكال در كنترل ميزان هواي بتن       ـ كاهش دوام بتن در صورت عدم رعايت ملاحظات فني       ـ عدم امكان دستيابي به سطوح يكنواخت       براي جلوگيري از بوجود آمدن آثار نامطلوب و دستيابي به بتن مناسب با كارايي و مقاومت زياد، رعايت نكات زير از جانب پيمانكار، هنگام اجراي عمليات الزامي است.ب:   آب       آب مصرفي بتن نبايد گرم باشد. گرم بودن آب علاوه بر بالا بردن درجه حرارت مخلوط بتن، باعث بالا رفتن مصرف آب مي‌شود كه اين امر نهايتاً موجب كاهش مقاومت خواهد شد. با اضافه شدن هر 10 درجه به حرارت آب، ميزان اسلامپ 20 تا 25 ميليمتر كاهش مي‌يابد و از اين رو آب مصرفي بايد كاملاً خنك بوده و در صورت لزوم توسط يخ خنك شود.پ:   سيمان       يكي از نكات بسيار مهم در هواي گرم، دماي سيمان به هنگام اختلاط است. بالا بودن دماي سيمان، دماي بتن را افزايش مي‌دهد كه اين امر موجب تسريع عمل آبگيري، سخت شدن فوري، بالا رفتن نياز به آب و نهايتاً آثار نامطلوب بر روي مقاومت و جمع‌شدگي خميري بتن خواهد شد. بنابراين تحت هيچ شرايطي نبايد درجه حرارت سيمان هنگام اختلاط از 77 درجه سانتيگراد تجاوز نمايد، به هر حال زمان گيرش سيمان مصرفي بايد بر اساس روشهاي ارائه شده در اين نشريه كنترل شود. در هواي گرم بايد از مصرف سيمانهاي گرم، نوع 3 و مشابه آن خودداري شود.

اسلاید 15: ت:   مواد افزودني       مصرف مواد افزودني در هواي گرم بايد بر اساس توصيه‌هاي كارخانه سازنده و تأييدات دستگاه نظارت صورت گيرد. بدون رعايت تأييد قبلي دستگاه نظارت، پيمانكار به هيچوجه حق اضافه نمودن اين مواد را به بتن نخواهد داشت، استفاده از مواد افزودني كندگير كننده و يا كاهش دهنده آب بر اساس مندرجات فصل دوم اين نشريه با اجازه قبلي دستگاه نظارت بلامانع است.به علاوه رعايت نكات زير هنگام بتن‌ريزي در هواي گرم الزاميست:       1-    هنگام بتن‌ريزي دماي هيچ قسمت از بتن نبايد از 30 درجه سلسيوس تجاور نمايد.       2-    دماي محيط هنگام بتن‌ريزي نبايد از 38 درجه سلسيوس بيشتر باشد.              براي دست يافتن به بتني خوب و پايا توصيه مي‌شود عمليات بتن‌ريزي در دماي بين 24 تا 38 درجه سلسيوس انجام شود.       3-    مصالح بتن خصوصاً مصالح سنگي نبايد زير تابش مستقيم آفتاب قرار گيرد.       4-    وسايل، لوازم و تجهيزات تهيه، حمل و ساختن بتن نظير مخلوط‌كنها، پمپها، تراك ميكسرها، بايد حتي‌الامكان سفيد رنگ بوده و در جاي خنك، نگهداري و نصب شوند و در صورت امكان با پوشش مناسب از تابش مستقيم آفتاب مصون باشند.       5-    فاصله زماني بين ساختن و ريختن بتن در قالب به حداقل ممكن كاهش يابد.       6-    آبپاشي قالبها، آرماتورها و بستر محل بتن‌ريزي، با آب خنك، همزمان و قبل از بتن‌ريزي صورت پذيرد.       7-    محل بتن‌ريزي در حين اجرا از تابش مستقيم آفتاب مصون نگهداشته شود.       8-    در فصل تابستان و روزهاي گرم خصوصاً در مناطق جنوبي ايران توصيه مي‌شود بتن‌ريزي در اواسط روز قطع و برنامه بتن‌ريزي براي اوايل صبح و عصر، تنظيم و اجرا شود.5-7-9-2 بتن‌ريزي در هواي سرد[2]الف:  كليات       در كارهاي بتني، هواي سرد به شرايطي اطلاق مي‌شود كه بيش از سه روز متوالي، متوسط درجه حرارت روزانه از 5 درجه سلسيوس كمتر باشد. چنانچه بيش از نيمي از روز دماي محيط بالاي 10 درجه سلسيوس باشد، هوا سرد تلقي نمي‌شود. پيمانكار بايد تدابير لازم را براي حفاظت بتن در مراحل مختلف ساخت، حمل و ريختن اتخاذ نمايد. پيمانكار موظف است براي جلوگيري از وقفه در عمليات بتن‌ريزي قبلاً برنامه اجراي كار را به تصويب دستگاه نظارت برساند. رعايت نكات زير براي بتن‌ريزي در هواي سرد الزامي است.

اسلاید 16: ب:   دما       توصيه مي‌شود هنگام بتن‌ريزي، دماي هيچ قسمت از بتن تازه از 10 درجه سلسيوس كمتر نباشد، ولي به هر حال اين دما نبايد از 5 درجه سلسيوس به عنوان حداقل مجاز، كمتر شود.پ:   در هواي سرد بايد با گرم كردن مواد متشكله بتن، دماي مخلوط را به حد قابل قبول رسانيد.ت:   براي تهيه بتن در درجه حرارت زير صفر، ابتدا بايد قطعات يخ و مصالح يخ زده را از مصالح سنگي جدا و مصالح سنگي را تا بالاي 15 درجه و در صورت لزوم آب را تا 60 درجه سلسيوس گرم نمود. در صورتي كه مصالح سنگي خشك باشد، مي‌توان ماسه را تا 40 درجه سانتيگراد گرم كرد، در اين حالت نيز آب نبايد از 60 درجه بيشتر گرم شود.ث:   هنگامي كه گرم كردن مصالح سنگي مشكل بوده و يا عملي نباشد، مي‌توان با تأييد دستگاه نظارت ضمن استفاده از آب گرم دماي مخلوط بتن را بالا برد.ج:    تغيير سريع دماي سطح بتن پس از اتمام دوران حفاظت، باعث ايجاد ترك در سطوح خارجي خواهد شد. لذا پيمانكار بايد در طول حداقل 24 ساعت اوليه پس از اتمام دوران نگهداري بتن، تدابير لازم را اتخاذ نمايد.چ:    دماي آب مصرفي بايد يكنواخت و ثابت باشد تا تغييري در اسلامپ ساختهاي مختلف بتن حادث نشودح:    دماي نهايي مخلوط بتن از رابطه زير محاسبه مي‌شود:                                  در رابطه فوق       T دماي نهايي مخلوط بتن بر حسب درجه سلسيوس       Tw,Ta,Ts,Tc به ترتيب:       دماي سيمان، ماسه، شن و آب         Ww,Wa,Ws,Wc به ترتيب وزن سيمان، ماسه، شن خشك و آب بر حسب كيلوگرم و Wws و Wwa وزن ماسه و شن مرطوب بر حسب كيلوگرم است. چنانچه دماي شن يا ماسه، زير صفر باشد، رطوبت مصالح به صورت يخ ظاهر مي‌شود. بنابراين گرماي نهان ذوب يخ براي آب كردن يخ مصالح، بايد به ميزان فوق اضافه شود، در اين صورت پارامترهاي TaWwa و TsWws به ترتيب به فاكتورهاي 0Wws(0.5Ts-80) ، Wwa(0.5Ta-80) بدل مي‌شوند.

اسلاید 17: خ:    پيش‌بينيهاي لازم، قبل و حين اجراي بتن‌ريزي، در هواي سرد به شرح زير است:       ـ شن، ماسه و آب مصرفي بايد عاري از برف، يخ و مصالح يخ زده باشند.       ـ در صورت نياز و قبل از بتن‌ريزي، مصالح سنگي و آب بر اساس دستورالعملهاي اين بخش گرم شوند.       قبل از اجراي بتن‌ريزي تمامي سطوح در تماس با بتن نظير سطح قالب، آرماتورها و كابلهاي پيش‌تنيدگي بايد عاري از برف و يخزدگي بوده و حتي‌الامكان داراي دماي مخلوط بتن مورد‌نظر باشند.       استفاده از مواد افزودني بايد با توجه به نكات مندرج در اين دستورالعمل صورت پذيرد. در هواي سرد توصيه مي‌شود از بتن با حباب هوا استفاده شود.       ـ از سيمانهاي مخصوص زودگير نظير سيمان تيپ 3 استفاده شود.       ـ از پوشينه و عايقهاي مناسب به شرح مندرجات بند 5-8-4 استفاده شود.       ـ از طريق بالا بردن دماي محيط بتن‌ريزي و ايجاد بادشكن، مراقبتهاي لازم به عمل آيد.       ـ فاصله حمل بتن حتي‌الامكان كوتاه اختيار شود.       چنانچه امكان افت سريع دما هنگام ساختن و ريختن بتن به دماي پايين‌تر از حد مجاز وجود داشته باشد، دستگاه نظارت مي‌تواند دستور توقف بتن‌ريزي را صادر نمايد

اسلاید 18: 3   5-7-10 تراكم و تحكيم بتن[1]5-7-10-1 كلياتپس از ريختن بتن، پيمانكار بايد با وسايل مناسب با توجه به نوع بتن آن را متراكم نمايد. اين عمل بايد چنان انجام شود كه هواي محبوس داخل بتن تماماً خارج شده و بتن يكپارچه دور ميلگردها، قطعات مدفون و نهايتاً كليه زواياي قالب را پر نمايد. بسته به نوع بتن، جنس قالب و تراكم آرماتورها، براي متراكم كردن بتن وسايل و تجهيزات مختلفي به شرح زير توصيه مي‌شود5-7-10-2 متراكم كردن با دستدر كارهاي كوچك و محدود و مخلوطهاي خميري و روان، مي‌توان با اجازه دستگاه نظارت از ميله فولادي (تخماق) يا وسايل مشابه براي تراكم بتن استفاده نمود. ميله بايستي به اندازه كافي وارد بتن شود تا بتواند به راحتي به انتهاي قالب يا انتهاي لايه مربوط به همان مرحله بتن‌ريزي برسد، ضخامت ميله بايستي چنان انتخاب شود كه به راحتي از بين ميلگردها عبور نماید.5-7-10-3 متراكم كردن با وسايل مكانيكيمتراكم كردن بتن با وسايل مكانيكي مناسب‌ترين روش براي بتن‌هاي سفت و درشت‌دانه مي‌باشد، بسته به نوع اين وسايل روشهاي زير مورد عمل بوده و توصيه مي‌شوند:الف:  تراكم با كوبنده‌هاي موتوري[2]       از اين روش در مورد بتن‌هاي خيلي سفت و در كارهاي پيش‌ساخته استفاده مي‌شود.ب:   تراكم با استفاده از نيروي گريز از مركز[3]         از اين روش در ساخت بتن متوسط يا شل و در كارهاي پيش‌ساخته نظير لوله‌ها و شمعها استفاده مي‌شود.پ:   ميزهاي سقوط[4]         اين وسايل بيشتر در مورد كارهاي پيش‌ساخته نما مورد استفاده هستند.

اسلاید 19: ويبراتورها داراي كاربردهاي عمومي بوده و به طور كلي با توجه به مشخصات مكانيكي، نوع بتن و محل، بايد كاربرد آنها قبلاً به تصويب دستگاه نظارت برسد. ارتعاش بتن به دو صورت دروني و بيروني صورت مي‌گيرد. هنگام ارتعاش بتن، اصطكاك بين دانه‌هاي درشت كم شده، به خاصيت سياليت بتن افزوده مي‌شود و بتن تحت اثر وزن به سهولت دشر قالب جا گرفته و حبابهاي هوا از آن خارج مي‌شوند. وبيراتورها چه به صورت ارتعاش دروني و چه به صورت ارتعاش بيروني، به وسيله فركانس (تعداد نوسانات در دقيقه) و دامنه تأثير آنها از مركز ارتعاش، از يكديگر متمايز مي‌شوند. ويژگي اين ويبراتورها به شرح زير است: ت:   لرزاننده‌ها[5]  1-    ارتعاش دروني (غوطه‌ور)              ويبراتورهاي دروني يا غوطه‌ور به صورت ويبراتورهاي بيلچه‌اي يا ميله‌اي براي متراكم كردن بتن ديوارها، دالها، تيرها، ستونها و اعضاي مشابه توصيه مي‌شوند. قطر قسمت مرتعش كننده ويبراتور، از 20 ميليمتر به بالاست. دامنه اثر ويبراتور با قطر مرتعش كننده و فركانس نوسانات آن متغير است. ميزان ارتعاش با قطر ويبراتور، كاهش و دامنه عمل با قطر ويبراتور، افزايش مي‌يابد. شعاع عمل مؤثر با توجه به قطر ويبراتور حدوداً از اعداد زير تبعيت مي‌كند:              ـ براي قطر قسمت مرتعش كننده بين 20 تا 40 ميليمتر، دامنه مؤثر 5/7 تا 15 سانتيمتر.              ـ براي قطر قسمت مرتعش كننده بين 50 تا 90 ميليمتر، دامنه مؤثر 18 تا 36 سانتيمتر.              ويبراتورها بايد توسط كارگران مجرب مورد استفاده قرار گيرند و حتي‌الامكان مرتعش كننده به صورت قائم و در اثر وزن طبيعي خود در بتن فرو رود. از اعمال فشار به ويبراتور بايد جداً خودداري شود. داخل و خارج كردن ويبراتور در بتن، بايد به آرامي و حدوداً با سرعت 8 سانتيمتر در ثانيه صورت گيرد. ويبراتور بايد به انتهاي لايه بتن‌ريزي رسيده و حداقل 15 سانتيمتر در لايه قبلي نفوذ كند. در دالهاي نازك و در صورت تأييد دستگاه نظارت و با احتياط، مي‌توان ويبراتور را به صورت مورب يا افقي در بتن قرار داد تا سر آن كاملاً در بتن قرار گيرد. فاصله نقاطي كه ويبراتور در بتن فرو مي‌رود، بايد حدوداً 5/1 برابر دامنه عمل ويبراتور باشد، به نحوي كه مناطق مرتعش شده حدوداً چند سانتيمتر يكديگر را بپوشانند. ويبراتور بايد حدوداً بين 5-15 ثانيه، آرام نگه داشته و سپس به آرامي از بتن خارج شود. لرزاندن بيش از اندازه بتن خصوصاً براي بتن‌هاي با اسلامپ زياد، باعث تفكيك دانه‌ها شده و به هيچ وجه مجاز نيست. بسته به نوع بتن، زمان لازم براي قرار دادن ويبراتور در بتن را حدوداً مي‌توان مطابق جدول 5-7-10-3 (ت) اختيار نمود.

اسلاید 20: 2-    ارتعاش بيروني              در اين حالت عمل تراكم از بيرون قالب انجام مي‌شود. مهم‌ترين نوع ويبراتورهاي بيروني از اين قرارند:              الف:  ويبراتورهاي قالب                     اين ويبراتورها از سمت خارج به بدنه قالب متصل مي‌شوند. اين ويبراتورها بايد محكم و بدون حركت اضافي به قالب متصل شوند. اتصال مستقيم ويبراتور به قالب، مجاز نبوده و ويبراتور بايد از طريق اتصالات مكانيكي مناسب، ارتعاش را به قالب منتقل سازد. ويبراتورها بايد در نقاطي نصب شوند كه ارتعاش را در سراسر قالب پخش نمايند. محل قرار دادن ويبراتور با نظر دستگاه نظارت مشخص مي‌شود. در بعضي مواقع با تأييد دستگاه نظارت فركانسهاي مختلفي براي ويبراتورهاي قالب انتخاب مي‌شود، بنابراين توصيه مي‌شود ويبراتورهاي قالب، مجهز به دستگاههاي كنترل فركانس و دامنه نوسان باشند. زمان لازم براي ارتعاش بيروني بتن، 1 تا 2 دقيقه است. در قالبهاي قائم نظير قالب ستونها و ديوارها، ويبراتورهاي بيروني بايد حدوداً 75 سانتيمتر از بالاي قالب، پايين‌تر نصب شوند، رعايت اين امر به ويژه در مورد قالب اعضا و قطعات نازك، اجباري است. در اين موارد بتن قسمتهاي بالايي قالب، بايد با ويبراتورهاي دروني، لرزانده و متراكم شود. توصيه مي‌شود در موارد زير از ارتعاش بيروني استفاده شود:                     ـ متراكم كردن سازه‌هاي بسيار نازك بتني يا سازه‌هايي كه به علت تراكم بسيار زياد آرماتور، استفاده از ويبراتورهاي دروني در آنها مشكل يا غير ممكن باشد.                     ـ بتن‌هاي سفتي كه امكان استفاده از ويبراتورهاي دروني در آنها وجود نداشته باشد.                     ـ به عنوان مكمل ويبراتورهاي درونيجدول 5-7-10-3 (ت) زمان لازم براي لرزاندن بتن با توجه به اسلامپ آننوع بتناسلامپ (ميليمتر)مدت لرزاندن (ثانيه)فوق‌العاده خشک - 18 - 32خيلي سفت - 10 - 18سفت0 - 305 - 10سفت خميري30 - 803 - 5خميري80 - 1300 - 3روان130 - 180 -

اسلاید 21:      ب:   ميزهاي لرزان                     اين روش بيشتر در كارگاههاي پيش‌ساخته مورد استفاده است. ميزهاي لرزان بايد مجهز به سيستم كنترل و تغيير ارتعاش باشند تا بتوان بسته به ضخامت سازه و رواني بتن، ارتعاش را تغيير داد. بتن‌هاي خميري عموماً با فركانس بالاتري نسبت به بتن‌هاي سفت لرزانده مي‌شوند، ميزان ارتعاش و زمان آن با توجه به مشخصات سازه، نوع بتن و تجربه كارگاهي مشخص مي‌شود.              پ:   ويبراتورهاي سطحي                    اين نوع لرزاننده‌ها به صورت شمشه‌هاي ارتعاش دهنده، ويبراتورهاي صفحه‌اي، شمشه‌هاي غلتان ارتعاشي، ماله‌هاي آهني و تخته ماله‌اي ارتعاشي مورد استفاده هستند. اين نوع ارتعاش دهنده‌ها براي متراكم كردن بتن كف، دالهاي بدون آرماتور، بتن پوشش[6] روي سطوح شيبدار و اصولاً كارهاي بتني تخت مورد استفاده بوده و توصيه مي‌شوند. لازم است در اين روش به توصيه‌هاي زير توجه شود:                     ـ حتي‌الامكان از بتن اسلامپ كم (كمتر از 75 ميليمتر) استفاده شود.                     ـ دالها بدون آرماتور و ضخامت آن تا 150 ميليمتر باشد و در صورت دارا بودن آرماتور تنها يك شبكه سيمي جوش شده در آن كار گذاشته شود.                      به طور كلي اين روش ارتعاشي براي دالهاي بتن‌آرمه، دالهاي با ضخامت بيش از 20 سانتيمتر و مواردي كه اعضا و قطعات مدفون در بتن مطرح باشند، مورد استفاده قرار نمي‌گيرد.

اسلاید 22: 7  5-8 عمل آوردن بتن[1] 3   5-8-1 كلياتعمل آوردن فرايندي است كه طي آن از افت رطوبت بتن جلوگيري شده و دماي بتن در وضعيت رضايتبخشي حفظ مي‌شود. عمل آوردن بتن تأثيري بسزا روي ويژگيهاي بتن سخت شده، از جمله كاهش نفوذپذيري و مقاومت در برابر يخ زدن و آب شدن دارد. عمل آوردن بايد بلافاصله پس از تراكم بتن آغاز شود تا بتن را از گزند عوامل زيانبار محافظت نمايد.عمل آوردن از مفاهيم سه‌گانه (الف) مراقبت، (ب) محافظت، و (پ) پروراندن، تشكيل يافته است:الف: مراقبت به مجموعه تدابيري گفته مي‌شود كه باعث شود سيمان موجود در بتن به مدت كافي مرطوب نگه داشته شود، به طوري كه حداكثر ميزان آبگيري آن چه در لايه‌‌هاي سطحي دانه‌ها و چه در حجم آنها صورت پذيرد.ب:   محافظت به مجموعه تدابيري اطلاق مي‌شود كه مانع اثر نامطلوب عوامل بيروني، مانند شسته شدن به وسيله باران يا آب جاري، سرد شدن سريع يا يخبندان، لرزش، ضربه و مشابه آنها، بر روي بتن جوان مي‌شوند.پ:   منظور از پروراندن بتن، تسريع گرفتن و سخت شدن آن به كمك حرارت مي‌باشد.       عبور و مرور كارگران بر روي قطعات بتني تازه ريخته شده، حداقل تا 24 ساعت بعد از اتمام بتن‌ريزي، به هيچ وجه مجاز نيست، پيمانكار بايد تدابير لازم را در اين موارد براي عبور و مرور كارگران فراهم نمايد.تهيه تمامي تجهيزات و لوازم مورد نياز براي عمل آوردن صحيح بتن، طبق مندرجات اين نشريه به عهده پيمانكار است.

اسلاید 23: 3   5-8-2 عوامل مؤثر در مراقبت از بتنعواملي نظير سرعت باد، ميزان تبخير سطحي، دماي مخلوط بتن هنگام ريختن، رطوبت محيط و دماي آن، عواملي مي‌باشند كه روي يكديگر اثر متقابل خواهند داشت. چنانچه ميزان تبخير سطحي بيش از 1 كيلوگرم بر متر مربع در ساعت باشد، پيمانكار بايد تدابير لازم را براي جلوگيري از تبخير اتخاذ نمايد. تبخير بيش از ميزان فوق‌الذكر، باعث به وجود آمدن تركهاي خميري در سطح بتن خواهد شد.سرعت آبگيري[1] سيمان با تغيير دما تغيير مي‌كند، به طوري كه در 10 درجه سلسيوس، سرعت آبگيري بسيار كند و در 100 درجه سلسيوس، بسيار سريع است و اصولاً در دماي پايين‌تر از 10 درجه سلسيوس، عمل گيرش اوليه دچار اختلال مي‌گردد. در دماي كمتر از 5 خصوصاً حدود صفر درجه سلسيوس، گيرش دچار اختلال شديد شده و سرعت آن بسيار كم مي‌شود. دماي بتن در فاصله زماني گيرش اوليه، تحت تأثير عواملي نظير دماي محيط، گرماي آزاد شده طي فرآيند آبگيري سيمان، و بالاخره دماي اوليه مصالح متشكله بتن مي‌باشد. تبخير آب مخلوط بتن يا آب به كار رفته براي مراقبت از بتن باعث سرد شدن سطح بتن مي‌شود. عدم رعايت نكات مندرج در اين فصل، باعث به وجود آمدن آثار سوء در مقاومت و به وجود آمدن تركهاي سطحي در بتن خواهد بود.5-8-3 روشهاي مراقبت از بتنبهترين روش مراقبت با توجه به نوع و مشخصات پروژه، شرايط محل اجرا و مصالح موجود براي عمل آوردن، توسط دستگاه نظارت، تعيين و به پيمانكار ابلاغ ي‌شود.عمل آوردن بتن معمولاً به يكي از سه روش زير صورت مي‌پذيرد:ـ عمل آوردن با آب به صورت پيوسته يا متناوب براي مرطوب نگه داشتن سطح بتن.ـ عمل آوردن با پوشينه‌هاي مراقبت[1] نظير كاغذهاي نفوذناپذير و پوششهاي نايلوني از پلي‌اتيلن يا تركيبات عمل آورنده.[2]

اسلاید 24: 5-8-3-1 عمل آوردن به وسيله آبدر اين روش، نگهداري بتن با كمك مستقيم آب و به شرح روشهاي زير صورت مي‌گيرد:الف:  روش آب راكد[3]            براي نگهداري و عمل آوردن سطوح تخت سازه‌هاي بتني نظير كفها، پياده‌روها، دالها و روسازي جاده‌ها، مي‌توان از اين روش استفاده نمود. براي حفاظت و نگهداري آب روي سطح تخت، بايد با استفاده از خاك يا روشهاي ديگر، لبه برجسته‌اي با ارتفاع 2 سانتيمتر ايجاد شود. اين لبه‌ها بايد كاملاً آب‌بند بوده و از نفوذ آب به ساير قسمتهاي سازه جلوگيري نمايند. براي جلوگيري از بروز ترك به علت ايجاد تنشهاي سطحي، توصيه مي‌شود دماي آب مصرفي براي نگهداري، كمتر از درجه حرارت بتن اختيار شود. اين اختلاف دما نبايد از 10 درجه سلسيوس تجاوز نمايد.ب:   آبپاشي       انجام اين روش هنگامي مجاز است كه احتمال يخزدگي وجود نداشته باشد. در اين روش، آب توسط آبفشانهايي، مشابه آنچه در آبياري باراني مورد استفاده است، به طور مستمر به سطح بتن پاشيده مي‌شود. در اين روش بايد دقت نمود كه به علت آبپاشي مداوم، سطح بتن تازه دچار فرسايش نشود.پ:   نگهداري با پوشينه‌هاي مراقبت       پس از اينكه بتن به اندازه كافي سخت شد، سطح آن را به نحوي كه آسيب نبيند با مصالحي نظير خاك، ماسه، خاك اره، كاه، كرباس، حصير، نمد و يا گوني مي‌پوشانند. خاك، خاك اره و ماسه بايد از مواد مضر براي بتن و دانه‌هاي درشت‌تر از 25 ميليمتر عاري باشد. استفاده از خاك اره چوبهايي نظير چوب بلوط كه داراي مقداري جوهر مازو است، مجاز نيست، ضخامت پوشش با اين روشها حداقل 5 سانتيمتر بوده و اين مواد بايد به طور يكنواخت پخش شده و مرتب خيس شوند.       كاه يا علف خيس و مرطوب، بايد در لايه‌اي به ضخامت حداقل 15 سانتيمتر پخش شده و با وسايلي نظير تور سيمي در برابر وزش باد محافظت شوند. گوني و كرباس و وسايل مشابه، بايد قبلاً خوب شسته شوند تا از ايجاد لك روي سطح بتن جلوگيري شود. گونيهاي مصرفي بايد به حد كافي ضخيم بوده و مرتباً مرطوب شوند.

اسلاید 25: 5-8-3-2 عمل آوردن با ايجاد سطوح عايقدر اين روشها بدون استفاده از آب، با ايجاد يك سطح كاملاً نفوذناپذير و عايق، از تبخير سطحي آب بتن جلوگيري مي‌شود. روشهاي مورد توصيه عبارتند از:الف:  پوشش با كاغذ نفوذناپذير       پس از آنكه بتن به اندازه كافي سخت شد، سطح آن را به نحوي كه آسيب نبيند، كاملاً مرطوب نموده و با كاغذ نفوذناپذير مطابق استاندارد ASTM-C171 مي‌پوشانند. اين كاغذها از دو لايه كاغذ مخصوص مسلح به رشته‌هاي نازك تقويتي ساخته شده كه به وسيله مواد قيري به يكديگر چسبانده مي‌شوند، اين كاغذها به صورت نواري بر روي سطح بتن تثبيت مي‌شوند و هرنوار بايد حداقل 25 ميليمتر روي نوار مجاور را بپوشاند. در هواي گرم بهتر است از كاغذهاي روشن يا سفيد رنگ استفاده شود. اين كاغذها بايد به يكي از روشهاي مورد تأييد دستگاه نظارت به يكديگر، متصل و چسبانده شوند.ب:   پوشش نايلوني       اين پوششها مانند ورقهاي نازك پلي‌اتيلن مطابق استاندارد ASTM-C171 به ضخامت حداقل     ميليمتر پس از مرطوب كردن سطح بتن مورد استفاده قرار مي‌گيرند. استفاده از اين روش در بتن‌هاي نمايان توصيه نمي‌شود. در هواي گرم از ورقهاي نايلوني سفيد و در هواي سرد از نوع سياه رنگ آن استفاده مي‌شود. ممكن است يك طرف ورق پلي‌اتيلن با كرباس پوشيده شود، به اين ترتيب پوشش مركبي حاصل مي‌شود كه به نگهداري سطح بتن كمك مي‌نمايد.

اسلاید 26: پ:   تركيبات عمل آورنده       به كار گرفتن تركيبات عمل آورنده بايد مطابق با دستورالعملهاي كارخانه سازنده اين مواد باشد. مشخصات مواد، تجهيزات و روش اجرا بايد قبلاً به تأييد دستگاه نظارت رسيده باشد. اين مواد عموماً به رنگهاي سفيد، خاكستري و سياه مطابق استاندارد ASTM-C509 ساخته مي‌شوند. براي كسب بهترين نتيجه و بازده، بايد بلافاصله بعد از پرداخت نهايي سطح بتن و نيز پيش از آنكه سطح بتن كاملاً خشك شود، مواد عايق به طور يكنواخت و يكدست روي سطح بتن پاشيده شود تا با ايجاد غشائي (فيلم) نازك و غير قابل نفوذ، از تبخير آب سطح بتن جلوگيري شود. بايد هنگام اجرا دقت كامل مبذول شود تا لبه‌ها، گوشه‌ها و ناهمواريهاي سطوح به خوبي به اين مواد آغشته شود. به كار بردن مواد عمل آورنده با دست يا دستگاههاي اسپري تحت فشار 5 تا 7 اتمسفر انجام مي‌شود. چنانچه به كار بردن اين مواد با دست مجاز شناخته شود، پيمانكار بايد با توجه به سطح كار، تعداد كافي كارگر مجرب آماده نمايد تا وقفه‌اي در امر نگهداري بتن حادث نشود.       در پروژه‌هاي بزرگ توصيه مي‌شود كه از دستگاههاي اسپري چرخدار استفاده شود تا مواد عمل آورنده به صورت يكنواخت پخش گردد. هنگام وزش باد شديد بايد دقت شود تا مواد به هدر نرود. براي هر دست، 2/0 تا 25/0 ليتر ماده غشاساز در مترمربع سطح كفايت مي‌نمايد. در مواردي كه دستگاه نظارت دستور اجراي لايه دوم را صادر نمايد، براي اطمينان از پوشش كامل بايد دست دوم در جهت عمود بر روكش اوليه پخش شود. كارايي و بازده اين مواد بر اساس استاندارد ASTM-C156 توسط دستگاه نظارت كنترل خواهد شد.       اين مواد را مي‌توان بلافاصله روي سطوح بتني تازه بدون قالب يا سطوح با قالب‌بندي پس از برداشت قالب به كار برد. بايد توجه نمود كه به كار بردن اين مواد مي‌تواند از پيوستگي ميان بتن تازه و بتن سخت شده و نيز از پيوستگي ساير مصالح ساختماني نظير كاشي و موزائيك به سطح بتن جلوگيري نمايد. لذا در اين موارد استفاده از اين روش براي عمل آوردن و مراقبت بتن مجاز نمي‌باشد.ت:   مراقبت با اندود قيري       به‌منظور عايقكاري و مراقبت سطوح بتني در مقابل آبهاي حاوي سولفات، پيمانكار بايد تمام سطوح بتني در تماس با اين گونه آبها را طبق دستور دستگاه نظارت عايقكاري نمايد. نوع و مشخصات قير مصرفي بايد قبلاً به تأييد دستگاه نظارت برسد. پس از اجراي سطوح بتني بايد سطح كار كاملاً صاف، بدون گرد و خاك و حفره باشد و سطح كار با دو دست اندود قيري عايق شود. عايقكاري در هواي باراني و دماي كمتر از 5 درجه سلسيوس، مجاز نيست

اسلاید 27: 5-8-3-3 عمل آوردن با بخار[4]در مواردي كه كسب مقاومت اوليه در مدت زمان كم از اهميت زيادي برخوردار بوده يا در هواي سرد كه گرماي بيشتري براي تسريع عمل آبگيري سيمان مورد‌نظر است، براي عمل آوردن بتن از بخار استفاده مي‌شود. دو روش براي عمل آوردن با بخار وجود دارد:ـ عمل آوردن با بخار در فشار اتمسفر[5]ـ عمل آوردن با بخار تحت فشار زياد[6]الف:  عمل آوردن با بخار در فشار اتمسفر       اين روش براي سازه‌هاي بتني واقع در محيطهاي بسته يا اعضا و قطعات پيش‌ساخته به كار گرفته مي‌شود. در اين شيوه عمل آوردن، كليه مراحل بايد قبلاً به تأييد دستگاه نظارت برسد. بسته به مشخصات سازه و شرايط محيط، عمل آوردن با رعايت مراحل زير صورت مي‌گيرد:       ـ مرحله اول: ريختن و تراكم بتن در قالب و حفظ آن در هواي آزاد به مدت 2 الي 5 ساعت       ـ مرحله دوم: افزايش دما در خيمه بخار تا رسيدن به دماي حداكثر طي مدت 5/2 ساعت       ـ مرحله سوم: حفظ مجموعه در دماي ثابت به مدت 6 تا 12 ساعت       ـ مرحله چهارم: كاهش تدريجي دما از دماي حداكثر به دماي مورد‌نظر در فاصله زماني حدوداً 2 ساعت       مدت زمان و دماي هريك از مراحل چهارگانه فوق‌الذكر با توجه به نوع سازه، نوع بتن و شرايط محيطي، قبل از اجرا بايد به تأييد دستگاه نظارت برسد. دماي مرحله سوم نبايد از 80 درجه سلسيوس و سرعت ازدياد يا كاهش دما در مراحل دوم و چهارم نبايد از 20 درجه سلسيوس در ساعت تجاوز نمايد.ب:   عمل آوردن در اتوكلاو       براي عمل آوردن سريع بتن و رسيدن به مقاومتهاي مورد‌نظر و قالب‌برداري فوري، استفاده از اين روش معمول بوده و توصيه مي‌شود. درجه حرارت عمل آوردن بين 165 تا 190 درجه سلسيوس و فشار كار در سيستم بخاردهي 5/5 تا 7/11 مگاپاسكال مي‌باشد. از اين روش در ساخت لوله‌هاي بتني و بعضي اعضا و قطعات ساختماني سبك استفاده مي‌شود

اسلاید 28: الف:  دالها       در دالهاي بتني به علت زياد بودن سطح نسبت به حجم بتن، تبخير سطحي هنگام گيرش اوليه بسيار زياد است. در صورت عدم رعايت اصول صحيح نگهداري، تركهاي ناشي از جمع‌شدگي پلاستيك در سطح بتن ايجاد مي‌شود. هنگامي كه بتن روي بستر خاكي ريخته مي‌شود، براي جلوگيري از جذب آب بتن بايد سطح زير دال قبلاً كوبيده، آماده و آبپاشي شود. مراقبت از بتن بايد مطابق روشهاي مندرج در اين ماده و زير نظر دستگاه نظارت صورت پذيرد.       حداقل زمان مراقبت و عمل آوردن دالها چنانچه متوسط دماي روزانه بالاتر از 5 درجه سانتيگراد باشد، كمترين دو مقدار زير است:       ـ هفت روز       ـ زمان لازم براي كسب (70%) مقاومت فشاري يا خمشي خواسته شده، در حالي كه متوسط دماي روزانه كمتر از 5 درجه سلسيوس باشد، بايد مطابق مندرجات زير بند ”بتن‌ريزي در هواي سرد“، تدابير لازم اتخاذ گردد.ب:   اعضا و قطعات سازه‌اي[8]       مراقبت و عمل آوردن قطعات سازه‌اي كه به روش درجا ريخته مي‌شوند، مانند ديوارها، ستونها، دالها و تيرها، به جز دالهايي كه روي زمين ريخته مي‌شوند و در قسمت ”الف“ به آنها اشاره شد، با توجه به روشهاي مندرج در اين بخش و زير نظر دستگاه نظارت صورت مي‌پذيرد. براي سطوح قائم يا ساير سطوح قالب‌بندي شده با تأييد قبلي دستگاه نظارت، در صورت نياز، پس از شل نمودن بستهاي قالب و قبل از باز كردن آن مي‌توان سطوح بتن را خيس نمود. در صورتي كه متوسط دماي محيط بالاي 5 درجه سلسيوس باشد، حداقل زمان مراقبت. كمترين دو مقدار زير است:       ـ هفت روز       ـ زمان لازم براي كسب 70 درصد مقاومت فشاري يا خمشي تعيين شده       در صورتي كه دماي محيط كمتر از 5 درجه سلسيوس باشد، بايد نكات مندرج در قسمت ”بتن‌ريزي در هواي سرد“ ملاك عمل قرار گيرد. براي بعضي از سازه‌هاي بتني نظير ستونها كه مقاومت 40 مگاپاسكال يا بيشتر مورد‌نظر مي‌باشد، بايد مراقبت را تا 28 روز يا بيشتر ادامه داد5-8-3-4 مدت مراقبتمدت مراقبت به عواملي نظير نوع سيمان، مقاومت مورد‌نظر، نسبت سطوح نمايان به حجم، شرايط آب و هوايي به هنگام ساخت و ريختن بتن و نهايتاً شرايط رويارويي[7] بستگي دارد.نگهداري بتن در محيطي كه باران نبارد، رطوبت زياد نباشد، درجه حرارت كم باشد و بتن در تماس با خاك مرطوب قرار نگيرد، ”نگهداري معمولي“ تلقي مي‌شود. در شرايط معمولي و هنگامي كه دماي محيط كمتر از 10 درجه سلسيوس باشد، براي رسيدن به مقاومتهاي خواسته شده و دوام مطلوب، با توجه به نوع سيمان مصرفي بايد زمان عمل آوردن، حداقل برابر با ارقام زير باشد:ـ سيمان نوع 1 (سيمان معمولي) 7 روزـ سيمان نوع 2                    14 روزـ سيمان نوع 3                     3 روز

اسلاید 29: پ:   بتن‌هاي پيش‌ساخته       منظور از قطعات پيش‌ساخته، قطعاتي نظير لوله، بلوك، آجر، تير با مقاطع TT,T,U ، ستون، ديوار، پانل و نظاير آن مي‌باشد. در عمل آوردن اين قطعات براي باز كردن سريع قالبها و تخليه كارگاه ساخت، غالباً از روشهاي عمل آوردن تسريع شده استفاده مي‌شود. روش عمل آوردن با توجه به نوع سازه توسط پيمانكار، پيشنهاد و به تصويب دستگاه نظارت مي‌رسد. بعضي از قطعات پيش‌ساخته نظير بلوكهاي سيماني، آجرهاي سيماني و لوله‌ها، بلافاصله بعد از ريختن از قالب جدا مي‌شوند و عمل آوردن آنها در هوا يا استخرهاي آب، بسته به شرايط ادامه مي‌يابد. در بعضي موارد براي قطعات پيش‌ساخته نظير لوله‌ها يا پانلها، قالب‌برداري 12 تا 24 ساعت بعد از بتن‌ريزي انجام مي‌شود.       عمل آوردن اعضاي پيش‌ساخته با بخار تحت فشار جو در دماي 50 تا 85 درجه سلسيوس و در مدت زماني بين 12 تا 72 ساعت صورت مي‌گيرد. چنانچه عمل آوردن با بخار و تحت فشار صورت گيرد، درجه حرارت 165 تا 190 درجه سلسيوس و مدت مراقبت حسب مورد 5 تا 36 ساعت خواهد بود.ت:   قالبهاي لغزنده قائم[9]       سازه‌هايي نظير سيلوها، بونكرها، منابع و مخازن آب و چاههاي آسانسور با قالبهاي لغزنده قائم ساخته مي‌شوند. عمل آوردن اين سازه‌ها مانند عضوهاي قائم ساختماني و بر اساس مندرجات اين بخش انجام مي‌شود. براي مراقبت از بتن تازه در بيرون سيلو از برزنتهايي كه مرتباً آبپاشي مي‌شود و همراه با سكوي كار حركت مي‌كند، استفاده مي‌شود، چنانچه اين تدابير براي مراقبت از بتن كفايت ننمايد، مي‌توان از چتايي استفاده نمود. استفاده از تركيبات عمل آورنده با تأييد قبلي دستگاه نظارت، پس از عمل‌آوري توسط برزنت، به شرطي كه در رنگ سيلو تغييري حاصل نشود، بلامانع است. با توجه به مسائلي نظير آتش‌سوزي و سمي بودن گازها، استفاده از تركيبات عمل آورنده در داخل سيلو مجاز نمي‌باشد. دماي داخل سيلو در هواي سرد، همواره بايد بيش از 15 درجه سلسيوس باشد. با توجه به روشهاي ساخت سيلو، پيمانكار موظف است براي جلوگيري از بالا رفتن دما، نسبت به تهويه داخل سيلو اقدام نمايد.ث:   سقفهاي پوسته‌اي[10]            سقفهاي پوسته‌اي نازك بايد با دقت كامل عمل آورده شوند. به علت شرايط خاص اين نوع سازه‌ها و به علت عدم رعايت دستورالعملهاي فني مراقبت از بتن در مراحل اوليه گيرش، امكان بروز تركهاي سطحي در اثر جمع‌شدگي بسيار است. در آب و هواي گرم براي مراقبت و عمل آوردن، روش آبياري باراني و پس از آن پوشاندن سازه با كرباس يا گوني خيس و آبياري مداوم توصيه مي‌شود. در هواي سرد براي جلوگيري از يخ زدن، دستگاه نظارت دستورالعملهاي لازم براي مراقبت از بتن را صادر خواهد نمود. در شرايط آب و هوايي معمولي، 5 تا 20 درجه سلسيوس، عمل آوردن بتن به طور معمول و بر اساس مندرجات اين دستورالعملها انجام مي‌پذيرد.