احکام در سنین دبستان

احکام در سنین دبستان

اسلاید 1: بسم اللّه الرّحمن الرّحيمطرح مطالعاتي با موضوع“ احكام در سنین دبستان“

اسلاید 2: گرد آورندگان:آقـایــان:بـیک زادهراسخ گهرالله یـاری

اسلاید 3: مقدّمه:احكام سنين دبستان :از آنجايي كه دسترسي به احكام نونهالاني كه در سنين دبستان به سر مي برند كمبود چنين مجموعه اي در فضاي مذهبي كشور حس مي شد واستخراج احكام مربوط به اين سنين از كتاب هاي مراجع براي اين عزيزان ممكن بود كمي دشوار باشد و عواقبی در اثر حس کنجکاوی زیاد داشته باشد. بر آن شديم كه مجموعه ي پيش رو را با در نظر گرفتن تمام نيازهاي اين سنين وبا انتخاب گزینشی مسائل گردآوري كنيم. اميد است كه اين مجموعه مورد رضاي حق تعالي ومخاطبين گرام قرار بگيرد.

اسلاید 4: ادامه ی مقدّمه: کودکان و احکام دینی:عبادت، دعا و نیایش تمرینی کودکان در پیشگاه خداوند، اثر درخشانی بر درون کودک می گذارد. اگر چه کودک ممکن است معانی،الفاظ و عبارات نماز را نفهمد، ولی توجه به خداوند،راز و نیاز، درخواست کمک از پروردگار، دعا و خواهش در پیشگاه الهی را، در همان عالم کودکی درک می کند و دلش را به خداوند و رحمت نامحدود وی مطمئن می سازد و در باطن خود تکیه گاهی برای خویش احساس می کند و هنگام سختی ها و روبه رو شدن با حوادث، قلب خود را تسکین می بخشد، چنان چه خداوند می فرماید: مومنان واقعی با یاد خدا دلی آرام و مطمئن دارند. آگاه باشید که تنها با یاد خداوند دل های مردم قرار و اطمینان پیدا می کند.برای این که کودکان ازآغازمومن وخداپرست تربیت شوند،لازم است بین جسم و جان آن ها،ازنظرایمانی هماهنگی برقرارباشد.به همین مناسبت،اسلام پدران و مادران را موظف کرده است که فرزندان خود را متوجه خداوند سازند و به آنان خداپرستی و آموزش های دینی بیاموزند و از سوی دیگر، دستور داده است که کودکان را به نماز و عبادت تمرینی وادار کنند.رسول خدا(ص) می فرماید:«به کودکان خود درهفت سالگی امرکنید نمازبخوانند.»امام باقر(ع) وظایف پدران ومادران را درتربیت ایمانی کودکان، در دوران گوناگون سنی چنین بیان فرموده است:« درسه سالگی کلمه توحید لااله الا اللهرا به کودکان بیاموزید ودرچهار سالگی محمد رسول الله را یاد بدهید، و درپنج سالگی صورت او را به سوی قبله نمایید و به او بگویید سر بر سجده گذارد. در شش سالگی کامل،رکوع و سجود را به طور صحیح به او بیاموزید و در هفت سالگی به کودک بگویید دست و صورت خود را بشوید(وضو بگیرد) و نماز بگزارد.»آموزگاران ،پدران و مادران باید توجه داشته باشند که مذهب بزرگ ترین کمک و یاور آن هاست، زیرا ایمان همانند مشعل فروزانی است که تاریک ترین راه ها را روشن می کند و وجدان ها را حساس وبیدارمی سازد وهرکجا انحرافی وجود داشته باشد،مذهب می تواند او را به راحتی وآسانی به سوی راستی وسعادت رهبری کند.

اسلاید 5: يادگيري احكامآيا كسى كه در آموختن احكام دينى مورد نياز خود كوتاهى مى‏كند، گناه‏كار است؟ همه مراجع: اگر نياموختن احكام به ترك واجب يا ارتكاب حرام بينجامد، گناه‏كار است. آیت الله خامنه‏اى، اجوبة استفتاءات، س 6؛ العروة الوثقى، ج 1، و همچنین برای اهمیت این موضوع نظر شما دوستان را به آیه و روایتی جلب می کنم که ضرورت یاد گیری احکام را به ما یاد آوری می کند:خداوند متعال در قرآن کریم می فرمایند:فَلَوْ لا نَفَرَ مِن كُلِّ فِرْقَةٍ مِّنْهُمْ طَآئِفَةٌ لِّیَتَفَقَّهُواْ فِی الدِّینِ َولِیُنذِرُواْ قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُواْ إِلَیْهِمْ 2(چرا از هر گروهى از آنان، طایفه‏اى کوچ نمى‏کند ، تا در دین (و معارف و احکام اسلام) آگاهى یابند و به هنگام بازگشت بسوى قوم خود، آنها را بیم دهند؟!)«احکام » نیز جزئی از دانش دینی است که همیشه عده ای مامور به فراگیری و آموزش آن هستند. و عده ای هم لازم است که این احکام را از آنان که یاد گرفته اند، بیاموزند. در حدیثی از پیامبر عزیز خدا(ص) وارد شده است: قالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): أُفٍّ لِكُلِّ مُسْلِمٍ لَا یَجْعَلُ فِی كُلِّ جُمْعَةٍ یَوْماً یَتَفَقَّهُ فِیهِ أَمْرَ دِینِهِ وَ یَسْأَلُ عَنْ دِینِه. 3 (وای بر هر مسلمانی که در هر هفته، روزی را برای آموختن و سوال کردن از دینش قرار ندهد.)

اسلاید 6: یک سوال مهم!در این خصوص اوّلین سوالی که نوجوان ممکن است از مربّی یا والدین خود بپرسد این سوال است که:“اگر خداوند انسان را آزاد و مختار خلق کرده است پس دلیل این همه احکام و برنامه ریزی دقیق برای انسان چیست؟!در پاسخ میگوئیم که یک تولید کننده وقتی یک وسیله ای را تولید میکند برای ضایع و تباه نشدن آن یک برنامه یا بروشور نیز با آن قرار میدهد که در آن نیازهای آن در هر موقع با آن آورده شده است.چطور یک خالق مدبّر میتواند برای اشرف مخلوقات که انسان باشد برنامه ای دقیق برای رعایت کردن آن در اختیار انسان قرار ندهد؟این پاسخ که با مثال همراه است ملموس ترین مثالی است که میتوان برای سن نوجوانان بیان نمود.

اسلاید 7: اصول دين1- توحيد2- نبوت3- معاداصول مذهب1- امامت2- عدالت

اسلاید 8: فروع دين:نمازروزهخمسزكاتحججهادامربه معروفنهي از منكرتبرّيتولّي

اسلاید 9: احكام سلام كردن :1- سلام كردن به ديگران مستحب، ولي جواب آن واجب است . 2- سلام كردن به كسي كه در حال خواندن نماز مي باشد مكروه است . 3- اگر كسي به نمازگزار سلام كند، بايد پاسخ او را بدهد . 4- كسي كه نماز مي خواند جايز نيست به ديگران سلام كند . 5- سلام را بايد فورا جواب داد و اگر كسي عمدا جواب سلام راتاخير بيندازد گناه كرده است . 6- اگر دو نفر همزمان به يكديگر سلام كنند بر هر يك واجب است كه جواب سلام ديگري را بدهد . 7- مستحب است در غير حال نماز جواب سلام را بهتر از آن بدهند .

اسلاید 10: احــكام قــرآن: 1- قرآن هميشه بايد پاك و تميز باشد و نجس كردن خط و ورق قرآن، حرام است و اگر نجس شود بايد فورا آن را آب كشيد . 2- رساندن جايي از بدن به نوشته قرآن براي كسي كه وضو ندارد حرام است . 3- در نوشته قرآني فرقي بين آيات و كلمات بلكه حروف و حتي حركات آن نيست . 4- در چيزي كه قرآن بر آن نوشته شده است، بين كاغذ و زمين و ديوار و پارچه، فرقي نيست . 5- اگر نوشته قرآني در قرآن هم نباشد، لمس كردن آن حرام است . 6- دست كشيدن به نوشته قرآن از پشت شيشه يا پلاستيك نازك اشكال ندارد . 7- دست كشيدن به ترجمه قرآن اشكالي ندارد مگر اسم خداوند مانند كلمه «خدا» كه بدون وضو دست كشيدن به آن حرام است .

اسلاید 11: احكام صدقه :1- صدقه يك كار مستحبي است كه در آيات و روايات تاكيد بسياري نسبت به آن شده و ثواب بيشماري براي آن بيان گشته است . 2- صدقه در دنيا مانع پيشامدهاي ناگوار و در آخرت موجب بخشش گناهان بزرگ است و حسابرسي قيامت را آسان مي كند . 3- فرزندم! انسان بايد در پرداخت صدقه قصد قربت داشته باشد، يعني تنها براي رضاي خدا آن را بپردازد و از هرگونه ريا و خودنمائي به دور باشد . 4- بازپس گرفتن صدقه داده شده جايز نيست . 5- بهتر است صدقه را پنهاني بدهند مگر آنكه بخواهند ديگران هم تشويق شوند . 6- گدائي كردن و رد كردن گدا (چيزي به او ندادن)، هر دو مكروه است .

اسلاید 12: مطهرات:  آب زمين آفتاب استحالهانتقال اسلام تبعيتبر طرف شدن عين نجاسات استبرا (در نسخه نوجوانان حذف شده است.)غائب شدن مسلمان و ...كم شدن 1/6 آب انگور(در نسخه نوجوانان حذف شده است.)

اسلاید 13: شرايط لباس نماز گزار: 1- پاك باشد.2- مباح باشد يعني غصبي نباشد.3- از اجزاي مردار نباشد.4- از حيوان حرام گوشت نباشد.5- اگر نماز گزار مرد است لباسش از ابريشم خالص وطلا باف نباشد.شرايط مكان نماز گزار:1- مباح باشد يعني غصبي نباشد.2- مكان نماز گزار بدون حركت باشد.3- جايي سقف كوتاه است ونمي تواند درآن جا راست بايستد يا به به اندازه ي كوچك است كه جاي ركوع وسجده ندارد نماز نخواند واگر ناچار شد بخواند بايد به قدر ممكن قيام وركوع وسجده را به جاي آورد.4- آنكه مكان نمازگزار اگر نجس است به طوري تر نباشد كه رطوبت آن به بدن يا لباس و برسد . ولي جايي كه پيشاني را برآن بگذارد اگر نجس باشد در صورتي كه خشك هم باشد نماز باطل است.

اسلاید 14: وضوگرفتن وضو:در وضو واجب است صورت ودستها را بشويند وجلوي سر و روي پاها را مسح كنند . درازاي صورت را بايد از بالاي پيشاني جايي كه موي سر بيرون مي آيد تا آخر چانه شست و پهناي آن به مقداري كه بين انگشت وسط وشصت قرار مي گيرد بايد شسته شود. بايد صورت را بنا به احتياط واجب از بالا به پايين شست واگر از پايين به بالا بشوييم وضو باطل است ودست ها را بايد از آرنج به سر انگشتان بشويند. در وضو شستن صورت ودستها مرتبه ي اول واجب مرتبه ي دوم جايز ومرتبه ي سوم وبيشتر از آن حرام مي باشد.

اسلاید 15: ترتيب وضو:1- ابتدا بايد نيّت قربت(نزدیک بودن به خدا) داشته باشد. 2- شستن دستها.3- شستن صورت از بالا به پايين با دست راست.4- شستن دست راست بوسيله ي دست چپ از آرنج تا سر انگشتان.5- شستن دست چپ بوسيله ي دست راست از آرنج تا سر انگشتان.6 - مسح سربا دست راست. 7- مسح پاي راست با دست راست از سر انگشتان تا برآمدگي پاي راست.8- مسح پاي چپ با دست چپ از سر انگشتان تا برآمدگي پاي چپ.

اسلاید 16: چيزهايي كه بايد براي آنها وضو گرفت:براي نمازهاي واجب غير نماز ميت.براي سجده وتشهد فراموش شده.براي طواف واجب خانه ي خدا.اگر نذر يا عهد كرده يا قسم خورده باشد كه وضو بگيرد.اگر نذر كرده باشد كه جايي از بدن خود را به خط قرآن برساند.براي آب كشيدن قرآني كه نجس شده يا بيرون آوردن آن از مستراح.چيزهايي كه وضو را باطل مي كند:ادرار(بول) (غائط)يا مدفوع باد معده وروده كه از انسان خارج شودخوابي كه به واسطه ي آن چشم نبيند وگوش نشنود ولي اگر چشم نبيند وگوش بشنود وضو باطل نمي شود وغيره.

اسلاید 17: احكام وضوي جبيره:كيفيت انجام وضوي جبيره اي:چيزي كه با آن زخم وشكستگی را مي بندند ودوايي كه روي زخم ومانند آن مي گذارند ”جبيره“ ناميده مي شود.در وضوي جبيره اي بايد جاهايي كه شستن آن امكان دارد به طور معمول بشويد يا مسح كند ومواردي كه امكان ندارد، دست تر به جبيره بكشد.

اسلاید 18: در 7مورد به جاي وضـو وغسل بايد تيمّم كرد :1- تهيه ي آب به قدر وضو وغسل ممكن نباشد.2- به واسطه ي پيري يا ترس از دزد وجانور ومانند اينها يا نداشتن وسيله اي كه آب از چاه بكشد دسترسي به آب نداشته باشدبايد تيمم كند.3- اگر از استفاده ي آب به جان خود بترسد يا بترسد كه به واسطه ي استفاده آن مرض يا عيبي در او پيدا شود يا طول بكشد ولي اگر آب گرم براي او ضرر ندارد بايد با آب گرم وضو بگيرد يا غسل كند.4- هرگاه بترسد كه اگر آب را به مصرف وضو يا غسل برساند خود واطرافيانش كه با او هستند از تشنگي بميرند يا مريض شود يا به قدري تشنه شوند كه تحمل آن سخت باشد.5- كسي كه بدن يا لباسش نجس است وكمي آب دارد كه اگر با آن وضو بگيرد يا غسل كند براي آب كشيدن بدن يا لباس او آبي نمي ماند بايد بدن يا لباس را آب بكشد وبا تيمم نماز بخواند ولي اگر چيزي نداشته باشد كه برآن تيمم كند بايد آب را به مصرف وضو يا غسل برساندوبا بدن يا لباس نجس نمازبخواند.6- اگر ظرف يا آبي كه براي وضو وغسل بايد مصرف شود غصبي باشند بايد تيمم كند.7- هرگاه وقت بقدري كم باشد كه اگر وضو بگيرد ويا غسل كند تمام نماز يا مقداري از آن بعد از وقت خوانده مي شود بايد تيمّم كند.

اسلاید 19: چيزهايي كه تيمّم بر آن صحيح است:تيمّم بر خاكريگ كلوخسنگروش انجام دادن تيمّم:1- نيّت2- زدن كف دودست با هم برچيزي كه تيمم برآن صحيح است3- كشيدن كف هر دودست به تمام پيشاني ودوطرف آن از جايي كه موي سر مي رويد تا ابروها وبالاي بيني وبنا بر احتياط واجب بايد دست ها روي ابروها هم كشيده شود.4- كشيدن دست چپ به تمام پشت دست راست وبعدازآن كشيدن كف دست راست به تمام پشت دست چپ.

اسلاید 20: احكام تيمّم:1- براي اينكه يقين كند كه تمام پشت دست را مسح كرده بايد مقداري بلاتر از مچ را هم مسح نمايد ولي مسح بين انگشتان لازم نيست واگر مختصري از پيشاني پشت دست ها را هم مسح نكند تيمم باطل است.2- در موقع نيت بايد معين كند كه تيمم او بدل از غسل است يا بدل از وضو واگر بدل از غسل باشد آن غسل را معين كند- موانعي كه در كف دست ، پشت دست يا پيشاني مي باشد مثلاً چيزي به آنها چسبيده باشد بايد بر طرف نمايد(مثل انگشترو...)3- اگر پيشاني يا پشت دست ها زخم است وپارچه يا چيز ديگري را كه برآن بسته نمي تواند باز كند بايد دست را روي آن بكشيم واگر كف دست زخم باشد وپارچه يا چيز ديگري را كه برآن بسته نتواند باز كند بايد دست را با همان پارچه به چيزي كه تيمم بر آن صحيح است بزندوبه پيشاني وپشت دست ها بكشد.4- اگر پيشاني وروي دست ها مودرآمده باشد مشكلي نيست ولي اگر موي سر روي پيشاني آمده باشد بايد آن را عقب بزند.

اسلاید 21: 1-زدن كف دو دست بر زمين 2- كشيدن دستها بر پيشاني و دو طرف آن 3-كشيدن دست چپ بر دست راست 4- كشيدن دست راست بر دست چپ

اسلاید 22: انواع غسل1-غسل ترتیبی2-غسل ارتماسیغسل ترتيبي: در غسل ترتيبي ابتدا نيت مي كنيم بعد سروگردن را شسته سپس تمام سمت راست بدن را مي شوييم ودر آخر تمام سمت چپ بدن را مي شوييم.غسل ارتماسي: ابتدا نيت مي كنيم سپس به طوري درآب فرو مي رويم كه تمام بدن و سر زير آب قرار گيرد. احتياط آن است كه يك دفعه زير آب رويم.

اسلاید 23: اذان:شعار دين مبين اسلام مي باشد كه اجازه ي ورود به نماز هم مي باشد ومستحب است كه شخص نماز گزار قبل از شروع به نماز آن قرائت كند.اقامه: 17 جمله است که شامل:الله اكبر 2مرتبه، اشهد ان لا اله الا الله 2مرتبه ، اشهد ان محمداً رسول ... 2مرتبه، اشهد ان علياً ولي ... 2مرتبه ، حي علي صلاة 2مرتبه ، حي علي فلاح 2مرتبه ، حي علي خيرالعمل 2مرتبه ، قدقامت الصلاة 2مرتبه ، الله اكبر 2مرتبه ، لا اله الا الله 1مرتبه.لازم به ذكر است كه جمله ي ( اشهد ان علياً ولي ا... جزء اذان واقامه نيست ولي خوب است بعد از جمله ي اشهد ان محمداً رسول ... به قصد قربت اين ذكر گفته شود.

اسلاید 24: نمازنماز هاي واجب :نمازهاي واجب يوميّه :1- نمازهاي يوميه 2- نماز آيات 3- نماز ميت 4- نماز طواف واجب خانه ي خدا5- نماز تمناي پدر كه بر پسر بزرگتر واجب است 6-نمازي كه به واسطه ي اجاره ونذر وقسم وعهد واجب مي شود.1- صبح 2ركعت 2- ظهر 4ركعت 3- عصر 4ركعت 4- مغرب 3ركعت 5- عشا 4 ركعت

اسلاید 25: وقت نماز هاي واجب پنج گانه:نماز صبح نماز ظهر نماز عصر نماز مغربنماز عشا

اسلاید 26: وقت نماز هاي واجب پنج گانه:نماز صبح : كه زمان آن از اذان صبح تا طلوع آفتاب مي باشد.نماز ظهر: ازاذان ظهر تايك نماز چهار ركعتي تااذان مغرب كه همان نماز عصر است مي باشدنماز عصر: ازبعد ازيك نماز چهار ركعتي كه همان نماز ظهر است ازاذان ظهر گذشته تا اذان مغرب.نماز مغرب: ازاذان مغرب تا 4 ركعت مانده به نيمه شب شرعي كه از طريق رسانه ي ملي اعلام مي شود.نماز عشا:ازبعدازيك نماز 3ركعتي كه همان نماز مغرب مي باشد بعد از اذان مغرب تا نيمه شب شرعي.

اسلاید 27: نماز مسافر يا شكسته : مسافر بايد نمازهاي 4ركعتي ظهر ، عصروعشا را 2ركعتي بخواند به اين كار شكسته خواندن نماز گفته مي شود . البته بايد سفر شرايط خاصي داشته باشد تا بتوان نماز را شكسته خوانداگر كسي تصميم داشته باشد به جايي برود كه از محل سكونتش بيش از 22كيلومتر فاصله دارد بايد نمازش شكسته بخواند. اين در صورتي است كه بخواهد كمتر از ده روز آنجا بماند . اما اگر بداند ده روز يا بيشتر درآن مكان مي ماند ديگر نمازش شكسته نيست واز همان اول بايد نماز را كامل بخواند.صلوات:حضرت صادق (ع): هر که را حاجتى باشد اوّل صلوات بفرستد ، بعد از خدا حاجت بخواهد، و دعا را نیز به صلوات ختم کند، که خداوند متعال کریمتر از آنست که دو طرف دعا را قبول کند و وسط آن را فراموش نماید که صلوات هرگز بی ‏استجابت نخواهد ماند.   )مکارم اخلاق جلد ۲ صفحه (يك دعاي مستجاب شده است كه ثواب بسيار زيادي دارد .حتي درقرآن آيه اي در مورد صلوات آمده است كه به اين صورت است: اِن...وَمَلائِكَتَهُ يُصَلونَ عَلَي النبي يا اَيُّها الَذينَ ءامَنو صلُّو عَلَيهِ وَسَلِّموُا تسليما(سوره احزاب –آيه ي 56) خداوند وفرشتگان او بر پيامبر بزرگ خدا، حضرت محمد (ص) عليه وآله درود مي فرستند اي مردم با ايمان شما نيز بر او درود وسلام فراوان بفرستيد. ذكرصلوات: اَللهُمَ صَليِ عَلي مُحَمَّدٍ وآله محمّد.

اسلاید 28: سجده سهو :1- دربين نماز ناخودآگاه (سهواً) حرف بزند.2- يك سجده را فراموش كند.3- درنماز 4ركعتي بعداز سجده دوم شك كند كه 4ركعت نماز خوانده يا5ركعت.4- درجاييكه نبايد نماز را سلام دهد ،سلام بدهد مثل آخر ركعت اول. 5- تشهد را فراموش كند.نحوه ي خواندن سجده ي سهو :بعد از سلام نماز فوراً نيت سجده سهو كند وپيشاني را بر چيزي كه سجده برآن صحيح است بگذارد وبگوييد بسم...وباالله اللهم صل علي محمد وآل محمد.بعد بايد بنشيند ودوباره به سجده رود وذكر بالا را بگويد وبنشيند وبعد از خواندن تشهد سلام آخر نماز را بخواند.

اسلاید 29: منابع:رساله توضیح المسائل (شش مرجع)احکام نوجوانانکتاب هدیه های آسمان کلاس ششم ابتداییپایگاه اینترنتی حفظ و نشر آثار آیت الله خامنه ای

اسلاید 30: پایان...خدایا چنان کن سرانجام کارتو خشنود باشی و ما رستگار صلوات...