اخلاقیات در ادیان الهی و مکاتب انسانی

اخلاقیات در ادیان الهی و مکاتب انسانی

اسلاید 1: اخلاقیات در ادیان الهی و مکاتب انسانیتهیه کننده:دکتر احمد علی نوربالااستاد گروه روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران4/10/1385

اسلاید 2: رسول اكرم ( ص ) انی بعثت لاتمم مکارم الاخلاقبدرستيکه من برای اتمام و تکميل مکارم اخلاق برگزيده شده اماخلاقیات درادیان الهی

اسلاید 3: ميوه‌هايش را به اذن خداوندش هر زمان ميدهد.خدا برای مردم مثل ميزند شايد آنها متوجه شوند. أَلَمْ تَرَ کَيْفَ ضَرَبَ اللّهُ مَثَلاً کَلِمَةً طَيِّبَةً کَشَجَرةٍ طَيِّبَةأَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِی السَّمَاءآيه 24 ابراهيمآيا نديدی خدا چه مثلی زد؟ كلام پاك مثل درخت پاك است كه ريشه آن ثابت و شاخه آن در آسمان است. تُؤْتِی أُکُلَهَا کُلَّ حِينٍ بِإِذْنِ رَبِّهَا وَيَضْرِبُ اللّهُ الأَمْثَالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَکَّرُونَآيه 25 ابراهيم

اسلاید 4: كلمه طيبه :شهادت به وحدانيت خدا، ايمان ، مومن ، قرآن ، تسبيح و تنزيه، ثناي برخدا ، همه طاعت ها و هر سخن خيري شجره طيبه : درخت خرما، درخت جوز هندي ، هر درختي كه ميوه پاكيزه دهد از قبيل انجير ، انگور و انار – درختي كه داراي اوصافي است كه خداي تعالي بيان كرده – هر چند آن موجود نباشد.

اسلاید 5: كلمه طيبه : عقايد حقه‌اي كه ريشه‌اش در اعماق قلب ودر نهاد بشر جاي دارد.قول به وحدانيت خدا و استقامت بر آن ، بيان قول حقي است كه داراي اصلي ثابت است و به همين جهت از تغيير و زوال و بطلان محفوظ است و آن اصل ، خداي عزاسمه و يا زمينه حقايق است و آن اصل داري شاخه ‌هائي است كه بد,ن هيچ مانع و عايقي از آن ريشه جوانه مي‌زند و آن عبارت است از معارف حقه فرعيه، و اخلاق پسنديده و اعمال صالحه كه مومن حياه طيبه خود را بوسيله آنها تامين مي‌كند و عالم بشريت و انسانيت بوسيله آنها رونق و عمارت واقعي خود را مي‌يابد و همانهاييكه با سير نظام كون كه منتهي به ظهور انسان ( البته انسان منظور بر اعتقاد حق و عمل صالح ) مي‌گردد سازگاري و موافقت دارند ( و هر چه كه غير اين معارف باشد در مبدا عالم جوانه نزده و با حياه طيبه انساني و با سير نظام كوني سازگار نيست )

اسلاید 6: و همچنين هر كلمه حق و هر عمل صالحي مثلش اين مثل است كه اصلي ثابت و فروعي پررشد و نما وثمراتي طيب و مفيد و نافع دارد.و مثل در آيه شريفه شامل همه آنها مي‌شود و اي بسا نكره ( بدون الف و لام ) آمدن كلمه طبيه براي همين بوده كه عموميت را برساند. چيزيكه هست مقصود از آن در آيه شريفه بطوريكه از سياق بر مي‌آيد عموم نيست. بلكه مقصود از كلمه طيبه همان اصل توحيد است كه ساير عقايد حقه بر اساس آن و روي آن تنه جوانه مي‌زند .و فضايل اخلاقي هم از آن جوانه‌ها منشعب مي‌شود و همچنين اعمال صالحه به صورت ميوه از آنها سر مي زند. تفسير الميزان – تاليف علامه طباطبايي – ترجمه استاد سيد محمد باقر موسوي همداني – جلد ( 12 ) – صفحات 76-74

اسلاید 7: نبوتتوحیدمعادباورها و اعتقاداتاصول دينBeliefsنماي كلمه طيبهوَإِلَـهُکُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ لاَّ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الرَّحْمَنُ الرَّحِيمُ آيه 163 بقرهلَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ آيه 25 حديدکُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ ثُمَّ إِلَيْنَا تُرْجَعُونَ آيه 57 عنکبوت اَفحَسِِبُتم اَنَمّا خَلقناكُم عَبثاً واَنّكُم ِالينا لاتُُرجَعون آيه 115 مومنون

اسلاید 8: نبوتتوحیدمعادنمازروزهزکاتخمساحكام و مناسكرفتارها و فروع دينBehaviorجهادحجامربه معروفنهی از منکرنماي كلمه طيبهاتْلُ مَا أُوحِیَ إِلَيْکَ مِنَ الْکِتَابِ وَأَقِمِ الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَی عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنکَرِ وَلَذِکْرُ اللَّهِ أَکْبَرُ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ آيه 45 عنکبوتيَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ کُتِبَ عَلَيْکُمُ الصِّيَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَی الَّذِينَ مِن قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ آيه 183 بقرهوَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا وَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْرَاتِ وَإِقَامَ الصَّلَاةِ وَإِيتَاء الزَّکَاةِ وَکَانُوا لَنَا عَابِدِينَ آيه 73 انبياوَاعْلَمُواْ أَنَّمَا غَنِمْتُم مِّن شَیْءٍ فَأَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِی الْقُرْبَی وَالْيَتَامَی وَالْمَسَاکِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ إِن کُنتُمْ آمَنتُمْ بِاللّهِ وَمَا أَنزَلْنَا عَلَی عَبْدِنَا يَوْمَ الْفُرْقَانِ يَوْمَ الْتَقَی الْجَمْعَانِ وَاللّهُ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِيرٌ آيه 41 انفالوَمَن جَاهَدَ فَإِنَّمَا يُجَاهِدُ لِنَفْسِهِ إِنَّ اللَّهَ لَغَنِیٌّ عَنِ الْعَالَمِينَ آيه 6 عنکبوتوَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ آيه 69 عنکبوتإِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَکَّةَ مُبَارَکًا وَهُدًی لِّلْعَالَمِينَ فِيهِ آيَاتٌ بَيِّـنَاتٌ مَّقَامُ إِبْرَاهِيمَ وَمَن دَخَلَهُ کَانَ آمِنًا وَلِلّهِ عَلَی النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلاً وَمَن کَفَرَ فَإِنَّ الله غَنِیٌّ عَنِ الْعَالَمِينَ آيه 96-97 آل عمرانوَلْتَکُن مِّنکُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَی الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَأُوْلَـئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ آيه 104 آل عمران

اسلاید 9: نمازروزهزکاتخمسجهادحجامربه معروفامانت داریامانت داریوفای به عهدکظم غیضکظم غیضصبر و حلمصبر و حلمایثارایثاراحساناحسانوفای به عهدنبوتمعادتوحیداحترام و حرمت شخصاحترام و حرمت شخصعزت و کرامت نفسعزت و کرامت نفسصدقصدقذکرذکراخلاصاخلاصانفاقتقویانفاقتقویاصلاح ذات البیناصلاح ذات البینقسطقسطاخلاقیات و ارزشهای دینیEthicsنماي كلمه طيبهباورها و اعتقاداتاصول دينBeliefsاحكام و مناسكرفتارها و فروع دينBehaviorاخلاقيات و ارزشهای دينیEthicsفَاتَّقُواْ اللّهَ وَأَصْلِحُواْ ذَاتَ بِيْنِکُمْ آيه 1 انفال

اسلاید 10: لَّيْسَ الْبِرَّ أَن تُوَلُّواْ وُجُوهَکُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَـکِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَالْمَلآئِکَةِ وَالْکِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ وَآتَی الْمَالَ عَلَی حُبِّهِ ذَوِی الْقُرْبَی وَالْيَتَامَی وَالْمَسَاکِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَالسَّآئِلِينَ وَفِی الرِّقَابِ وَأَقَامَ الصَّلاةَ وَآتَی الزَّکَاةَ وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُواْ وَالصَّابِرِينَ فِی الْبَأْسَاء والضَّرَّاء وَحِينَ الْبَأْسِ أُولَـئِکَ الَّذِينَ صَدَقُوا وَأُولَـئِکَ هُمُ الْمُتَّقُونَآيه 177 سوره بقرهنيكی آن نيست كه صورتتان را بطرف مشرق يا مغرب بر‌گردانيد، بلكه نيكوكار كسی است كه به خدا و روز آخرت و فرشتگان و كتاب و پيغمبران ايمان بياورد و مال را با وجود علاقه به آن به خويشان و يتيمان و تهيدستان و در راه ‌ماندگان و درخواست ‌كنندگان و آزاد كردن بردگان بدهد و نماز را بپا دارد و زكات بدهد و وقتی عهدی بست به آن وفا كند و در سختی ‌ها و ضررها و موقع جنگ صبور باشد. چنين افرادی راست گفته‌اند و پرهيزكار هستند.

اسلاید 11: اخلاقيات در اديان الهي

اسلاید 12: اخلاقيات در مكاتب انسانيالف- انجمن هاي خيريه(NGOs)ب - مكاتب حقوقي:1- نهضت بين المللي صليب سرخ و هلال احمرجنگ سولفرينو بين فرانسه واتريش در سال 1859ميلاديتاسيس كميته بين المللي صليب سرخ(ICRC) در 17 فوريه 1863ميلادي در ژنوتصويب اولين كنوانسيون ژنو براي بهبود شرايط مجروحين نظامي در جنگ در اوت 1864

اسلاید 13: اخلاقيات در مكاتب انساني2- تدوين حقوق جنگ (حقوق لاهه):كنوانسيون هاي منعقده در لاهه در سال هاي 1899و19073- تدوين حقوق بشردوستانه(حقوق ژنو) كنوانسيون هاي چهارگانه ژنو مصّوب 12 اوت 1949شامل:كنوانسيون اول-بهبود سرنوشت مجروحين وبيماران نيروهاي مسّلح هنگام اردو كشي(جنگ هاي زميني)كنوانسيون دوم-بهبود سرنوشت مجروحين وبيماران وغريقان نيروهاي مسّلح(جنگ هاي دريائي)

اسلاید 14: اخلاقيات در مكاتب انسانيكنوانسيون سوم-قرارداد راجع به معامله با اسيران جنكيكنوانسيون چهارم-قرارداد راجع به حمايت از افراد غير نظامي درزمان جنگدولت سوئيس:امين ونگهدارنده قرارداد هاي ژنوكميته بين المللي صليب سرخ:ناظر بر حسن اجراءجمعيت هاي ملّي صليب سرخ وهلال احمر(181):مروّج ومشاور وگاهي ناظر

اسلاید 15: اخلاقيات در مكاتب انساني4-تلفيق واتحاد ميان قوانين بشردوستانه وقوانين جنگ:پروتكل هاي الحاقي به قراردادهاي چهار گانه ژنومصّوب 8 ژوئن 1977شامل:پروتكل اول-حمايت از قربانيان درگيريهاي مسلحّانه بين الملليپروتكل دوم-حمايت از قربانيان درگيريهاي مسلحّانه غيربين المللي(داخلي)قراردادهاي چهار گانه ژنو به همراه پروتكل هاي الحاقي حدوداً حاوي 600ماده درزمينه حقوق بشردوستانه ميباشد.

اسلاید 16: اخلاقيات در مكاتب انسانياصول اساسي حقوق بشردوستانه بين المللي:1-اصل رفتار انساني وعدم تبعيض2-اصل ضرورت نظامي3-اصل محدوديت(ممنوعيت بكارگيري سلاح هاي كشتار جمعي)4-اصل تفكيك(ممنوعيت حمله به افراد واموال غير نظامي)5-اصل تناسب6-اصل حسن نيت(در مذاكره)

اسلاید 17: اخلاقيات در مكاتب انساني5-اصول ميثاق جامعه ملل(28 ژوئن 1919شامل 26 ماده)الف- پذيرش تعهداتي در جهت دوري جستن از جنگب-علني كردن روابط بين الملل واستوار نمودن آن بر عدالت و شرفج-رعايت كامل مقررات حقوق بين الملل كه از اين پس روابط بين الملل بر اساس آن سازمان خواهد گرفت.د-گستردن مباني عدالت وبه انجام رساندن د قيق تكاليفي كه ازمعاهدات ناشي ميشود وبايد درروابط متقابل اقوام متمدن به اجرادرآيد.

اسلاید 18: اخلاقيات در مكاتب انساني6-منشور ملل متحد(كنفرانس سانفرانسيسكو1945)اهداف واصول:(111مواد)حفظ صلح وامنيت بين ا لملليتوسعه روابط دوستانه در ميان ملل بر مبناي احترام به اصل تساوي حقوق وخود مختاري ملل وانجام ساير اقدامات براي تحكيم صلححصول همكاري بين المللي در حل مسائل بين المللي كه داراي جنبه هاي اقتصادي،اجتماعي،فرهنگي يا بشردوستانه است ودر پيش بردو تشويق احترام به حقوق بشر وآزادي هاي اساسي براي همه بدون تمايز از حيث نژاد،جنس،زبان ويا مذهب موثرّاست.

اسلاید 19: اخلاقيات در مكاتب انساني7-اعلاميه جهاني حقوق بشر(10 دسامبر 1948)مشتمل بريك مقدمه و 30ماده در شناسائي حيثيت ذاتي كليه اعضاي خانواده بشري و حقوق يكسان وانتقال نا پذير آنان بر اساس رعايت اصول آزادي ودموكراسي براي رسيدن به عدالت وصلح جهانيبه حدود 50 حق اساسي انسان اشاره دارد.دولت ها مسئول اجراء وكميسيون حقوق بشر سازمان ملل ناظر بر حسن اجراء هستند.

اسلاید 20: اخلاقيات در مكاتب انساني8--ميثاق بين المللي حقوق مد ني،سياسي وميثاق بين المللي اقتصادي،اجتماعي و فرهنگي(1966)9-اعلاميه حق توسعه(1993)......

اسلاید 21: اخلاقیات درمکاتب انسانی

اسلاید 22: ارائه الگوي انساني و حكومتي در مكاتب حقوقيفرد الگوي تربيت شده صرف، از مكاتب حقوقي سراغ نداريم.الگوي حكومتي رعايت نموده تمام مقررات بين المللي نيز سراغ نداريم.مواردي از تخلفات آشكار مقررات بين المللي:1-نقض مكرّر حقوق بشر در اكثر كشورهاي عضو.2-نقض مكررّ حقوق بشروحقوق بشردوستانه در سرزمين فلسطين

اسلاید 23: ارائه الگوي انساني و حكومتي در مكاتب حقوقي3-نقض مكررّ حقوق بشر وحقوق بشردوستانه در ويتنام4-نقض مكرّر حقوق بشر وحقوق بشردوستانه در يوگسلاوي سابق (بوسني وهرزگوين)5-نقض مكرّر حقوق بشر وحقوق بشردوستانه در كشورهاي آفريقائي(نسل كشي روآندا)6-نقض مكرّر حقوق بشر وحقوق بشردوستانه درجريان جنگ ايران وعراق7-نقض مكرّر حقوق بشر وحقوق بشردوستانه درافغانستان

اسلاید 24: ارائه الگوي انساني و حكومتي در مكاتب حقوقي8-نقض مكرّر حقوق بشر وحقوق بشردوستانه درعراق9-استفادهء غير عادلانه از حق وتوودرخواست گسترش آن براساس قدرت كشورها10-رسوائي هاي زندان گوآنتانومو وزندان ابوغريب11-استفاده ابزاري از كميسيون حقوق بشر وسايرمقررات12-طرح جنگ پيشگيرانه

اسلاید 25: ارائه الگوي انساني وحكومتي در اديان الهي1-ارائه الگوي انساني:الف-حضرت محمّد(ص):معرفي قرآن كريم:اِنَّكَ لَعلي خُلَقٍ عَظيم(68)سوره قلملَقدجائكم َرسولٌ مِن انفُسِكم عزيزٌ عَليِِهِ ما عَنِتّم حريصٌ عليكم بالمومنينَ رئوفٌ رحيمٌ(128) فَاِن تَوّلوا فقل حسبي اللهُ لا اِلهَ الاّهوَ عليهِ تَوكّلتُ و هوَ َرُّب العرشِ العظيمِ(129)سوره توبه

اسلاید 26: ارائه الگوي انساني وحكومتي در اديان الهي رئوف و رحيم‌بودن رسول خدا (ص):لقد جاءَكُم رسولٌ مِن أنفُسِكم عَزيزٌ عَليهِ ما عَنِتُّم حَريصٌ عَليكم باالمؤمنينَ رَئوفٌ رَحيمٌ (128) فاِن توَلوا فقلْ حَسبيَ اللهُ لا اِلهَ اِلا هوَ عَليهِ توكَّلتُ و هوَ ربُّ العرش العَظيمِ (129) سوره توبه - نرم‌خويي رسول خدا (ص) و دستور به مشورت كردن:فبما رحمةٍ مِنَ اللهِ لِنْتَ لهم و لو كنتَ فَظّاً غَليظَ القلبِ لانْفَضّوا مِن حولِكَ فاعفُ عنهم و اسْتغفِرلهُم وَ شاوِرْهُم في الامرِ فاِذا عَزَمْتَ فتوكَّلْ علي اللهِ إنَّ اللهَ يُحِبُّ المُتِوَكِّلينَ (159) سوره آل‌عمران

اسلاید 27: ارائه الگوي انساني وحكومتي در اديان الهيارائه الگوي انساني:ب-حضرت علي(ع):1/1- در وصييت به فرزندان(نامه 23):من ديروز يارتان بودم وامروز موجب عبرت شمايم وفردا از شما جدايم.اگر ماندم در خون خود مرا اختياراست واگر مردم مرگ مرا وعده گاه ديداراست.اگر ببخشم، بخشش موجب نزديكي من است به خداي باري، واگر شما ببخشيد براي شما نيكوكاري، پس ببخشيد.آيادوست نميداريد كه خدا شما را بيامرزد.

اسلاید 28: ارائه الگوي انساني وحكومتي در اديان الهي2/1- وصييت حضرت علي(ع) به فرزندان(نامه47):پسران عبدالمطلب، نبينم در خون مسلمانان فرورفته ايد ودست هارابدان آلوده وگوئيد امير مومنان راكشته اند، بدانيد جز كشندهء من نبايد كسي به خون من كشته شود. بنگريد اگر من ازاين ضربت اومردم، اورا تنها يك ضربت بزنيدودست وپا وديگراندام اورامبريد كه من از رسول خدا(ص)شنيدم مي فرمود: بپرهيزيدازبريدن اندام مرده، هر چنداز سگ ديوانه باشد .

اسلاید 29: ارائه الگوي انساني وحكومتي در اديان الهي2- ارائه الگوي حكومتي:1/1- حضرت محمّد(ص) پس از فتح مكّه:امروز روز رحمت است نه روز انتقام وكشتارهر كس به خانه رود ودررابه روي خود ببند د در امان است.هر كس به مسجد الحرام رود در امان است.هر كس در خانه ابوسفيان پناهنده شود در امان است.2/1- حضرت محمّد(ص) پس از فتح خيبر(سال هفتم هجرت):با يهوديان پيمان بست كه بر سر زراعت خود باشند ودر سال نصف محصول را به مدينه بفرستند.

اسلاید 30: ارائه الگوي انساني وحكومتي در اديان الهي2- ارائه الگوي حكومتي:حضرت علي(ع) خطاب به فرماندهان وسربازان در جنگ با معاويه(نامه14):چنانچه آنها رابه خواست خدا شكشت داديد، هيچ فرد درحال فرار رانكشيد، جان هيچ مجروحي را نستانيد، هيچ اسيري راگردن نزنيد، شرمگاه هيچكس را عريان نسازيد، مردگان را مثله نكنيد، به داخل هيچ خانه يا سراپرده اي بدون اذن صاحب آن وارد نشويد، اموال آنان به جز اموالي كه درلشكرگاه به دست شما مي افتد به غارت مبريد، اين اموال متعلق به ورّاث آنان است كه طبق مقررات ارث اسلامي بايد ميان آنها تقسيم شود، زنان را سخن زشت مگوئيد وآزار نرسانيد حتيّ اگر بزرگان شما راسبّ كنند يا نواميس شما رامورددشنام قراردهند.

اسلاید 31: مقایسه اخلاقیات در ادیان الهی و مکاتب انسانی

اسلاید 32: پايان