اخلاق در پژوهش
اسلاید 1: اخلاق در پژوهشدکتر فاطمه عزالدینی
اسلاید 2: موضوع اخلاق در پژوهش از مهمترين مباحث و موضوعات مطرح در اخلاق پزشكي نوين مي باشد كه در حال حاضر توسط مجامع بين المللي، سازمانهاي منطقه اي، سياستگذاران و برنامه ريزان كشورهاي مختلف، و محققين و متخصصين رشته هاي مختلف علوم و فنون مورد توجه ويژه قرار دارد. آنچه لزوم پرداختن به اين موضوع را بيش از پيش حياتي مي سازد برخي شواهد تاريخي است كه نشانگر عدم رعايت اصول انساني و اخلاقي در افراد مورد پژوهش بوده است.
اسلاید 3: قانون نورنبرگ، اعلاميه هلسينكي و گزارش بلمونت از اولين قوانيني هستند كه در حوزه پژوهش رعايت اخلاق را مورد تأكيد قرار داده اند. اعلاميه هلسينكي، به عنوان يكي از معتبرترين راهنماهاي بين المللي اخلاق در پژوهش، تا كنون چندين بار مورد ويرايش قرار گرفته كه آخرين آن در سال 2004 ميلادي بوده است.
اسلاید 4: شوراي بين المللي سازمانهاي علوم پزشكي (CIOMS) نيز با مشاركت سازمان جهاني بهداشت (WHO) اولين بار در سال 1982 ميلادي راهنماي بين المللي اخلاق در پژوهشهاي زيست پزشكي با سوژه هاي انساني را تدوين و منتشر نمود كه آخرين تجديد نظر آن در سال 2002 صورت گرفته است.
اسلاید 5: علاوه بر قوانين و راهنماهاي بين المللي، برخي كشورها نيز متناسب با شرايط اجتماعي، فرهنگي و مذهبي خود قوانين و راهنماهاي اخلاقي ملي مدوني را تهيه نموده اند. در موضوع پژوهشهاي پيوند عضو و بافت راهنماي اخلاقي جهاني و جامعي منتشر نشده است و فقط برخي كشورها و مجامع راهنماهايي اختصاصي يا غيراختصاصي در اين حيطه تهيه كرده اند كه البته بحث و اختلاف نظرهايي پيرامون مفاد آنها وجود دارد.
اسلاید 6: در كشور ما نيز در سالهاي اخير توجه و اقبال ويژه اي به موضوع اخلاق پزشكي وجود داشته است كه برخي كتب و مقالات چاپ شده بيانگر آن مي باشد. همچنين تدوين برنامه راهبردي اخلاق پزشكي كشور، تصويب مركز تحقيقات اخلاق و تاريخ پزشكي تحت نظارت وزارت بهداشت، درمان وآموزش پزشكي در دانشگاه علوم پزشكي تهران، و نيز ايجاد سايت اخلاق پزشكي از فعاليتهاي بسيار مهم در اين دوره بوده اند. اخلاق در پژوهش نيز به عنوان يكي از مهمترين مباحث اخلاق پزشكي در كشور ما مورد توجه خاص قرار گرفته است. خوشبختانه در حال حاضر كميته هاي اخلاق در پژوهش در تمام دانشگاههاي علوم پزشكي كشور و اكثر مراكز تحقيقاتي داراي رديف بودجه مستقل تشكيل گرديده است.
اسلاید 7: پس از بررسي كدهاي بين المللي موجود، با توجه به شرايط فرهنگي كشور، راهنماي عمومي اخلاق در پژوهش كشور طراحي گرديد. اين راهنما (مصوب كميته كشوري اخلاق،1379) شامل 26 اصل مي باشد كه متن كامل آنها در برخي منابع آمده است.
اسلاید 8:
اسلاید 9: مروري بر سير تدوين و تصويب راهنماي اخلاقي پژوهش هاي پيوند عضو و بافت كشوردكتر باقر لاريجاني، دكتر فرزانه زاهدي، دكتر عليرضا پارساپور، دكتر مصطفي محقق دولت آبادي، دكتر علي جعفريان، دكتر سيد محمد كاظميني
اسلاید 10: راهنماي اخلاق در كارآزمائيهاي بالينيدكتر علي فيض زاده، دكتر فريبا اصغري، دكتر عباس كشتكار، دكتر اكبر فتوحي، دكتر غلامعلي حامد برقي، دكتر عبدالرسول سبحاني، دكتر ساره همامي، دكتر رقيه صادقي، دكتر شاهين آخوندزاده، علي يوسفي نژاد، حجه الاسلام محمد محمديان، حجه الاسلام حسن صادقي، دكتر محمدباقر پارساپور، دكتر نورمحمد صبري، دكتر كيارش آرامش، دكتر باقر لاريجاني
اسلاید 11: راهنماهاي اخلاقي پژوهش بر گروههاي خاصدكتر فاطمه شيدفر، دكتر احمد كاوياني، دكتر عليرضا پارساپور، دكتر زهره حقيقي، دكتر كيارش آرامش، دكتر علي واشقاني فراهاني، دكتر زرين تاج كيهاني دوست، حجه الاسلام محمد محمديان، دكتر باقر لاريجاني
اسلاید 12: مروري بر تدوين راهنماهاي اخلاقي پژوهشي بر گامت و جنيندكتر سوده غفوري فرد، دكتر سعيده صادقي، دكتر فاطمه رمضان زاده، دكتر مرضيه آقاحسيني، دكتر اشرف آل ياسين، دكتر مامك شريعت، دكتر هوشمند هاشمي كهن زاد، دكتر عليرضا پارساپور، دكتر كيارش آرامش، حجه الاسلام محمد محمديان، دكتر فاطمه تارا، دكتر منصور رضايي، دكتر امير ديبايي، دكتر منيژه كهبازي، ستاره همامي، دكتر باقر لاريجاني
اسلاید 13: مروري بر سير تدوين و تصويب راهنماي اخلاقي پژوهشهاي ژنتيكدكتر الهه متوسلي، دكتر محمد اكرمي، دكتر سيروس زينلي، دكتر محمدحسين مدرسي، دكتر عليرضا پارساپور، دكتر كيارش آرامش، حجه الاسلام محمد محمديان، دكتر باقر لاريجاني
اسلاید 14: تدوين كدهاي لازم براي كار بر روي حيوانات آزمايشگاهيدكتر سيدجاويد آل داوود، دكتر عباس جوادزاده بلوري، دكتر هيبت الله صادقي، دكتر ميرعلي محمد سبز قبائي، دكتر سيدمحمود لطيفي، دكتر رمضان نوروزيان، دكتر باقر لاريجاني
اسلاید 15: منشور حقوق بيمارمعاونت سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي
اسلاید 16: 1- بيمار حق دارد در اسرع وقت درمان و مراقبت مطلوب، موثر و همراه با احترام كامل را بدون توجه به عوامل نژادي فرهنگي و مذهبي از گروه درمان انتظار داشته باشد.2- بيمار حق دارد محل بستري، پزشك، پرستار و ساير اعضاي گروه معالج را در صورت تمايل بشناسد.3- بيمار حق دارد در خصوص مراحل تشخيص، درمان و سير پيشرفت بيماري خود اطلاعات ضروري را شخصا و يا در صورت تمايل از طريق يكي از وابستگان از پزشك معالج درخواست نمايد به طوري كه در فوريت هاي پزشكي اين امر نبايد منجر به تأخير در ادامه درمان يا تهديد جاني بيمار گردد.4- بيمار حق دارد قبل از معاينات و اجراي كامل درمان اطلاعات ضروري در خصوص عوارض احتمالي يا كاربرد ساير روشها را در حد درك خود از پزشك معالج دريافت و در انتخاب شيوه نهايي درمان مشاركت نمايد.5- بيمار حق دارد در صورت تمايل شخصي و عدم تهديد سلامتي آحاد جامعه طبق موازين قانوني رضايت شخصي خود از خاتمه درمان را اعلام و يا به ديگر مراكز درماني مراجعه نمايد.
اسلاید 17: 6- بيمار حق دارد جهت حفظ حريم شخصي خود از محرمانه ماندن محتواي پرونده پزشكي، نتايج معاينات و مشاوره هاي باليني جز در مواردي كه بر اساس وظايف قانوني از گروه معالج استعلام صورت مي گيرد اطمينان حاصل نمايد.7- بيمار حق دارد از رازداري پزشك و ديگر اعضاي تيم معالج برخوردار باشد لذا حضور باليني افرادي كه مستقيما در روند درمان شركت ندارند موكول به كسب اجازه بيمار خواهد بود.8- بيمار حق دارد از دسترسي به پزشك معالج و ديگر اعضاي اصلي گروه معالج در طول مدت بستري، انتقال و پس از ترخيص اطمينان حاصل نمايد.9- بيمار حق دارد با كسب اطلاع كامل از نوع فعاليتهاي آموزشي و پژوهشي بيمارستان كه بر روند سلامتي و درمان او موثرند تمايل و رضايت شخصي خود به مشاركت درماني را اعلام و يا در مراحل مختف پژوهش از ادامه همكاري خودداري نمايد.10- بيمار حق دارد در صورت ضرورت اعزام و ادامه درمان در ساير مراكز درماني، قبلا از مهارت گروه معالج، ميزان تعرفه ها و پوشش بيم هاي خدمات در مركز درماني مقصد مطلع گردد.
اسلاید 18: شرح وظايف و محدوده اختيارات كميته هاي منطقه اي اخلاق در پژوهش هاي علوم پزشكيماده سه و چهار آيين نامه اجرايي كميته اخلاق در پژوهش
اسلاید 19: 1- بررسي طرح هاي تحقيقاتي علوم پزشكي از حيث ملاحظات شرعي، حقوقي و اخلاق از قبيل: رضايت آزمودني، رعايت حقوق آزمودني، حفظ آزمودني از خطرات احتمالي تحقيق، رعايت رازداري، مراعات حقوق همكاران، استفاده صحيح از اطلاعات، حفظ ارزشهاي اسلامي در انتخاب موضوع و روند انجام تحقيق و ...تبصره يك: كليه پايان نامه هاي دوره دكتري تخصصي و فوق تخصصي و phD دوره هاي مختلف پزشكي كه داراي سوژه هاي انساني مي باشند مي بايست مصوبه كميته منطقه اي اخلاق در پژوهش را اخذ نمايد.تبصره دو: ساير پايان نامه هاي دانشجويي داراي سوژه هاي انساني با نظر شوراي پژوهشي مربوطه در صورت نياز به كميته منطقه اي اخلاق در پژوهش ارائه و مورد بررسي قرار مي گيرد.2- كليه طرح ها و پايان نامه هايي كه به صورت طرح ملي پذيرفته مي شود و طرح هايي كه داراي همكار(چه از نظر تأمين منابع مالي و يا نيروي انساني) با شخص و يا مراكز حقيقي يا حقوقي خارج مي باشند، علاوه بر اخذ موافقت نامه كميته منطقه اي مي بايست تأييديه كميته كشوري اخلاق در پژوهش هاي علوم پزشكي را نيز كسب نمايد.
اسلاید 20: 3- كليه طرحهايي كه به صورت چند مركزي مورد پذيرش قرار مي گيرند لازم است علاوه بر كسب اخذ موافقت كميته اخلاقي دانشگاه يا مركز تحقيقاتي از كميته يا كميته هاي اخلاق ساير نهادهاي پژوهشي همكار نيز موافقت نامه اخذ نمايد.4- كميته منطقه اي اخلاق مي بايست نتيجه رأي خود را به طور شفاف و با ذكر دليل به اطلاع مجري و يا سازمان باني برساند و در صورت اعتراض مجري و تمايل نامبرده، پرونده را جهت بازنگري به كميته كشوري اخلاق ارسال نمايد.5- در صورتي كه هر يك از اعضاي كميته منطقه اي به عنوان مجري يا همكار در طرح هاي پژوهشي مطرح باشند در جلسه مربوط به ارزيابي طرح مذكور در كميته حق رأي ندارند، در اين صورت رأي اكثريت مطلق ساير اعضاء ملاك اعتبار است.6- جلسات كميته منطقه اي اخلاق در پژوهش هاي علوم پزشكي مي بايست با لحاظ شرايط اخلاقي ( از نظر تخصص و جنسيت) حداقل يكبار در ماه تشكيل و با حضور دو سوم اعضاء رسميت يابد.
اسلاید 21: 7- كميته هاي منطقه اي مي بايست نسبت به تهيه شيوه نامه اجرايي كميته كه در آن جايگاه حقوقي كميته، اعمال و وظايف آن شرايط اعضاء و شيوه انتخاب آن ها، ساختار اداري و دبيرخانه، اسناد و بايگاني، گردش كار، فرم هاي لازم براي ارزيابي اخلاقي ( از قبيل فرم تقاضانامه، فرم رضايت، فرم ارزيابي ضرر و زيان و ...) و شرايط تشكيل جلسات در آن مشخص بوده و هم چنين اين اطلاعات در دسترس همگان به خصوص محققين دانشگاه يا مركز تحقيقاتي قرار گيرد.8- كميته هاي منطقه اي مسئوليت اجراي مصوبات، بخشنامه ها و ساير امور محوله از سوي كميته كشوري و اعلام آن به آزمودني ها، محققين و سازمانهاي باني را به عهده دارند.
اسلاید 22: 1- دانشگاهها و مراكز تحقيقاتي مي بايست در جهت ارتقاي دانش و مهارت محققين و سازمان هاي باني تحقيق نسبت به موضوعات اخلاق در پژوهش، تمهيدات و تسهيلات لازم را در خصوص اجراي برنامه هاي آموزشي مرتبط فراهم نمايد.2- دانشگاهها و مراكز تحقيقاتي مي بايست در جهت تقويت و توانمندسازي اعضاي كميته اخلاق از طريق برگزاري كارگاههاي آموزشي و ايجاد تسهيلات لازم براي مشاركت در برنامه هاي آموزشي اعضاء در مجامع علمي داخلي و خارجي مساعدت لازم را مبذول نمايند.توانمندسازي محققين و اعضاي كميته هاي اخلاق
اسلاید 23: پيشنهادات1- رسيدگي به شكايات از سوي آزمودني و همكاران پژوهش2- نقش مشورتي در دعاوي حقوقي عليه محقق براي قوه قضائيه3- نقش نظارتي نسبت به حسن اجراي تعهدات اخلاقي مجري پژوهشي در اجراي پژوهش4- رسيدگي به مستندات اخلاقي گزارش نهايي طرح هاي تحقيقاتي مصوب كميته هاي اخلاق در پژوهشي
اسلاید 24: وظايف مديريت امور پژوهش در رسيدگي اخلاقي به امر پژوهشيالف – كنترل بر پرو سه هاي قبل از پژوهشبررسي حقوق آزمودني ها: 1. اخذ رضايت نامه آگاهانه در تدوين پروپوزال 2. اخذ تعهدنامه پژوهشگر نسبت به انجام كدهاي اخلاق در پژوهش 3. اخذ تعهدنامه پژوهشگر نسبت به انجام كدهاي اختصاصي اخلاق در پژوهش(در صورت لزوم) 4. اخذ تعهدنامه پژوهشگر نسبت به انجام كدهاي اختصاصي اخلاق در پژوهش 5. ثبت بررسي كارشناسانه و تصميمات كميته اخلاق در پروپوزالهابررسي حقوق پژوهشگران: بررسي حقوق مجريان و همكاران طرحها و تعامل بين اينها از نظر حقوق مادي و معنوي در تدوين پروپوزالهابررسي حقوق مادي و معنوي پژوهش: بررسي حقوق مادي و معنوي كه بر اجراي طرح مترتب است و ثبت آن در پروپوزال
اسلاید 25: ب) مشخص شدن طرحهايي كه در حين اجراء احتياج به نظارت اخلاقي دارند و فواصل زماني اين نظارتها و فرمهاي مربوطهمصوب شدن تغيير در پروتكل يك طرح مصوب از نظر اخلاقيموظف شدن مجريان طرحها نسبت به ارائه گزارش عوارض اجراي طرح بر آزمودنيبررسي و نظارت بر طرحهايي كه مشمول طرحهاي با جنبه هاي كدهاي اختصاصي اخلاق در پژوهش مي باشند.رسيدگي و معرفي تخلفات مجريان به هيأت هاي بدون انتظامي هيأت علمي( بعد از تصويب قانون مربوطه)ج) اقدامات لازم براي نتايج حاصله از پژوهشبررسي كارشناسانه براي صدور Ethical clearance براي هر طرحبررسي كارشناسانه براي صدور Ethical approve براي چاپ مقالاترسيدگي به شكايات شركت كنندگان در پژوهشرسيدگي به شكايات پژوهشگران
اسلاید 26: دستورالعمل هاي اجرايي كردن كدهاي اخلاق پزشكي (روابط بين الملل)1- در گرانتهاي بين المللي ارسالي اعضاي هيئت علمي دانشگاه به سازمانهاي جهاني رعايت كدهاي اخلاقي ضروري مي باشد.2- گذراندن دوره كارگاه اخلاق در پژوهش هاي پزشكي براي اعضاي هيئت علمي استفاده كننده از فرصتهاي مطالعاتي الزامي مي باشد.3- در دوره هاي مشاهده گري، بورسهاي كوتاه مدت، فلوشيپ ها و مأموريت هاي آموزشي اولويت با افرادي باشد كه اصول كدهاي اخلاق پزشكي را در فعاليت هاي تحقيقاتي خود رعايت كرده باشند.4- مطالعه تطبيقي كدهاي اخلاق پزشكي در كشور، با كشورهاي اسلامي هم جوار و اروپا، آمريكاي شمالي و آسياي جنوب شرقي5- برگزاري همايشهاي بين المللي اخلاق پزشكي جهت آشنايي اعضاي هيئت علمي كشورهاي فوق با معيارهاي اخلاق پزشكي ساير كشورها.
اسلاید 27: 6- تدوين كتب به زبان انگليسي جهت معرفي كدهاي اخلاقي جمهوري اسلامي به ساير كشورهاي اسلامي و اروپا، آمريكاي شمالي و آسياي جنوب شرقي با كمك مركز تحقيقات اخلاق پزشكي7- در ارائه مقالات و خلاصه مقالات اعضاي هيئت علمي به كنگره هاي خارجي رعايت كدهاي اخلاقي الزامي مي باشد.8- در تخصيص اعتبار براي تخفيف بليط پرواز خارجي اعضاي هيئت علمي كه اصول اخلاق پزشكي را در پروژه هاي خود رعايت نكرده اند محدوديت در نظر گرفت.9- لحاظ نمودن معيارهاي اخلاق اسلامي ايراني در تمامي فيلم هاي دانشگاه علوم پزشكي تهران در مجامع بين المللي10- مطالعه و بررسي پيشنهادهاي اصلاحي بر كدهاي اخلاق پزشكي در سطح بين الملل11- همكاري در برنامه ريزي جهت آموزش مستمر مفاهيم اخلاق پزشكي با ساير مراجع مرتبط
اسلاید 28: كميته ارتقاء – هيئت مميزه1- تدوين معيارهاي لازم براي مدرسان دوره هاي اخلاق پزشكي در سطوح مختلف2- لحاظ امتيازات خاص براي رعايت موازين اخلاق در پژوهش در ترفيع و ارتقاء اعضاء هيئت علمي.3- تأييد مدارج و گواهي نامه هاي مربوط به موضوع اخلاق پزشكي كه توسط ساير مدارج داخلي و يا بين المللي صادر مي گردد.4- طراحي سازوكار و مكانيزم لازم جهت ارتقاء افرادي كه كدهاي اخلاق پزشكي در نتايج پژوهش هاي آنها رعايت گرديده است.5- در بررسي طرحهاي تحقيقاتي كه به جهت ارتقاء مطرح مي باشند ملاحظات اخلاقي و تائيديه كميته اخلاقي نيز مد نظر قرار گيرند.6- در بررسي مقاله هاي ارائه شده نيز ملاحظات اخلاقي و حقوق افراد و مولف مدنظر قرار گيرد.
نقد و بررسی ها
هیچ نظری برای این پاورپوینت نوشته نشده است.