اصول حسابداری ۲

اصول حسابداری ۲

اسلاید 1: بسم الله الرحمن الرحيم1

اسلاید 2: اصول حسابداري 2تاليف : دكتر يحيي حساس يگانهتهيه كننده : مهدي هدايتيان2

اسلاید 3: جايگاه درساين درس بعداز درس اصول حسابداري 1 ودر نيمسال دوم رشته حسابداري بايد گذرانده شود3

اسلاید 4: فصل دوم سیستم حسابداری دستی4

اسلاید 5: مقدمه: تاكيد بر سيستم حسابداری دستی بر اين اساس است كه اين سيستم و مفاهيم دفاتر روزنامه و معين در دوران نه چندان دوروحتی درسالهای اخيرتوانسته است نيازهای اطلاعات مالی مؤسسات متوسط و بزرگ را به خوبی مرتفع نمايد.5

اسلاید 6: دفاتر روزنامه اختصاصی: در سيستم حسابداری دستی مؤسسا ت بزرگ هر رويداد مالی يا در دفترروزنامه عمومی و يا در يك دفترروزنامه اختصاصی كه برای ثبت و پردازش نوع خاصی از رويدادهای مالی پيش بينی شده است ثبت می گردند .6

اسلاید 7: برای رويدادهای مالی تكراری ميتوان ازيک دفترروزنامه اختصاصی استفاده نمود . تسريع در ثبت بخشی از رويدادهای مالی خاص در دفتر روزنامه اختصاصی و ميزان زمان صرفه جوئی شده برای نقل به حسابهای معين ودفتركل از موارد استفاده دفتر روزنامه اختصاصی است.7

اسلاید 8: اكثررويدا د های مالی (حدود 90 تا 95 درصد ) كه در مؤسسات بزرگ به تعداد زيادی واقع می شوند شامل چهار نوع رويداد مالی زير است كه برای ثبت هر يک ازآنها دفترروزنامه اختصاصی مورد نيازمی باشد:8

اسلاید 9: نوع رويدادهای مالی دفتر روزنامه اختصاصیفروش نسيه دفتر روزنامه فروشخريد نسيه دفتر روزنامه خريددريافتهای نقدی دفترروزنامه دريافتهای نقدیپرداختهای نقدی دفترروزنامه پرداختهای نقدی9

اسلاید 10: مزايای دفتر روزنامه فروش: يكی از مزايای دفتر روزنامه فروش آن است كه هر رويداد مالی فروش نسيه در يک سطر ثبت می شود در حالی كه همين رويداد مالی در دفتر روزنامه عمومی حداقل در سه سطر ثبت می گردد.10

اسلاید 11: مانده حساب كنترل حسابهای دريافتنی در دفتر كل در پايان ماه بايستی مساوی حاصل جمع مانده حسابهای تمام مشتريان در دفترمعين حسابهای دريافتنی باشد.11

اسلاید 12: سطر اول :حسابهای دريافتنی (بدهكاران)به صورت بدهكار سطر دوم :حساب فروش بصورت بستانكار سطر سوم :شرح كافی برای اين رويداد مالی12

اسلاید 13: تمام حسابهای دريافتنی (بدهكاران) و حسابهای پرداختنی (بستانكاران)در دفترمعين حسابهای دريافتنی و دفتر معين حسابهای پرداختنی كه حسابهای آن براساس حروف الفبای نام هر يک از بدهكاران و بستانكاران تفكيک گرديده ، نگهداری می شود .13

اسلاید 14: حسابهای كنترل در دفتر كل و دفاتر معين : برای داشتن اطلاعات دقيق و جداگانه از هر يک از بدهكاران در برخی ازموسسات برای هر يک ازبدهكاران حساب جداگانه ای دردفتركل افتتاح ميشود . با توجه به حجم زياد اطلاعات نمی توان حسابهای زيادی را دريک دفتر كل نگهداری نمود.14

اسلاید 15: درپايان ماه دفترروزنامه فروش جمع زده می شود وجمع فروش نسيه ثبت شده درروزنامه فروش در ستون بدهكار حساب كنترل حسابهای دريافتنی و ستون بستانكار حساب فروش در دفتر كل ثبت می گردد.15

اسلاید 16: دفتر روزنامه خريد: در پايان ماه دفتر روزنامه خريد جمع زده شده و جمع خريدهای نسيه به دو حساب دفتر كل بشرح زيرانتقال می يابد: 1- به ستون بدهكار حساب خريد. 2- به ستون بستانكار حساب كنترل ،حسابهای پرداختنی. 16

اسلاید 17: ستونهای بدهكار: -1 صندوق: چون تمام رويدادهای مالی كه نقدا وصول می گردند، در دفترروزنامه دريافتهای نقدی ثبت می شوند. 2- تخفيفات نقدی فروش: برای انباشت تمام تخفيفات نقدی فروش در طی ماه مورد استفاده قرار ميگيرد. 3- سايرحسابها: برای ثبت بدهكار ساير حسابها به جز حسابهای صندوق و تخفيفات نقدی فروش بكارمی رود. 17

اسلاید 18: ستونهای بستانكار : 1-حسابهای دريافتنی: مبالغ نقدی دريافت شده از هريک از مشتريان (بدهكاران) در اين ستون ثبت می گردد. 2-فروش: در اين ستون تمام فروشهای نقدی انجام شده طی ماه انباشته شده و جمع اين ستون در پايان ماه به بستانكار حساب فروش در دفتر كل منتقل می شود .18

اسلاید 19: 3-سايرحسابها :اين ستون برای ثبت بستانكاروصولی نقدی به غيرازحسابهای دريافتنی و فروش ، مورد استفاده قرار می گيرد .19

اسلاید 20: دفتر روزنامه دريافتهای نقدی : كليه رويدادهای مالی كه نقدا وصول می شوند در دفتر روزنامه دريافتهای نقدی،ثبت می گردند مثلا كليه فروشهای نقدی كالا در دفترروزنامه ثبت می شوند . جمع فروشهای نقدی به بستانكارحساب فروش دردفتركل منتقل می گردد. 20

اسلاید 21: دفتر روزنامه پرداختهای نقدی: تمام رویدادهای مالی ای که به صورت نقد پرداخت می شوند در این دفتر روزنامه اختصاصی ثبت می شوند. پرداختهای نقدی بابت هزینه های عملیاتی ٬ خریدهای نقدی کالاوپرداختهای نقدی به فروشندگان ازجمله این رویدادهای مالی اند. 21

اسلاید 22: دفترروزنامه عمومی: مواردی از قبیل برگشت از خريد و تخفیفات كه بطور نقد وصول نمی شوند ، برگشت از فروش و تخفیفات كه نقدا پرداخت نمی گردند وخريد و فروش دارائيهای ثابت بطور نسيه ، از جمله رويدادهای مالی هستند كه دردفترروزنامه عمومی ثبت می شوند.22

اسلاید 23: حسابهای دفاتر معین: حسابهای دفتر معین حسابهای دریافتنی دارای سه ستون برای ثبت مبالغ است . ستون بدهکار ٬ ستون بستانکار و ستون مانده بدهی هر مشتری را به روز نشان می دهد.23

اسلاید 24: حسابهای دفتر کل: حسابهای دفاتر کل و دفاتر معین نشان دهنده انتقالات انجام شده به این حسابهااز دفاتر روزنامه عمومی و اختصاصی است .ارتباط منطقی بر قرار شده بین دفاتر معین ٬دفتر کل و دفاتر روزنامه در ستونهای عطف منعکس می شود.24

اسلاید 25: تطبیق دفاتر معین با حساب های کنترل : برای اطمینان از صحت انتقالات انجام شده از دفاتر روزنامه عمومی و اختصاصی به دفتركل و دفاتر معین ، تراز آزمایشی به عنوان ستاده سیستم حسابداری تهیه می شود.25

اسلاید 26: تغييرات در دفاتر روزنامه اختصاصی: ازنكات اساسی در طراحی دفاتر روزنامه اختصاصی صرفه جويی در زمان ثبت رويداد مالی و فراهم نمودن تقسيم كار بين دو يا چند كارمند حسابداری است ، كه دفتر روزنامه اختصاصی برای آن نوع رويداد مالی طراحی شده است.26

اسلاید 27: تراز آزمایشی اهداف زیر را تامین می كند : 1-تساوی ثبت و انتقال بدهکار و بستانکار 2-تساوی حاصل جمع مانده های حساب های دفاترمعین با مانده های حساب های کنترل مربوطه دركل 3-تهیه اطلاعات ، به عنوان بازخوربرای انجام اصلاحات لازم در سیستم حسابداری27

اسلاید 28: دفترروزنامه برگشت ازخرید وتخفیفات : 1-انتقال اقلام ثبت شده در دفترروزنامه به حساب هر يک ازفروشندگان دردفتر معين حساب های پرداختنی ،علامت () درستون نشان دهنده انجام انتقال ها است. 2-انتقال جمع ستون مبلغ دفتر روزنامه به حساب برگشت ازخرید و تخفیفات و حساب های پرداختنی دردفتركل.28

اسلاید 29: دفتر روزنامه برگشت از فروش و تخفیفات : 1-انتقال اقلام ثبت شده در دفترروزنامه به حساب هریک ازمشتریان دردفترمعین حساب های دریافتنی،علامت () در ستون عطف مبین انجام اين انتقال ها است. 2-انتقال جمع ستون مبلغ دفتر روزنامه به حساب برگشت از فروش و تخفیفات و حساب های دریافتنی در دفتر كل.29

اسلاید 30: دفاتر روزنامه چند ستونی : موسساتی كه تعداد کارکنان و حجم رویدادهای مالی به اندازه ای نیست كه بتوان كار ثبت دفاترروزنامه عمومی و اختصاصی را بين کارمندان تقسیم نمود ، برای کارآیی سیستم حسابداری ، بجای استفاده از دفاترروزنامه عمومی واختصاصی،ازدفترروزنامه چند ستونی استفاده می شود. 30

اسلاید 31: دفترروزنامه چند ستونی دارای چندین ستون است كه تمام رویداد های مالی (برون سازمانی و درون سازمانی) يک موسسه در آن ثبت می گردند. دفتر روزنامه سه ستونی در کشورمان رایج است.31

اسلاید 32: دفتر روزنامه تركيبی: موسسات تجاری و خدماتی و غیرانتفاعی كه چند نوع رویداد مالی به تکرار زیادی واقع شده ، از دفتر روزنامه تركيبی برای ثبت رویدادهای مالی استفاده می شود . دفتر تركيبی ازدفترروزنامه عمومی و دفترروزنامه اختصاصی است . 32

اسلاید 33: دفتر روزنامه تركيبی رویدادهای برون سازمانی عملیات اصلاح و بستن حسابها (رویدادهای مالی درون سازمانی) درآن ثبت می گردند.33

اسلاید 34: تغييرات در دفتر روزنامه تركيبی : براساس نیاز موسسات ٬می توان دفتر روزنامه ترکیبی را در شکلهای دیگر و با ستونهای متعدد به عنوان اجزای سیستم های حسابداری طراحی کرد . دفتر روزنامه ترکیبی به هر شکلی که باشد ٬ عملیات ثبت و استفاده از آن مشابه دفتر روزنامه ترکیبی است. 34

اسلاید 35: دفترروزنامه تركيبی فروش و دریافتهای نقدی : تركيبی از دفاتر روزنامه اختصاصی فروش و دریافتهای نقدی می باشدوغالبا درموسساتی كه وظایف ثبت فروشهای نسيه و ثبت دریافتهای نقدی ، تفكيک نشده بكار گرفته می شود.35

اسلاید 36: دفتر روزنامه تركيبی خرید و پرداخت های نقدی : تركيبی از دفاتر روزنامه اختصاصی خرید و پرداخت های نقدی می باشدوغالبا درموسساتی كه وظایف ثبت خريدهای نسيه و ثبت پرداختهای نقدی ، تفكيک نشده بكارگرفته می شود.36

اسلاید 37: فصل چهارم کنترل داخلی رویدادهای مالی نقدی 37

اسلاید 38: مقدمه: یکی از هدفهای مهم سیستم کنترل داخلی ٬ محافظت از داراییهای موسسه و جلوگیری از اتلاف ٬سوء استفاده ٬ یا تقلب است .38

اسلاید 39: وجوه نقد: وجوه نقد عبارت است از پول نقد بصورت سكه واسكناس وموجودی حسابهای جاری و هر نوع اوراق بهاداری كه به جای پول در معاملات مورد قبول واقع شود. 39

اسلاید 40: گزارش گری وجوه نقد در ترازنامه: در تراز نامه وجوه نقد به عنوان اولين قلم دارايی و مهمترين آنها نشان داده می شود.بستانكاران،سرمايه گذاران ، مسئولان بانكها و …استفاده كنندگان برون سازمانی صورتها وگزارشهای مالی هستند.40

اسلاید 41: توجه استفاده کنندگان ازصورتها وگزارشهای مالی به وجوه نقد معلول علتهای زیر است: 1-حساب وجوه نقد از پر گردش ترین و فعالترین حسابهای دفاتر موسسات مختلف است. 2-وجوه نقد ، نقد ترین و دردسترس ترین دارایی موسسه است که هر لحظه می توان آن را به دیگر دارایی ها تبدیل و یا صرف پرداخت بدهیها یا هزینه ها نمود.41

اسلاید 42: 3- طی دوره مالی، وجوه نقد به دفعات به انواع داراییها یا هزینه ها تبدیل می شود و درادامه به وجوه نقد. 4- موجودی وجوه نقد از مهمترین عوامل تشکیل دهنده صورت نسبت جاری و آنی است و استفاده کنندگان برون سازمانی صورتها و گزارش های مالی از موسسه توجه خاصی به این دو برای حفظ منافع و رسیدن به طلبشان نشان می دهند. 42

اسلاید 43: مسئولیت های مدیریت وجوه نقد : مدیریت موثر و کارآمد وجوه نقد شامل رعایت سیاستهای خط مشی های زیر است : 1- تامین دقت و صحت عملیات حسابداری در یافتها و پرداختهای نقدی و مانده وجوه نقد . 2- ممانعت از خسارات ناشی از تقلب ، اختلاس ، سوء استفاده و سرقت وجوه نقد . 43

اسلاید 44: 3- نگهداری مبالغ کافی وجوه نقد برای اقلامی که لزوما بایستی به صورت نقدی پرداخت شوند ، به علاوه یک مانده معقول برای نیاز های ضروری به وجوه نقد . 4- سرمایه گذاری وجوه نقد بلا استفاده .44

اسلاید 45: مبانی اعمال کنترل داخلی وجوه نقد: وجوه نقد به علت سهولت جابجایی و مطلوبیت فراوانی که نزدهمه دارد٬بیش ازسایرداراییها در معرض سرقت ٬ سوء استفاده و اختلاس است . 45

اسلاید 46: عمده عملیات برای کنترل داخلی بر وجوه نقد: 1-تنظیم فهرست دریافتهای نقدی روزانه برای کنترل و منظور کردن در حسابهای مربوط 2-واریز دریافتهای روزانه به حساب جاری موسسه نزد بانک46

اسلاید 47: دريافتهای نقدی: دريافت های نقدی روزانه در موسسات ، عمدتاً شامل دريافت های نقدی از بدهكاران بابت مطالبات موسسه و دريافت های نقدی بابت فروش نقدی می باشد . استفاده از صندوق فروش اطمينان بيشتری از صحت جمع فروش نقدی روزانه ايجاد خواهد كرد. 47

اسلاید 48: استفاده از برگ فروش نقدی: در بعضی موسسات برای کنترل دریافتهای نقدی حاصل از فروش نقدی روزانه از برگ فروش نقدی استفاده می- کنند.جمع برگهای فروش نقدی به عنوان مدارک اولیه ثبت رویدادهای مالی نقدی مورد استفاده قرار می گیرد. 48

اسلاید 49: استفاده از برگ دریافت صندوق: در موسسات عمده فروشی و یا موسساتی که به فروش کالاهای گران قیمت اشتغال دارند برای کنترل دریافتهای نقدی ٬ ضمن تنظیم صورت حساب فروش ٬ازبرگ دریافت صندوق که نشان دهنده وصول وجه صورت حساب است ٬ استفاده می کنند. 49

اسلاید 50: وجوه نقد دریافتی از صندوق: در برخی ازموسسات قسمتی ازدریافتهای نقدی از مشتریان یا بدهکاران به صورت چک یا وجوه نقدی است که معمولا طی نامه ای توسط اداره پست و یا نامه رسانهای مشتریان و بدهکاران به موسسه واصل می شود.50

اسلاید 51: کسور و اضافات صندوق : گاهی حتی پس از کنترل موثر بر وجوه نقد ، امکان دارد اشتباهاتی در دریافتها ویا پرداختهای نقدی به وجود بیاید به همین منظور حسابی در دفتر کل به نام حساب کسور و اضافات صندوق افتتاح می شودواختلافات ناشی از شمارش وجوه نقد در این حساب ثبت می شود .51

اسلاید 52: در پايان روز كسری واضافات صندوق بايستی به حساب كسور و اضافات صندوق منتقل شود و اختلاف ناشی از شمارش وجوه نقد در اين حساب ثبت گردد. 52

اسلاید 53: تقسیم دقیق وظایف: عدم تفکیک دقیق وظایف در مورد وجوه نقد می تواند شرایط را برای سوء استفاده احتمالی فراهم کند. 1- فروش نقدی روزانه را در دفاتر موسسه ثبت نکند 2- کل فروش نسیه و نقد روزانه را در دفاتر ثبت کند ولی به طور ساختگی یک مبلغ دیگر ثبت نماید. 53

اسلاید 54: پرداختهای نقدی : اغلب موارد سوءاستفاده در وجوه نقد ناشی از سوء استفاده درپرداختهای نقدی است بنابراین کنترل داخلی موثر بر پرداختهای نقدی مهمتر از کنترل داخلی بر دریافتهای نقدی بوده بخش اصلی کنترل وجوه نقد محسوب می شود .54

اسلاید 55: حساب جاری بانک : برای اعمال کنترل داخلی موثر بر وجوه نقد ، موسسات مختلف چند حساب جاری در یک یا چند بانک افتتاح و کلیه دریافتهای نقدی را به آنها واریز می کنند و تمام پرداختهای نقدی را با صدور چک از طریق همین حسابها انجام می دهند .55

اسلاید 56: صدور چک : چک نوشته ای است كه دارنده حساب جاری به بانک دستور می دهد كه مبلغ مشخصی را به خود وی و يا به هر شخص حقيقی و حقوقی ديگری بپردازد .56

اسلاید 57: هر برگ چک به غير ازشماره پياپی ومحل نوشتن تاريخ صدور چک دارای چهاربخش متمايزكه به صورت زير است : 1- بانک وشعبه ای كه بايستی مبلغ چک را پرداخت كند 2- مبلغ چک 3- شخص یا موسسه ای که بایستی مبلغ چک به وی پرداخت شود . 4- صادر کننده چک که چک را امضا می نماید.57

اسلاید 58: صورت حساب بانک: به طور معمول بانكها در پايان هر ماه و يا در مواقعی كه دارنده حساب جاری درخواست نمايد برای صورت حساب ارسال می كند . صورت حساب بانكی معمولاً دارای اين ستونها است : 1-ستون تاريخ 2- شماره سند 3- كد 4- بدهکار5- بستانکار 6-ستون مانده 58

اسلاید 59: تطبیق دفاترحساب جاری با صورت حساب ارسالی بانک: منظور از تطبيق صورت حساب ارسالی بانک با دفاتر دارنده حساب جاری ،حصول اطمينان از مطابقت ميزان موجودی نقدی نزد بانک و در دفاتر موسسه می باشد .59

اسلاید 60: معمولاً مانده حساب جاری در دفاتر دارنده حساب جاری و صورت حساب ارسالی به دلایل زیربا یكديگر مطابقت نخواهند داشت: الف ـ مبالغی كه در دفاتر دارنده حساب جاری در حساب بانک ثبت شده ولی درصورتحساب بانک منعکس نیست. 1- چکهای معوق 2- سپرده های بین راهی 3- چکهای لاوصول 60

اسلاید 61: ب‌ ـ مبالغی كه در صورت حساب بانک ثبت گرديده ولی در دفاتر مؤسسه دارنده حساب جاری ثبت نشده است. این اقلام شامل موارد زیر است : 1- وجوه واریز شده به حساب جاری نزد بانک توسط دیگران . 2- کارمزد خدمات و سایر هزینه های بانکی . 3- واخواست اسناد تجاری تنزیل شده .61

اسلاید 62: صورت مغايرات بانكی : صورت مغايرات بانكی عبارت ازصورتی است كه موارد اختلاف بين مانده صورت حساب ارسالی بانک و مانده حساب بانک در دفاتر مؤسسه دارنده حساب جاری را در زمان معينی نشان می‌دهد .62

اسلاید 63: صورت مغايرات بانكی حداقل ماهی يكبار و در مواقع ضروری ديگر تهيه می‌گردد. با تنظيم صورت مغايرات بانكی می توان به علل بروز اختلاف بين صورت حساب ارسالی بانك و دفاتر مؤسسه پی برد. 63

اسلاید 64: تهيه صورت مغايرات بانکی : در روش تعيين مانده واقعی مانده صحيح بانک در تاريخ تهيه صورت مغايرات تعيين می‌گردد لذا اين روش می‌تواند مبنای مناسبی برای انجام اصلاحات لازم در دفاتر مؤسسه دارنده حساب جاری واقع شود.64

اسلاید 65: موسسه بازرگانی سپهرصورت مغایرت حساب جاریX2/ 11/ 30موجودی حساب جاری موسسه X اضافه می شود:وجوه واریزی به دیگرانX کسر می شود:کارمزدو سایر هزینه های بانکیX سفته واخواستی،چکهای لاوصولX (X) 65

اسلاید 66: افزایش)کاهش(خالصX نتیجه:مانده وافعی حساب جاری در A X2/11/30موجودی حساب جاری طبق صورتX حساب ارسالی بانکاضافه می شود:سپرده بین راهیX کسر می شود (X) :افزایش )کاهش ( خالص X نتیجه : مانده واقعی حساب جاری در A X2/11/3066

اسلاید 67: اصلاح دفاتر موسسه پس از تهیه صورت مغایرت بانکی : با تنظيم صورت مغايرات بانكی متوجه می‌شويم كه مانده واقعی حساب جاری در تاريخ تهيه صورت مغايرات بانكی با هيچ يک ازمانده‌های منعكس در دفاتر مؤسسه و صورت حساب بانک مطابقت ندارد .67

اسلاید 68: اضافه برداشت از حساب جاری بانکی: براساس توافقی كه بانكها با موسسات معتبر در قبال اخذ وثايق لازم منعقد می‌كنند اين مؤسسات مجاز می باشند كه در مواقع ضروری تا ميزان معينی چک بيش از موجودی خود نزد بانک صادر نمايند.68

اسلاید 69: میزان تنخواه گردان: ميزان تنخواه گردان معمولاً مبلغی ثابت و از پيش تعيين شده است . و در فواصل زمانی كوتاه معمولاً هفتگی يا ماهانه با صدور چک به اندازه هزينه‌ های انجام شده به ميزان قبلی تجديد می‌گردد. 69

اسلاید 70: سیستم سند هزینه: در مؤسسات بزرگ يكی ازروشهای مؤثر كنترل داخلی پرداختهای نقدی ستفاده ازسيستم سند هزينه برای پرداخت- های نقدی است . سند هزينه قبل ازصدور چک بايستی به تأييد و تصويب مدير يا مديران مسئول برسد.70

اسلاید 71: تنظیم سند هزینه: سند هزينه توسط مديرمالی مؤسسه بررسی می‌گردد تا از اعمال كنترلهای لازم در واقعی بودن آن اطمينان حاصل شود. پس از كنترل مدير مالی سند هزينه تنظيم شده در دفتری كه دفتر اسناد هزينه نام دارد ثبت شده وسپس پرداخت می‌گردد.71

اسلاید 72: دفتر اسناد هزینه: برای ثبت اسناد هزينه ، به ترتيب ، شماره سند هزينه ، تاريخ تنظيم آن ، نام بستانكاران ومبلغ سند درج می‌گردد. در برخی از مؤسسات ازدفتر اسناد هزينه با دفتر روزنامه اختصاصی پرداختهای نقدی به صورت تركيبی استفاده می‌شود.72

اسلاید 73: دفتر صدور چک: شكل ساده ای ازدفترروزنامه‌ اختصاصی پرداختهای نقدی است. مؤسساتی كه ازسيستم سند هزينه برای كنترل پرداختهای نقدی استفاده می‌كنند چكهای مربوطه به هر سند هزينه زمانی صادر می‌شود كه اسناد هزينه مورد تصويب واقع شده و در دفتر اسناد هزينه ثبت شود. 73

اسلاید 74: دفتر صدور چک دارای ستونهای متعدد برای درج شماره و تاريخ چک صادر شده نام دريافت كننده ، شماره سند هزينه، تخفيفات نقدی و حساب بانک می‌باشد. 74

اسلاید 75: فصل پنجم سیستم حقوق و دستمزد 75

اسلاید 76: اهمیت سیستم حقوق و دستمزد: هزينه حقوق و دستمزد نشان دهنده سهم نيروی كار در توليد محصولات و يكی ازمهمترين هزينه‌های عملياتی اغلب موسسات است. محاسبه و پرداخت مناسب حقوق و دستمزد يكی از عوامل مؤثردرايجاد رابطه مطلوب بين كاركنان وكارفرما می‌باشد.76

اسلاید 77: تعریف سیستم حقوق و دستمزد: سيستم حقوق و دستمزد مجموعه‌ای از اجزاء به هم پيوسته در داخل يک موسسه است كه داده‌های مربوط به سهم نيروی كار در توليد محصولات و يا ارائه خدمات را به صورتها و اطلاعات حقوق و دستمزد تبديل می‌كند.77

اسلاید 78: درمؤسسات وظايف ومسئوليتهای حقوق ودستمزد در دواير زير تقسيم شده است: 1ـ دايره كارگزينی 2ـ دايره ثبت اوقات كار 3ـ دايره حقوق و دستمزد 4ـ دايره پرداخت کنترل داخلی موثر بر سیستم حقوق و دستمزد شامل تفکیک وظایف از یکدیگر، انجام وظایف توسط دوایر، به صورت جداگانه وعدم تداخل وظایف با یکدیگر است . 78

اسلاید 79: دایره کارگزینی: وظيفه دايره كارگزينی تأمين نيروی كار لازم برای قستمهای مختلف مؤسسات علاوه بر آن آئين‌ نامه ‌های استخدامی را تهيه و برنامه‌های آموزشی، شرح وظايف و ارزيابی مشاغل را انجام می‌دهد. 79

اسلاید 80: دایره ثبت اوقات کار: نگهداری مداركی كه نشان دهنده اوقات كار هريک از كاركنان در دوره‌های مشخص هفتگی يا ماهانه باشد اولين و مهمترين مرحله از مراحل جمع‌آوری داده‌های مربوط به سيستم حقوق و دستمزد است.80

اسلاید 81: کارت ساعت : کارت ساعت محکم ترین و گویا ترین مدرک حضور کارکنان درمحل از ساعت ورود تا ساعت خروج است . کارت ساعت در دایره ثبت اوقات کار کنترل و جمع آوری می شود یک کارت ساعت تکمیل شده دهنده ساعت شروع وخاتمه کار کارکنان و اضافه کاری آنها است . 81

اسلاید 82: ماشین ساعت زن : وسیله ای برای ثبت اوقات حضور کارکنان روی کارت ساعت است در یک سیستم مناسب یک شماره کارت ساعت به هر یک از کارکنان اختصاص داده می شود . روش های دستی از دقت و صحت کارت ساعت و ماشین ساعت زن بر خوردار نیستند .82

اسلاید 83: دایره حقوق و دستمزد: محاسبه و تعيين حقوق و دستمزد ناخالص ، كسورات ، خالص دريافتی هر يک از كاركنان و تهيه وتنظيم ليست حقوق و دستمزد براساس كارتهای ارسال شده از دايره ثبت اوقات كار در دايره حقوق و دستمزد انجام می‌شود.83

اسلاید 84: داده های دایره حقوق و دستمزد پس از پردازش ستاده ها شامل : 1- لیست حقوق و دستمزد به عنوان مدارک موسسسه برای ارسال به سازمان تامین اجتماعی و اداره مالیات وحقوق . 2- سوابق و محاسبات انفرادی درآمد و کسورات هر یک از کارکنان . 3- صدور چک حقوقی . 84

اسلاید 85: دایره پرداخت حقوق و دستمزد: بهترين روش پرداخت حقوق ودستمزد پرداخت توسط چک از حساب جاری بانكی است . در اين روش معادل جمع خالص قابل پرداخت ليست حقوق و دستمزد طی يک فقره چک از حساب جاری بانكی موسسه برداشت می‌شود .85

اسلاید 86: حسابداری هزینه حقوق و دستمزد: به غير از دستمزد پايه (ثابت) كه بر مبنای ساعات كاركرد يا ميزان انجام كار و يا محصول توليد شده محاسبه می‌گردد هزينه حقوق و دستمزد شامل موارد ديگری از قبيل اضافه كاری پاداش افزايش عيدی و... نيز محاسبه می شود. 86

اسلاید 87: درآمد کارکنان: انجام كار بيش از ساعات قانونی اضافه كار نام دارد . به موجب قانون كار ساعات كار كارگران به جز مواردی كه قانون كار ذكر كرده است ، از 8 ساعت در روز و 44 ساعت در هفته نبايد تجاوز كند .87

اسلاید 88: پاداش: يكی از موارد درآمد كاركنان كه اغلب برای تشويق و افزايش كارايی كاركنان استفاده می‌شود پاداش است. ميزان پاداش براساس افزايش توليد و ميزان سود طی دوره مالی محاسبه می‌شود.88

اسلاید 89: سود بر اساس موارد زیراست: 1ـ سود قبل از كسر ماليات بر درآمد و پاداش 2ـ سود قبل از كسر ماليات بر درآمد و پس از كسر پاداش 3- سود پس از كسر ماليات بر درآمد و قبل از كسر پاداش 4- سود پس از كسر ماليات بردرآمد و پاداش 89

اسلاید 90: کسور مربوط به درآمد کارکنان : مجموع حقوق و دستمزد هر یک از کارکنان قبل از پرداخت در دایره حقوق ودستمزد محاسبه وکسور مربوطه کسر ومبلغ خالص قابل پرداخت تعیین می شود کسورحقوق و دستمزد کارکنان شامل حق بیمه ، مالیات و سایرکسور می باشد.90

اسلاید 91: حق بیمه سهم کارکنان: کارفرمایان مکلفند ، حق بیمه سهم کارکنان را از مجموع حقوق و دستمزد ماهانه آنها کسروهمراه حق بیمه سهم خود به حساب بانکی سازمان تامین اجتماعی واریز نمایند.حدود حداکثر حقوق و دستمزد ماهانه شامل کسر حق بیمه توسط سازمان تامین اجتماعی تعیین می گردد.91

اسلاید 92: مالیات حقوق و دستمزد: مجموع حقوق ودستمزدکارکنان براساس قوانین و مقررات مالیاتی مشمول کسرمالیات بر درآمد حقوق می باشد. کار- فرمایان مکلفند که مالیات حقوق هر یک ازکارکنان را کسر و به حساب بانکی وزارت امور اقتصادی و دارایی تسلیم و رسید دریافت نمایند. 92

اسلاید 93: سایر کسور: در موقع محاسبه حقوق و دستمزد به غیر از کسور قانونی مثل مالیات و حق بیمه و مبالغ دیگری نیز با توافق کارکنان ازجمع حقوق و دستمزد آنان کسر می گردد. این کسور شامل اقساط وام ضروری ، وام مسکن ،مساعده و موارد دیگری می باشد.93

اسلاید 94: تعیین مبلغ خالص قابل پرداخت : مبلغ خالص قابل پرداخت به هر یک از کارکنان پس از کسر کسور قانونی و سایر کسور ذکر شده از جمع حقوق و دستمزد نا خالص آنان تعیین می شود .94

اسلاید 95: مدارک سیستم حقوق و دستمزد: در سيستمهای حقوق و دستمزد از فرمها و مدارک خاصی برای جمع آوری حقوق و دستمزد استفاده می‌شود . مانند كارت ساعت به ليست حقوق ودستمزد،صورت حساب حقوق و دستمزد كه استفاده می‌شود.95

اسلاید 96: لیست حقوق و دستمزد: ليست حقوق و دستمزد يک فرم چند ستونی است كه اطلاعات مربوط به جمع ناخالص حقوق و دستمزد، كسور و خالص قابل پرداخت به تفكيک و در یک سطر آن ثبت و ارائه می‌گردد.96

اسلاید 97: ثبت هزینه حقوق و دستمزد در دفاتر: پس از تنظيم ليست حقوق و دستمزد جمع حقوق و دستمزد ناخالص به حسابهای هزينه حقوق ودستمزد بدهكارمی‌شود، و حسابهای كسور و حقوق و دستمزد پرداختنی بستانكار می‌گردد.97

اسلاید 98: حق بیمه سهم کارفرما: حق بيمه سهم كارفرما بخشی از هزينه‌های مؤسسه است كه هنگام ثبت هزينه حقوق ودستمزد به بدهكارهزينه حقوق و دستمزد و به بستانكار حق بيمه پرداختی ثبت می‌گردد.98

اسلاید 99: صورت حساب حقوق و دستمزد: بر اساس اطلاعات مندرج در هر سطراز لیست حقوق و دستمزد که نشان دهنده جمع ناخالص حقوق و دستمزد ، کسور و مبلغ خالص قابل پرداخت به شکلهای مختلف تهیه وهنگام پرداخت به عنوان صورت حسابی که نشان دهنده چگونگی محاسبات حقوق و دستمزد است تحویل داده می - شود. 99

اسلاید 100: کارت مجموع درآمد کارکنان : دركشور ما قوانين مالياتی برمبنای درآمد سالانه افراد و مؤسسات و با اعمال نرخهای تصاعدی مالياتی انجام می شود. نرخهای تصاعدی مالیات بردرآمد به گونه ای تعیین می شوند که با افزایش درآمد سالانه نرخهای مالیات بر درآمد نیز افزایش پیدا می کند.100

اسلاید 101: تفاوت کارکنان و پیمانکاران : خدمات دریافت شده از کارکنان به صورت موقت و یا دائم است ولی خدماتی که توسط مقاطعه کاران یا پیمانکاران مستقل ارائه می شود بر اساس قراردادهای خاص صورت می گیرد و با اتمام موضوع قرارداد رابطه کاری کار فرما و پیمانکار مستقل قطع می شود. 101

اسلاید 102: مبالغ پرداخت شده به پيمانكاران مستقل را معمولاً حق الزحمه ويا درمواردی حق المشاوره می‌گويند، در صورتی كه می‌دانيم كه مبالغ پرداختی به كاركنان موسسه حقوق و دستمزد ناميده می‌شود.102

اسلاید 103: فصل هفتم اصول و مفاهیم حسابداری 103

اسلاید 104: مقدمه: اصول و مفاهیم حسابداری، مجموعه ای ازمیثاقها،قواعد ، روشهاورویه هایی است که دستورالعمل شناسایی، پردازش رویدادهای مالی برای تهیه صورتها وگزارش های مالی را بیان می کندوبا گذشت زمان وتجربه موارد جدید تغییر می- کند و کامل می شود. 104

اسلاید 105: اهمیت تدوین استانداردهای حسابداری: هدف عمده تهیه و تدوين استانداردها، ايجاد ازبان معين و چهار چوب مفهومی يكنواخت است که با رعایت آنها اطلاعات مالی از موسسات مختلف به صورت مرتبط قابل مقایسه تهیه و برای تصمیم گیری آگاهانه اقتصادی و اجتماعی دراختیاراستفاده کنندگان قرار می گیرد.105

اسلاید 106: اصول پذیرفته شده حسابداری: صورتها و گزارشهای مالی با رعایت استاندارد های حسابداری تهیه می شوند . صاحب نظران حسابداری کشورهایی که سابقه طولانی در دانش حسابداری دارند ، به تدریج مفاهیم و اصول حسابداری را تدوین کرده اند و با رعایت آنها ، به صورت تقریبا یکنواخت به اجرا در آمده اند .106

اسلاید 107: حمایت از استانداردهای حسابداری: پذیرش،اجراوکنترل رعایت اصول پذیرفته شده حسابداری، نتیجه حمایت مقتدرانه از آن است و اغلب نفوذ قدرت وحمایت انجمنهای حرفه ای حسابداری و موسسات دولتی درکشور های مختلف به اصول پذیرفته شده حسابداری اعتبار اجرایی می دهد. 107

اسلاید 108: سابقه تاریخی استاندارد های حسابداری : دانش حسابداری و تدوین اصول و استانداردهای آن ، مانند سایر رشته های علوم اجتماعی ، تحولات فراوانی را طی کرده است . 108

اسلاید 109: سابقه استانداردهای حسابداری در جهان: استانداردهای 1949 میلادی که لوکاپاچولی حسابداری دو طرفه را بر اساس حفظ ترازنامه(دارایی=بدهی+سرمایه) تنظیم کرد و بعدها معادله سود بر آن افزوده شد (سود حسابداری=درآمد-هزینه) ، دگرگونی فراوانی را طی کرد.109

اسلاید 110: سابقه استانداردهای حسابداری در ایران: بررسی وضعیت اصول حسابداری در ایران نشان می دهد که ترجمه مراجع جهانی اصول متداول حسابداری تنها مراجع موجود در گذشته بودند و برای طرح و تدوین استانداردهای حسابداری ملی تلاش چندانی نشده است.110

اسلاید 111: مفهوم تفکیک شخصیت: مفهوم تفکیک شخصیت برای قابل فهم بودن صورتها و گزارشهای مالی اهمیت فراوانی دارد.بر اساس اصل مفهوم تفكيك شخصيت حسابها و اطلاعات حسابداری به صورت مجزا از صاحبان آن نگهداری می شود و در واقع معادله اساسی حسابداری بازتاب اين اصل است. 111

اسلاید 112: فرض تداوم فعالیت: فرض تداوم فعالیت از مفروضات بنیادی حسابداری است که بسیاری ازمفاهیم واصول دیگروطبقه بندی اقلام تراز- نامه بر آن متکی است.فقط در زمان انحلال موسسه اقلام صور تها و گزار شهای مالی به مبالغ خالص ارزش بازیافتنی و ارزشهای روز انحلال اندازه گیری می شوند.112

اسلاید 113: فرض دوره مالی: فرض تداوم دوره مالی می گوید كه فعالیتهای يك شخصيت حسابداری مدتهای طولانی ادامه داشته ودر آينده قابل پيش-بينی متوقف نخواهد شد اصول ترازنامه بر اين فرض متكی است. 113

اسلاید 114: اصل پولی: پول به عنوان واحد اندازه ‌گيری رويدادهای مالی استفاده می‌شود. پول تنها وسیله اندازه گیری در حسابداری است که قابلیت کاربرد برای اندازه گیری رویدادهای مالی را دارد . 114.

اسلاید 115: اصل عينيت: اين اصل بر اين امر تأكيد دارد كه اندازه‌گيری بايستی بيطرفانه بوده و قاليت رسيدگی توسط شخصی مستقل را داشته باشد . حسابداران اغلب به شواهد و مدارک قابل استناد، که اندازه گیری مالی را تعیین می کند ، تاکید دارند.115

اسلاید 116: اصل بهای تمام شده: صورت‌ها و گزارش‌های مالی با رعايت اصل بهای تمام شده تهيه و ارائه می‌شوند، در زمان تحصيل دارايی‌ها يا خدمات، بهای تمام شده نشان دهنده ارزش منصفانه بازار آنها می باشد.116

اسلاید 117: اصل تحقق درآمد: درحسابداری تعهدی ، سود هنگامی شناسايی می شود كه اطمينان كافی از كامل شدن «فرايند كسب سود» حاصل شود. در مورد مؤسسات توليدی فرايند كسب سود شامل موارد زير است: الف‌ـ خريد مواد مستقيم ب‌ـ توليد محصول ج‌ـ فروش محصول د-وصول وجه محصول فروخته شده117

اسلاید 118: به موجب اصل تحقق درآمد ، معمولاً زمانی تحقق يافته تلقی می‌شود كه دو شرط زير تأمين شده باشد: 1-فرايند كسب سودكامل شده يا به طورعمده كامل شده است. 2-شواهد عينی كافی برای اندازه‌گيری مبلغ درآمده موجود باشد.118

اسلاید 119: اندازه ‌گيری درآمد به چهار روش صورت می‌گيرد: 1-اندازه ‌گيری درآمد در زمان فروش (روش تحويل): در اين روش چون دوشرط درآمد تأمين شده می‌‌توان درآمد را شناسايی كرد. در برخی از مشاغل درآمد و هزينه‌ها هنگام وصول يا پرداخت نقدی شناسايی می‌شوند كه به آن روش نقدی می‌گويند.119

اسلاید 120: 2-روش فروش اقساطی (روش سود ناويژه): دراين روش معمولاً درآمد هنگام فروش كالا شناسايی می‌شود و بهای آن در چندین قسط وصول می شود. هنگام وصول هر قسط بخشی از بهای تمام شده و بخشی از سود ناویژه وصو و درآمد شناسایی می شود. 120

اسلاید 121: 3- روش درصد تكميل پيمان: در پروژه‌های بزرگ كه بيش از يك سال مالی به طور می انجامد قرار داد خاصی به نام پيمان بين پيمانكار و كارفرما منعقد می شود. 121

اسلاید 122: 4-اندازه گیری درآمد درزمان تکمیل محصول(روش تولید): برخی ازکالاها در بازارها قیمتهای تثبیتی و یا جا افتاده ای دارند. اندازه گیری درآمد برای کالاها با توجه به اطمینان نسبی از قیمت آن و تقاضای بازار در زمان تولید قابل اندازه گیری و شناسایی است. 122

اسلاید 123: درایران معمولا قیمتهای ثابت تضمین شده ای از طرف دولت تعیین می شود که محصولات کشاورزان را بر اساس یک قیمت حداقل از طرف دولت خریداری نماید. 123

اسلاید 124: درآمد دراين نوع پروژه‌ها به دو صورت محاسبه می‌شود: 1ـ روش تكميل پيمان كه بر مبنای بهای تمام شده پيمان در دست اجرا پس از تكميل پيمان صورت می‌پذيرد . روش درصد تكميل پيمان كه با شناسايی درآمد هر دوره مالی زمانی كه درآمد پيمان به نحو معقول قابل برآورد نباشد صورت می پذيرد. 124 .

اسلاید 125: درصد تكميل پيمان بصورت زير محاسبه می‌شود: درصدتكميل پیمان× سود ناويژه برآوردشده=سودناويژه دوره مالی درصدتکمیل پیمان= هزينه‌های واقعی انجام شده طی دوره مالی کل بهای تمام شده 125

اسلاید 126: اصل تطابق هزينه با درآمد: به موجب اين اصل شناسايی درست سود مالی هر دوره با اندازه‌ گيری درآمد هر دوره با هزينه‌ های انجام شده برای كسب آن درآمد مشخص شده و با آن مقابله می‌شود. و در واقع درآمدها به محض تحقق و هزينه‌ها به محض وقوع شناسايی می‌شوند.126

اسلاید 127: تطابق هزينه‌ها با درآمد از دو طريق صورت می‌پذيرد: الف‌ـ در ارتباط با كالای فروخته شده يا ساخته شده. ب‌ـ در ارتباط با دوره‌های مالی كه درآمد كسب شده.127

اسلاید 128: اصل ثبات رويه: (رعايت يكنواختی) هرشخصيت حسابداری بايد يک روش خاص حسابداری را برای شناسايی ، اندازه‌ گيری ، ثبت و گزارش دهی انتخاب كند. با رعايت اين اصل قابليت مقايسه درگزارش دهی مالی امكان پذير می شود.128

اسلاید 129: اصل افشاء: با توجه به اين اصل بايد كليه حقايق با اهميت و مرتبط با وضعيت مالی و گزارش مالی ارائه گردد. اصل اهميت: حسابداران با توجه به اهميت نسبی اقلام و رويدادهای مالی روش‌های متناسب حسابداران انتخاب می‌كنند.129

اسلاید 130: اصل احتياط: اين اصل هنگام ارزش‌گذاری دارايیها و تعيين سود بكار می‌رود. گزارش حسابرسی: گزارشی كه توسط حسابرسی مستقل بعد از رسيدگی به گزارش‌ها و صورت‌های مالی يک مؤسسه ارائه می‌گردد. 130

اسلاید 131: فصل هشتمحسابداری شركتهای تضامنی( تشكيل،تقسيم سود،انحلال) 131

اسلاید 132: مقدمه فعاليت اغلب مؤسسات تجاری، از نظر تشكيل وضعيت مالكيت ، و… عمدتا در سه شكل حقوقی مؤسسات انفرادی( تک مالكی ) ، شركتهای ضمانتی و شركتهای سهامی انجام می شود. 132

اسلاید 133: مفاهيم اصول و روشهای حسابداری تقريبا در اغلب مؤسسات مذكور مشابه است ولی از نظر ويژگيها و تركيب سرمايه ، هر يک از آنها اجرای روشهای خاص حسابداری برای حقوق صاحب سرمايه را می طلبند. حسابداری حقوق صاحب سرمايه در مؤسسات تک مالكی نسبتا ساده می باشد.133

اسلاید 134: مفهوم شركت تضامنی : يكی از سه گروه عمده مؤسسات تجاری شركتهای تضامنی است كه توسط دو يا چند نفر با سرمايه و تخصصهای مختلف ، برای فعاليت خاصی تاسيس می شود.134

اسلاید 135: در ماده 116 قانون تجارت شركت تضامنی به صورت زير تعريف شده است : شركت تضامنی،شركتی است كه درتحت اسم مخصوصی برای امورتجارتی بين دو يا چند نفر با مسئوليت تضامنی تشكيل می شود. 135

اسلاید 136: اگر دارايی شركت برای تاديه تمام قروض كافی نباشد هر قراری بين شركاء بر خلاف اين ترتيب داده شده باشد در مقابل اشخاص ثالث كان لم يكن خواهد بود. 136

اسلاید 137: سرمايه شركت هر يک از شركاء شركت تضامنی بايستی به ميزان سهم الشركه خود  سرمايه شركت را تامين كند. سهم الشركه می تواند به صورت وجه نقد و يا اموال منقول يا غير منقول باشد. به موجب ماده 118 قانون تجارت ׃137

اسلاید 138: شركت تضامنی وقتی تشكيل می شود كه تمام سرمايه نقدی تاديه و سهم الشركه غير نقدی نيز تقويم و تسليم شده باشد. 138

اسلاید 139: مالكيت مشترک داراییهای شركت: داراييهای شركت تضامنی شامل داراييهايی كه توسط شركاء به شركت وارد و يا در دوران فعاليت شركت خريداری شده اند .139

اسلاید 140: سهم هر يک از شركاء هنگام انحلال شركت تضامنی از داراييها بر اساس مانده حساب سرمايه آنها تعيين می شود.140

اسلاید 141: مسئوليت نامحدود: طلبكاران از شركت می توانند برای وصول طلب خود به هر يک و يا تمام شركاء مراجعه كنند. مسئوليت هريک از شركاء در برابر بدهيهای شركت محدود به سهم الشركه آنها نيست يعنی هر يک از شركاء درمقابل تمام بدهيهای شركت مسئولند.141

اسلاید 142: شركتنامه: شركتنامه سندی است كه توسط شركای اوليه شركت تضامنی تنظيم و امضاء می شود. روابط حقوقی و مالی بين شركاء از مواردی است كه در شركتنامه تعيين می شود.142

اسلاید 143: موارد مهم مطرح در شركتنامه معمولا شامل نام و نوع شركت ، اسامی مؤسسين ، سهم الشركه هر يک از شركاء ، ترتيب تقسيم سود ، ورود و خروج شركاء ، انحلال و… می باشد.143

اسلاید 144: تقسيم سود و زيان: تقسيم سود و زيان در شركتهای تضامنی به نسبت سهم الشركه آنها است . مگراينكه در شركتنامه ترتيب ديگری مقرر شده باشد. در صورتی كه بر اثر زيان سهم الشركه شركاء كم شود مادام كه اين كمبود جبران نشده، تقسيم سود بين شركاء ممنوع است.144

اسلاید 145: ورود و خروج شريک: در شركت تضامنی هيچ يک از شركاء نمی تواند سهم خود را به ديگری منتقل كند مگر با رضايت تمام شركاء. انتقال سهم الشركه به ديگر شركاء يا افراد خارج از شركت برای خروج از شركت ممكن نيست مگر با موافقت ساير شركاء.145

اسلاید 146: انحلال شركت: انحلال شركت تضامنی بر اساس مواد 93 و136 قانون تجارت انجام می شود.به موجب مواد فوق شركت تضامنی در موارد زير منحل می گردد: 1- وقتی كه شركت مقصودی را كه برای آن تشكيل شده بود انجام داده يا انجام آن غيرممكن باشد.146

اسلاید 147: 2ـ وقتی كه شركت برای مدت معينی تشكيل شده و مدت منقضی شده باشد. 3ـ درصورتی كه شركت ورشكست شود. 4ـ در صورتی كه يكی از شركاء به دلايلی انحلال شركت را از دادگاه تقاضا كند ودادگاه دلايل را موجه دانسته و حكم به انحلال بدهد.147

اسلاید 148: 5ـ در صورت فوت يا محجوريت يكی از شركاء ضمنا به موجب ماده 139 و 140 قانون در اين موارد بقاء شركت به رضايت ساير شركاء وقائم مقام شريک متوفی يا محجور خواهد بود. 6ـ در صورت فسخ شركتنامه 7ـ در صورت موافقت ساير شركاء148

اسلاید 149: حسابداری شرکتهای تضامنی: فقط حسابداری حقوق صاحب سرمايه در مؤسسات تک مالكی با حسابداری حقوق صاحبان سرمايه در شركتهای تضامنی به دليل تعدد سرمايه گذاران متفاوت است.149

اسلاید 150: حسابداری شركتهای تضامنی: می دانيم كه حسابداری شركتهای تضامنی مشابه حسابداری مؤسسات تک مالكی است. فقط حسابداری حقوق صاحب سرمايه درمؤسسات تک مالكی باحسابداری حقوق صاحبان سرمايه در شركتهای تضامنی به دليل تعدد سرمايه گذاران متفاوت است.150

اسلاید 151: در مؤسسات تكی مالكی كليه رويدادهای مالی مربوط به سرمايه و سرمايه و برداشت صاحب مؤسسه و سود و زيان ناشی از عمليات در پايان سال مالی در حساب واحدی بنام سرمايه صاحب مؤسسه در ترازنامه منعكس می شود.151

اسلاید 152: 152 درشركتهای تضامنی برای هر يک از شركا يک حساب سرمايه در دفتر كل افتتاح می شود كه نشان دهنده ميزان سهم الشركه وی بوده و مانده آن نشان دهنده حقوق مالكيت در شركت تضامنی است.

اسلاید 153: برداشتهای طی دوره مالی هر يک ازشركاء مانند مؤسسات تک مالكی در حسابی برداشت جداگانه ای برای هر يكی از آنها نگهداری می شود.153

اسلاید 154: سرمايه گذاری شركاء: به موجب قانون تجارت سهم الشركه هر شريک ممكن است به صورت وجه نقد و يا اموال منقول و يا غير منقول باشد.154

اسلاید 155: سهم الشركه نقدی: در صورتی كه سهم الشركه شركاء به صورت وجه نقد تاديه شده باشد حساب صندوق (بانک)معادل جمع سرمايه شركت بدهكار و حساب سرمايه هر يک ازشركاء بستانكار می گردد.155

اسلاید 156: سهم الشركه غير نقدی: اگر تمام يا بخشی از سهم الشركه هر يک از شركاء از طريق داراييهای غير نقدی تاديه شود كه در قانون تجارت به آورده غير نقدی معروف است مطابق ماده 122 قانون مذكور بايستی با موافقت شركاء ارزيابی شود.156

اسلاید 157: به موجب اصول متداول حسابداری ارزيابی آورده غير-نقدی شركاء به معنی تعيين ارزش منصفانه بازار آنها است.مبالغی كه بابت ارزش آنها در دفاتر شركت تضامنی ثبت گرديده مبالغ ارزيابی شده و مورد توافق دو شريک می باشد.157

اسلاید 158: حساب برداشت شركاء: برای هر يک ازشركاء يک حساب به نام حساب برداشت در دفتر كل شركت افتتاح می شود .وجوه نقد و يا ساير داراييهايی كه شركاء طی دوره مالی برای مصارف شخصی استفاده می كنند دربدهكاراين حساب ثبت می گردد.158

اسلاید 159: در پايان دوره مالی پس ازتقسيم سود شركت تضامنی و ثبت آن در بستانكار حساب سرمايه هر يک از شركاء مانده بدهكارحساب برداشت به حساب سرمايه آنها منتقل می شود159

اسلاید 160: بستن حسابهای موقت در شركتهای تضامنی: در شركتهای تضامنی مانند مؤسسات تک مالكی در پايان دوره مالی حسابهای سود و زيانی (موقت) به حساب خلاصه سود و زيان منظور و سود يا زيان شركت تعيين می شود.160

اسلاید 161: سپس مانده حساب خلاصه سود و زيان به حساب تقسيم سود منتقل شده و بر اساس نسبتی كه در شركتنامه ذكر شده به حساب سرمايه هر يک از شركاء منتقل می گردد.161

اسلاید 162: در صورتی كه در شركتنامه ترتيبی برای تقسيم سود و زيان بين شركاءپيش بينی نشده باشد سود يا زيان به نسبت مانده اول دوره حساب سرمايه هر یک از شركاء بين آنها تقسيم می شود.162

اسلاید 163: صورت حساب سود و زيان شركتهای تضامنی: شكل و روش تنظيم صورتحساب سود و زيان در شركتهای تضامنی مشابه مؤسسات تک مالكی است با اين تفاوت كه در انتهای صورتحساب سود وزيان شركتهای تضامنی نحوه تقسيم سود و زيان بين شركاء نشان داده می شود.163

اسلاید 164: صورت حساب سرمايه شركاء: در شركتهای تضامنی در پايان سال مالی صورت حساب سرمايه شركاء كه تغييرات ايجاد شده در سرمايه هر يک ازآنها را به تفكيک نشان می دهد تهيه و معمولا همراه ترازنامه و به عنوان صورت ريز قسمت سرمايه ترازنامه ارائه می شود.164

اسلاید 165: ماهيت سود متعلق به هر يک از شركاء شركتهای تضامنی مشابه مؤسسات تک مالكی معمولا تركيبی از عوامل عمده زير است: 1ـ بابت جبران خدمات فردی كه توسط هر يک از شركاء به شركت تضامنی ارائه شده است. 2-بابت جبران سود تضمين شده سرمايه هر يک از شركاء به شركت تضامنی ارائه شده است.165

اسلاید 166: 1- بابت جبران خدمات فردی كه توسط هر يک از شركاء به شركت تضامنی ارائه شده است.2ـ بابت جبران سود تضمين شده سرمايه هر يک از شركاء به شركت تضامنی ارائه شده است.166

اسلاید 167: 3ـ بابت ريسک سرمايه گذاری شركاء اين سه عامل اساس نحوه تقسيم سود در شركتهای تضامنی است. ممكن است هر يک از شركاء تمام وقت و ديگری نيمه وقت در شركت تضامنی فعاليت داشته باشد.167

اسلاید 168: ميزان سرمايه هر يک از شركاء نيز ممكن است با ميزان سرمايه شركاء ديگر متساوی نباشد. از اين رو در تعيين نحوه تقسيم سود در شركتنامه قاعدتا ميانگين خدمات فردی و سرمايه هر يک از شركاء بايستی به عنوان مبنای اساسی در نظر گرفته شود.168

اسلاید 169: حق الزحمه ای كه بابت فعاليت تمام وقت يا نيمه وقت در شركت به هر يک از شركاء پرداخت می شود به عنوان اولين مرحله تقسيم سود بوده و هزينه شركت تضامنی تلقی نمی شود.169

اسلاید 170: به عبارت ديگر شركاء شركت تضامنی صاحب سرمايه بوده و كارمند شركت نيستند بنابراين حق الزحمه آنها هزينه حقوق و دستمزد نمی باشد.به همين دليل برداشت هر يک ازشركاء به عنوان بدهی وی دربدهكار حساب برداشت ثبت می گردد.170

اسلاید 171: تقسيم سود و زيان بين شركاء: دراكثر موارد تقسيم سود و زيان بين شركاء بر مبنای نسبتی كه در شركتنامه مقرر مي شود صورت می گردد. بر اساس يكی از موارد زير تقسيم سود و زيان صورت می گيرد:171

اسلاید 172: 1ـ تقسيم سود يا زيان به نسبت معين : در اين روش سود يا زيان به نسبتی كه مورد توافق شركاء بوده و در شركتنامه ذكر می گردد تقسيم می شود. 172

اسلاید 173: 2ـ تخصيص حق الزحمه برای خدمات فردی شركاء و تقسيم باقيمانده سود وزيان به نسبت معين: ازآنجایی که هر یک از شرکااوقات مختلفی را در شرکت می گذرانندو به علت داشتن تخصصهای مختلف ٬ خدمات متفاوتی عرضه می کنند.173

اسلاید 174: 3ـ تعلق سود تضمين شده به مانده حساب سرمايه شركاء و تقسيم باقيمانده سود يا زيان به نسبت معين: در شرکتهای تضامنی معمولا شرکا فعالیت چندانی در شرکت ندارند و در نتیجه حق الزحمه ای نیز برای خود مطالبه نمی کنند.174

اسلاید 175: 4ـ تخصيص حق الزحمه تعلق سود تضمين شده به مانده حساب سرمايه شركاء و تقسيم باقيمانده سود يا زيان به نسبت معين: ضمن تخصیص حق الزحمه به هریک ازشرکا سود تضمین شده ای با نرخ مشخص به مانده سرمایه اولیه شرکا تعلق می گیرد.175

اسلاید 176: پس از کسر حق الزحمه و سود تضمین شده ٬باقیمانده به صورت سود یا زیان به شرح زیر است: الف-تقسیم سود باقیمانده ب- تقسیم زیان باقیمانده176

اسلاید 177: به استثناء روش اول در روش های دوم تا چهارم قبل از تقسيم سود به نسبت معين حق الزحمه و سود تضمين شده مانده سرمايه هر يک از شركاء از سود مؤسسه كسر می شود.177

اسلاید 178: ورود شریک جدید به شرکت تضامنی: با ورود شريک جديد به شركت تضامنی كه با موافقت كليه شركاء صورت می گيرد درساختارحقوق صاحبان سرمايه تغييراتی حاصل می شود.178

اسلاید 179: ورود شريک جديد معمولا به دو طريق صورت می پذيرد: 1ـ خريد سهم الشركه يک و يا چند شريک قديمی 2ـ سرمايه گذاری مستقيم در شركت تضامنی179

اسلاید 180: هنگامی كه شريک جديد وارد شركت تضامنی می شود هيچ تغييری در داراييها و بدهيهای شركت تضامنی ايجاد و فقط ساختارحقوق صاحبان سرمايه سرمايه شريک جديد جايگزين سرمايه شريک يا شركای قديمی می شود .180

اسلاید 181: در صورتی كه اگر ورود شريک جديد از طريق سرمايه- گذاری مستقيم در شركت تضامنی انجام شود داراييها وحقوق صاحبان سرمايه به مقدار مساوی افزايش يافته وساختارحقوق صاحبان سرمايه از نظر مبلغ و تعداد شركاء تغيير می كند.181

اسلاید 182: 1ـ ورود شريک جديد از طريق خريد سهم الشركه يک و يا چند شريک قد يمی : هنگامی كه ورود شريک جديد از اين طريق باشد بايد حساب سرمايه فروشنده سهم الشركه معادل سهم الشركه ای كه فروخته شده بدهكار و سرمايه شريک جديد بستانكار می شود. 182

اسلاید 183: ورود شريک جديدازطريق سرمايه گذاری مستقيم در شركت تضامنی: در برخی از موارد شريک جديد از طريق سرمايه گذاری مستقيم وارد شركت تضامنی شده و در زمره شركاء شركت قرار می گيرد.183

اسلاید 184: پرداخت شريک جديد به صورت دارايی (نقدی يا غير نقدی) وارد شركت شده و به شركاء پرداخت نمی شود. ورود شريک از اين طريق داراييها و حقوق صاحبان سهام شركت تضامنی را افزايش می دهد.184

اسلاید 185: درعمل ورود يک شريک به شركت تضامنی و سرمايه گذاری در آن يا به علت وضع مطلوب و سودآوری شركت تضامنی بوده ويا به علت نيازشركت به تخصيص ياسرمایه شريک جديد است.185

اسلاید 186: طبيعتا مبلغ دارايی وارد شده به شركت تضامنی توسط شریک جديدبا مبلغی كه به بستانكارحساب وی منظور می شود مساوی نخواهد بود. در اين موارد برای ثبت رويداد مالی ورود شريک جديد از روشهای مختلفی می توان استفاده كرد كه اصلی ترين روشها به صورت زير است‌:186

اسلاید 187: 1ـ اختصاص پاداش به شركای قديمی: در مواردی که شرکت تضامنی از وضع مطلوب مالی برخورداراست مبلغی که شرکای قدیمی برای ورود شریک جدید مطالبه می کنند از آنچه به بستانکار حساب سرمایه وی منظور می شود بیشتر است.187

اسلاید 188: 2ـ اختصاص سرقفلی به شريک قديمی: مبلغی که شریک جدید پرداخت می کند با مبلغ منظور شده به حساب سرمایه وی مساوی است ولی برای کل شرکت سرقفلی در نظر گرفته می شود. 188

اسلاید 189: 3ـ اختصاص پاداش به شريک جديد: زمانی که شریک جدید تخصص و مهارتهای ویژه ای دارد شرکای قدیمی از تواناییهای شریک جدید موافقت می کنند که وی مبلغ کمتری نسبت به سرمایه خود وارد شرکت کند. 189

اسلاید 190: ازروشهای اول و دو ممعمولا هنگامی كه شركت سودآور بوده واز وضعيت مناسبی برخورداراست استفاده می شود.190

اسلاید 191: خروج شريک از شركت تضامنی: هر يک از شركاء می توانند با موافقت ساير شركاء سهم الشركه خود را به ديگری واگذار كند وازشركت خارج شود.191

اسلاید 192: خروج شريک می تواند همانند ورود شريک به يكی از دو طريق زير صورت گيرد: 1ـ وا گذاری سهم الشركه به يک يا چند شريک جديد 2ـ دريافت داراييهای شركت192

اسلاید 193: واگذاری سهم الشرکه به یک یا چند شریک جدید: خروج شریک با واگذاری سهم الشرکه به یک یا چند شریک قدیمی و دریافت مبلغ مورد توافق ازآنها موضوعی کاملا شخصی است . فقط به جا به جایی حساب سرمایه شرکا می انجامد. 193

اسلاید 194: دریافت داراییهای شرکت: خروج شریک معمولا به یکی از روشهای زیر است: الف- دریافت داراییهای شرکت معادل سهم الشرکه ب- دریافت داراییهای شرکت بیشتر از سهم الشرکه ج- دریافت داراییهای شرکت کمتر از سهم الشرکه194

اسلاید 195: دریافت داراییهای شرکت معادل سهم الشرکه: در صورتی که شریکی قصد خروج از شرکت را دارد ٬معادل سهم الشرکه خود داراییهای شرکت را دریافت می کند و به میزان سهم الشرکه وی داراییها و حقوق صاحبان سرمایه به طور مساوی کاهش میابد.195

اسلاید 196: دریافت داراییهای شرکت بیشتر از سهم الشرکه: در صورتی که شرکت تضامنی ا ز سود آوری خوبی برخوردار باشد هر یک از شرکا هنگام خروج ٬بیشتر از سهم الشرکه خود از داراییهای شرکت در یافت می کنند.196

اسلاید 197: دریافت داراییهای شرکت کمتر از سهم الشرکه: مواقعی که رکود اقتصادی است مشارکت در شرکت تضامنی برای شریکی که از شر کت خارج می شود مطلوبیتی ندارد شریک با دریافت مبلغ کمتری از داراییهای شرکت سهم الشرکه خود را واگذار می کند.197

اسلاید 198: انحلال شركت تضامنی: يكی از دو مورد تصفيه شركت تضامنی انحلال است كه به معنی انقطاع تداوم فعاليت می باشد. تصفيه شركت هنگام انحلال از طريق فروش داراييها وصول مطالبات پرداخت بدهيها و تقسيم سود و زيان تصفيه می باشد.198

اسلاید 199: تقسيم سود و زيان تصفيه به نسبت مقرر در شركتنامه و توزيع وجه نقد باقيمانده بر اساس مانده حساب سرمايه بين شركاء انجام می شود.199

اسلاید 200: فاصله بين اعلام انحلال و تقسيم داراييهای باقيمانده بين شركاء را دوره تصفيه می گويند. دراين دوره اداره امور شركت و عمليات تصفيه توسط مدير يا مديران تصفيه انجام می شود. 200

اسلاید 201: فروش داراییها و وصول مطالبات: دردوره تصفیه هر گونه سود یا زیان حاصل از فروش داراییها و یا وصول بدهیها ابتدا در حساب سود و زیان تصفیه سپس مانده این حساب به نسبت مقرر در شرکتنامه بین شرکا تقسیم و به حساب سرمایه شرکا منتقل می شود.201

اسلاید 202: تقسیم سود و زیان تصفیه: سود و زیان حاصل از فروش داراییهی و وصل مطالبات که در حساب سود و زیان تصفیه ثبت شده به ترتیب مقرر در شرکتنامه بین شرکا تقسیم می شود.202

اسلاید 203: طرز عمل با مانده بدهکار حساب سرمایه شرکا: طرزعمل با مانده بدهكارحساب سرمايه شريک در برخی از موارد امكان دارد زيان حاصل از فروش داراييها و وصول مطالبات ( زيان تصفيه ) در حدی باشد كه سهم زيان يک يا چند شريک بيش از سرمايه آنها گردد.203

اسلاید 204: در اين صورت حساب سرمايه آنها پس از تقسيم زيان تصفيه مانده بدهكار خواهد داشت . در اين صورت دو حالت وجود دارد: 1ـ توانايی شريک در تاديه مانده بدهكار حساب سرمايه 2ـ ناتوانی شريک در تاديه مانده بدهكار حساب سرمايه204

اسلاید 205: توانایی شریک در تایدیه مانده بدهکار حساب سرمایه: در این حالت که شریک قادر است مانده بدهکارحساب سرمایه خود را به شرکت تضامنی تادیه کند . پس از انتقال ثبتها به دفتر کل همه حسابها بسته می شود.205

اسلاید 206: ناتوانی شریک در تادیه مانده بدهکار حساب سرمایه: در این حالت شرکایی که مانده حساب سرمایه آنها بدهکار است به دلایل خاصی مثل ورشکستگی٬قادر به تادیه بدهی یا قسمتی از آن نیستند.206

اسلاید 207: شركتهای نسبی: يک شركت نسبی شركتی غير سهامی است كه مسئوليت آنها محدود به سهم الشركه آنها است. قواعد و روشهای حسابداری حقوق صاحبان سهام اين شركتها مشابه شركتهای تضامنی می باشد.207

اسلاید 208: شركتهای مختلط غير سهامی: يک شركت غير سهامی كه سرمايه آ‌‌‌ن از سهم الشركه يک ياچند شريک ضامن وسهم الشركه يک و ياچند شريک با مسئوليت محدود تشكيل شده است.208

اسلاید 209: فصل نهمشرکتهای سهامی سازمان و حقوق صاحبان سهام209

اسلاید 210: مقدمه: مفاهیم ٬ اصول و روشهای حسابداری تقریبا در اغلب موسسات مشابه است ولی ٬ از نظر ویژگیها و ترکیب سرمایه روشهای خاص حسابداری به کار می رود.210

اسلاید 211: تعريف شركت سهامی : درماده 1 قانون تجارت شركت سهامی به صورت زير تعريف شده است: شركت سهامی، شركتی است كه سرمايه آن به سهام تقسيم شده و مسئوليت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی آنها است. 211

اسلاید 212: شركتهای سهامی دو نوعند: 1ـ شركت سهامی عام : شركتی كه مؤسسين آن قسمتی از سرمايه را ازطريق فروش سهام به مردم تامين می كند. 2- شركت سهامی خاص : شركتی است كه تمام سرمايه آن زمان تاسيس منحصراً توسط مؤسسين تامين می گردد.212

اسلاید 213: مزايای شركتهای سهامی :عمده ترين مزايای شركتهای سهامی عبارتند از:1ـمحدوديت مسئوليت سهامداران2ـ تجمع سرمايه های كوچک3ـ سهولت نقل و انتقال سهام4ـاستمرار موجوديت5ـ تعيين هیئت مديره213

اسلاید 214: هيئت مديره: به موجب ماده 107 قانون تجارت ، شركت سهامی به وسيله هيئت مديره ای كه از بين صاحبان سهام انتخاب شده و كلاً قابل عزل می باشند اداره خواهد شد. عده اعضای هيئت مديره در شركتهای سهامی عام بايد حداقل پنج نفر باشد .214

اسلاید 215: معايب شركتهای سهامی بر خلاف مزايای ذكر شده شركتهای سهامی دارای معايبی از اين قرار است: 1ـ ماليات بر درآمد شركتهای سهامی 2ـ رعايت مقررات بيشتر215

اسلاید 216: سازمان شركتهای سهامی : براي تاسيس شركتهای سهامی، اساسنامه ای كه شامل نام، موضوع، نام مؤسسين، مركز اصلی و… است توسط مؤسسين تنظيم و به اداره ثبت شركتها تسليم می شود.216

اسلاید 217: اساسنامه كه به موجب مواد قانون تجارت تنظيم می شود نوشته ای است كه روابط حقوقی اين سهامداران را تعيين می كند. پس ازتصويب اساسنامه ، توسط اداره ثبت شركتها و طی تشريفات مقرر در قانون تجارت شركت سهامی تاسيس می شود. 217

اسلاید 218: هزينه های تاسيس: هزينه هايی كه در مراحل مختلف تاسيس شركت سهامی پرداخت می شود و تحت عنوان ساير داراييها در ترازنامه طبقه بندی می شود .218

اسلاید 219: حقوق قانونی سهامداران1ـ حق رأی برای انتخاب هيئت مديره2ـ حق دريافت سهمی از سود شركت3ـ حق تقدم خريد سهام جديد4ـ حق سهيم بودن در داراييهای شركت هنگام انحلال219

اسلاید 220: وظايف هيئت مديره : به موجب ماده 119قانون تجارت هیئت مدیره در اولین جلسه خود از بين اعضای هيئت مديره يک رئيس و يک نايب رئيس كه بايد شخص حقيقی باشند برای هيئت مديره تعيين می نمايد.220

اسلاید 221: مهمترين وظايف هيئت مديره و مدير عامل حفظ صاحبان سهام است . هيئت مديره سياستهای كلی و خط مشی های شركت راتعيين نموده كنترل داخلی مناسب برای سيستمهای موجود شركت را مستقر كرده و اختیارات و مسئوليتهای مديران اجرايی و كاركنان را مشخص می نمايد.221

اسلاید 222: حسابداری حقوق صاحبان سهام : ارائه داراييها و بدهيها در ترازنامه شركتهای سهامی به مؤسسات تک مالكی وشركتهای تضامنی است . تفاوت عمده در ترازنامه ای شركتها درقسمت سرمايه آنها است.222

اسلاید 223: سرمايه در ترازنامه مؤسسات تک مالكی و شركتهای تضامنی تحت عنوان حقوق صاحبان سرمايه و در ترازنامه شركتهای سهامی تحت عنوان حقوق صاحبان سهام طبقه بندی می شود.223

اسلاید 224: حقوق صاحبان سهام در شركتهای سهامی مانند سرمايه ساير مؤسسات معادل تفاوت خالص داراييها و بدهيها است. دو منبع عمده حقوق صاحبان سهام در شركتهای سهامی عبارتند از:224

اسلاید 225: 1- سرمايه گذاری سهامداران (سهام سرمايه پرداخت شده) 2 ـ مانده سود (زيان) انباشته سرمايه گذاری سهامداران به صورت نقد و يا ساير دارا ييها به عنوان منبع اصلی تشكيل دهنده حقوق صاحبان سهام است.225

اسلاید 226: افزايش (كاهش) حقوق صاحبان سهام در شركتهای سهامی اغلب ناشی از نتايج فعاليت آنها است كه در حساب سود (زيان) انباشته نگهداری می شود كه يكی ديگر از منابع حقوق صاحبان سهام است.226

اسلاید 227: مانده حساب خلاصه سود و زيان درپايان سال مالی هنگام بستن حسابها به حساب سود (زيان) انباشته منتقل می گردد 227

اسلاید 228: مانده سود انباشته در تاريخ ترازنامه نشاندهنده سود انباشته شركت سهامی از تاريخ ترازنامه تاسيس پس از كسر زيانهای وارده و سود تقسيم شده بين سهامدارن است.228

اسلاید 229: سود نقدی سهام : يكی از وظايفی كه هيئت مديره شركتهای سهامی به عهده دارد، پيشنهاد توزيع سود سهام به مجامع عمومی صاحبان سهام است.229

اسلاید 230: به موجب ماده 90 قانون تجارت تقسيم ده درصد از سود ويژه سالانه بين صاحبان سهام الزامی است. يكی از متداولترين روشهای توزيع سود سهام بين سهامداران ، پرداخت سود به صورت نقد است.230

اسلاید 231: سهام سرمايه : سرمايه شركتهای سهامی به صورت سهام سرمايه توسط سهام داران در قبال وجه نقد و يا ساير داراييها تامين می گردد. سهام سرمايه شركتهای سهامی از اجزايی به نام سهم تشكيل می شود. 231

اسلاید 232: 232 ارزش اسمی : مبلغی كه هنگام انتشار سهام بر روی هر يک از اوراق سهام درج می شود معرف ارزش قانونی هر سهم است كه در اساسنامه ذكر می شود و ارزش اسمی سهام نام دارد.

اسلاید 233: حاصلضرب ارزش اسمی هر سهم در تعداد سهام شركت سهامی نشان دهنده جمع سهام سرمايه يا سرمايه قانونی است. ارزش اسمی سهام غالبا معرف ارزش بازار آن نبوده و ممكن است ارزش بازار آن كمتر يا بيشتر باشد.233

اسلاید 234: سهام عادی: قسمتی از مالكيت شركت سهامی كه مشخص ميزان مشاركت و تعهدات و منافع صاحب آن در شركت سهامی است.234

اسلاید 235: سهام ممتاز: قسمتی از مالكيت شركت سهامی كه امتيازات خاصی نسبت به سهام عادی دارد . برخی ازاين ويژگيها عبارتند از: 1-الويت سهام ممتاز از نظر تقسيم سود 2ـ حق رأ ی بيشتر نسبت به سهام عادی 3ـ الويت دريافت داراييها هنگام انحلال شركت 4ـسهام ممتاز قابل تبديل به سهام عادی235

اسلاید 236: سهام سرمايه تعهد شده: به موجب مواد 16 و 20 قانون تجارت پرداخت نقدی حداقل35% كل ارزش اسمی سهام ضروری است.236

اسلاید 237: در اين موارد مابقی ارزش اسمی سهام (65 درصد) در تعهد صاحبان سهام باقی خواهد ماند كه به بدهكار حسابی به نام تعهد صاحبان سهام ثبت می گردد.237

اسلاید 238: سرمايه اهداء شده: در مواردی دولت برای اعمال سياستهای خاص از قبيل ايجاد اشتغال درنقاط محروم و يا حمايت از يک رشته از صنعت ممكن است داراييهايی مانند زمين برای ايجاد كارخانه بدون دريافت وجهی در اختيار شركتهای سهامی قرار دهد.238

اسلاید 239: تحصيل داراييها از طريق اهداء موجب افزايش داراييها و حقوق صاحبان سهام به ميزان ارزش بازار داراييهای اهداء شده می گردد و هيچ گونه سودی از اين بابت شناسايی نمی شود.239

اسلاید 240: داراييهای اهداء شده به حساب داراييهای مربوطه بدهكار و حساب سرمايه اهداء شده كه بخشی از سرمايه پرداخت شده شركت سهامی است بستانكار می گردد.240

اسلاید 241: صرف سهام: تفاوت قيمت فروش بيشتر از ارزش اسمی سهام (عادی يا ممتاز) كسر سهام: تفاوت قيمت فروش كمتر از ارزش اسمی سهام (عادی يا ممتاز)241

اسلاید 242: فصل دهمشرکت سهامی عمليات،سودهرسهم وتقسيم سود242

اسلاید 243: اهميت گزارشگری سود درشرکتهای سهامی : ازنظراستفاده کنندگان گزارشهای مالی ويژه سرمایه گذاران يکی از مهمترين جنبه های گزارشگری مالی شرکتهای سهامی ، تعيين سود ويژه است. 243

اسلاید 244: قيمت سهام عادی و مبلغ سود هرسهم به مقدار سود ويژه گزارش شده د ر صورتها و گزارشهای مالی و روند سودآوری شرکتهای سهامی در سالهای مختلف بستگی دارد. 244

اسلاید 245: افزايش مداوم سود شرکت سهامی موجب اطمينان سهامداران و جلب سرمايه گذاران جديد برای خريد سهام شرکت شده و بانکها و ساير مؤسسات اعتباری را برای اعطای اعتبارات بيشتر ترغيب خواهد نمود . 245

اسلاید 246: تهيه وقابل استفاده نمودن اطلاعات برای پيش بينی: صورت حساب سود و زيان شرکتهای سهامی مانند صورت حساب ساير مؤسسات تک مالکی يا شرکتهای تضامنی بيانگر نتايج عمليات طی يک دوره مالی است.246

اسلاید 247: اما اطلاعاتی که در صورت حساب سود و زيان شرکتهای سهامی افشاء می شود نسبت به ساير مؤسسات گسترده تر و در عين حال پيچيده تراست. يکی ازاهداف مهم تهيه صورتها و گزارشهای مالی ، ارائه اطلاعات لازم برای پيش بينی های آتی استفاده کنندگان ازآنها است.247

اسلاید 248: ميزان سود ناويژه فروش سال جاری ، ميزان سود هر سهم، ارائه ارقام مشابه و مقايسه ای سال قبل ، تفکيک نتايج عمليات عادی که ماهيتی تکراری دارند ازاقلام ديگر و... می تواند برای پيش بينی نتايج عمليات سال آتی مؤثر باشد. 248

اسلاید 249: ارائه نتايج عمليات عادی ، از قبيل درآمد فروش کالا يا ارائه خدمات، پرداخت حقوق و دستمزد،حمل هزينه های معمول ، به طورجداگانه در صورت حساب سود و زيان و تفکيک آنها ازساير اقلام ، برای پيش بينی اقلام مشابه مورد انتظار از فعاليتهای عادی سال آتی شرکت سهامی مؤثر خواهد بود.249

اسلاید 250: در برخی از موارد ، رويدادهای مالی غير تکراری، موجب افزايش ياکاهش سود دوره مالی شده و تفاوت زيادی در سود مورد انتظار ايجاد خواهند کرد. 250

اسلاید 251: ارائه نتايج رويدادهای مالی غيرتکراری به طور جداگانه درصورت حساب سودوزيان درتصميم گيری ها وپيش بينی نتايج عمليات آتی سرمايه گذاران و سهامداران تأثير زيادی دارد.251

اسلاید 252: صاحب نظران وانجمن های حرفه ای حسابداری با توجه به معيارهای خاصی اين نوع رويدادهای مالی را عمدتاً به دوطبقه اصلی زير تقسيم نموده اند: 1-نتايج عمليات متوقف شده 2-اقلام غير مترقبه 252

اسلاید 253: عمليات متوقف شده : عمليات شرکتهای سهامی معمولاً در يک قسمت تجاری خلاصه نمی شود. اغلب شرکتهای سهامی در قسمتهای مختلف صنعت وتجارت فعاليت می کنند.253

اسلاید 254: به عنوان مثال يک شرکت هواپيمايی که به حمل و نقل مسافر و بار اشتغال دارد (عمليات عادی ومستمر) درقسمت هتل داری نيز فعاليت کرده ودارای تعدادی هتل در سطح کشوراست. 254

اسلاید 255: فعاليت هتل داری که جدای از فعاليت اصلی شرکت می باشد، به عنوان يک قسمت تجاری از شرکت هواپيمايی است که نتايج آن بايستی ازنتايج اصلی فعاليت شرکت مجزا شده و در صورت حساب سود و زيان به طور جداگانه ارائه شود. 255

اسلاید 256: سود وزيان حاصل از توقف بخشی ازفعاليتهای شرکتهای سهامی بايستی به طور جداگانه و بعد از سود وزيان حاصل از عمليات اصلی وعادی ومستمر ارائه گردد.256

اسلاید 257: هدف از افشاء جداگانه سود و زيان ناشی از توقف يک قسمت ازعمليات شرکتهای سهامی، فراهم نمودن امکان قضاوت و پيش بينی برای سرمايه گذاران درمورد نتايج عمليات عادی و مستمر سالهای آتی است. 257

اسلاید 258: فرض کنيد ، اطلاعات زير از دفاتر شرکت هواپيمايی سهيل که ابتدای سال مالی قسمت هتل داری (شامل تمام هتل های شرکت ) خود را به فروش رسانده در پايان سال مالی 1370 استخراج شده است.258

اسلاید 259: درآمدحاصل ازخدمات حمل مسافر وبار 580000000 بهای تمام شده خدمات ارائه شده 500000000 وهزينه های عمومی واداری منافع (سود)حاصل از فروش و 120000000 قسمت هتل داری259

اسلاید 260: صورت حساب سود و زيان شرکت سهامی سهيل به شرح زير می باشد: شرکت سهامی سهيل صورت حساب سود و زيان برای سال مالی منتهی به 30 /12/1370 درآمدحاصل ازخدمات حمل مسافر وبار 580000000کسرمی شود:بهای تمام شده خدمات ارائه شده 500000000 260

اسلاید 261: هزينه های عمومی واداری سودحاصل ازعمليات عادی ومستمر 80000000 منافع (سود)حاصل ازفروش قسمت هتل داری 120000000 سودويژه قبل ازاقلام غيرمترقبه وماليات 200000000 261

اسلاید 262: سود (زيان) حاصل از عمليات عادی و مستمر: درآمد،هزينه وسود حاصل از عمليات عادی ومستمرشرکت سهامی سهيل دربالاترين قسمت صورت حساب سودو زيان ارائه شده است .262

اسلاید 263: سود حاصل ازعمليات مستمر: به طورجداگانه و در اولين قسمت صورت حساب سود و زيان آمده ، نشان دهنده وضعيت سودآوری عمليات عادی و مستمر شرکت است که برای پيش بينی سود آوری سالهای آتی مورد استفاده سرمايه گذاران قرار می گيرد. 263

اسلاید 264: به عنوان مثال سود ويژه 80000000 حاصل از عمليات عادی و مستمر مبين آن است که سرمايه گذاران می توانند پيش بينی نمايند که در روال عادی عمليات اين شرکت در سال آتی به سود ويژه حدود مبلغ مذکور دست خواهد يافت.264

اسلاید 265: گزارش صورت حساب سودوزيان سالانه شرکتهای سهامی به ترتيب فوق ، همراه ارقام مشابه سال يا سالهای قبل استفاده کنندگان ازصورتها وگزارشهای مالی راقادر می - نمايد که روند سودآوری شرکت رامورد بررسی وپيش بينی قرار دهند. 265

اسلاید 266: افشاءعمليات متوقف شده: درصورت حساب سودوزيان شرکت سهامی سهيل ، بعداز تعيين سود ويژه حاصل از عمليات عادی ومستمر، نتايج عمليات قسمت هتل داری که متوقف شده ، پس از سود حاصل از عمليات عادی و مستمر ارائه شده است.266

اسلاید 267: در اين مثال ، عمليات هتل داری از ابتدای سال 1370 یعنی زمان فروش قسمت هتل داری متوقف بوده است . در صورتی که سود يا زيانی ازعمليات قسمت هتل داری در سال 1370حاصل شده بود، مبلغ آن نيز بعد ازسود حاصل از عمليات عادی و مستمر و مشابه منافع حاصل از فروش قسمت هتل داری ارائه می گرديد.267

اسلاید 268: در هرحال صورت ريزعمليات قسمتهايی که جزء عمليات عادی و مستمر شرکت سهامی نيست بايستی به صورت يادداشت پيوست صورتها و گزارشهای مالی افشاء شوند. 268

اسلاید 269: اقلام غيرمترقبه: دومين طبقه ازرويدادهای مالی که بايستی به طورجداگانه در صورت حساب سود و زيان افشاء می شوند ، اقلام غير مترقبه می باشند.269

اسلاید 270: يک رويداد مالی غير مترقبه مشخصات زير را دارد: 1- از نظر مبلغ با اهميت است 2- ماهيت غير عادی دارد 3- انتظار نمی رود که در آينده قابل پيش بينی تکرارشود با توجه به مشخصات فوق ، اقلام غير مترقبه بسیار نادر و غير تکراری بوده وندرتاً درصورتها وگزارشهای مالی ظاهر می شوند.270

اسلاید 271: سود و زيان ناشی از رويداد های مالی از قبيل فروش اموال ، ماشين آلات وتجهيزات پرداخت خسارت ناشی از محکوميت درمحاکم قضايی رويدادهايی هستند که در روال عادی عمليات تجاری واقع می شوند ولی تکراری نبوده و از فعاليتهای اصلی شرکتهای سهامی نيستند ، اين نوع رويدادهای مالی به عنوان اقلام غير مترقبه طبقه بندی نمی شوند.271

اسلاید 272: ارائه اقلام غير مترقبه در صورت حساب سود و زيان شرکتهای سهامی به شرح زير می باشد:شرکت سهامی سپهرصورت حساب سودوزيانبرای سال مالی منتهی به 29/اسفند/1369 فروش خالص 50000000 بهای تمام شده کالای فروش رفته وهزينه ها: بهای تمام شده کالای فروش رفته 30000000 هزينه های توزيع وفروش 5500000 272

اسلاید 273: هزينه های عمومی واداری 3500000 جمع بهای تمام شده کالای فروش رفته وهزينه ها 39000000 خسارت ناشی ازمحکوميت درمحاکم قضايی 1000000سایردرآمدها وهزينه های غيرعملياتی: 40000000سودحاصل ازعمليات عادی ومستمر 10000000اقلام غيرمترقبه:زيان ناشی اززلزله 5500000سودويژه(خالص) قبل ازماليات 4500000273

اسلاید 274: سايردرآمدهاوهزينه های غيرعملياتی: برخی از رويدادهای مالی ازنوع عمليات عادی ومستمر شرکتهای سهامی نبوده ومشخصات اقلام غير مترقبه را نيز ندارند.274

اسلاید 275: رويدادهای مالی مانند فروش اموال ، ماشين آلات تجهيزات خسارات ناشی از محکوميت در محاکم قضايی و فروش سرمايه گذاریهای بلند مدت، از اين نوع رويدادهای مالی هستند . این رویدادهای مالی اگربا اهميت باشند ، به عنوان يکی ازاقلام درآمديا هزينه در صورت حساب سود و زيان ارائه شوند .275

اسلاید 276: درصورت حساب سودوزيان شرکت سهامی سپهر،خسارت ناشی از محکوميت درمحاکم قضايی به مبلغ 1000000 ريال به طور جداگانه افشاءشده است.بايستی توجه نمود که اين نوع رويدادهای مالی از نوع اقلام غير مترقبه نيستند.276

اسلاید 277: ارائه اين رقم به طورجداگانه درصورت حساب سودو زيان مورد توجه استفاده کنندگان صورتها و گزارش های مالی واقع می شود. از آنجا که خسارت ناشی از محکوميت درمحاکم قضايی در روال فعاليتهای تجاری ممکن است روی دهد اين رقم جز ءاقلام غيرمترقبه نشان داده نشده است.277

اسلاید 278: سود و زيان ناشی از توقف قسمتی از عمليات شرکت سهامی در زمره اقلام غير مترقبه نيست. هنگامی که سود و زيان ناشی از توقف بخشی از قسمتهای شرکت و اقلام غير مترقبه در يکسال مالی وجود داشته باشد ، در صورت حساب سود و زيان،ابتداء سود و زيان ناشی از عمليات قسمتهای متوقف شده و سپس اقلام غير مترقبه افشاء می شوند. 278

اسلاید 279: تغيير در اصول و روشهای پذيرفته شده حسابداری: يک شرکت سهامی ممکن است،برای ارائه بهتر وضعيت مالی و يا نتايج عمليات ، يک اصل يا روش حسابداری پذيرفته شده که تا کنون استفاده می نموده را تغيير داده و از يک اصل يا روش پذيرفته شده حسابداری ديگری استفاده نمايد. 279

اسلاید 280: يکی از اصول پذيرفته شده حسابداری ثبات رويه است.به موجب اين اصل،اصول و روشهای حسابداری بايستی به طور يکنواخت در سالهای مالی مختلف استفاده گردد. توجه کنيد که رعايت اصل ثبات رويه به مفهوم عدم تغيير در اصول و روشهای پذيرفته شده وحسابداری به طور مطلق نيست.280

اسلاید 281: در صورتی که تغيير اصول و روشهای حسابداری منجر به ارائه بهتر وضعيت مالی و يا نتايج عمليات شود، لازم است که اصول و يا روشهای پذيرفته شده بهتر استفاده گردد.281

اسلاید 282: آثار انباشته ناشی ازهر گونه تغيير دراصول و روشهای پذيرفته شده حسابداری ،بايستی به طورجداگانه ودرانتهای صورتحساب سود و زيان ارائه شده و طی يادداشتهای پيوست صورتها و گزارش های مالی جزئيات آن افشاء گردد. 282

اسلاید 283: فرض کنيد ، شرکت سهامی سهیل وسائط نقلیه خود را که مبلغ 5000000 ریال بوده و در سالهای 1368٬ ٬ 1369 و1370، 10 ساله به روش خط مستقیم به شرح زیر مستهلک نموده است . 283

اسلاید 284: 000000 5 استهلاک هرسال به روش خط مستقيم 10 500000 استهلاک انباشته به روش خط مستقيم برای سه سال500000×1500000=3284

اسلاید 285: در سال چهارم (1371) مديران اين شرکت برای بهتر نشان دادن و ضعيت مالی ونتايج عمليات روش محاسبه استهلاک را از دو روش خط مستقيم به روش نزولی با نرخ 20% تغيير می دهند. 285

اسلاید 286: در اين صورت محاسبه استهلاک انباشته سه ساله 1368،1369 و1370 به شرح زير خواهد بود: سال 1368 1000000= 20%×5000000سال 1369 800000= 20%×(1000000-5000000) سال 1370 640000= 20%×(800000-1000000-5000000) ريال، جمع 2440000استهلاک انباشته سه ساله به روش نزولي با نرخ 20%286

اسلاید 287: آثار ناشی از تغيير در اصول و روشهای حسابداری که بالغ بر ریال 940000 =(1500000-2440000) است به صورت زير در دفاتر شرکت سهامی سهيل ثبت می- گردد: 287

اسلاید 288: 288

اسلاید 289: 289 باتوجه به ساير اطلاعاتی که از دفاتر شرکت سهامی سهيل استخراج شده ، صورت حساب سود زيان به شرح زير است.

اسلاید 290: شرکت سهامي سهيلصورت حساب سود و زيانبرای سال مالي منتهي به 29 اسفند 1371فروش خالص 40000000 بهای تمام شده کالای فروش رفته و هزينه های عملياتی 36700000 سود حاصل از عمليات عادی و مستمر 3300000 زيان حاصل از فروش قسمت متوقف شده (300000)290

اسلاید 291: سود قبل از اقلام غير مترقبه و ماليات 3000000اقلام غير مترقبه: زيان ناشی از سيل (600000) آثار انباشته ناشی از تغيير در اصولوروشهای پذيرفته شده حسابداری (940000)سود ويژه 1460000 291

اسلاید 292: همان طوری که درصورت حساب سود و زيان شرکت سهامی سهيل ديده مي شود، ابتداء سود حاصل ازعمليات عادی و مستمر و در انتها آثار انباشته ناشی از تغيير در اصول و روشهای پذيرفته شده حسابداری،ارائه شده است. 292

اسلاید 293: سود هر سهم (EPS): سود خالص قابل تخصيص به هر سهم عادی در يک سال مالی را سود هر سهم مي گويند،وضروریترین اطلاعی که مورد نياز سرمايه گذاران و سهامداران برای خريد يا فروش سهام عادی است.293

اسلاید 294: قيمت بازار سهام عادی نيز متأثر از ميزان سود هر سهم است.سود هر سهم از تقسيم سود قابل تقسيم بين سهامداران عادی به تعداد سهام عادی حاصل مي شود.294

اسلاید 295: تقسيم سود تضمين شده سهام ممتاز و سود هر سهم عادی: هنگامی که شرکت سهامی سهام ممتاز و سهام عادی دارد برای تعيين سود قابل تقسيم ابتدا سود تضمين شده سهام ممتاز و سود معوق سهام ممتاز، محاسبه و از سود ويژه قابل تقسيم کسر و سود قابل تقسيم بين سهامداران عادی تعيين می شود.295

اسلاید 296: فرض کنيد،سرمايه شرکت سهامی سامان متشکل از 5000 سهم ممتاز 10% به ارزش اسمی 1000 ريال و 10000 سهم عادی به ارزش اسمی 1000 ريال است و سود ويژه قابل تقسِم در سال 1370 مبلغ 2500000 ريال مي باشد. 296

اسلاید 297: با توجه به اطلاعات فوق،سود هر سهم عادی به ترتيب زير محاسبه ميگردد: سود ويژه قابل تقسيم 2500000کسر مي شود:سود تضمين شده سهام ممتاز 500000 (500000 =10%×5000×1000 )سود قابل تقسيم بين سهامداران عادی 2000000تعداد سهام عادی 10000سهمسود هر سهم عادی 200(200=10000 :2000000)297

اسلاید 298: : افشاءسودهرسهم درصورت حساب سودوزيان به موجب اصول پذيرفته شده حسابداری،ارائه سودهرسهم درصورت حساب سود و زيان شرکتهای سهامی بزرگ الزامی است.298

اسلاید 299: درصورتی که صورت حساب سودوزيان شرکتهای سهامی ، شامل سود و زيان حاصل از عمليات عادی و مستمر شود وزيان ناشی از توقف يک قسمت از عمليات ، سود و زيان حاصل از اقلام غير مترقبه وآثار انباشته ناشی از تغيير دراصول وروشهای پذيرفته شده حسابداری باشد، باید که سود ( زيان ) ، برای هر يک از مراحل صورت حساب سود وزيان تعيين شود.299

اسلاید 300: به عنوان مثال ،صورت حساب سودوزيان شرکت سهامی سهيل شامل تمام موارد ذکرشده بوده و سهام اين شرکت شامل 10000 سهم عادی به ارزش اسمی 1000 ريال می باشد.300

اسلاید 301: باتوجه به مطالب گفته شده نحوه محاسبه وارائه سود هرسهم عادی دراين شرکت به شرح زير است: شرکت سهامی سهيلصورت حساب سودوزيانبرای سال مالی منتهی به29 اسفند 1371فروش خالص 40000000بهای تمام شده کالای فروش رفته 36700000 301

اسلاید 302: سود حاصل از عمليات عادی ومستمر 3300000زيان حاصل از فروش قسمت متوقف شده (300000) 302

اسلاید 303: سود قبل از اقلام غيرمترقبه 3000000اقلام غيرمترقبه:زيان ناشی ازسيل (600000)آثار انباشته ناشی از تغيير دراصول وروشهای پذيرفته شده حسابداری (940000)سود ويژه 1460000303

اسلاید 304: سود هر سهم عادی:سود حاصل از عمليات عادی و مستمر 330زيان حاصل از فروش قسمت متوقف شده (30)سود هر سهم عادی قبل از اقلام غير مترقبه 300 اقلام غير مترقبه:زيان ناشي از سيل (60)304

اسلاید 305: آثار انباشته تغيير در اصول (94) پذيرفته شده حسابداریخالص سود هر سهم عادی 146محاسبات سود هر سهم عادیحاصل از عمليات عادی و مستمر: 10000 تعداد سهام عادی 330 =10000 :3300000 305

اسلاید 306: زيان حاصل از فروش قسمت متوقف شده : (30) = 10000 : (300000 )زيان ناشی از اقلام غير مترقبه (زيان ناشی از سيل ): (60) = 10000 : (600000)آثار انباشته تغيير در اصول و روشهای پذيرفته شده حسابداری: (94) = 10000 : (940000 ) 306

اسلاید 307: سود نقدی سهام: انتظار در يافت سود نقدی سهام يکی از دلايل اصولی برای سرمايه گذاری سهام داران در شرکتهای سهامی است. افزايش يا کاهش سود نقدی سهام از سالی به سال بعد ، مستقيما موجب ترقی يا تنزل قيمت بازار سهام عادی شرکتهای سهامی می شود. 307

اسلاید 308: از يک طرف تقسيم سود نقدی مورد علاقه خاص سهام داران بوده و از طرف ديگر هيئت مديره برای رشد و گسترش عمليات آتی و تحصيل داراييهای جديد نيازمند به کارگيری وجوه نقد می باشد. 308

اسلاید 309: بنابراين اکثر شرکتهای سهامی برای تقويت بنيه مالی فقط قسمتی از سود انباشته را بين سهامداران تقسيم می - نمايند . عواملی که موجب پرداخت يا عدم پرداخت سود نقدی سهام می شود عمدتا به شرح زير است: 309

اسلاید 310: 1-مانده سود (زيان) انباشته: از آنجا که تقسيم سود بين سهامداران حداکثر به ميزان مانده بستانکار حساب سود انباشته است ،اغلب شرکتهای سهامی بخشی از سود انباشته را بين سهامداران تقسيم می کنند. بنابراين بخش عمده ای از سود انباشته برای گسترش عمليات و تهيه امکانات جديد ،سرمايه گذاری می گردد.310

اسلاید 311: 2- وضعيت نقدينگی مناسب: مانده حساب سود انباشته به مفهوم وجود وجوه نقد معادل آن در شرکتها نيست.سود انباشته شرکتها معمولا به تدريج طی دوره مالی برای تحصيل داراييها ، پرداخت بدهيها مصرف می گردد.311

اسلاید 312: از اين رو لزوما مانده حساب سود انباشته رابطه مستقيم با وجوه نقد شرکتها ندارد. وضعيت نقدينگي مناسب از عوامل مهمِ است که در تصميم گيری برای تقسيم سود نقدی سهام نقش عمده ای دارد. 312

اسلاید 313: 3- پيشنهاد تقسيم سود نقدی سهام توسط هيئت مديره: به موجب ماده 240 قانون تجارت،نحوه پرداخت سود قابل تقسيم توسط مجمع عمومی شرکت سهامی تعيين می شود. 313

اسلاید 314: اگر مجمع عمومی در خصوص نحوه پرداخت تصميمی نگرفته باشد هيئت مديره نحوه پرداخت راتعيين خواهد نمود. در صورتی که شرکت سهامی از وضعيت نقدينگی مناسبی برخوردا رباشد، 314

اسلاید 315: پيشنهاد هيئت مديره درمورد تقسيم سودنقدسهام درگزارشی به مجمع عمومی صاحبان سهام ارائه می شود.اين پيشنهاد درتقسيم سود نقدی سهام بين سهامداران بسيار مؤثراست. 315

اسلاید 316: تاريخهای تقسيم سود: در مورد رويداد مالی تقسيم سود در شرکتهای سهامی سه تاريخ مهم زيررا بايستی مد نظر قرارداد:316

اسلاید 317: 1-تاريخ اعلام تقسيم سود: روزی که مجمع عمومی صاحبان سهام شرکت سهامی تشکيل و تقسيم سود تصويب و اعلام می شود ، به ميزان تقسيم سود اعلام شده يک بدهی جاری برای شرکت سهامی ايجاد می شود.317

اسلاید 318: 2-تاريخ ثبت اعلام تقسيم سود: رويداد مالی اعلام تقسيم سود درتاريخ تصويب توسط مجمع عمومی صاحبان سهام به بدهکار حساب سود انباشته و بستانکار سود سهام پرداختنی دردفاتر شرکت سهامی ثبت می گردد. 318

اسلاید 319: 3-تاريخ پرداخت: معمولاً پس از اعلام تقسيم سود ، پرداخت آن بلافاصله صورت نمی گيرد. پرداخت سود نقدی سهام ، چند ماه پس ازتصويب و اعلام آن انجام می شود.319

اسلاید 320: سهام جايزه (سودسهمی): در شرکتهای سهامی ، تقسيم سود اغلب به صورت نقدی صورت می گيرد .در برخی ازموارد که شرکتهای سهامی از وضعيت نقدينگی مناسبی برخوردار نبوده و یا برای تحصيل داراييها و گسترش عمليات به وجوه نقد نيازمند باشند ، تقسيم سود از طريق صدور سهام جایزه انجام می شود. 320

اسلاید 321: تقسيم سود به صورت توزيع سهام جايزه، به مفهوم توزيع سهام اضافی از محل سودانباشته بين سهامداران براساس ميزان سهام هر يک از آنها است. توزيع سود سهام به اين طريق حدوديت خاصی دارد که در ادامه توضيح داده می شود.321

اسلاید 322: تقسيم سود نقدی سهام ، موجب کاهش داراييها وحقوق صاحبان سهام شرکتهای سهامی است . تقسيم سود سهام به صورت توزيع سهام جايزه هيچ گونه تغييری در داراييها و جمع حقوق صاحبان سهام ايجاد نمی کند. 322

اسلاید 323: فقط باصدورسهام جايزه ، بخشی از سود انباشته به حساب سهام عادی منتقل شده و تعداد سهام عادی افزايش خواهد يافت. به عبارت ديگر، تقسيم سود به صورت سهام جايزه ، نوعی تجديدسازمان حقوق صاحبان سهام در شرکتهای سهامی است. 323

اسلاید 324: سهامداران شرکت سهامی با دريافت سهم سود خود به صورت سهام جايزه ، مالک تعداد بيشتری از سهام شرکت خواهند شد ، ولی نسبت مالکيت آنها از حقوق صاحبان سهام تغييری نخواهد کرد. افزايش تعداد سهام با صدورسهام جايزه موجب کاهش قيمت دفتری هر سهم وهمچنين کاهش احتمالی ارزش بازارهرسهم می شود.324

اسلاید 325: فرض کنيد،سرمايه شرکت سهامی اميد،متشکل از 10000 سهم عادی به ارزش اسمی تصويب نموده است که از سود انباشته مبلغ 5000000 ریال به صورت سهام جايزه 1000ريالی عادی صادروبه نسبت سهام هر يک از سهامداران بين آنها تقسيم نمايد.325

اسلاید 326: حقوق صاحبان سهام این شرکت قبل و بعد از توزیع سهام جایزه بین سهام داران به شرح زیر است: 326

اسلاید 327: همان طوری که ديده می شود، قبل و بعداز توزيع سهام جايزه جمع حقوق صاحبان سهام تغييری نمی کند.اما چون تعداد سهام عادی از 10000 عدد به 15000 عدد افزايش می يابد ، ارزش دفتری هر سهم عادی از 1800ريال به 1200ريال کاهش پيدا کرده و طبيعتاً ارزش بازار آن نيز کاهش می يابد.327

اسلاید 328: توجه کنيد که در جمع حقوق مالکيت دارنده 2 سهم عادی با دريافت يک سهم جديد تغييری حاصل نمی شود: قبل از توزیع سهام جایزه 3600=1800×2بعد از توزیع سهام جایزه 3600=3×1200 328

اسلاید 329: در اين مثال ، برای سهولت درک مفهوم توزيع سهام جايزه ، فرض بر اين است که ارزش دفتری و ارزش بازارسهام عادی مساوی است. درعمل ممکن است،ارزش بازارسهام عادی بيشتر ويا کمترازارزش دفتری آن باشد. 329

اسلاید 330: دلايل توزيع سهام جايزه: عمده ترين دلايل برای تقسيم سودبه صورت توزيع سهام جايزه درشرکتهای سهامی عبارتنداز: 1-حفظ منابع نقدی شرکت 2-کاهش قيمت بازار سهام شرکت 3-برای مقاصدخاص مالياتی330

اسلاید 331: ثبت سهام جايزه دردفاتر:فرض کنيد،حقوق صاحبان سهام شرکت البرز درپايان سال مالی 1370 به صورت زيراست:حقوق صاحبان سهام:سهام عادی به ارزش اسمی 1000ريالی به تعداد 10000سهم 10000000صرف سهام عادی 5000000سودانباشته 9000000جمع حقوق صاحبان سهام 24000000 331

اسلاید 332: در20 تيرماه 1371 مجمع عمومی صاحبان سهام تصميم به تقسيم 20% سود انباشته به صورت سهام جايزه بين سهامداران می گيرد. در زمان تصويب مجمع عمومی قيمت بازار سهام عادی شرکت البرز مبلغ 1800 ريال است. 332

اسلاید 333: بنابراين هر سهم جايزه ای که بايستی بين سهامداران توزيع شود به مبلغ 1800ريال محاسبه ودرتاريخ اعلام در دفاتر شرکت سهامی البرز ثبت می شود.333

اسلاید 334: محاسبه تعدادسهام جايزه براساس ميزان تقسيم سود و ارزش بازارسهام به صورت زير است: ميزان تقسيم سود 1800000 =20 %×9000000 سودانباشته تعدادسهام جايزه 1000 =1800 :1800000334

اسلاید 335: 1000000=1000×1000 تعدادسهام جايزهارزش اسمی 1000 سهم جایزه٬ قابل توزیع جايزه 800000=1000000-1800000 صرف سهام عادی ناشی از صدور 1000 سهم جایزه هنگام اعلام تقسيم سود به صورت سهام جايزه ثبت صفحه بعد دردفتر روزنامه عمومی شرکت البرز برمبنای محاسبات بالا انجام می شود:335

اسلاید 336: 336

اسلاید 337: معمولاً بين تاريخ اعلام تقسيم سود به صورت سهام جايزه و تاريخ توزيع آن بين سهامداران چندين ماه فاصله وجود دارد. فرض کنيد که در 15 دی ماه 1371 سهام جايزه صادر و بين سهامداران شرکت البرز انجام می شود . در این تاریخ ثبت صفحه بعد در دفتر روزنامه عمومی زده می شود . 337

اسلاید 338: 338

اسلاید 339: تجزيه سهام: در صورتی که ارزش بازارسهام يک شرکت سهامی به دلايل مختلف بالا بوده و امکان خريد سهام بااين قيمت برای سرمايه گذاران مشکل باشد ، همان طوری که گفته شد ،339

اسلاید 340: يکی از طرق کاهش ارزش بازارسهام توزيع سهام جايزه است .در برخی از موارد شرکتهای سهامی روش تجزيه سهام را برای کاهش قيمت بازارسهام اتخاذ می کنند .340

اسلاید 341: در اين روش، ارزش اسمی سهام کاهش داده شده وتعداد سهام افزايش داده می شود.تجزيه دو به يک سهام عادی به مفهوم انتشار و توزيع يک برگ سهم اضافی به دارنده يک برگ سهم قبلی است. 341

اسلاید 342: پس ازتجزيه سهام ،تعدادسهام افزايش يافته ودرنتيجه ارزش بازار سهام کاهش پيدا می کند. تجزيه سهام به عنوان يک رويدادمالی ،شناسايی نشده ودردفاترشرکتهای سهامی ثبت نمی شوند ،342

اسلاید 343: ولی هنگام انتشار صورتها وگزارشهای مالی ، موضوع تجزيه سهام و تغيير در تعداد و ارزش اسمی سهام افشاء می شود. فرض کنيد که قسمت حقوق صاحبان سهام درترازنامه شرکت سهامی دماوند به شرح زير است:343

اسلاید 344: حقوق صاحبان سهام:سهام عادی به تعداد 10000سهم به ارزش اسمی 4000ريال 40000000صرف سهام عادی 20000000سودانباشته 10000000جمع حقوق صاحبان سهام 70000000344

اسلاید 345: در صورتی که اين شرکت تجزيه دو به يک سهام عادی را انجام دهد ، اين موضوع به صورت تغيير درتعداد وارزش اسمی سهام به صورت زيرافشاء می گردد:345

اسلاید 346: حقوق صاحبان سهام:سهام عادی به تعداد 20000سهم به ارزش اسمی 2000ريال 40000000صرف سهام عادی 20000000سودانباشته 10000000جمع حقوق صاحبان سهام 70000000346

اسلاید 347: همان طوری که ديده می شود،فقط تعدادسهام از 10000 به 20000سهم افزايش وارزش اسمی هر سهم از4000 ريال به 2000 ريال کاهش يافته است. 347

اسلاید 348: سود(زيان)انباشته: سود(زيان) انباشته يک مفهوم تاريخی است که نشان دهنده تجمع سود (زيان)پس از کسر سود تقسيم شده ازبدوتأسيس شرکتهای سهامی تا زمان گزارشگری مالی سال جاری است. 348

اسلاید 349: حساب سود(زيان)انباشته تفاضل دوقلم عمده زيراست: 1-سود (زيان)ويژه دوره های مالی مختلف که از حساب خلاصه سودوزيان به بستانکار حساب سود(زيان)انباشته منتقل شده است. 2-تقسيم سودبين سهامداران دردوره های مالی مختلف که بدهکار اين حساب نقل شده است. 349

اسلاید 350: اصلاح اشتباهات بااهميت دوره های مالی قبل: درمواردی که اشتباهات بااهميت دراندازه گيری سودويژه دوره های مالی قبل شرکتها رخ می دهد ، آثارآن همراه باحساب سود(زيان) انباشته به دوره های مالی بعدی منتقل می گردد.350

اسلاید 351: هنگامی که اشتباهات با اهميت دوره های مالی قبل کشف می شوند ، آثارآن موجب تعديل حساب سود(زيان)انباشته خواهد شد.اشتباهات با اهميت دوره های مالی قبل معمولاً شامل موارد زيراست:351

اسلاید 352: 1-اشتباهات محاسباتی و رياضی 2-اشتباهات ناشی از استفاده نادرست اصول ، مفاهيم وروشهای حسابداری. 3- تفسير نادرست رويدادهای مالی 4-ناديده گرفتن و اقعيتهای موجود هنگام تهيه صورتها و گزارشهای مالی.352

اسلاید 353: به عنوان مثال ، فرض کنيد ، هنگام حسابرسی صورتها وگزارشهای مالی سال 1371 شرکت سهامی سامان که برای اولين بار انجام می شود ، مشخص شودکه درسال مالی 1368 يک قطعه زمين که برای انبارشرکت به بهای تمام شده 1100000 ريال درمزايده ای خريداری شده بود ،353

اسلاید 354: توسط حسابدار شرکت به ارزش بازار زمان خريد (1400000) در دفاتر ثبت و مبلغ 300000 ريال (مابه التفاوت 1400000 ريال و1100000 ريال) به عنوان منافع حاصل ازافزايش ارزش زمين شناسايی و در صورت حساب سود و زيان سال مالی 1368 به عنوان بخشی از سود شرکت ارائه شده است.354

اسلاید 355: شناسايی 300000 ريال سود مذکور ازاقلام با اهميت صورتها و گزارشهای مالی سال 1368 بوده است . اين اشتباه با اهميت چه تأثيری بر صورتها و گزارشهای مالی سال1371 (سالی که اشتباه کشف شده است) خواهدداشت؟355

اسلاید 356: ازآنجا که مانده سود (زيان)سال مالی 1368 ازحساب خلاصه سود و زيان به حساب خلاصه سود (زيان) انباشته منتقل شده ، حساب زمين و حساب سود(زيان) انباشته هردو به ميزان 300000 ريال از سال 1368 به بعد بيشترگزارش شده اند.356

اسلاید 357: بنابراين آثاراشتباه فوق به ترتيب زيردرپايان سال مالی 1371 (زمان کشف اشتباه) دردفترروزنامه عمومی شرکت سهامی سامان اصلاح می گردد:357

اسلاید 358: افشاءاصلاح اشتباهات بااهميت دوره های مالی قبل درصورتها وگزارشهای مالی: اصلاح اشتباهات با اهميت دوره های مالی قبل درصورت سود (زيان) انباشته به صورت اصلاح مانده ابتدای سال اين حساب افشاء می گردد. اکثر شرکتهای سهامی صورتها وگزارشهای مالی سالانه مقايسه ای تهيه می کنند.358

اسلاید 359: درصورتها و گزارشهای مالی سالانه مقايسه ای ، اقلام مربوط به دوره مالی جاری همراه بااقلام مشابه دوره مالی قبل ارائه می شوند درمواردی که اشتباهات بااهميت دوره -های مالی قبل کشف واصلاح می شوند،359

اسلاید 360: لازم است ، آثار مالی آن بر صورتها وگزارشهای مالی نزديکترين سال نيز ارائه شوند. غالباً موضوع اصلاح اشتباهات با اهميت دوره های مالی قبل طی يادداشتهای پيوست صورتها و گزارشهای مالی افشاء می گردد.360

اسلاید 361: درصورتها وگزارشهای مالی آن دسته ازشرکتهای سهامی که از خدمات حسابرسان مستقل استفاده می کنند ، اصلاح اشتباهات با اهميت دوره های مالی قبل به ندرت ديده می - شود. معمولاً اين گونه اشتباهات با اهميت در سال مالی مورد رسيدگی از نظر حسابرسان مستقل دور نمی ماند.361

اسلاید 362: اصلاح اشتباهات با اهميت دوره های مالی قبل بيشتر در صورتهای و گزارشهای مالی شرکتهايی که از خدمات حسابرسان مستقل استفاده نمی کنند، ظاهر می شود.362

اسلاید 363: صورت سود (زيان) انباشته: همراه ترازنامه و صورت حساب سودوزيان اکثرشرکتهای سهامی ، صورت سود (زيان) انباشته در گزارشهای سالانه به سهامداران ارائه می شود. صورت سود (زيان) انباشته شرکت سهامی اميد در ادامه ديده می شود:363

اسلاید 364: شرکت سهامی اميدصورت سود (زيان) انباشتهبرای سال مالی منتهی به پايان اسفند 1371مانده سود انباشته در ابتدای سال 3100000 سود ويژه سال مالی 1400000 جمع 4500000 کسر می شود:سود سهام پيشنهادی 500000مانده سود انباشته در پايان سال 4000000364

اسلاید 365: در آن دسته از شرکتهای سهامی که گزارشهای سالانه به صورت مقايسه ای با اقلام مشابه سال قبل ارائه می نمایند نحوه افشاء اصلاح اشتباهات با اهميت دوره های مالی قبل در صورت سود (زيان) انباشته به ترتيب زير است: 365

اسلاید 366: شرکت سهامی سامانصورت سود (زيان)انباشتهبرای سال مالی منتهی به پايان اسفند 1371 366

اسلاید 367: 367

اسلاید 368: اشتباه در صورتها و گزارشهای مالی سال 1368 که در سال 1371 کشف و اصلاح شده از مانده ابتدای سال سود انباشته در هر دو سال مالی 1371 و 1370 کسر شده است .بنابراين سود انباشته ابتدای سال هر دو سال مالی اصلاح شده اند.368

اسلاید 369: اين موضوع طی يادداشت 25 پيوست صورتهای مالی سال 1371 به شرح زير افشاء می شود: اصلاح اشتباه دوره های قبل ، مربوط به اصلاح اشتباه سود شناسايی در مورد ثبت خريد زمين به مبلغی بيشتر از بهای تمام شده در سال 1368 می باشد.369

اسلاید 370: توضيح آن که زمين مزبور به بهای تمام شده 1100000 ريال برای انبار شرکت در مزايده خريداری و اشتباهاً به ارزش بازار 1400000 ريال در دفاتر سال 1368 ثبت و ما به التفاوت به عنوان بخشی از سود سال مذکور شناسايی شده بود. 370

اسلاید 371: در این روش صورت حساب سود و زيان همراه با صورت سود (زيان) انباشته به شکل ترکيبی ارائه می گردد .صورت حساب سود و زيان و صورت سود (زيان) انباشته ترکيبی شرکت امين در ادامه نشان داده شده است:371

اسلاید 372: شرکت سهامی امينصورت حساب سود و زيان و سود ( زيان) انباشته ترکيبیبرای سال مالی منتهی به 29 اسفند 1371 372

اسلاید 373: 373

اسلاید 374: محدوديتهای سود انباشته: اطلاعات ديگری درصورت سود (زيان) انباشته شرکتهای سهامی ارائه می شود.اين اطلاعات معمولاً شامل محدوديت هايی است که به موجب الزام قانونی ويا به دلايل ديگر برای بخشی از سود انباشته شرکتهای سهامی ايجاد می گردد ، مهمترين محدوديت سود انباشته شرکتهای سهامی در ايران ، اندوخته ها است.374

اسلاید 375: اندوخته بخشی ازسودانباشته شرکتهای سهامی است که به دليل الزامات قانونی و يا با رای مقاصد خاص تخصيص داده می شود. هنگام تخصيص بخشی از سود انباشته به عنوان اندوخته ، در دفاتر شرکتهای سهامی حساب سود انباشته بدهکار و حساب اندوخته مربوطه بستانکار می شود.375

اسلاید 376: به موجب ماده 140قانون تجارت هرسال (5درصد) سود ويژه شرکتهای سهامی بايستی به عنوان اندوخته قانونی تخصيص داده می شود . اندوخته قانونی از مواردی است که به دليل الزام قانونی درسود انباشته شرکتهای سهامی محدوديت ايجاد می کند.376

اسلاید 377: در برخی از شرکتهای سهامی به موجب اساسنامه ويا تصويب مجامع عمومی برای توسعه عمليات و يا برای مقاصد خاص بخشی از سود انباشته را به عنوان اندوخته تخصيص می دهند.377

اسلاید 378: محدوديتهای ايجاد شده درسود انباشته، ضمن اينکه در سال تخصيص درصورت سود(زيان)انباشته ارائه می شود،لازم است همراه يادداشتهای پيوست صورتها و گزارشهای مالی افشاء گردد.378

اسلاید 379: صورت سود (زيان) انباشته شرکت سهامی سحر شامل اندوخته های تخصيص داده شده ونحوه افشاء آن دريادداشت پيوست صورتها و گزارشهای مالی درادامه نشان داده شده است:379

اسلاید 380: شرکت سهامی سحرصورت سود(زيان)انباشتهبرای سال مالی منتهی به 29اسفند1371380

اسلاید 381: 381

اسلاید 382: اندوخته قانونی: شرکت سهامی سحر ، سود ويژه سالانه را به موجب ماده 140قانون تجارت به عنوان اندوخته قانونی تخصيص می دهد . تخصيص اين اندوخته تا هنگامی که معادل ده درصد سرمايه شرکت شود ، الزامی است.382

اسلاید 383: اين اندوخته قابل انتقال به سرمايه نبوده و فقط هنگام انحلال شرکت ، قابل تقسيم بين صاحبان سهام است.صورت ريز حساب اندوخته قانونی به شرح زیرمی باشد:383

اسلاید 384: 384

اسلاید 385: ساير اندوخته ها: شرکت سحر به موجب ماده 25 اساسنامه همه ساله 15 درصد از سود ويژه را به عنوان اندوخته توسعه تخصيص می دهد.385