اعتیاد و وابستگی به مواد

اعتیاد و وابستگی به مواد

اسلاید 1: وابستگي به مواد (Substance Dependence) : این کلمه برای اعتیاد پیشنهاد و جایگزین شده است و به این شکل تعریف می شود:- الگوي ناسازگارانه مصرف مواد با ايجاد ناراحتي قابل ملاحظه‌اي از نظر باليني است كه ظرف 12 ماه با 3 مورد يا بيشتر از موارد زير نمایان می شود:1 ) تحمل (tolerance): كه با مصرف مواد در يكي از حالات زير مشخص مي‌گردد:الف) نياز به افزايش قابل ملاحظه‌ مقدار مصرف ماده براي رسيدن به آثار دلخواه ب) كاهش قابل ملاحظه‌ تأثير ماده با استفاده مداوم از ميزان ثابت ماده مورد نظر

اسلاید 2: 2) علائم محروميت يا قطع مصرف (withdrawal): كه با يكي از موارد زير مشخص مي‌گردد: الف) ايجاد علائم محروميت و ناراحتي‌هاي مشخص براي هر ماده بخصوص در هنگام قطع يا كاهش مصرف آنب) نياز به استفاده از همان ماده (يا ماده‌اي مشابه) براي رفع يا پرهيز از بروز ناراحتي‌هاي ناشي از محروميت از مواد3) ماده غالباً بمقدار بيشتر يا دوره‌اي طولاني‌تر از آنچه مورد نظر است مصرف شود4) ميل دائم براي مصرف ماده وجود داشته و يا تلاشهاي ناموفقي براي قطع يا كنترل مصرف ماده انجام شده باشد.

اسلاید 3: سوء مصرف ماده (Abuse): الگوي ناسازگارانه مصرف ماده است كه باعث ايجاد پيامدهاي مضر، منفي و عود كننده مي‌گردد. در این حالت دیگر دو وضعیت تحمل و محروميت وجود ندارد وضعیت دیگری که در مصرف کنندگان مواد مشاهده می شود سوءمصرف است. سوء مصرف کننده در مقایسه با مصرف کننده وابسته در شرایط بهتری قرار دارد.به عبارتی دیگر او معتاد نیست .هر جند مصرف مواد در او مشکلاتی را در ابعاد مختلف به وجود آورده است ولی این مشکلات و عوارض ناشی از مصرف مواد به اندازه وابستگی به مواد نیست

اسلاید 4: . برای تشخیص سوء مصرف بروز يك يا چند مورد از علائم زير در طول 12 ماه ضروری است. - مصرف مكرر مواد كه منجر به مختل شدن فعاليت‌هاي اجتماعي، شغلي و تفريحي شود (مانند غيبت‌هاي مكرر، عملكرد ضعيف شغلي مربوط به مصرف ماده، مسامحه نسبت به فرزندان و افراد خانواده) - مصرف مكرر مواد در موقعيت‌هايي كه مصرف ماده خطرناك است (مثلاً رانندگي در حالت مستي يا خواب‌آلودگي) - تخلفات قانوني مربوط به مصرف مواد (مثلاً دستگيري به علت مصرف مواد) - مصرف مداوم مواد علي‌رغم مشكلات اجتماعي يا بين‌فردي كه ناشي از مصرف مواد مي‌باشد (مانند مشاجره و درگيري با همسر)

اسلاید 5: . برای تشخيص سوء مصرف بروز يك يا چند مورد از علائم زير در طول 12 ماه ضروری است. - مصرف مكرر مواد كه منجر به مختل شدن فعاليت‌هاي اجتماعي، شغلي و تفريحي شود (مانند غيبت‌هاي مكرر، عملكرد ضعيف شغلي مربوط به مصرف ماده، مسامحه نسبت به فرزندان و افراد خانواده) - مصرف مكرر مواد در موقعيت‌هايي كه مصرف ماده خطرناك است (مثلاً رانندگي در حالت مستي يا خواب‌آلودگي) - تخلفات قانوني مربوط به مصرف مواد (مثلاً دستگيري به علت مصرف مواد) - مصرف مداوم مواد علي‌رغم مشكلات اجتماعي يا بين‌فردي كه ناشي از مصرف مواد مي‌باشد (مانند مشاجره و درگيري با همسر)

اسلاید 6: آشنايي با شایع ترین مواد

اسلاید 7: سيگار

اسلاید 8: آيا نيكوتين يك ماده اعتيادآور است؟سيگار هم تحمل (tolerance) ايجاد مي‎كند، هم وابستگي (dependence).دلايلي كه موجب ايجاد وابستگي نيكوتين است:در دسترس بودن سيگار جذب ريوي و در نتيجه ايجاد سريع اثرفاصله طولاني تا عواقب مضر جسمي

اسلاید 9: اختلالات رواني ناشي از مصرف سيگاروابستگيسندرم تركاختلال افسردگياختلالات مصرف مواداختلالات ديگر

اسلاید 10: سندرم تركمصرف روزانه نيكوتين حداقل براي چند هفتهقطع مصرف يا كاهش دوز حداقل 4 علامت ذيل را در عرض 24 ساعت ايجاد مي‎كند: خلق افسرده، بي‎خوابي، بي‎قراري يا خشم، اضطراب، اشكال در تمركز، كاهش ضربان قلب، افزايش اشتها يا وزن3. علايم معيار دوم باعث ناراحتي قابل ملاحظه در عملكردهاي اجتماعي، شغلي يا حوزه‎هاي ديگر مي‎گردد. 4.علايم به دليل بيماري ديگر طبي يا رواني نمي‎باشد.

اسلاید 11: مواد افيوني.

اسلاید 12:

اسلاید 13:

اسلاید 14:

اسلاید 15:

اسلاید 16: آثار مصرف مواد افيونيآثار جسميتهوع و استفراغكاهش احساس درد احساس گرما ،گر گرفتن وخارش بينيخشكي دهانكاهش فشار خونتغييرات رواني و رفتاري نشئه (سرخوشي،برطرف شدن خستگي،كاهش غم و اندوه ،احساس شادابي)بي تفاوتيكج خلقيپرخاشگريبي قراري كندي اختلال قضاوت

اسلاید 17: عوارض وابستگي (اعتياد)اختلالات روانپزشكياختلالات جنسيبيماريهاي عفونيجرم و جنايت مرگ و مير

اسلاید 18: علائم ترك.اسهال و دل پيچهدرد عضلانيبي خوابيآبريزش بينيخميازهاضطراب بي قرارياستفراغ

اسلاید 19: حشيش

اسلاید 20:

اسلاید 21:

اسلاید 22: حشيش.آثار جسمي: افزايش اشتها (كه اشتهاي گاوي ناميده مي‌شود)قرمزي چشم‌هاتاكيكاردي خشكي دهان افت فشار خون سرگيجه عدم تعادل حركتي

اسلاید 23: آثار روانياختلال در توجه و تمركز اختلال در حافظه و قضاوت احساس مسخ شخصيت ، مسخ واقعيت اضطراب، افسردگي حملات اضطرابي، علائم جنون مثل توهم و هذيانسندرم بي انگيزگيسرخوشي افزايش اعتماد به نفس بی تفاوتی افزايش درك رنگ و صدااحساس كند شدن گذر زمان

اسلاید 24: قرص های اکس.

اسلاید 25: اثرات قرص های اکساثرات جسمي:تعريق خشكي دهانافزايش فشار خون تاكي كاردي گشادي مردمك افزايش انرژيافزايش دماي بدناثرات رواني: احساس آرامش وشادي افزايش انرژي احساس صميميت با ديگران اضطرابافسردگيبي خوابي جنون

اسلاید 26: مشروبات الکلی

اسلاید 27: آثار مصرفاختلال در توجه و حافظهاختلال در عملكرد شغلي و اجتماعيپرحرفي يا كم حرفيتغييرات خلقي پرخاشگريبرداشته شدن مهار هارفتار نامناسب جنسيناتواني در انجام حركات ظريف و دقيق

اسلاید 28: عوارض مصرف طولاني مدت الكلبيماريهاي گوارشي و كبديسوءتغذيهسرطان دستگاه گوارشفراموشيسكته قلبي ومغزي

اسلاید 29: استروئيدهاي آنابوليك( مواد نیرو زا)

اسلاید 30: اثرات مصرف .اثرات رواني :سرخوشي بيش فعالي خشمتحريك پذيريرفتار خصمانه بدبيني اضطراب افسردگي

اسلاید 31: در زنان: بزرگي كليتوريس، مشكلات قاعدگي، ريزش مو، كلفتي صدا، كوچك شدن پستان.اثرات جسمی:افزايش فشار خون، بيماريهاي قلبي ، صدمات ريوي، كبدي و كليوي، هپاتبت ، كانسر در مردان: آكنه، طاسي زودرس، زرد شدن پوست و چشم، ژينكوماستي، كاهش اندازه بيضه و پروستات.

اسلاید 32: ( LSD) مواد توهم زا

اسلاید 33:

اسلاید 34: رواني اثراتادراكات روشن و عميق مي‌شوند مثلاً رنگ و جنس غني‌تر به نظر مي‌رسند، طرح‌ها واضح مي‌شوند، موسيقي عميق‌تر و پرتأثيرتر مي‌شود، هيجانات شدت يافته و تغييرات ناگهاني پيدا مي‌كنند. جا به جايي حسي synesthesia شايع است مثلاً بيمار ممكن است رنگ‌ها را بشنود يا صداها را ببيند. توهم خصوصاً توهم بينايي شايع است.آگاهي ظاهري از اعضاءداخل بدن ، زنده شدن خاطرات فراموش شده قبلي، بروز احساسات مذهبي و نگرش‌هاي فلسفي ومسخ شخصيت ممكن است روي دهد.

اسلاید 35: عوامل خطر و محافظت کننده در برابر مصرف مواد

اسلاید 36: شبکه عوامل مؤثر در آسیبهای اجتماعیروابط جنسی زود هنگام ترک تحصیلمصرف مواد مخدرخودکشی در دورهنوجوانیجرم خشونت آمیزعوامل خطر و حفاظت کننده فردیعوامل خطرو حفاظت کنندهاجتماعی و محیطی عوامل خطر و حفاظت کنندهمرتبط با همسالانعوامل خطرو حفاظت کنندهمدرسه و محیط کارعوامل خطر و حفاظت کنندهمحل زندگیعوامل خطر و حفاظت کنندهخانوادگی

اسلاید 37: رويکرد عوامل خطر و عوامل حفاظت کننده

اسلاید 38: عامل‌ خطر، عاملی‌ است‌ كه‌ در صورت‌ وجود آن‌ احتمال‌ بروز يك‌ بيماری‌، آسيب‌ يا اختلال‌ در فرد افزايش‌ می يابد.

اسلاید 39: عامل‌ حفاظت‌ كننده‌، عاملی‌ است كه‌ در صورت‌ وجود، احتمال‌ بروز يك‌ بيماری‌ و یا آسيب‌ كاهش‌ می‌يابد.

اسلاید 40: عوامل خطر:- محيط خانوادگی آشفته خصوصا خانه ای كه درآن والدين مصرف كننده مواد هستند يا به بيماری روانی مبتلايند.- مهارتهای فرزند پروری ناكارآمد خصوصا دروالدينی که دارای كودكانی هستند كه خلق وخوی منفی دارند و يا مبتلا به اختلالات سلوكی(رفتاری) هستند .-  فقدان دلبستگی متقابل ميان فرزندان و والدين.-احساس خجالت و گوشه گيری نامناسب و رفتارهای پرخاشگرانه.

اسلاید 41: ناكامی وشكست تحصيلی. - مهارتهای اجتماعی وسازگارانه ضعيف -- برقراری رابطه با همسالان منحرف يا همسالانی كه به رفتارهای انحرافی گرايش دارند.- شكل گيری اين برداشت كه مصرف مواد درمحيط دانشگاه، بين همسالان و درمحيط اجتماعی، عملی قابل قبول است.

اسلاید 42: عوامل حفاظت كننده:ارتباط مناسب و پيوند قوی با خانواده. -اين تجربه كه والدين ناظر رفتارند، قوانين مشخصی برایرفتارها وجود دارد و والدين درزندگی فرزندان سهيم می باشند.- موفقيت و پيشرفت تحصيلی. - ارتباط قوی با نهادهای اجتماعی نظير خانواده ، دانشگاه و موسسات و سازمانهای مذهبی. -کسب هنجارهای اجتماعی ضد مواد، نسبت به مواد مخدر.  

اسلاید 43: سطوح عوامل خطر: فردیخانوادگیبين فردی و همسالانمحل زندگی

اسلاید 44: علم پيشگيری به‌ تعبير امروزی‌ آن‌ و مطابق‌ با اين رويكرد عبارت‌ است‌ از: تضعيف‌ عوامل‌ خطر و تقويت‌ عوامل‌ حفاظت‌ كننده‌

اسلاید 45: به‌ طور كلي‌ بنا بر نظرسنجي‌ ها و بحث‌هاي‌ به‌ عمل‌ آمده‌ با دانشجويان‌، آنها معتقدند مهم‌ترين‌ دلايل‌ مصرف‌ مواد در دانشجويان‌ عبارتند از :- پذيرفته‌ شدن‌ در جمع‌ دوستان‌ (همرنگي‌ با آنها).- كنجكاوي‌ و هيجان‌طلبي‌ .- يكنواختي‌ زندگي‌ خوابگاهي‌ و بي‌برنامگي‌ آنها در خوابگاه‌ به‌ خصوص‌ در روزهاي‌ آخر هفته‌. - رفع‌ نگرانيها و فشارهاي‌ دروني‌.- كمبود امكانات‌ تفريحي‌ و سرگرمي‌.- جلب‌ توجه‌ كردن‌ و نشانه‌ بزرگ‌ شدن‌.- دسترسي‌ راحت‌ و سريع‌ به‌ مواد.

اسلاید 46: - فشارهاي‌ ناشي‌ از دوري‌ از خانواده‌ و سازگاري‌ با محيط‌ و ساختار شهرهاي‌ بزرگ‌ در دانشجوياني‌ كه‌ به‌ شهرهاي‌ بزرگتر آمده‌اند. - عدم‌ آگاهي‌ و يا نداشتن‌ اطلاعات‌ كافي‌ دربارة‌ مواد مخدر و پي‌آمدهاي‌ آنها . - فشار درسي‌ و امتحانات‌ . - محل‌ استقرار خوابگاه‌ به‌ لحاظ‌ آلوده‌ بودن‌ محيط‌. - نااميدي‌ نسبت‌ به‌ آينده‌ و نوعي‌ پوچ‌ گرايي‌. - سست‌ شدن‌ باورهاي‌ مذهبي‌. - نداشتن‌ اعتماد به‌ نفس‌. – اختلالات رواني همراه شامل افسردگی اساسي و اختلالات شخصيت.

اسلاید 47: اصول پیشگیری هدف علم پيشگيری جلوگيری يا متعادل ساختن اختلالات عمده در انسانها است.پيامد منطقی اين هدف، از بين بردن يا کم اثر کردن علل اختلال است.اقدامات پيشگيرانه بايد پيش از آن که بيماری بارز شود انجام شوند، بنابراين پژوهشهای پيشگيرانه به طور عمده بر مطالعه و بررسی پيش آيندهای اختلال يا سلامتی يعنی عوامل خطر و حفاظت کننده تاکيد دارند.به تعبيری ديگر، علم پيشگيري، به معنای کاهش یا تضعیف عوامل خطر و افزایش یا تقویت عوامل حفاظت کننده است

اسلاید 48: درعلم پيشگيري سه دوره را مي توان متمايز كرد1- پيشگيري برخاسته از شهود 2- پيشگيري برخاسته از نظريه 3- پيشگيري برخاسته از داده ها

اسلاید 49: ده هدف اصلی برنامه های پيشگيری عبارتند از: 1– تغییر باورهاي هنجاري در بین جوانان و ارایه اطلاعات صحیح و واقعی در مورد میزان مصرف و در نتیجه اصلاح بیش برآورد ذهنی آنها.2 – ایجاد تعهد و پايبندي به خانواده، مدرسه و اجتماع. 3 – ایجاد نگرش منفی نسبت به مواد و عوارض آن 4 – ایجاد مهارتهاي مقاومت در برابر فشار گروه همسال و پیشنهاد مصرف مواد5-آموزش مهارتهاي هدف گزيني کوتاه مدت و بلند مدت به منظور جهت دهی به زندگی و تلاش برای دستیابی به آنها

اسلاید 50: 6-آموزش مهارتهاي تصميم گيري به منظور مقابله با تعارض ها و فشار روانی 7- برقراری امکانات مناسب به منظور فعاليت هاي جايگزين برای مثال ترغیب نوجوانان به توجه بیشتر به ورزش ، عضویت در انجمن ها و موسسات علمی و اجتماعی 8- تقویت اعتماد به نفس 9- مهارتهاي مقابله با فشار رواني 10- آموزش مهارتهاي اجتماعي به منظور برقراری ارتباط موثر با دیگران و دوست یابی

اسلاید 51: آيا مداخله هاي پيشگيرانه آن گونه تنظيم شده اند كه جمعيتهاي متفاوت درمعرض خطر را تحت پوشش قراردهند و آيا از استمرار كافي برخوردارند؟آيا برنامه پيشگيري از يك طرح سازماني ساختار مند پيروي مي كند. طرحي كه ارزيابي نيازها، طراحي، ‌اجرا، اصلاح واطلاع نتايج را دربرگيرد.آيا اهداف و فعاليتهاي پيشگيرانه اختصاصي ، داراي محدوده زماني ،‌معقولانه (درنظرگرفتن منابع موجود) ويكپارچه هستند، يعني آن گونه هستند كه در طول اجراي برنامه، ‌در جهت يكديگر عمل كنند و بتوان از آنها براي ارزيابي پيشرفت و نتايج برنامه استفاده نمود؟

اسلاید 52: - عدم ارتباط مناسب مسًولان دانشگاه و اساتيد با دانشجويان - تجمع خرده فرهنگهای دانشجویی - عدم وجود تشكلهاي هميار و حمايتي در ميان دانشجويان - ضعف مراكز مشاوره و عدم وجود مراكز مداخله در بحران توجه‌ به‌ دلايل‌ فوِق بيانگر وجود عوامل‌ خطر ويژه‌ دانشجو یان در دوره‌ دانشجويي و دانشگاههاست‌ كه‌ ممكن‌ است‌ برخي‌ از آنها هيچگاه‌ به‌ صورت‌ عامل‌ خطر براي‌ ديگران‌ محسوب‌ نشوند

اسلاید 53: علايم دانشجويان تحت استرس و آشفته(1)1- افت عملکرد تحصيلي2- حضور نامنظم و غيبت کردنهاي مداوم3- تغييرات قابل توجه روابط با همکلاسي ها اساتيد و..4- خلق غمگين و افسرده5- بيش فعالي يا صحبت کردن مداوم و سريع6- تغييرات قابل توجه در ظاهر و بهداشت شخصي7- خواب آلودگي مکرر در کلاس

اسلاید 54: علايم دانشجويان تحت استرس و آشفته(2)8- تقاضاهاي مداوم براي ارفاق و فرصت گرفتن9- افزايش وابستگي به ديگران و ناتواني در تصميم گيري به تنهايي10- اضطراب و برانگيختگي11- بي علاقگي به فعاليتهاي روزمره12- خستگي مزمن13- ترسهاي غير منطقي14- مشکلات در توجه و تمرکز و ...

اسلاید 55: نحوه کمک به دانشجوي تحت استرس1- با دانشجو صحبت کنيد. در محلي خصوص و آرام 2- به او فرصت صحبت کردن بدهيد.گوش دادن موثر3- صادق باشيد و از قضاوت کردن بپرهيزيد.4- به دانشجو کمک کنيد تا راههاي مختلف حل مساله و محاسن و معايب هر روش را بررسي کند.5- مستقيما از او بپرسيد که چگونه مي توانيد به بهترين نحو به او کمک نماييد.6- حدود اختيارات و مسئوليتهاي خود را بدانيد.(ارجاع)

اسلاید 56: نحوه ارجاع دانشجو به مرکز مشاوره1- درباره مرکز مشاوره و خدماتي که ارائه مي دهند با دانشجو صحبت کنيد.2- ابتدا توجه و نگراني خود را نسبت به دانشجو نشان دهيد و سپس او را به مرکز مشاوره ارجاع دهيد.3- از او بخواهيد براي تعيين ملاقات با مرکز مشاوره تماس بگيرد يا به آنجا مراجعه کند.4- مي توانيد همراه دانشجو به مرکز مشاوره مراجعه کنيد.( موفق ترين نوع ارجاع)5- پيگيري کنيد: پس از مدتي وضعيت او و اقداماتي که انجام داده است را پيگيري کنيد.