اقدامات اولیه در برخورد با مسمومیت ها

اقدامات اولیه در برخورد با مسمومیت ها

اسلاید 1: دکتر غلامعلی دوروشی استادیار سم شناسی بالینی دانشکده پزشکیاقدامات اولیه در برخورد با مسمومیت ها

اسلاید 2: سم چیست؟هر ماده ای که به هر شکلی (خوردن، تنفس، تماس چشمی یا پوستی) با بدن تماس یافته یا وارد بدن شود و موجب آسیب یا مرگ گردد.سم اشکال گوناگونی دارد.جامدمایعگاز/اسپری

اسلاید 3: اپیدمیولوژی مسمومیتحدود ۷٪ مراجعین به اورژانس بیمارستان ها مسموم اند.۹۰٪ موارد مسمومیت ها در منزل اتفاق می افتد.پیش از ۱۳ سال در پسرها و پس از آن تا ۱۹ سال در دخترها بیشتر است.مسمومیت در سنین قبل از ۶ سال اغلب اتفاقی است.حدود ۵۰٪ موارد مسمومیت در نوجوانان با قصد خودکشی اتفاق می افتد.مسمومیت اطفال در۷٪ موارد موجب عارضه و در کمتر از ۲٪ موارد منجر به مرگ می شود.

اسلاید 4: متوسط سن مسمومیت ها

اسلاید 5: درجه بندی سمیت مواد

اسلاید 6: در چه مواردی به مسمومیت شک کنیمتغییر سطح هوشیاری غیر منتظرهعلایم و نشانه های غیر قابل توجیه

اسلاید 7: عوامل موثر بر عملکرد سمومالف) راه تماس: خوراکی ، تزریقی، تماس پوستی مخاطی ، استنشاق ، استشمام بعضی سموم از راه خوراکی بی اثر می شوند مثل سم مار تماس پوستی با ارگانوفسفره ها

اسلاید 8: ب) وضعیت عمومی مسموم: سن ، وضعیت عمومی سلامتی ، سابقه مصرف دارو یا اعتیاد و سابقه حساسیت های دارویی. اطفال با دوزهای پایین تری نسبت به بزرگسالان مسموم می شوند.در نارسایی های کبدی یا کلیوی متابولیسم و دفع داروها تغییر می کند.ج) خصوصیات ماده سمی : دوز ، غلظت و وضعیت شیمیایی و فیزیکی سم که می تواند بر جذب و حلالیت آن اثر بگذارد.

اسلاید 9: انواع مسمومیتجنایی (Criminal) : مسموم کردن فردی توسط افراد دیگر و اکثراً به قصد دیگرکشیشغلی (Occupational) : مانند سیانور در آبکاری ها ، متانول در دستگاه های فتوکپی ، ذرات ذغال سنگ در معادن و ...اتفاقی (Accidental) : بیشتر در اطفال دیده می شود هر چند در بزرگسالان هم کمابیش مشاهده می شود. سم مورد استفاده جزئی از مواد موجود در منازل مانند داروها ، سموم دفع آفات ، شوینده ها، ترکیبات نفتی و ... می باشد.خودکشی(Suicidal) : شایعترین راه خودکشی در دنیا مسمومیت است و عمدتاً از داروها استفاده می شود.

اسلاید 10: شایعترین داروها و موادی که منجر به مسمومیت می شوند.

اسلاید 11: داروهای خواب آور و ضد تشنج (دیازپام، کلونازپام، آلپرازولام، کاربامازپین، سدیم والپروات، فنوباربیتال و....)داروهای اعصاب و روان(آمی تریپتیلین، نورتریپتیلین، هالوپریدول، ریسپریدون، کلرپرومازین،لیتیوم و....)داروهای قلبی عروقی(پروپرانولول، آتنولول،متورال، آملودیپین و....)ضد درد ها ( استامینوفن، بروفن، دیکلوفناک، ناپروکسن، آسپرین و ....)داروهای آنتی هیستامین( ضد حساسیت) و ضد سرماخوردگیداروهای ضد دیابت (گلی بن کلامید، مت فرمین و ....)

اسلاید 12: Utah Poison Control Center

اسلاید 13: دیگر سمومگیاهان(خوردن هر بخشی از آن یا در برخی موارد تماس پوستی) بسیاری از درختچه های زینتی مانند دیفن باخیا، گل خرزهره، گل انگشتانه، پیچک سمیاجسام خارجی( سکه – باطری و....)فراورده های غذاییغذایی که خوب نپختهغذایی که در محل و دمای مناسب نگهداری نشده است.هر فراورده مشکوک به آلودگی را باید دور انداخت.

اسلاید 14: Pediatric Drugs 2004داروهایی که یک دوز آنها مرگبار استضد افسردگی های حلقویمواد مخدرداروهای قلبیداروهای ضد فشار خونداروهای ضد دیابتالکل های سمی

اسلاید 15: گزیدگی هاHogle Zoo

اسلاید 16: علایم بالینی مسمومیت هاآسیب پوست و مخاط ها(حساسیت ، قرمزی ، تاول ، سوختگی ، سیانوز ( تغییر رنگ آبی پوست ) )علایم مسمومیت در سیستم گوارشی(تهوع و استفراغ ، دل درد ، ترشح زیاد بزاق و اسهال )علایم مسمومیت در سیستم تنفسی(تنفس بیمار ممکن است سریع ، عمیق و تحریک شده یا آهسته ، سطحی و مهار شده باشد .سرفه ،خلط خونی، تنگی نفس ، تنفس دردناک و احساس سوزش در قفسه سینه)

اسلاید 17: علایم مسمومیت در سیستم قلبی عروقی(نبض ممکن است تند یا کند باشد . فشار خون ممکن است افزایش یا کاهش یافته باشد.)علایم چشمی مسمومیت ها (مردمک های گشاد (مثل مسمومیت با مواد محرک و روان ګردان ) یا تنگ (مثل مسمومیت با مواد مخدر ) )علایم مسمومیت در سیستم عصبی(شایعترین، اختلال هوشیاری ( از گیجی تا بیهوشی کامل ) ، اختلالات حسی یا حرکتی ، تشنج ، سردرد ، توهم)اختلال در متابولیسم بدنآسیب کلیویآسیب کبدی

اسلاید 18: تنگی مردمک ها

اسلاید 19:

اسلاید 20: اقدامات اورژانسی جهت بیمار مسمومآرام باشید و خونسردی خود را از دست ندهید. تنها از دستورات بروشور داروها و سموم پیروی نکنید، بلکه تماس بگیرید.توجه کنید که برخی مسمومیت ها علایم تاخیری دارند.اگر بیمار تشنج می کند یا تنفس طبیعی ندارد و یا کاهش هوشیاری دارد با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرید.در غیر این صورت با اورژانس مسمومیت تماس بگیرید.

اسلاید 21: اقدامات عمومی در مسمومیت ها کمک های اولیه امدادگر در محل حادثه بسیار مهم است و می تواند جان مصدوم را نجات دهد .در هر فرد مسموم ابتدا او را از محلی که با سم در تماس است ، خارج سازید . قدم اول : درمان مشکلاتی که جان بیمار را تهدید می کنند. خطرات عمده ای که فرد مسموم با آنها روبرو است ، عبارتند از : مهار دستگاه عصبی مرکزی ، کاهش سطح هوشیاری ، اختلالات شدید تنفسی (نظیر انسداد راههای هوایی - توقف تنفس ) و ایست قلبی .

اسلاید 22: سپس ABC ( مجاری هوایی ، تنفس و گردش خون ) را کنترل کنید . راه هوایی را باز کنید و در صورت لزوم عملیات احیا را شروع کنید . اگر بیمار نفس می کشد در صورت دسترسی به او اکسیژن 100% داده شود . اگر بیمار نفس نمی کشد ، تنفس مصنوعی را شروع کنید .نبض بیمار را بگیرید ، اگر نبض وجود ندارد همزمان با تنفس مصنوعی ماساژ قلبی را شروع کنید .اگر بیمار بیهوش باشد ، پس از کنترل ABC اگر تنفس طبیعی است او را در وضعیت به پهلو قرار دهید تا در صورت استفراغ دچار خفگی نشود و او را در همان حال به بیمارستان انتقال دهید . در ضمن سر فرد مسموم را به سمت پایین خم کنید .

اسلاید 23: توجه :همیشه مراقب باشید خودتان دچار مسمومیت نشوید. به عنوان مثال انجام تنفس مصنوعی در بیماری که اطراف دهانش آغشته به سم است ، می تواند امدادگر را نیز مسموم کند .اگر بیمار هوشیار و تحریک شده ، نا آرام ، گیج و یا دچار توهم باشد ، مراقب باشید به خود یا دیگران آسیب نرساند.توجه داشته باشید که اگر بیمار به دنبال بیهوشی به زمین بخورد و دچار آسیب در ناحیه سر شود ، ممکن است علایم و عوارض متفاوتی بروز کنند .

اسلاید 24: قدم دوم : شناخت ماده سمی : شناخت ماده سمی در درمان صحیح مسمومیت بسیار مهم است . (به عنوان مثال هرگز نباید بیمار را که با فرآورده های نفتی دچار مسمومیت شده است ، وادار به استفراغ نمود ) بنا براین هرگاه به مسمومیت مشکوک شدید ، سعی کنید عامل مربوطه را شناسایی نمایید .توجه : اطراف بیمار را برای یافتن بطری ، سرنگ و ظروف حاوی دارو یا مواد شیمیایی جستجو کنید و در صورت وجود آن را همراه بیمار به بیمارستان بفرستید تا نوع سم و میزان مصرف شده مشخص گردد .معمولا با استفاده از برچسب روی ظرف می توان اطلاعات ارزشمندی در مورد ترکیب و پادزهر اختصاصی سم به دست آورد. به خاطر داشته باشید که بر چسب روی ظرف الزاما نشاندهنده محتویات آن نیست و ممکن است ظرف حاوی ماده دیگری باشد . بنا براین محتویات ظرف را به دقت بررسی کنید .    

اسلاید 25: توجه داشته باشید که علت مسمومیت می تواند یک گیاه ، جانور یا حشره باشد .زمان مصرف سم ، مقدار آن و ظهور ناگهانی یا تدریجی علایم را مشخص سازید .خیلی نباید به پاسخ های خود بیمار اعتماد کرد . چون احتمال دارد در اثر مسمومیت دچار اختلال حواس یا توهم شده باشد و یا در موارد اقدام به خودکشی ، به طور عمد سعی در گمراه کردن امدادگر داشته باشد .توجه : اگر مصدوم استفراغ می کند ، آن را دریک کیسه پلاستیکی جمع آوری کرده و همراه او به بیمارستان بفرستید . این کار علاوه بر تعیین نوع سم ، تخمین مقدار مصرف شده را نیز امکان پذیر میسازد .مشخص کنید آیا فرد از بیماری  زمینه ای رنج می برد و آیا دارویی مصرف میکند یا خیر ؟

اسلاید 26: شرح حالچه خورده ؟چه مقدار خورده ؟چه موقع خورده ؟چه اقدامی انجام شده ؟چه علائمی دارد ؟آیا دارو مربوط به خود بیمار بوده ؟توصیف دارو از نظر اندازه ، شکل ، رنگ و ...باقیمانده دارو یا سم و ظروف خالی آنها

اسلاید 27: سم زدایی در کمک های اولیهسم خورده شده است:هیچ چیز به بیمار ندهید(هیچ نوع مواد تحریک کننده استفراغ در هر جا که باشید توصیه نمی شود) در بسیاری از موارد هرگز نباید بیمار را وادار به استفراغ نمود ، چون این کار موجب آسیب بیشتر شده و حتی خطر مرگ را به دنبال خواهد داشت - فورا تماس بگیرید.سم بر روی پوست ریخته است: برای جلوگیری از آلوده شدن خود دست کش بپوشید . لباس های آلوده را در آورید و پوست را بمدت ۱۰ دقیقه با آب و صابون ملایم بشویید- فورا تماس بگیرید.

اسلاید 28: سم استنشاق شده است: بیمار را به هوای آزاد ببرید- فورا تماس بگیرید.سم با چشم ها تماس داشته است: چشم ها را به مدت ۲۰ دقیقه با آب ولرم از فاصله ۵ تا ۱۰ سانتی متری بشویید- فورا تماس بگیرید.

اسلاید 29: تماس با اورژانس مسمومینمواردی که متخصص مسمومیت ها ممکن است از شما بپرسد:(۰۳۱۳۲۲۰۸۰۸۰-۲)بیمار در چه وضعیتی قرار دارد.سن و وزن بیمارنام دارو ، گیاه یا سمی که بیمار خورده است.جای سم یا دارومیزان سم یا داروی خورده شدهزمان خوردن سم یا دارونام و شماره تلفن

اسلاید 30: مسمومیت های غذایی در اثر ویروس ها، باکتری ها یا سموم ترشحی آنها ایجاد می شوند و علایم آنها عبارتند از : دل درد ، تهوع و استفراغ ، اسهال و شاید علایم شوک ، این علایم غالبا یک تا شش ساعت بعد از مصرف غذای آلوده ایجاد می شوند .اقدامات اولیه در مسمومیت غذایی1-درمان های عمومی مسمومیت را انجام دهید.2-بیمار را وادار به استراحت کنید.3-بیمار را وادار به نوشیدن مایعات فراوان کنید.4-در صورت وخامت حال بیمار ، او را به بیمارستان برسانید.

اسلاید 31: چه آموزش هایی به اولیای دانش آموزان بدهیمبهترین راه مقابله با مسمومیت های غیر عمدی پیشگیری است.والدین، سموم، داروها و مواد مورد استفاده در منزل را باید در بسته و دور از دسترس اطفال قرار دهند.ظروف سموم و داروهایی مانند متادون را جابجا نکنند.داروهای قدیمی را دور بریزند و به اندازه مورد نیاز دارو در منزل نگه دارند.داروها را برای اطفال دارو بنامند نه شیرینیاگر حس می کنند فرزندشان مشکلات روحی روانی دارد به متخصص مراجعه نمایند.

اسلاید 32: اصول تشخیص در اورژانس مسمومیت ها شرح حالیافته های معاینه بالینیپارا کلینیکاستفاده از آنتی دوت

اسلاید 33: اصول درمان در اورژانس مسمومیت هااقدامات اورژانسی و احیاء بیمارجلوگیری از جذب بیشتر سم یا داروافزایش دفع سموم یا داروهای جذب شدهدرمان های اختصاصی و استفاده از آنتی دوتهاپیشگیری از مسمومیت مجدد

اسلاید 34: برخی مواد غیر سمیآنتی بیوتیک ها( بجز داروهای ضد سل)داروهای ضد زخم گوارشیضد بارداری های خوراکیپودرها و مایع دستشویی و صابون مایعمواد آرایشی و بهداشتیشمع، گچ، زغال، دوات، کبریت،دستمال کاغذیغذاهای حیواناتشیرین کننده های مصنوعیپودر و لوسیون بچهکرم های استروییدا