اندازه گیری، سنجش و ارزشیابی آموزشی

صفحه 1:


صفحه 2:
اندازه گیری» سنجش و ارزشیابی آموزشی فویسنده: دکتر علی اکبر سیف تهیه کننده : محمدرضا صابریان a te 

صفحه 3:
مقدمه : هدف از ارزیابی پیشرفت تحصیلی چیست؟ ۱_ ارزیابی از روش تدریس معلم و موفقیت آموزشی وی ۲_ ارزیابی محتوای آموزشی کتب و منابع آموزشی ۳_بررسی سطح ياد گیری و میزان موفقیت دلنش آموزان در کسب مهارت های تحصیلی a te 

صفحه 4:
فصل اول a te 

صفحه 5:
تعریف اندازه گیری: « انداه گیری عبارت است از فرایندی که تعیین می کند یک شخص با یک شی تا چه میزان از یک ویژگی برخوردار است ». «گی 1341 «اندازه گیری از کاربست ابزارهای پیشرفته و پیچیده الکترونیکی تا امتحانات مداد» کاغذی کتبی, مقیاس های درجه بندی و فهرست های وارسی را شامل می شود». «پین 4۲۰۰۳ « شیوه نسبت دادن یک عدد ( که معمولا به آن نمره گفته می شود ) به یک صفت يا ویژگی معین یک شخص به گونه ای که آن عدد درجه ای از آن صفت يا ویژگی را که آن شخص از آن برخوردار است را نشان دهد». «نیکتو 4۲۰۰۱ a te 

صفحه 6:
لحري ار مون: مقدمه: اندازه گیری یک فرایند است. این فرایند نیاز به یک وسیله دارد که به آن آزمون می گویند. آزمون وسیله ای است برای اندازه گیری صفات فیزیکی (جسمی) و روانی» چون متخصصین اندازه گیری به ویژگی های روانی مورد نظر برای اندازه گیری دسترسی ندارند اچار به اندازه گیری رفتارهایی که معرف ویژکی روانی است می پردازند. رفتار چون متنوع و فراوان است. نمی توان به اندازه گیری همه آن ها دست یافت. بنابراین نمونه ای از رفتار مورد بررسی قرار می كيرد. a te 

صفحه 7:
تعریف: « آزمون وسیله یا روشی است نظام دار یا نظام مند) برای اندازه گیری نمونه ای از رفتار است». « گرانلاند ولین 41۹9۰ نیکتو (۲۰۰۱) در تعریف اصطلاح آزمون گفته است: « آزمون به عنوان یک ابزار با یک شیوه نظام دار مشاهده و توصیف ویژگی های دانش آموزان با یک مقیاس عددی یا یک طرح طبقه بندی را به کار می بندد تعریف می شود». a te 

صفحه 8:
تعریف « سنجش یک اصطلاح کلی است و به صورت فرایندی تعریف می شود که برای گرد آوری اطلاعات مورد نباز تصمیم گیری درباره دانش آموزان؛ برنامه های درسی و سیاست های آموزشب مورد استفاده قرار می ‎ae‏ ‏«اکن و کاوچاک ۰۲۰۰۱ ونگلینز ‎)۱۹٩۳(‏ در تعریف سنجش گفته استد « سنجش به یک تحلیل جامع و چند وجهی از عملکرد گفته می شود». او همچنین در مقایسه سنجش و آزمون از قول کرانباخ نقل کرده است: ‏ سنجش شامل استفاده از فنون مختلف است و تاکیدزیادی بر مشاهده عملکرد دارد...» سنجش نوعى تحليل بالينى و بيش بينى عملكرد است در حالى كه آزمون يكك وسيله اندازه گیری است. ‎roca‏ تله نتم 

صفحه 9:
Rt ha ‏سس‎ زشیابی به معنی تعیین ارزش و داوری کردن است. ‎١‏ ارزشيابى به يكك فرآيند نظام دار برای جمع آوری» تحلیل و تفسیر اطلاعات گفته می شود به این منظور که تعیین کند آیا هدف هاى مورد نظر تحقق يافته اند يا در حال تحقق يافتن هستند و به جه ميزانى؟؛ ‎ ‎MUS» ‏یابی تعیین کیفیت است.‎ ‎ ‏یکی از ویزگی های مهم ارز کیفیت: ( در ارزشیابی پیشرفت تحصیلی) عبارتست از دانش» مهارت ها و توانایی هایی که از دانش آموزان پس از آموزش ‎ ‎ ‏انتظار می روده. «نیکتو۲۰۰۱» مثال: تعیین کیفیت افراد در یک مسابقه مقاله نویسی یا مرور نوشته های دانش آموز و مرور نمره های وی ‎a 

صفحه 10:
علاوه بر ارزشیابی پیشرفت درسی دانش آموزان, ارزشیابی با موضوع های دیگری سرو کار دارد. مثال: عملکرد معلمان و مدیران: روش های آموزشی» برنامه های درسی دوره های آموزشی؛ مواد آموزشی, پروژه های آموزشی و سازمان های آموزشی. یک ارزشیاب ابتدا هدف های کلی برنامه درسی را مشخص می کند و سپس میزان تحقق آن ها را ‎aS agen‏ ورتن و سندرز (1۹۸۷) دو تن از صاحب نظران حوزه ارزشیابی آموزش گفته اند: + در آموزش و پرورش: ارزشیابی به یک فعالیت رسمی گفته می شود که برای تعیین کیفیت؛ اثربخشی يا ارزش یک برنامه فرآورده پروژه فررآیند. هدف یا برنامه درسی به اجرا در می آیده. a te 

صفحه 11:
مقایسه اندازه گیری» آزمون» سنجش و ارزشیابی با یکدیگر: ارزشیابی برای داوری درباره کیفیت موضوع است و ارزش اطلاعات به دست آمده را پررسی می کند. که مستلزم تحلیل و تفسیر اطلاعات جمع آوری شده است. اطلاعات مورد نیاز ارزشیابی آموزشی که کمک اندازه گیری ( آزمون) و سنجش جمع آوری می شود. البته سنجش یک فرآیند مبتتی بر مشاهده عملکرد و شیرینی عملکرد است در حالی که ازمون یک وسیله اندازه گیری است. ae roca 

صفحه 12:
فصل دوم مقیاس های اندازه گیری a te 

صفحه 13:
نا به تعریف: « مقیاس مجموعه ای عدد ( یا نمادهای دیگر) است که ویژگی های آن ها بر ویژگی های تجربی اشیایی که اعداد به آن ها نسبت داده می شوند منطبق است». « کوهن و سورد لیک ۰۲۰۰۲ انواع مقیاس های اندازه گیری در چهار سطح دسته بندی شده است: آسمی, ترتببی» فاصله ای نسبتی «استیونس 1۹۵۱ ae roca 

صفحه 14:
: | ۷ اس اسم گذاری در این مقیاس از ارقام و اعداد برای اسم گذاری و تشخیص اشیاء و افراد استفاده می شود. بدون این که مفهوم ریاضی داشته باشند عملیات مجاز آماری: شمارش فراوانی و تعیین نما عملیات مجاز ریاضی: ۲ طبقه دی اعداد و ارقام برای طبقه بندی اشیاء و افراد استفاده می شود بدون این که مفهوم ریاضی داشته باشند انجام هیچ یک از چهار عمل اصلی جمع؛ تفريق» ضرب و تقسیم در این مقیاس میسر نیست. 

صفحه 15:
۱- دسته ای از افراد و اشیاء با توجه به یک صفت از بزرگ ‏ به کوچک (با بالعکس) مرتب شده اند. ۲- معلوم نیست هر یک از اشیاء چقدر از آن صفت را دارند. 2۳ نیز مشخص نیست این اشیاء یا افراد از لحاظ صفت مورد . اندازه گیری چقدر با هم فاصله دارند. «فاقالی ‎۰1٩۷۸‏ ‏عملیات مجاز آماری: شمارش فراوانی؛ تعیین نماء محاسبه میانه. محاسبه درصدها و محاسبه ضریب همبستگی رتبه ای اسپیرمن عملیات مجاز ریاضی: هیچ یک از چهار عمل اصلی جمع, تفریق, ضرب و تقسيم 13 a te 

صفحه 16:
۱- در آن رتبه اشیاء ( یا افراد) با توجه به یک صفت مشخص است. '- لوم است كه اشياء ( یا افراد) از لحاظ صفت مورد اندازه گیری چقدر از هم فاصله دارند [- اما هیچ اطلاعی از مقدار قدر مطلق مورد نظر براى هيج يك از افراد در دست نیست «ناتالی ۰1۹۷۸ عملیات مجاز آماری: محاسبه نماء ميانه؛ مياتكين: انحراف معیار ضریب همبستگی رتبه ای اسپیرمن؛ ضریب همبستگی گشتاوری پیرسون عملیات مجاز ریاضی: جمع و تفریق مجاز است. ضرب و تقیم مجاز نیست. 14 a te 

صفحه 17:
۱ در آن رتبه اشخاص با توجه به یک صفت معلوم است. ۲ فاصله اشخاص معلوم است. ۳- علاوه بر این ها فاصله حداقل یکی از اشخاص از یک صفر منطقی معلوم استد 7 اندازه گیری طول, وزن, حجم و سایر صفات فیزیکی افراد با مقیاس نسبتی عملی است. اما اندازه کیری متفیرهای روانی و پرورشی با این مقیاس به ندرت میسر است. ‎AWA SEL»‏ عملیات مجاز آماری و ریاضی: در این مقیاس همه عملیات آماری و ریاضی مجاز است. a te 

صفحه 18:
۷ ۷ 0 ” در لين نوع مقیاس ها متفیر تنها مى تولند يكى از روش هاى معين را به خود اختصاص می دهد. ” ويزكى مهم اين نوع مقياس ها تساوى واحد هاى اندازه كيرى است.مانند: ۱ و ۲ و ۳( تعداد افراد که اعشار پذیرنیست) ۲- مقیاس )= برخلاف مقیاس کسته, در مقیاس پیوسته متغیر می تواند در فاصله بين نقاط مقیاس هر تعداد ارزش را به خود اختصاص دهد.مانند: ۳/۰۵ ۵ ۲/۰ و... حد واقعی اعداد: حد واقعی ارزش عددی یک متغیر پیوسته برابراست با آن عدد به اضافه یا منهای نصف واحد اندازه گیری (رونیون و هابر۷۶٩۱)‏ a te 

صفحه 19:
فصل سوم انواع آزمون های مورد استفاده در آموزش و پرورش a te 

صفحه 20:
حح سس = دسته بندی آزمون های مورد استفاده در آموزش و پرورش ‎١‏ آزمون های توانایی: ۲- آزمون های عاطفی ‏اس آزمون های توانایی: آزمون های توانایی آموخته هاء استعدادها و مهارت های افراد را می سنجد: ‏دسته ای از این آزمون ها توائیی های شناختی را می سنجد که برای فعالیت های ذهنی و فکری و تحصیلی ‏کاربرد دارند. ‏دسته ای دیگر توانایی های روان - حر کتی را می سنجد که برای فعالیت های صنعتی» تربیت بدنی, نظامی ‏و ... به کار می روند. ‏"ویژگی مهم این آزمون ها این است که از آزمون شونده خواسته می شود حداکثر نمره ممکن را كسب کند. ‎18 ‎a te 

صفحه 21:
اس آزمون های استعداد: یزان توانایی فرد را برای کارهایی که باید انجام دهد می سنجد. ۲س آزمون های پیشرفت تحصیلی: مهارتهای کسب شده فرد را اندازه کیری می کنند. های ‎Gigi‏ ‏۷ 4 آزمون پیشرفت تحصیلی آزمون استعداد آزمون ریاضی . آزمون یزیک . آزمون مهارت های فنی آزمون های هوش(استعداد کلی) .كؤمون استعداد ويزه 37> ۲ ۷ استعداد رياضى استعداد موسيقى | استعداد a te 

صفحه 22:
ثورندايك و هیکن ( ۱۹۷۹) در کتاب معروف خود با عنوان اندازه گیری و ارزشیابی در روان شناسی و آموزش و پرورش در رابطه با آزمون های استعداد و پیشرفت تحصیلی به گونه زیر نظر داده اند: « باید به خاطر داشت که همه آزمون های توانایی, صرف نظر از نامی که دارند توانایی های موجود فرد را اندازه می گيرند. ما نمی توانیم مستقیما توانایی «ذلقی » یا « ارفی» کسی را اندازه گیری کنیم. آن چه را که ما می توانیم در فرد اندازه بگيريم توانایی او برای انجام دادن اعمال در زمان حال است. بنابراین تملیز بين آزمون های استعداد و پیشرفت تحصیلی به قصد و منظوری مربوط می شود که نتلیج ازمون برای آن قصد و منظور مود استفاده قرار می گيرند. نه به ماهیت یا محتوای آزمون » دا 

صفحه 23:
بینی موفقیت های تحصیلی و شغلی ۱ ۲-بیشت به آمور مشاوره د حل مسایل روانی حرفه ای کمک می ‎ES‏ این است که به اندزه آزمون های شناختی عینی و دقیق یستند “با وجود این به قول آیکن ( ۱۹۸۵) بسیاری از ابزارهای اندازه گیری عاطفی دارای ویژگی های خوب از جمله روایی و پایایی هستند و می توان از این ابزارها برای اندازه گیری شخصیت و ساير ویژگی های عاطفی استفاده کرد. اخ قح خی انس 

صفحه 24:
we انواع آزمون های عاطفی آزمون شخصیت آزمون علایق آزمون نگرش آزمون غیره آزمون های شخصیت: تعریف: شخصیت مجموعه ای از رفتارهای فرد د موقعیت های اجتماعی است(ایبل۱۹۷۹) 22 a te 

صفحه 25:
از شخصیت تعاف گوناگون شده و شامل ابعاد مختلفی می باشد از جمله: هوش؛ پیشرفت. قد و قامت» وضع سلامتی» کیفیت صداء وضع ظاهر و ۰.۰ آزمون های شخصیت به طور عمده اندازه گیری متغیرهای Motivation ‏انگیزش‎ زاج ‎Temperament‏ ‏از گاری ‎Adjostment‏ Caracter ‏امنش‎ 23 a te 

صفحه 26:
ابزارهای اندازه کیری شخصیت ۷ ۷ ۷ پرسشنمه کزان ‎alee ond arty atte ea‏ .. آزمون های فرانکن ( نظر شخصی نسبت به خود) ( نظر افراد دیکر نسبت به فرد) ( مشاهده رفتار فد در یک موقعیت) "و "ا آزمون های علاقه و نگرش: شباهت هاء ۱- هم علاقه و هم نگرش به دوست داشتن ها و دوست نداشتن های فرد اشاه می کند. ۲- هر دو به انتخاب فرد درباره فعالیت ها و نهادهای اجتماعی و یا گوه ها ارتباط دارند. ۳- هر دو شامل احساس های شخصی نسبت به امور هستند. 24 a te 

صفحه 27:
تفاوت علاقه و نگرش: علافه به احساس یک فرد نسبت به فعالیت اشاره می کند درحالی که نگرش حاکی از احساس فرد نست به شی یا نهاد اجتملعی یا یکك گروه است (مهرنز و لهمان ۰۱9۸۴ ابزار اندازه گیری: پرسشنامه علائق و برسشنامه تكرش a te 

صفحه 28:
۷ ‎-١‏ آزمون های میزان شده توسط سازمان ها و تهاد های آموزشی برای ارزیابی و سنجش و پیشرفت دسته بندي آزمو by ‎Oost US 3p sl 09.‏ می شود ‎ ‎ ‏جه به چگونگی تهیه آن ها ‏۳- آزمون های ‎nae‏ ساخته ۷ آزمون هایی که معلم برای سنجش و ازیایی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان کلاس خود می کیرد ‎ ‏استاندارد بودن یا میزان بودن آزمون ( کران باخ 199۰): ‏به این صوت است که شیوه های اجاء شیوه های مشاهده تجهیزات و مواد و قواعد نمره گذای تا آن اندازه تثبیت شده اند که تا حد امکان د شرایط و زمان های مختلف نتایج يكسان به دست آيد. ‎26 ‎a te ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 29:
سه تفاوت آزمون های استاندارد ( میزان شده ) و معلم ساخته: ‎el‏ آزمون های میزان شده به زبان و تخصص بیشتری نیاز دارند چون برای گروه هاى زياد و زبان های مختلف است.هزینه تخصص بیشتری می طلبد. محتوای درسی و مهارت نمونه گیری می شوء آزمون آزمایشیاجرا می شودسوال ها تجزیه و تحلیل می شود و توسط متخصصان نوشته و ویرایش می شود. ‏لأس از آن جا که آزمون های میزان شده برای استفاده در مناطق مختلف و دانش آموزان مناطق گوناگون تهیه می شود هدف های آموزشی را بايد در اين آزمون ها منظور کرد. ‏۳ص آزمون های میزان شده باید هنجار شوند در حالی که آزمون های معلم ساخته چنین ‏نیازی ندارند. 27 ‎rie‏ اج نها 

صفحه 30:
موارد استفاده از آزمون های میزان شده و معلم ساخته ۱- تصمیمات آموزشی مبوط به کم و کیف جریان آموزشی ه آزمون های معلم ساخته ۲- تصمیمات مربوط به ارتقای دانش آموزان و دانشجویان ‏ آزمون های معلم ساخته ۳- تصمیمات مربوط به مشاوره و اهنمایی ه آزمون های میزان شده ۶ تصمیمات بر مبنای مقایسه افراد و گروه ها ه آزمون های میزان شده ۵- تصمیمات مربوط به برنامه ریزی درسی <ه آزمون های میزان شده 1- تصمیمات در مورد ارزشیابی از میزان موفقیت مدارس مختلف حه آزمون های میزان شده 28 a te 

صفحه 31:


www.modirkade.ir.com اندازه گیری ،سنجش و ارزشیابی آموزشی نویسنده: دکتر علی اکبر سیف تهیه کننده : محمدرضا صابریان ‏www.modirkade.ir.com مقدمه : هدف از ارزیابی پیشرفت تحصیلی چیست؟ _1ارزیابی از روش تدریس معلم و موفقیت آموزشی وی _2ارزیابی محتوای آموزشی کتب و منابع آموزشی _3بررس'ی س'طح یادگیری و میزان موفقی'ت دان'ش آموزان در کسب مهارت های تحصیلی 1 ‏www.modirkade.ir.com فصل اول تعاریف و اصطالحات ‏www.modirkade.ir.com 1 تعریف اندازه گیری: « انداه گیری عبارت است از فرایندی که تعیین می کند یک شخص یا یک شی تا چه میزان از یک ویژگی برخوردار است ». « گِ ی »1991 « اندازه گیری از کاربست ابزارهای پیشرفته و پیچیده الکترونیکی تا امتحانات مداد، کاغذی کتبی ،مقیاس های درجه بندی و فهرست های وارسی را شامل می شود». « پین » 2003 « شیوه نسبت دادن یک عدد ( که معموال به آن نمره گفته می شود ) به یک صفت یا ویژگی معین یک شخص به گونه ای که آن عدد درجه ای از آن صفت یا ویژگی را که آن شخص از آن برخوردار است را نشان دهد». ‏Eتو »2001 « نیک ‏www.modirkade.ir.com 2 تعریف آزمون: مقدمه: اندازه گیری یک فرایند است ،این فرایند نیاز به یک وسیله دارد که به آن آزمون می گویند. آزمون وسیله ای است برای اندازه گیری صفات فیزیکی (جسمی) و روانی، چون متخصصین اندازه گیری به ویژگی های روانی مورد نظر برای اندازه گیری دسترسی ندارند ناچار به اندازه گیری رفتارهایی که معرف ویژگی روانی است می پردازند. رفتار چون متنوع و فراوان است' نمی توان به اندازه گیری همه آن ها دست یافت ،بنابراین نمونه ای از رفتار مورد بررسی قرار می گیرد. ‏www.modirkade.ir.com 3 تعریف: «‌آزمون وسیله یا روشی است نظام دار ( یا نظام مند) برای اندازه گیری نمونه ای از رفتار است» . « گرانالند ولین »1990 نیکتو ( )2001در تعریف اصطالح آزمون گفته است: « آزمون به عنوان یک ابزار با یک شیوه نظام دار مشاهده و توصیف ویژگی های دانش آموزان با یک مقیاس عددی یا یک طرح طبقه بندی را به کار می بندد تعریف می شود». ‏www.modirkade.ir.com 4 تعریف سنجش: « س+نجش ی+ک اص+طالح کل+ی اس+ت و ب+ه ص+ورت فرایندی تعری+ف م+ی شود که برای گردآوری اطالعات مورد نیاز تص+میم گیری درباره دان+ش آموزان ،برنام+ه های درس+ی و س+یاست های آموزش+ب مورد اس+تفاده قرار می گیرد. « اگن و گاوچاک »2001 ونگلینز ( )1993در تعریف سنجش گفته است: « سنجش به یک تحلیل جامع و چند وجهی از عملکرد گفته می شود» .او همچنین در مقایسه سنجش و آزمون از قول کرانباخ نقل کرده است « :سنجش شامل استفاده از فنون مختلف است و تاکیدزیادی بر مشاهده عملکرد دارد»... سنجش نوعی تحلیل بالینی و پیش بینی عملکرد است در حالی که آزمون یک وسیله اندازه گیری است. ‏www.modirkade.ir.com 5 تعریف ارزشیابی: ارزشیابی به معنی تعیین ارزش و داوری کردن است. « ارزشیابی به یک فرآیند نظام دار برای جمع آوری ،تحلیل و تفسیر اطالعات گفته می شود به این منظور که تعیین کند آیا هدف های مورد نظر تحقق یافته اند یا در حال تحقق یافتن هستند و به چه میزانی؟» « گِ ی»1991 یکی از ویژگی های مهم ارزشیابی تعیین کیفیت است. تعریف کیفیت ( :در ارزشیابی پیشرفت تحصیلی) « کیفی+ت عبارتس+ت از دان+ش‌ ،مهارت ه+ا و توانای+ی های+ی ک+ه از دان+ش آموزان پس از آموزش انتظار می رود». « نیکتو» 2001 مثال :تعیی+ن کیفی+ت افراد در ی+ک مس+ابقه مقال+ه نویس+ی ی+ا مرور نوشت+ه های دانش آموز و مرور نمره های وی 6 ‏www.modirkade.ir.com عالوه بر ارزشیابی پیشرفت درسی دانش آموزان ،ارزشیابی با موضوع های دیگری سرو کار دارد. مثال :عملکرد معلمان و مدیران ،روش های آموزشی ،برنامه های درسی دوره های آموزشی ،مواد آموزشی ،پروژه های آموزشی و سازمان های آموزشی. یک ارزشیاب ،ابتدا هدف های کلی برنامه درسی را مشخص می کند و سپس میزان تحقق آن ها را بررسی می کند. ورتن و سندرز ( )1987دو تن از صاحب نظران حوزه ارزشیابی آموزش گفته اند: « در آموزش و پرورش ،ارزشیابی به یک فعالیت رسمی گفته می شود که برای تعیین کیفیت ،اثربخشی یا ارزش یک برنامه ،فرآورده پروژه ،فرآیند ،هدف یا برنامه درسی به اجرا در می آید». ‏www.modirkade.ir.com 7 مقایسه اندازه گیری ،آزمون ،سنجش و ارزشیابی با یکدیگر: ارزشیابی برای داوری درباره کیفیت موضوع است و ارزش اطالعات به دست آمده را بررسی می کند .که مستلزم تحلیل و تفسیر اطالعات جمع آوری شده است. اطالعات مورد نیاز ارزشیابی آموزشی که کمک اندازه گیری ( آزمون) و سنجش جمع آوری می شود. البته سنجش یک فرآیند مبتنی بر مشاهده عملکرد و شیرینی عملکرد است در حالی که ازمون یک وسیله اندازه گیری است. ‏www.modirkade.ir.com 8 فصل دوم مقیاس های اندازه گیری ‏www.modirkade.ir.com 9 تعریف و انواع مقیاس های اندازه گیری: بنا به تعریف: « مقیاس مجموع+ه ای عدد ( ی+ا نمادهای دیگ+ر) اس+ت ک+ه ویژگ+ی های آ+ن ه+ا بر ویژگی های تجربی اشیایی که اعداد به آن ها نسبت داده می شوند منطبق است». « کوهن و سورد لیک»2002 انواع مقیاس های اندازه گیری در چهار سطح دسته بندی شده است: اسمی ،ترتیبی ،فاصله ای ،نسبتی « استیونس»1951 ‏www.modirkade.ir.com 11 مقیاس اسمی 1ـ اسم گذاری در این مقیاس از ارقام و اعداد برای' اسم گذاری' و تشخیص اشیاء و افراد استفاده می شود. بدون این که مفهوم ریاضی داشته باشند 2ـ طبقه بندی اعداد و ارقام برای طبقه بندی' اشیاء و افراد استفاده می شود بدون این که مفهوم ریاضی .داشته باشند :E عملیات مجاز آماری شمارش فراوانی و تعیین نما عملیات مجاز ریاضی: انجام هیچ یک از چهار عمل اصلی جمع ،تفریق ،ضرب و تقسیم در این مقیاس میسر نیست. ‏www.modirkade.ir.com 12 مقیاس ترتیبی 1ـ دسته ای از افراد و اشیاء با توجه به یک صفت از بزرگ به کوچک (یا بالعکس) مرتب شده اند. 2ـ معلوم نیست هر یک از اشیاء چقدر از آن صفت را دارند. 3ـ و نیز مشخص نیست این اشیاء یا افراد از لحاظ صفت مورد اندازه گیری چقدر با هم فاصله دارند. « ناتالی »1978 عملیات مجاز آماری: شمارش فراوانی ،تعیین نما ،محاسبه میانه ،محاسبه درصدها و محاسبه ضریب همبستگی رتبه ای اسپیرمن عملیات مجاز ریاضی: هیچ یک از چهار عمل اصلی جمع ،تفریق ،ضرب و تقسیم ‏www.modirkade.ir.com 13 مقیاس فاصله ای 1ـ در آن رتبه اشیاء ( یا افراد) با توجه به یک صفت مشخص' است. 2ـ معلوم است که اشیاء ( یا افراد) از لحاظ صفت مورد اندازه گیری چقدر از هم فاصله دارند 3ـ اما هیچ اطالعی از مقد'ار قدر مطلق مورد نظر برای هیچ یک از افراد در دست نیست « ناتالی »1978 عملیات مجاز آماری: محاسبه نما ،میانه ،میانگین ،انحراف معیار ،ضریب همبستگی رتبه ای اسپیرمن ،ضریب همبستگی گشتاوری پیرسون عملیات مجاز ریاضی: جمع و تفریق مجاز است ،ضرب و تقسیم مجاز نیست. ‏www.modirkade.ir.com 14 مقیاس نسبتی 1ـ در آن رتبه اشخاص با توجه به یک صفت' معلوم است. 2ـ فاصله اشخاص معلوم است. 3ـ عالوه بر این ها فاصله حداقل یکی از اشخاص از یک صفر منطقی معلوم است'. اندازه گیری طول ،وزن ،حجم و سایر صفات فیزیکی افراد با مقیاس نسبتی عملی است .اما اندازه گیری متغ'یرهای روانی و پرورشی با این مقیاس به ندرت میسر است. « ناتالی »1978 عملیات مجاز آماری و ریاضی: در این مقیاس همه عملیات آماری و ریاضی مجاز است. ‏www.modirkade.ir.com 15 مقیاس 1ـ مقیاس گسسته در ای'ن نوع مقیاس ه'ا متغ'ی'ر تنها م'ی توان'د یک'ی از روش های مع'ین را به خود اختصاص می دهد. ویژگ'ی مه'م ای'ن نوع مقیاس ها تس'اوی واحد های اندازه گیری است.مانند 1 :و 2و ( 3تعداد افراد که اعشار پذیرنیست) 2ـ مقیاس پیوسته برخالف مقیاس گسسته ،در مقیاس پیوسته متغیر می تواند در فاصله بین نقاط مقیاس هر تعداد ارزش' را به خود اختصاص دهد.مانند،3/04 : ،2/04 ،1/75و... حد واقعی اعداد :حد واقعی ارزش عددی یک متغیر پیوسته برابراست با آن عدد به اضافه یا منهای نصف واحد اندازه گیری (رونیون و هابر)1976 16 ‏www.modirkade.ir.com فصل سوم انواع آزمون های مورد استفاده در آموزش و پرورش 17 ‏www.modirkade.ir.com دسته بندی آزمون های مورد استفاده در آموزش و پرورش 1ـ آزمون های توانایی 2ـ آزمون های عاطفی 1ـ آزمون های توانایی: آزمون های توانایی آموخته ها ،استعدادها و مهارت های افراد را می سنجد: دسته ای از این آزمون ها توانیی های شناختی را می سنجد که برای فعالیت های ذهنی و فکری و تحصیلی کاربرد دارند. دسته ای دیگر توانایی های روان ـ حرکتی را می سنجد که برای فعالیت های صنعتی ،تربیت بدنی ،نظامی و . . .به کار می روند. ‏ویژگی مهم این آزمون ها این است که از آزمون شونده خواسته می شود حداکثر نمره ممکن را کسب کند. ‏www.modirkade.ir.com 18 انواع آزمون های توانایی 1ـ آزمون های استعداد: میزان توانایی فرد را برای کارهایی که باید انجام دهد می سنجد. 2ـ آزمون های پیشرفت تحصیلی: مهارتهای کسب شده فرد را اندازه گیری می کنند. ‏Eن های توانایی آزمو آزمون پیشرفت تحصیلی آزمون ریاضی آزمون فیزیک آزمون استعداد آزمون مهارت های فنی آزمون های هوش(استعداد کلی) استعداد ریاضی آزمون استعداد ویژه استعداد موسیقی استعداد فنی ‏www.modirkade.ir.com 19 ثورندای'ک و هیگ'ن ( )1979در کتاب معروف خود با عنوان اندازه گیری و ارزشیابی در روان ش'ناس'ی و آموزش و پرورش در رابطه با آزمون های استعداد و پیشرفت تحصیلی به گونه زیر نظر داده اند: « بای'د ب'ه خاط'ر داش'ت ک'ه هم'ه آزمون های توانای'ی ،ص'رف نظ'ر از نام'ی ک'ه دارند توانای'ی های موجود فرد را اندازه م'ی گیرند .م'ا نم'ی توانی'م مس'تقیما توانایی «ذات'ی » ی'ا « ارث'ی» کس'ی را اندازه گیری کنیم .آ'ن چ'ه را ک'ه م'ا م'ی توانیم در فرد اندازه بگیری'م توانای'ی او برای انجام دادن اعمال در زمان حال است. بنابرای'ن تمای'ز بی'ن آزمون های اس'تعداد و پیشرف'ت تحص'یلی ب'ه قصد و منظوری مربوط م'ی شود ک'ه نتای'ج ازمون برای آ'ن قص'د و منظور مود استفاده قرار می گیرند ،نه به ماهیت یا محتوای آزمون » ‏www.modirkade.ir.com 20 2ـ آزمون های عاطفی مقایسه آزمون های عاطفی ‏Eن های توانایی آزمو 1ـ توانای+ی های فکری و عملی افراد را اندازه گیری می کنند 1ـ ویژگی های عاطفی و شخصیتی افراد را می سنجند. 2ـ برای مقاص+د پی+ش بین+ی موفقی+ت های تحص+یلی و شغلی 2ـ بیش+ت ب+ه امور مشاوره د ح+ل مس+ایل روان+ی و تبیتی و حرفه ای کمک می کنند. مود استفاده قرار می گیرند معایب این است که به اندازه آزمون های شناختی عینی و دقیق نیستند ‏ب+ا وجود ای+ن ب+ه قول آیک+ن ( )1985بس+یاری از ابزارهای اندازه گیری عاطفی دارای ویژگ+ی های خوب از جمل+ه روای+ی و پایایی هس+تند و م+ی توان از ای+ن ابزارها برای اندازه گیری شخصیت و سایر ویژگی های عاطفی استفاده کرد. ‏www.modirkade.ir.com 21 انواع آزمون های عاطفی آزمون شخصیت آزمون عالیق آزمون نگرش آزمون غیره آزمون های شخصیت: تعریف: شخصیت مجموعه ای از رفتارهای فرد د موقعیت های اجتماعی اس'ت(ایبل)1979 ‏www.modirkade.ir.com 22 از شخصیت تعاف گوناگون شده و شامل ابعاد مختلفی می باشد از جمله :هوش، پیشرفت ،قد و قامت ،وضع سالمتی ،کیفیت صدا ،وضع ظاهر و . . . آزمون های شخصیت به طور عمده اندازه گیری متغیرهای ‏Motivation انگیزش مزاج ‏Temperament سازگاری منش ‏Adjostment ‏Caracter ‏www.modirkade.ir.com 23 ابزارهای اندازه گیری شخصیت پرسشنامه گزارش شخصی فنون مشاهده ای پرسشنامه جامعه سنجی ( نظر شخصی نسبت به خود) ( نظر افراد دیگر نسبت به فرد) آزمون های فرافکن ( مشاهده رفتار فد در یک موقعیت) 2و 3ـ آزمون های عالقه و نگرش: شباهت ها: 1ـ هم عالقه و هم نگرش به دوست داشتن ها و دوست' نداشتن های' فرد اشاه می کند. 2ـ هر دو به انتخاب فرد درباره فعالیت' ها و نهادهای' اجتماعی و یا گوه ها ارتباط دارند. 3ـ هر دو شامل احساس های شخصی نسبت' به امور هستند. ‏www.modirkade.ir.com 24 تفاوت عالقه و نگرش: عالقه به احساس یک فرد نسبت به فعالیت اشاره می کند درحالی که نگرش حاکی از احساس فرد نسبت به شی یا نهاد اجتملعی یا یک گروه است (مهرنز و لهمان .)1984 ابزار اندازه گیری: پرسشنامه عالئق و پرسشنامه نگرش ‏www.modirkade.ir.com 25 دسته بندی آزمون ها با توجه به چگونگی تهیه آن ها 1ـ آزمون های میزان شده توسط سازمان ها و نهاد های آموزشی برای ارزیابی و سنجش و پیشرفت .گروه های بزرگ استفاده می شود 2ـ آزمون های معلم ساخته آزمون هایی که معلم برای سنجش و ازیابی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان .کالس خود می گیرد استاندارد بودن یا میزان بودن آزمون ( کران باخ :)1990 به این صوت است که شیوه های اجا ،شیوه های مشاهده تجهیزات و مواد و قواعد نمره گذای تا آن اندازه تثبیت شده اندکه تا حد امکان د شرایط و زمان های مختلف نتایج یکسان به دست آید. 26 ‏www.modirkade.ir.com سه تفاوت آزمون های استاندارد ( میزان شده ) و معلم ساخته: 1ـ آزمون های میز+ان شده به زبان و تخصص بیشتری نیاز دارند چون بر+ای گروه های زیاد و زبان های مختلف است‌،هز+ینه تخصص بیشتری می طلبد .محتوای درسی و مهارت نمونه گیری می شو‌،آزمون آزمایشی‌اجرا می شود‌،سوال ها تجزیه و تحلیل می شود و توسط متخصصان نوشته و ویرایش می شود. 2ـ از آن جا که آزمون های میزان شده برای استفاده در مناطق مختلف و دانش آموزان مناطق گوناگون تهیه می شود هدف های آموزشی را باید در این آزمون ها منظور کرد. 3ـ آزمون های میزان شده باید +هنجار شوند در حالی که آزمون های معلم ساخته چنین نیازی ندارند. ‏www.modirkade.ir.com 27 موارد استفاده از آزمون های میزان شده و معلم ساخته 1ـ تصمیمات آموزشی مبوط به کم و کیف جریان آموزشی ⟸ آزمون های معلم ساخته 2ـ تصمیمات مربوط به ارتقای دانش آموزان و دانشجویان ⟸ آزمون های معلم ساخته 3ـ تصمیمات مربوط به مشاوره و اهنمایی ⟸ آزمون های میزان شده 4ـ تصمیمات بر مبنای مقایسه افراد و گروه ها ⟸ آزمون های میزان شده 5ـ تصمیمات مربوط به برنامه ریزی درس'ی ⟸ آزمون های میزان شده 6ـ تصمیمات در مورد ارزشیابی از میزان موفقیت مدارس مختلف ⟸ آزمون های میزان شده ‏www.modirkade.ir.com 28 پـــایـــان www.modirkade.ir.com