اندازه گیری بهره وری در سازمان ها

اندازه گیری بهره وری در سازمان ها

اسلاید 1: به نام خدااستاد راهنما : دکتر سید اصفهانیتهیه کنندگان : حسن صدیقی، خبات مرادی 1 اندازه گیری بهره وری در سازمانها

اسلاید 2: 2 بهره وری در سطح ملی: افزايش بهره وری تنها راه توسعه اقتصادی کشورها می باشد که موجب ارتقاء سطح رفاه زندگی يک ملت می گردد. بهره وری در سازمان : استفاده بهينه و مؤثر و کارآمد از منابع، تقليل ضايعات ، کاهش قيمت تمام شده ، بهبود کيفيت، ارتقاء رضايت مشتريان ، دلپذيری از محيط کار و افزايش انگيزه و علاقه کارکنان به کار سطوح بهره وری بترتيب از پايين تا بالا بهره وری در خانه: ارتقاء بهره وری در خانه موجبپايين آمدن ضايعات، از بين رفتن اسراف و کيفيت زندگی بهتر می شود . بهره وری فردی: استفاده بهينه از مجموعه استعدادها و توانائيهای فرد در مسير پيشرفت زندگی. سطوح بهره وري

اسلاید 3: 3هر شرکتی برای بهبود بهره وری بايد از سنجش و اندازه گيری عملکرد سازمان شروع کند. بدون سنجش و اندازه گيری عملکرد سازمان و بدون روشی متمرکز، سيستماتيک و تحليلی نمی توان بهبود بهره وری را شروع کرد.

اسلاید 4: 4سطح دوم: بخشسطح اول: شرکت TPMمدل MEPMMبهره وری فراگير TPMKendrik-creamerمدل Craig-Harris مدل Hines مدل Apc’s مدل MEPMM -----بهره وری فراگير عوامل توليدمدل Kendrik-creamerمدل Taylor- Davis معيارهای عملکرد: ماتريس هدفOFAAPI,MOPI,DEA:NGAبهره وری جزئی مدل Craig-Harris معيارهای عملکرد . مدل DEA طبقه بندی روشهای اندازه گيری و بهره وری در سطح اول و دوم شرکت

اسلاید 5: 5سطح پنجم: مرکز کارسطح چهارم: دپارتمانسطح سوم:کارگاه TPM TPMمدل MEPMM TPMمدل MEPMM ______ ______ ______ معيارهای عملکرد: - روش APCماتريس هدفOFA: NGTMOPI NP/PMMFACT API معيارهای عملکرد: - روش APCماتريس هدفOFA: NGTMOPI NP/PMMAPL معيارهای عملکرد: - روش APCماتريس هدفOFA:NGTMOPI NP/PMMAPL طبقه بندی روشهای اندازه گيری و بهره وری در سطح سوم، چهارم و پنجم

اسلاید 6: 6سطح هفتم: کارسطح ششم:ماشین آلات TPM TPM ____ ______ معيارهای عملکرد: OFA NGTتحلیل رگرسیون چند متغیرهکارسنجی ساعت کرونومترمطالعه زماننمونه گیری از کارMTMMOSTFACT معيارهای عملکرد: OFA-NGTکارسنجی ساعت کرنومترمطالعه زمانMTMنمونه گيری از کارMOST طبقه بندی روشهای اندازه گيری و بهره وری در سطح ششم و هفتم

اسلاید 7: 7 مدل بهره‌وري فراگير مدل بهره وری فراگير برای نخستين بار در سال 1979 بوسيله دکتر سومانث مطرح گرديد . TP=O1+ O2+ O3+ O4+ O5 H+M+FC+WC+E+Xمقصود از «قابل لمس» عواملی می باشند که جنبه مقداری داشته و قابل سنجش و کمی باشند .اين مدل شاخصی را برای سنجش بهره وری در کل سازمان ارائه می کند که کليه ستاده ها و نهاده ها را در بر می گيرد. =مجموعه نهاده های قابل لمس مجموعه ستاده های قابل لمس

اسلاید 8: 8عناصر نهاده هايي که در مديريت بهره وری فراگير در نظر گرفته می شوند.ساير هزينه هامأموريتمالياتحق عضويتپردازش اطلاعاتملزومات اداریتحقيق و توسعههزينه های اداری هزينه های عمومی و سايرنهاده ها ( قابل لمس)انرژینفتگاززغال سنگآببرقسایرموادمواد خامقطعات خريداری شده درجريانموجودی انبارموجودی نقدیحسابهلی دریافتنیاسناد دریافتنیساير در يافتنی هاثابتزمینساختمانتأسیساتماشین آلاتابزار و سایر سرمايهنيروی انسانیکارگرانمتخصصینمدیرانکارکناناداری

اسلاید 9: 9 مدل بهره‌وري فراگير جامع دکتر سومانثپس از تقريباً هشت سال تحقيق، مديريت بهره وری فراگير به مدل بهره وری فراگير جامع در سال 1987 گسترش يافت: شاخص عوامل غير قابل لمس × شاخص بهره وری کل = (CTPI) شاخص بهره وری فراگير جامع شاخص عوامل غير قابل لمس با در نظر گرفتن کليه عوامل غير قابل لمس (ستاده ها و نهاده های غير قابل لمس ) مشخص و محاسبه شده است .

اسلاید 10: 10نتايج سنجش شاخص های بهره وری برای برنامه ريزی استفاده می شود. در مرحله سنجش ، بهره وری از ابعاد مختلف در سطح کلی و جزئی در طی زمان مورد ارزيابی و اندازه گيری قرار می گيرد. دو روش اساسی برای سنجش بهره وری وجود دارد:روش اول: مقايسه بهره وری بين دو دوره زمانی روش دوم: مقايسه بهره وری در يک دوره زمانی ارزيابی بهره وری

اسلاید 11: 11‌مثلاً اگر بهره وری کلی (TP) در ماه فروردين 250/1 و در ماه ارديبهشت 375/1 باشد، در آنصورت درصد تغييرات در بهره وری کلی بين اين دو ماه به صورت زير محاسبه می شود: در ارزيابی بهره وری از اين نوع، مقدار واقعی بهره وری کل بين دو دوره زمانی مقايسه می شود.ارزيابی بهره وری – روش اول375/1250/1)۟ (1- x 10/0 = 100% x 100% = 10%

اسلاید 12: 12‌فرض کنيد شرکت پيش بينی کرده است که مقدار بهره وری کلی (TP) 410/1 برای ماه ارديبهشت باشد. چون مقدار واقعی (TP) برای ارديبهشت 375/1 بوده است. درصد تغييرات TP برای ارديبهشت چنين خواهد شد: سنجش بهره وری به روش دوم موجب می شود هدفهای زير تحقق يابند: 1- تعيين تفاوت بين بهره وری واقعی و مورد انتظار 2- کمک به فرايند برنامه ريزی بهره وری از طريق برآورد واقع بينانه تر از سطوح بهره وری در آينده 3- مديريت را قادر می سازد در باره دلايل تحقق يا عدم تحقق TP مطابق آنچه قبلاً پيش بينی شده است، تحقيق کند.روش دوم برای سنجش بهره وری، مقايسه بهره وری به طور کلی و بهره وری کل بطور خاص در يک دوره زمانی می باشد. ارزيابی بهره وری–روش دوم375/1410/1)۟ (1- x 975/0) = 100% -1)x 100% = 5/2% - اين عدد نشان می دهد عليرغم اينکه بهره وری کل در ماه ارديبهشت نسبت به ماه فروردين 10% بيشتر بوده است. هنوز 5/2 درصد کمتر از مقدار برنامه ريزی شده و هدف بوده است .

اسلاید 13: 13بهره وری حاصل تقسيم ارزش توليد و يا ارزش افزوده يک فعاليت اقتصادی بر هزينه های بکار رفته برای تحقق يافتن آن مقدار توليد يا ارزش افزوده، در يک دوره زمانی می باشد. انواع شاخصهای بهره وری(1) اندازه گيری بهره وری

اسلاید 14: 14 راهی که محصول و نهاده ها به وسيله آنها اندازه گيری می شوند، می تواند شاخص های بسيار متفاوتی را برای اندازه گيری بهره وری به وجود آورد. در نتيجه معمولاً بهره وری به يکی از اشکال زير بيان می شوند: - بهره وری جزئی - بهره وری کل عوامل - بهره وری چند عامل - بهره وری کل - بهره وری جامع کل انواع شاخصهای بهره وری(2) اندازه گيری بهره وری

اسلاید 15: 15بهره‌وري جزئينسبت ارزش يا مقدار محصول به يک طبقه از نهاده را گويند. شاخص بهره وري نيروی كار=شاخص بهره وري سرمايه=محصولنفر ساعت کارمحصولسرمايهشاخص بهره وري انرژي=فرايندورودي(مواد،انرژي و...)محصولنيروي كارسرمايهشاخص بهره وري مواد=محصولمحصولانرژي مصرفيمواد اوليه مصرفياندازه گيری بهره وری ‌

اسلاید 16: 16 بهره‌وري چند عاملاندازه گيری بهره وری عبارت است از حاصل کسر ارزش محصول کل يا ارزش افزوده بر تعدادی از نهاده ها. بهره وری چند عامل تنها ميزان بهره وری را در ارتباط با زير مجموعه ای از کل نهاده ها اندازه گيری می کند. مثلاً تعدادی از اين عوامل می توانند نيروی کار و مواد باشند . بهره‌وري چند عامل=ارزش محصول توليد شده ارزش چند عامل توليد

اسلاید 17: 17 بهره‌وري کلاندازه گيری بهره وری از تقسيم ارزش کل محصولات توليدی به مجموع ارزش کليه نهاده های مصرفی بدست می آيد. بهره‌وري کلی=ارزش محصول توليد شده مجموع ارزش کليه نهاده های مصرفی بهره وری کل معياری است کلی که تأثير مشترک و همزمان همه نهاده ها از قبيل نيروی انسانی، مواد،، سرمايه، انرژی، و نظاير آن را در ارتباط با ميزان و ارزش توليد را درنظر می گيرد

اسلاید 18: 18 بهره‌وري جامع کلاندازه گيری بهره وری عبارت است از حاصلضرب شاخص بهره وری کل در شاخص عوامل غير قابل لمس شاخص عوامل غير قابل لمس × شاخص بهره وری کل = شاخص بهره وری جامع کل اين شاخص پيچيده ترين معيار بهره وری است که مفهوم شاخص بهره وری را وسعت می بخشد. زيرا که در برگيرنده عوامل کيفی در ارتباط با رضايت مصرف کننده است .

اسلاید 19: 19به منظور همگون سازی نهاده های متفاوت در بهره وری کل، چند عامل را بايد به واحدی مشترک يعنی ريال تبديل کرد. در صورتيکه در اين محاسبه ارزش پولی را در نظر بگيريم، دشواريهايی از قبيل افزايش قيمتها و تورم وجود دارد که می تواند ارزش ستاده های توليدی و يا ارزش نهاده های مصرفی را به صورت کاذب کم و زياد نشان دهد. لذا لازم است با استفاده از شاخص های قيمت ( لاسپيرز ، پاش، فيشر و نظاير آن) نوسانات قيمت را حذف کرد. برخی نکات در باره استفاده از شاخص های بهره وری (1) اندازه گيری بهره وری

اسلاید 20: 20نکته ديگر تفاوت در کيفيت محصول در طی زمان است. برای رفع اين مشکل تنها شاخص بهره وری کل جامع می تواند تغييرات کيفيت محصول را در نظر بگيرد.برخی نکات در باره استفاده از شاخص های بهره وری(2) اندازه گيری بهره وری

اسلاید 21: 21اتکاء بر شاخصهای جزئی بهره وری قضاوتهای نادرست را ممکن است ايجاد کند. چون‌ تاكيد بيش‌ از حد بر يك‌ عامل‌ از داده‌ها و چشم‌پوشي‌ از ديگر عوامل‌ داده‌هاست‌. مثال اسلاید بعدی : برخی نکات در باره استفاده از شاخص های بهره وری(3) اندازه گيری بهره وری

اسلاید 22: 22مثال: به‌ عنوان‌مثال‌ ،تصور كنيد كه‌ شركتي‌ داراي‌ ماشيني‌ است‌ كه‌ در هر ساعت‌ با يك‌ اپراتور 10000 واحد محصول‌ را توليدمي‌كند،بنابراين‌ ،بهره‌وري‌ كارگر 10000 واحد محصول‌ در هر ساعت‌ -فرد است‌ .حال‌ ،اين‌ ماشين‌ بايك‌ ماشين‌گران‌ قيمت‌ تر تعويض‌ مي‌شود،به‌ نحوي‌ كه‌ اپراتور قادر مي‌شود با اين‌ ماشين‌ گران‌ قيمت‌ تر ،12000واحد در هرساعت‌ توليد كند كه‌ افزايش‌ 20 درصدي‌ را درمقايسه‌ با ماشين‌ قديمي‌ باعث‌ مي‌شود.حال‌ تصور كنيد كه‌هزينه‌هاي‌ عملياتي‌ ماشين‌ قديم‌ وجديد عبارتنداز 4000 ريال‌ در هر ساعت‌ و 6000 ريال‌ در هرساعت‌ ونرخ‌دستمزد در هر ساعت‌ 500 ريال‌ است‌ .لذامحاسبات‌ بهره‌وري‌ كارگر و بهره‌وري‌ ماشين‌ و بهره‌وري‌ تركيبي‌عبارتند از: برخی نکات در باره استفاده از شاخص های بهره وری(3) اندازه گيری بهره وری

اسلاید 23: 23همانطوريکه مشاهده می شود با تعويض ماشين، گرچه بهره وری کارگر افزايش يافته است. اما بدليل آنکه هزينه های عملياتی ماشین جدید بيشتر از ماشين قديم است. این امر افزایش ستاده را خنثی می کند و باعث کاهش بهره وری ترکیبی از 22/2 به 85/1 شده است. برخی نکات در باره استفاده از شاخص های بهره وری(4) اندازه گيری بهره وری ماشين جديد ماشين قديم نوع بهره وری بهره وری کارگر بهره وری ماشين بهره وری ترکيبی

اسلاید 24: 24اندازه گيری بهره وری مزايای شاخصهای بهره وری جزئی 4- ابزارهای خوبی برای تشخيص نقاط ضعف در حوزه های مورد نظر برای بهبود بهره وری است اگر همراه با شاخص های بهره وری کل استفاده شوند. 1-بسادگی قابل فهم و در ک می باشد.2- اطلاعات آن بسولت قابل دسترسی است.3- شاخصهابسادگی قابل محاسبه می باشند.

اسلاید 25: 25اندازه گيری بهره وری محدوديتهای شاخصهای بهره وری جزئی 2- کنترل سود از طريق شاخص های بهره وری جزئی می تواند روشی گمراه کننده باشد. 1-اگر به تنهايي استفاده شوند می توانند بسيار گمراه کننده باشند و منجر به اشتباهات پر هزينه گردند

اسلاید 26: 26اندازه گيری بهره وری مزايای شاخصهای بهره وری کل عوامل توليد 2- معمولاً به سازمان از ديدگاه اقتصاددانان نگاه می کند. 1-دسترسی به اطلاعات مربوط به محاسبه اين قبيل شاخصها در سازمانها نسبتاً ساده است.

اسلاید 27: 27اندازه گيری بهره وری محدوديتهای شاخصهای بهره وری کل عوامل توليد 4- فقط نهاده های سرمایه و نیروی کار را در محاسبه شاخصها در نظر می گیرد . 5- بدست آوردن داده های لازم برای هدفهای مقایسه ای نسبتاً دشوار است. 1- مستقيماً نمی تواند تأثير مواد اولیه و نهاده انرژی را اندازه گيری کند. 2- روش ارزش افزوده از جايگاه يک شرکت زياد مناسب نيست. 3- وقتی هزینه مواد، قسمت اعظمی از هزینه های کل تولید را تشکیل می دهد این شاخص ها مناسب نیستند.

اسلاید 28: 28اندازه گيری بهره وری مزایای شاخصهای بهره وری کلی 2- اگر همراه با شاخصهای جزئی استفاده شوند می توانند توجه و نگرش مدیریت را به روش مؤثری هدایت کنند. 3- تجزیه و تحلیل حساسیت ساده تر انجام می شود.1- همه محصولات و نهاده هایی را که قابل کمی شدن می باشند، در نظر می گیرد. بنابراین تصویر واقعی تر از اقتصاد شرکت را نشان می دهد.

اسلاید 29: 29اندازه گيری بهره وری محدودیتهای شاخصهای بهره وری کلی 2- به مانند شاخص های بهره وری جزئی و بهره وری کل عوامل تولید، عوامل غیر قابل لمس محصول و نهاده ها را بطور مستقیم در نظر نمی گیرد. 1- بدست آوردن داده ای لازم برای محاسبه آنها نسبتاً دشوار است.

اسلاید 30: 30اندازه گيری بهره وری مزایای شاخص بهره وری جامع کل 4- در واقع این شاخص، جامع ترین شاخص بهره وری می باشد. 5- تصمیم گیرندگان به سادگی می توانند تأثیر تکنولوژی را بر بهره وری کل مطالعه کنند.1- همه عوامل قابل لمس و غير قابل لمس را در نظر می گيرد. 2- کلیه عوامل به ویژه آنهایی که غیر قابل لمس می باشند را با توجه به قابل استفاده بودن آنها را در نظر می گیرد.3- این شاخص روش کمی بوجود می آورد تا بتوان همه چیز از کیفیت تولید تا زمانبندی فرایند تا رضایت مشتری و دهها شاخص مهم عملکرد را بهم مرتبط سازد.

اسلاید 31: 31اندازه گيری بهره وری محدودیتهای شاخصهای بهره وری جامع کل 2- استفاده از این شاخص نیاز به توافق میان اکثریت سطوح مدیران در محاسبه « وزن ها» و « اولویت ها» در مدل دارد .1- استفاده از آن نیاز به شاخص های بیشتری برای استفاده در مدل اندازه گیری دارد.

اسلاید 32: 32 يکی از مشکلات در بهبود بهره وری در سازمانهای خدماتی اين است که اندازه گيری بهره وری در سازمانهای خدماتی به نسبت کارخانه ها مشکل تر می باشد. در کارخانه ها نهاده ها و ستاده ها فيزيکی بوده و به سادگی قابل تشخيص هستند و ارزش ستاده ها به راحتی قابل اندازه گيری اند. اما در بخش خدمات ارزش ستاده ها غالباً ملموس نيست . مثلاً بازگشت سلامتی به يک مريض چقدر ارزش دارد؟اندازه گيری بهره وری بهره وری در سازمانهای خدماتی (2)

اسلاید 33: 33شاخص های بهره وری در سازمانهای خدماتی معمولاً برحسب نسبت هزينه /منفعت سنجيده می شود . مثلاً در يک سازمان حمل و نقل،بهره وری را می توان به صورت زير اندازه گيری کرد:اندازه گيری بهره وری بهره وری در سازمانهای خدماتی (3)افزايش سالانه در مسافر- گيلومترهزينه اجرای برنامه سالانه ميزان بنزين صرفه جويي شده هزينه اجرای برنامه سالانه

اسلاید 34: 34در اصطلاح اقتصادی، بهره وری به عنوان نسبت ستانده به داده تعريف شده است. بهره وری از اين واقعيت سرچشمه می گيرد که هر بنگاهی ارزشهايي را از طريق فعاليتهای خود ايجاد می کند . در جريان ايجاد و افزايش ارزش، تکنولوژی و مديريت دو عامل اساسی به شمار می رود . اندازه گيری بهره وری بهره وری در کارخانه هافرايند تبديل مديريت تکنولوژی منابع انسانی/ سرمايه ای / انرژی ارزش داده ها (ارزش مواد)ارزش بازده محصول برآورد نيازهای بازار و رضايت مشتری

اسلاید 35: 35زمانی که ملاکها، معیارها و شاخص های گوناگون بهره وری انتخاب شدند پرسش مهم این است که چگونه اطلاعات را جمع آوری و اندازه گيری کنند. برای این کار استقرار یک سیستم سنجش لازم است. در طراحی و پیاده سازی این سیستم عوامل مهمی بشرح زیر باید معلوم شوند:(الف)- مسئولیت کل سیستم و سیستمهای فرعی مرتبط با آن (ب) هزينه جمع آوری اطلاعات در برابر جامع بودن اطلاعات (پ) زمانبندی جمع آوری اطلاعات برقراری سیستم اندازه گیری بهره وری(1) اندازه گيری بهره وری

اسلاید 36: 36زمانی که سیستم اندازه گیری و سنجش بهره وری طراحی شد باید معلوم شود اطلاعات توسط چه واحدهایی، چه کسانی و در چه مقاطعی از زمان و در چه فرصتی جمع آوری شوند.تجزیه و تحلیل درست اطلاعات، فعالیتی بسیار مهم در فرایند تصمیم گیری و برنامه ریزی می باشد. شاخصهای بدست آمده باید با استانداردهای موجود مقایسه شوند و از این جهت مورد تحلیل قرار گیرند. برقراری سیستم اندازه گیری بهره وری(2) اندازه گيری بهره وری

اسلاید 37: 37منبع: کتاب ”بهره وری و تجزيه و تحليل آن در سازمانها“ مؤلف: شهنام طاهری؛ انتشارات هستان

اسلاید 38: 38پايان