اندیشه اسلامی ۲

اندیشه اسلامی ۲

اسلاید 1: بسم الله الرحمن الرحیم

اسلاید 2: اندیشه اسلامی 2

اسلاید 3: حبیب محمدنژادنیمسال اول1390-91

اسلاید 4: سرفصل مطالببخش یکم: وحی، پیامبری و دین1- نبوت و وحی2- قرآن3- رابطه علم و دین4- خاتمیت5- قلمرو دین6- اسلام و ادیان آسمانی دیگربخش دوم: امامت و مهدویت7- امامت8- مهدویتبخش سوم: مرجعیت و ولایت در عصر غیبت9- ولایت فقیه

اسلاید 5: 1- نبوت و وحی1- هدف از خلقت چیست؟ 2-آیا بشر بدون نیاز به نبی می تواند به هدف خلقت دست یابد؟3- وحی چیست؟

اسلاید 6: هدف خلقت در قرآنبندگی:قل ان صلاتی و نسکی و محیای و مماتی لله رب العالمین (انعام/162) وما خلقتُ الجن و الانس الا لیعبدون (ذاریات/56) انا لله و انا الیه راجعون (بقره/156) یا ایها الانسان انک کادح الی ربک کدحا فملاقیه (انشقاق/6)یقین: واعبد ربک حتی یاتیک الیقین(حجر/99)آرامش:واذ قال ابراهیم رب ارنی کیف تحی الموتی قال اولم تومن قال بلی و لکن لیطمئن قلبی ... (بقره/160)حیات طیبه (سعادت دنیا و آخرت):من عمل صالحا من ذکر او انثی و هو مؤمن فلنحیینه حیاتا طیبا و لنجزینهم اجرهم باحسن ما کانوا یعملون (نحل/97)

اسلاید 7: محدودیت های عقل بشریالف) کلی بودن و اجمالی بودن احکام عقلیب) ناتوانی عقل در شناخت آثار اخروی اعمال انسانج) آسیب پذیری عقل در مرحله تشخیص و عملمنافع و علایق ، هواهای نفسانی ، دلدادگی های شخصی ، پیشینه های روحی وعاطفی، احساسـات و کنش و واکــنش های درونی در اندیشــه انسان اثر گذارند

اسلاید 8: راه های اثبات صدق ادعای پیامبران قرائن اطمینان بخش مانند: عدم انحراف از مسیر حق و عدالت در سراسر زندگی (قبل و بعد از ادعای نبوت)معرفی پیامبر پیشین معجزه معجزه تنها راه اثبات نبوت خاصه می باشد

اسلاید 9: برهان اثبات ضرورت نبوت( با تأکید بر هدف خلقت)پیش فرضها:1- خداوند حکیم است و حکمت اقتضا می کند که آفرینش اینجهان هدفمند باشد.2- هدف از آفرینش این جهان ایصال و رسیدن به کمال است3- منظور از کمال در جهان بینی اسلامی لقاء الله و تقرب به اوست (یعنی سعادت ابدی وخوشبختی در جهان آخرت).

اسلاید 10: شبهات منکران بعثت پیامبراناگرآموزه های وحیانی و آنچه را که پیامبران به بشر عرضه کرده اندمطالعه کنیم از دو حال خارج نیست ؛ یا موافق مدرکات و احکام عقلیاست و عقل به تنهایی می تواند آنها را درک و در باره آنها حکم صادرکند و یا مخالف ومتضاد با عقل می باشد که درصورت اول بعثت انبیالغو و در صورت دوم غیر قابل پذیرش و مردود خواهد بود.در پاسخ باید گفت گزاره ها و تعالیم وحیانی سه دسته اند:1- گزاره های موافق عقل بشری 2- گزاره های مخالف عقل و عقل ستیز 3- گزاره های فرا حسی و فرا عقلی

اسلاید 11: معنای لغوی و اصطلاحی وحی : وحی در لغت ، به معنای اشاره، اعلام در خفا و تفهیم و القای سریع و پنهانی یک پیام و یا معنا می باشد و در اصطلاح وحی عبارت است از: القای پیام از سوی خداوند به انســـــان برگزیده جهت ابلاغ به انسانها در راستای هدایت بـــــه سمت سعادت این پدیده که رابطه ای خارق العاده میان خداوند و برخی انسان های برگزیده است کاملا ناشناخته بوده و غیر از رابطه حسی، عقلی ، تجربی ، کشف و شهود و امثال آن می باشد.

اسلاید 12: انواع وحیدر یک تقسیم می توان وحی را به چهار نوع تقسیم کرد: 1- وحی خداوند بر انبیاء ( وحی رسالی یا تشریعی ) 2- وحی خداوند بر انسان غیر نبی ( الهام ) 3- وحی خداوند بر غیر انسان اعم ازحیوانات و جمادات ( هدایت غریزی ) 4- القای پیام سریع توسط دیگران ( اشاره پنهانی )و در یک تقسیم دیگر وحی رسالی را می توان به سه نوع وحی مستقیم،وحی از ورای حجاب و وحی به وسیله ی فرشته تقسیم کرد.

اسلاید 13: 2- دین و علم - هیچ پیامبری از سوی خداوند مبعوث نشده است که انسانها را بهجهل و نادانی دعوت کند. - کتب آسمانی خصوصا قرآن انسانها را به فکر و اندیشه دعوتنموده است. - قرآن با طرح سؤال جهت اثبات حقایق سعی در احیای فرهنگتفکر دارد. - وجود بسیار زیاد کلماتی مانند علم ،تدبر ،تفکر و تفقه در قرآننشان از اهتمام دین اسلام بر این موضوع دارد. - پیامبر اسلام (ص) مرکب علم و دانایی را در مسیر رسیدن به قرب الهی رهوارتر از عبادت می داند.

اسلاید 14: رابطه و نسبت علم و دین رابطه و نسبت علم با دین در این معنا خارج از این سه حالت نیست:1- علم و دین دو نهاد متمایز از هم می باشند 2- علم و دین دو نهاد متعارض با هم می باشند 3- علم و دین دو نهاد مکمل هم می باشند

اسلاید 15: 1- علم و دین دو نهاد متمایز از هم می باشنددر این دیدگاه به تفاوت موضوع، زبان وغایت و روش در دو نهادعلمودین استدلال می شود و لذا معتقدند هیچ تعارضی بین این دو وجود ندارد ، تعارض، حاصل وحدت موضوع و تفاوت در احکام می باشد.در اعتقاد اینها متون مقدس هیچ مطلب معتبری راجع به مسائل علمیبه ما نمی گویند .برای مثال اگزیستانسیالیستها معتقدند موضوع علم، اشیای مادی و نقش و کارکرد آنهاست و معرفت نسبت به آنها غیر شخصی است ولیموضوع دین واقعیتهای شخصی و اخلاقی است و معرفت دینی همعمیقا شخصی و ذهنی است.

اسلاید 16: فیلسوفان تحلیل زبان معتقدند:غایت علم نوعاً پیش بینی و کنترلاست اما زبان دین برای مقاصدی نظیر نیایش و کسب آرامش بکارمی رود . کارل بارت که یکی از تأثیرگذارترین متکلمان مسیحی استمعتقد بود که الهیات و علم با موضوع های از بن متفاوتی سر وکار دارند. موضوع الهیات تجلی خداوند در مسیح است و موضوععلم جهان طبیعت. خدای متعال را فقط از طریق تجلی اش بر مامی توان شناخت اما شناخت طبیعت به مدد عقل بشری است .

اسلاید 17: فرق بین روشهای الهیات و علم ناشی از تفاوت بین موضوع معرفت آنهاست .الهیات با خداوند متعال و مرموز سر و کار دارد و خداوند آنچنان بی شباهت به جهان یعنی عرصه ی تحقیق علم است که روشهای یکسانی را نمی توان در هر دو حوزه به کار برد.(ایان باریور/علم ودین/ص 199)نکته:به رغم نکات مثبتی که در این دیدگاه وجود دارد ، اشکال اساسی آن ،نادیده گرفتن بخشی از زبان دین است ، که بیان حقایق طبیعی است.

اسلاید 18: 2- علم و دین دو نهاد مکمل هم می باشنددر این نگرش اعتقاد بر این است که ممکن است بین علم و دین موضوع واحدی وجود داشته باشد مثلا هردو در موضوع واحدی مثل طبیعت سخن بگویند ولی هدف از طرح این مباحث در هر کدام فرق کند ،مثلا علم به علل حوادث طبیعتبپردازد و دین به معانی حوادث طبیعی.نکته:این مطلب بهره ای از حقیقت دارد و واقعا دین در نقل بسیاری از حوادث طبیعیهدفش طرح معانی آن حوادث است و اکثرا همه ی حوادث طبیعی را آیات و نشانه هایی از صفات الهی می داند .ولی حقیقت دیگری را نباید فراموش کرد و آن این که دین بعضا از علل حوادثطبیعی سخن می گوید و مفاهیمی را از دل واقعیات و علل طبیعی آنها استخراج می کند و واقعیات وعلل بیان شده در دین با یافته های علمی تعارض پیدا می کنند.

اسلاید 19: 3- علم و دین دو نهاد متعارض با هم می باشندطبق این نظر حد اقل بین برخی از آموزه های اساسی دین با داده های علم تجربی تعارض وجود دارد .پیش فرض اصلی این دیدگاه آن استکه،هم متون وحیانی در باره طبیعت سخن گفته اند و هم علم ، مدعی حقیقت نمایی در این عرصه است ؛ لکن گفته های آن دو در برخی موارد متعارض است.دلیل اثبات تعارض مواردی از کتاب مقدس خصوصا عهدین می باشد که باعلوم روز در تعارض است مثل زمین-مرکزی و خورشید مرکزی یا خلقت ثابت انواع (fixism) و تحول انواع (transformism).

اسلاید 20: نظریه تعامل علم و دین و راه های برون رفت از تعارض متصور بین علم و دین1- تفسیر و تأویل آموزه های دینی 2- فهم این واقعیت که علم هیچگاه انعکاس واقعیت خارجی نمی باشد بلکه علم دیدگاه بشر در خصوص واقعیت خارجی است و خطا پذیر . بر طبق این نوع نگرش به علم که ابزار انگاری علم نام دارد یافته -های علمی اختراع نظریه است نه اکتشاف نظر .3- احتمال خطا در بعضی از کتب دینی به دلیل تحریف وجود دارد مثل انجیل و تورات .

اسلاید 21: 3- قرآن،اعجاز و مصونیت آن از تحریف معجزه چیست؟معجزه پدیده ای خارق العاده و خارج از نظامات علت و معلولِ شناخته شده مادی است که به منظور اثبات دعوی نبوت ، همراه با تحدی و با اذن خاص الهی صادر می شود.ویژگی های معجزه:- قابل تعلیم و تعلم نیست- مغلوب و تحت تأثیر نیروی قوی تر قرار نمی گیرد- همراه با تحدی است

اسلاید 22: راه های شناخت قرآنمطالعه محتوایی در پرتو اصول پذیرفته شده علمی و عقلیمطالعه تاریخی و سند شناختی قرآنمطالعه آثار فردی، اجتماعی و علمی قرآن در زندگی بشر مطالعه در باره فعالیت های انجام گرفته برای حفظ، قرائت، نگهداری، تقدیس و...قرآن مطالعه قرآن از نگاه صاحب نظران و قرآن شناسان مطالعه قرآن از نگاه قرآن مطالعه قرآن از نظر رعایت نکات ادبی (فصاحت و بلاغت) مطالعه قرآن به لحاظ سازگاری و ناسازگاری آیات با یکدیگرو مباحثی دیگر

اسلاید 23: دلایل اعجاز قرآنالف) تحدی به متن قرآن(فصاحت و بلاغت)ب ) تحدی به امی بودن پیامبرج ) تحدی به عدم اختلاف در آیات: 1- ویژگی های انسان(تکامل تدریجی، خطاپذیری، تفاوت استعدادها و محدودیت) 2- ویژگی های قرآن(جامعیت،نزول تدریجی و در اوضاع و احوال مختلف)

اسلاید 24: دلایل خارق العاده بودن قرآن1- اعجاز طریقی: پیامبر اسلام امی بوده است (اعراف/158)2- اعجاز لفظی : فصاحت ، بلاغت ، اسلوب بیانی خاص )دوری ازخیال پردازی ، استفاده از تشبیه و زیبایی های کلامی به شکلی بی نظیر) صوتو آهنگی که علاوه بر زیبــایی احساس معنوی و حس قدسی انسان را بیدار می کند.3- اعجاز معنایی: مفاهیم قرآن برای رسیدن انسان به سعــادت دنیــا و آخرت کافی است و در این راستــا توانسته است واقعیت های عــالم را بطور جامع برای انسان بشناساند . ( مفاهیمی چون : خداوند ، فرشته ،انسان، جهان آخرت و طبیعت و...)

اسلاید 25: مصونیت قرآن از تحریفتحریف از ریشه حرف به معنای لبه، کناره و مرز یک چیزگرفته شده است و در لغت به معنایمایل کردن، منحرف ساختن و دگرگون نمودن آمده است و تحریف سخن به معنای ایجاد دگرگونیدر آن است.مقصود از مصونیت قرآن از تحریف مصونیت از تغییر لفظی است؛ یعنی مصونیت ازتغییر در اعراب و کلمات و افزایش و کاستی در برخی آیات کلمات و حروف قرآن مجید که سببدگرگونی در معنا و مفهوم آیات گردد.شواهد تاریخی مصونیت قرآن از تحریفدلایل روایی مصونیت قرآن از تحریفدلایل عقلی عدم تحریف الف ) آیات تحدی ب ) اوصاف قرآندلایل قرآنی عدم تحریف

اسلاید 26: ویژگیهای قرآن1- کلمه به کلمه ی قرآن سخن خداوند است .2- ریشه ی تمام علوم اسلامی در قرآن است .3- تحریف در قرآن راه نیافته است .4- قرآن معجزه ی جاوید است .

اسلاید 27: 4- جاودانگی اسلام ( خاتمیت )ما کان محمَّدٌ ابا احدٍ من رجالکم و لکنرسول الله و خاتمَ النبیِّین و کان اللهُ بکلشیئ ٍعلیما (احزاب/40)

اسلاید 28: انواع پیامبراناولین انسانی که پا به عرصه وجود نهاده و در زمین زندگی را آغاز نموده پیامبری از پیامبران خدا بوده است .انبیا الهی چند دسته بوده اند: -پیامبرانی که رسالت آنها به مکان و زمان خاصی محدود می شد . - پیامبرانی که تبلیغ و استقرار شریعت پیامبران بزرگی مانند نوح و موسی را بر عهده داشتند . - پیامبرانی که فقط برای یک قوم یا ملت خاصی پیام الهی را می آوردند . - پیامبرانی که رسالتی جهانی داشتند و همگان مخاطب پیام الهی آنان بودند. - پیامبر اسلام علاوه بر رسالت جهانی ، رسالتی جاودان نیز داشت.

اسلاید 29: دلایل اثبات خاتمیت 1- در بین پیامبران آسمانی هیچ پیامبری غیر از پیـامبر اسـلام ادعـای خاتمـیـتنکرده است.2- آیه ی 158 سوره ی اعراف صراحت دارد که :محمد پدر هیـچ یک ازمـردان شما نیست ولی فرستاده ی خدا و خاتم پیامبران است و خدا همواره بر هر چیـزی دانا است .3- احادیث پیامبر اکرم (ص) دراثبات خاتمیت خودش از جمله حدیث آن حضــرتدر ماجرای غزوه ی تبوک: ای علی تو برای من مانند هارون برای موسی هستیبا این تفاوت که بعد از من پیامبر دیگری نخواهد آمد. 4- آیاتی از قرآن که تمام انسانها را در تمام اعصارمخاطب خود می داند5- آیاتی که دین اسلام را شکل کامل و تام دین الهی معرفی می کنند.

اسلاید 30: فلسفه ی ختم نبوتبلوغ بشر و توانمندی آن در حفظ، اجرا و تطبیق قوانین کلی الهی وجود قوانین الهی کلی، کامل، کافی و مصون از تحریفعدم وجوددلیل برای ادامه بعثت انبیا با وجود ولی زنده در هر عصری

اسلاید 31: دلایل بعثت انبیا1-از بین بردن تحریف هایی که در شرایع سابق ایجاد می شد .2- تشریع قوانین جدید3- ترویج و تبیین شریعت الهی4- تطبیق اصول کلی شریعت بر مصادیق جزئی آنها

اسلاید 32: حکمت ختم نبوتالف) اسلام و مقتضیات زمانسنت و تجدددین و نیازهای بشرب) ویژگی های سیستم قانون گذاری در اسلام و عناصر پویایی آن1- ورود عقل در حریم قانون گذاری2- اجتهاد، قوه محرکه اسلام3- مبتنی بودن احکام اسلامی بر مصالح و مفاسد واقعی4- توجه به احکام اولی و ثانوی5- عدم توجه به شکل و صورت ظاهری زندگی6- قوانین کنترل کننده7- اختیارات حکومت اسلامی

اسلاید 33: 5- یگانگی راه اسلامما اکنون با واقعیتی به نام تکثر ادیان مواجهیم و این موضوع مسأله ی مهمی است که باید به آن پرداخت . با توجه به این که هر یک از ادیان موجود خود را بر حق می داند و نیل به سعادت را فقط از رهگذر خود ممکن می شمارد این پرسش برمی انگیزد که:آیا ما انسانها درمواجههبا پدیده ی تکثــرادیان می توانیــم به دلخـواه هر دین آسمــانی را کــهخواستیم بپذیریم و از آن به خداوند تقرب جوییم؟

اسلاید 34: پاسخ انسانها در مواجهه با تکثر ادیان:1- تکثرگرایی(pluralism ): تکثر ادیان نشانگر وجود راههای مختلف بهسوی خداوند است و در واقع به جای یک راه مستقیم صراطهای مستقیم وجود دارد(دردیدگاه بعضی ازمعتقدین به تکثرگرایی این راه ها محدود در ادیان آسمانی نیست)2- حصرگراییexclusivism)) : برای هدایت انسان فقط یک راه مستقیم وجود دارد و هر راه دیگری ، بیش و کم از حالت اعتدال و استوا خارج است .( حصرگرایی نگرش غالب در میان پیروان هر دینی است )

اسلاید 35: عوامل پیدایش و پذیرش پلورالیزم در اروپا از دیدگاه فلیپ کویین1- خستگی از جنگهای مذهبی و سوق به سمت نوعی تساهل و تسامح2- گسترش مطالعات ادیان در جامعه ی مسیحی قرن بیستم3- همزیستی پیروان ادیان مختلف در کشورهای غربی و از بین رفتن فاصله های ذهنی بین ادیان

اسلاید 36: مدعای کثرت گرایان:همه ی ادیان آسمانی راه رستگاری اند، زیرا روح رستگاری انسان ( گوهر دین )رهایی از خود محوری و سروسامان دادن به زندگـی بر اســاس واقعـیـت مــداریاسـت کـه همـــان محوریت خداوند می باشد و این در تمام ادیان اصیل وجود دارد؛اگر چه اختلاف هایی در ادیان هست ولی چون گوهر دین در همه آنها وجود داردهیچ تأثیری در سعادتمنــدی بشر و حتی پیروان آن ادیان ندارد. نقد یا اشکال : ادیان اختلاف های فاحش مناسکی و حتی اعتقادی با هم دارند . یکی تجسد را برساحت خداوند جایز و دیگری از آن منزه می داند ، یکی معاد را قبول و دیگریرد می کند و... تصور روشن از یک اعتفاد و آموزه های یک دین، حق یک پیرواست و در غیر این صورت سر از خود محوری در می آورد .

اسلاید 37: پاسخ کثرت گرایان (جان هیک)آنچه به عنوان اعتقاد در ادیان ، ظاهری حقیقت نما یافته است و گاه شاهد اختلاف در آنها هستیم در حقیقت آیینه ی تمام نمای واقعیت نیستند ، بلـکه اینــها محصـــول پنداشت های ما است که گمان کرده ایم آن بیان ها حکایت از واقعیت دارند . آ نچه ما به آن اعتقاد داریم آفریده ی ذهن و خیال ما در توصیف حقیقت است البتهبهره ای از حقیقت دارد ولی تمام حقیقت نیست . مانند همــان مثـلی که مولــوی درباره ی چند کـوری که می خواستنـد فیـلی را شنـاسـایی کنـنـد وهر کــدام از آنـهـــادسـتـشـان به عضوی از اعضای فیل بر می خورد و قضاوتی از آن را مطرح میکرد . البته هیچ جای نگرانی نیست زیرا نقش این آموزه های اعتقادی در صدق یاکذب آنها نیست بلکه در تأثیری است که بر انسانها می گذارد .

اسلاید 38: نقد پاسخ جان هیک (کثرت گرایان)1- گفته ی ایشان بر خلاف فهم عرف مؤمنان است و همه ی مؤمنان ادیان اصیــل معتقد هستند که آموزه های اعتقادی آنها مطابق با واقع است .2- تمثیل جان هیک برای مؤمنان نسبت به شناخت حقیقتی چون خداوند به نابینایانو فیل تمثیل درستی نیست و نمی تواند واقعیت را منعکس سازد ، تمثیــل منــاســب مَثَل انسان های بینا وفیل در تاریکی است که شمع وحی می تواند آنها را درشناختخداوند یاری دهد .3- در حقیقت جان هیک راه معرفت انسان ها رانسبت به خداوند مسدود می داند ومعتقد است بشر هیچگاه نخواهد توانست به خداوند شناخت یابد . 4- این سخن که اعتقادات نقش مقدمی دارند به این معنا نیست که نقشی در سعادت انسان ندارند و بین انسان موحد و مشرک هیچ فرقی نیست . بدون نگرش توحیدی، انسان هیچ گاه به تحول سعادت بخش دست نخواهد یافت

اسلاید 39: حصرگراییمدعا:اگر روح همه ی ادیان همان پیروی از خداوند است هیچ انسانیحق ندارد به بهانه ی اینکه در آیینی می باشد ( معتقد به دین پیــامبـریالهی است) نسبت به پیامبر جدیدی که خداوند فرستاده تا پیام جدید خودرا مناسب زمان و مکان ابلاغ نماید بی تفاوت باشد و بی اعتنا.اصولا رسالت یک فرایند تکاملی می باشد وخدا به اقتضای رشدآگـاهیوارتقای سطح مسئولیت پذیری آدمیان هدایت مناسب را در اختیـارآنـانقرار می داده است. آیا عدم قبول پیام جدید الهی با عبودیت و تسلیم کهروح رستگاری و گوهر دین می باشد سازگاری دارد.

اسلاید 40: نقد:پذیرش حصرگرایی در دین موجب دست کشیدن از مدارا با سایر ادیان می باشد وانحصار طلبی و تعصب ، حاصل چنین اعتقادی است. پاسخ:پذیرش یک دین به عنوان تنها راه سعادت ، به معنای وادار کردن دیگران به تسلیمشدن در برابر این حقیقت نیست زیرا تسلیم شدن قهری سعادتی به ارمغان نمی-آورد یا به تعبیری دیگر بنا به آموزه های آخرین دین آسمانی باید بین نجات یافتنو حق بودن تفاوت قایل شد .دین اسلام مسلمانان را به مدارا و رفتار منصفانه با همه دعوت می کند .نکته1:آیات ( سوره ی شوری/42و توبه/107و نساء/98 ) حکم اسلام را نسبت به انسان-های متدین به دین های مختلف بیان می کند .( برای مطالعه ی بیشتر می توانید بهتفسیر المیزان ذیل آیه ی 40 سوره ی توبه مراجعه کنید .

اسلاید 41: نکته 2مدارا جزو فضایل اخلاقی در اسلام می باشد ولی دارای حد ومرزی است و نباید به حدی گسترده شود که شامل اعتقادات شده موجب تردید در حقایق هم بشود.وَ لن ترضی عنک الیهودُ و لاالنصاری حتی تتبع ملتهم قل إنّهدی الله هو الهدی و لإن اتبَعتَ أهوائهم بعد الذی جائک مِن العلم ما لک مِِن الله مِن ولیّ و لا نصیر (بقره/120)

اسلاید 42: بخش سوم امامت گفتار اول: ولایت پیامبر اکرم (ص)گفتاردوم: مرجعیت و خلافت از دیدگاه اهل سنت گفتارسوم: مرجعیت دینی امامان از دیدگاه شیعهگفتارچهارم: رهبری و ولایت امامان گفتارپنجم: ولایت معنوی امامانگفتارششم: نکاتی در باره ی نظریه ی امامت شیعهگفتارهفتم: امام غایب

اسلاید 43: مقدمه ولایت و نکاتی چند در آن1- الف : بر مبنای جهان بینی توحیدی از آنجایی که خداوند مالک تمام هستی استسررشته و اختیار هستی نیز به دست او است .ب: شخص مؤمن همواره خداوند را ولی و اختیاردار خود می داند .ج: شخص مؤمن خداوند را بهترین مولا می داند و از هر مولای دیگری بی نیاز است .(کفی بالله ولیا)د:کسی که ولایت خداوند را نپذیرفته است بی پناه خواهد ماند .(والظالمون ما لهممن ولی و لا نصیر) و ولایت شیطان که بدترین ولایت هاست را خواهد پذیرفت.انا جعلنا الشیاطین اولیاء للذین لا یؤمنون(اعراف/27)ه:مؤمن و جامعه ی ایمانی نباید ولایت کفار را که از ایمان به خدا رو گردانده اندپذیرا باشد .زیرا اطاعت از طاغوت ، با ایمان سر سازگاری ندارد.(نساء/60)

اسلاید 44: 2-الف: نشانه ی پذیرش ولایت خدا ، در عرصه ی عمل فردی تن دادن به احکام اوست و در عرصه ی اجتماع ،دل نبستن به غیر قانون الهی است.ب: پذیرش قانونی غیر از قانون خداوند کفر ورزیدن به ربوبیت تشریعی اوست و من لم یحکم بما انزل الله فاولئک هم الکافرون (مائده/44)ج:عدم تبعیت از قانون الهی ظلم به خداوند محسوب می شود و من لم یحکم بما انزل الله فاولئک هم الظالمون (مائده/45)د: ظالم در حق پروردگار از عدالت و تقوی خارج است و من لم یحکم بما انزل الله فاولئک هم الفاسقون (مائده/47)ه: فرد و جامعه ای که ولایت و حاکمیت را تنها از آن خدا می داند به غیر قانون و حکم خداوند تن نمی دهد .

اسلاید 45: 3- الف: اجرای قانون در مورد دیگران ، نوعی دخالت در حیطه ی اختیارات آناناست . از این رو به صرف این که قانون بر گرفته از دستورات دینی است کافینیست تا هر کسی بتواند آن را در مورد دیگران به اجرا در آورد . ب: فرد و یا دستگاهی واجد حق اجرای قانون خداوند برروی زمین است که اجازهیا مشروعیت داشته باشد.ج: مجوز تصرف و ولایت جز از سوی خداوند صادر نمی شود.د : برای نمونه در قرآن از جعل حکومت برای حضرت داود یاد شده است و ویاز سوی خداوند اجازه می یابد که میان مردم حکم براند. یا داود انا جعلناک خلیفه فی الارض فاحکم بین الناس بالحق (ص/26)در نگرش توحیدی انسان ها دارای حق ذاتی برای حکومت نیستند و اگر حقی داشته باشند ، حقی است که خداوند به آنها عطا کرده است .

اسلاید 46: 4- الف: انسان ها مجبور به پذیرش ولایت خداوند نیستند و حق حاکمیت خداوند باآزادی انسان منافات ندارد.ب: حاکم اصلی خداوند است ولی می تواند این حاکمیت و ولایت را برای دیگریاعتبار کند. در این صورت ولایت الهی اصلی و ذاتی است و ولایت دیگران تبعی.سؤال:خـداونـد بـه چـه کسـانی ولایت داده است و اطـاعت از چه کســانی راواجب کرده است؟

اسلاید 47: گفتار اول : ولایت پیامبر اکرم (ص) الف - مناصب پیامبر(ص)1- رسالت ( تلقی وابلاغ وحی )2- مرجعیت دینی ( تبیین وتفسیر خطاناپذیر ازوحی،بیان فروعاتی از دین کهدر قرآن نیامده است ،تطبیق مصادیق با کلیات و اسوه بودن )( نحل/44و64ومائده/19وحشر/7ونجم/3و4واحزاب/21 )3- ولایت ( رهبری مردم ،قضاوت ،ریاست عام بر مردم ،نصب حاکمان مناطقتحت امر ،صدور دستور العمل اجرایی ،نصب قضات ،اجرای حد ، انعقاد قراردادو عهدنامه دریافت مالیات ،تشکیل و فرماندهی نیروی نظامی برای دفاع و... )( احزاب/6ومائده/55واحزاب/36ونساء65ومائده/55ونساء59وتغابن/12)

اسلاید 48: ب - دینی بودن ولایت پیامبر (ص) آیا ولایت پیامبر اسلام یک ضرورت اجتماعی بود یا امری دینی؟از آیات قرآن و دستوراتی که برای نبی اکرم وظیفه از سوی خداوند مشخص می-سازد فهمیده می شود که ولایت منصبی است که خداوند از پیامبرش می خواستهاست :یا ایها النبی جاهد الکفار و المنافقین(توبه/73)حرض المؤمنین علی القتال(انفال/65)لتحکم بین الناس بما ارَاکَ الله(نساء/105)و ان احکم بینهم بما انزل الله(مائده/49)خذ من اموالهم صدقه(توبه/103)

اسلاید 49: ج - دیدگاه اصحاب درباره ی جانشینی پیامبر(ص) پس ازرحلت آن حضرت1- اکثریت اصحاب- نبوت، خاتمه یافته است وبعد از حضرت محمد (ص) پیامبری مبعوث نخواهد شد.- مرجعیت دینی وظیفه پیامبر خدا می باشد وازعهده ی انسان های عادی خارج است.- ریاست عامه تنها وظیفه ای است که پیامبراکرم باید بعد از خود جانشین داشته باشد. 2- اقلیت اصحاب- نبوت، خاتمه یافته است وبعد از حضرت محمد (ص) پیامبری مبعوث نخواهد شد. - مرجعیت دینی تنها وظیفه ای است که پیامبراکرم بعد ازخود بایدجانشین داشته باشد.- ولایت و ریاست عامه از آن کسی است که شایستگی مرجعیت دینی را دارد.

اسلاید 50: گفتار دوم : مرجعیت دینی و خلافت (ریاست عامه) ، از دیدگاه اکثریت اصحاب ( اهل سنت )1- جانشینی از مرجعیت دینی پیامبر اکرم (ص)پیامبر اکرم در مرجعیت دینی خود نیازی به جانشین ندارد زیرا:- آنچه نیاز امت اسلام است در کتاب و سنت آمده است و الا کلام خداونـد درقرآنصادق نخواهد بود که :الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی- بعضی از وظایف جزئی دینی مانند تطبیق مصادیق با دستـورات قرآن را همه یاصحاب پیامبر اکرم (ص) که در لسان نبی به ستارگان آسمان از آنها یاد شده است به عهده دارند و لذا جانشین خاص ندارد.نکته:1- صحابه به کسی گفته می شد که زمان پیامبر را درک کرده باشد .تعداد صحابه را تا 12000 نفر گفته اند.2- بعد ها یکی از وظایف مهم اصحاب تشخیص صحت و سقم حدیث و سنت رسول اکرم (ص) شد .

اسلاید 51: 2- ریاست عامه (ولایت یا رهبری اجتماعی)ریاست عامه رسول اکرم (ص)تنها وظیفه ای است که باید برای آن جانشین داشتهباشد و قطعا مشروعیت اِعمال ولایت مبتنی بر اذن الهی است ولی:1- قال رسول الله: انتم اعلم بشؤون دنیاکم 2- عدم نصب جانشین از سوی خود پیامبر از روی اهمال نبوده بلکه آن را به صاحب نظران واگذار نموده است.( تفتازانی ، شرح مقاصد ،ج5، ص263)3- با توجه به تغییر شرایط و لزوم تغییر در شکل حکومت متناسب با مقتضیات زمان، پیامبر اکرم(ص) امر حکومت را به خود مردم واگذار فرمود .نکته:1-شرایط زمان بعد از پیامبر(ص) به دلیل وجود اختلافات قومی ، عدم تجربه درحکومت ، تهدیدات خارجی و وجود مدعیان دروغین نبوت ، حساس بوده است. 2- روش انتخاب روش مرسوم نبوده است و نوع به حکومت رسیدن چهار خلیفهبعد از پیامبر(ص) نیزصحت این سخن را آشکار می کند

اسلاید 52: امام علی (ع) تحولات سالهای پیش از خلافت خود را مثبت ارزیابی نمی کند و منشأ همه ی این نابسامانی ها را دوری از مرکز حقیقی فضایل یعنی اهل بیت پیامبر (ص) می بیند.و می فرماید : چگونه است که صحابه بودن فضیلت شمردهمی شود ولی صحابه ای که از اهل بیت است فضیلت شمردهنمی شود .

اسلاید 53: گفتار سوم : مرجعیت دینی و امامت و رهبری اجتماعی از دیدگاه اقلیت اصحاب (شیعه) 1- مرجعیت دینی امامان از دیدگاه شیعهپیامبر اکرم (ص) در امر دین باید جانشین تعیین می کرد زیرا:الف - نه قرآن ناقص نازل شده و نه پیامبـر(ص) در بیان دین ، بیانی ناقص داشتــهاست ؛ ولی امکان ابلاغ معصومانه ی بیان پیامبـر به شکلی اطمینان آور در زمانخـود پیامبر وجود نداشته است .(مطهری، امامت و رهبری، ص52)ب - حفظ و صیانت دین از تغییر و تبدیل نیازمند فردی است که نظارت و پاسداریاز شریعت را به عهده داشته باشد .(سید مرتضی، الشافی،ج1،ص276)

اسلاید 54: گفتار چهارم : 2- امامت و رهبری از دیدگاه اقلیت اصحاب ( شیعه( از دیدگاه تشیع امامان دارای منصب مرجعیت دینی اند و آنان با دریافت هایخطاناپذیر و معصومانه ی مضامین دین ، می توانند مردم را به صراط حـقرهنمون باشند .( کسی که مرجع دینی است حق امامت امت را دارد )زیرا:1- از جهت علم و ایمان افضل از همه است . آیا خداوند با بودن افضل با آنکمالات ، مفضول را با تمام نواقصی که دارد به امامت منصوب می کند؟2 - حدیث ثقلین دلالت بر این دارد که اکمال دین تنها به قرآن نبوده ودرپرتوعترت می باشد .3 - آیه ی اولی الامر دلالت براین دارد که بعد ازپیامبر صاحب امربه همانملاکی پیروی خواهد شد که خدا و پیامبرش تبعیت شده است.4- از آیات ولایت و احادیثی چون حدیث غدیر انتصابی بودن ولایت فهمیدهمی شود.

اسلاید 55: گفتار پنجم : ولایت معنوی امامان- در دیدگاه تشیع، امامت درجه و مرتبه ی سومی دارد که اوج مفهوم امامــت استکه از آن به عنــوان حجت زمان ، خلافت کبــرا، انسان کامل و ولایت معنـــوی یاد می شود. در بیان متصوفه نیز با همین تعریف تعبیر قطب به کار می رود .- در قرآن مقام حضرت ابراهیم و امامت ایشــان با این مفهــوم شیــعی قابل تطبیــقاست.- این مقام بر خلاف امامت ومرجعیت دینی نیاز به نصب ازسوی خداوند ندارد بلکهمنزلتی است که شخص با دارا بودن شرایطی ازاین موقعیت برخوردارمی شود.شرط اول :صبر و استقامت بر عبودیت شرط دوم :یقین و معرفتی بسیار بالا که حاصل اشراف برملکوت آسمان ها وزمیــناست.شرط سوم :برخورداری از مقام بلند اخلاقی و فضایل انسانی

اسلاید 56: ویژگی هایی که برای خلافت کبری وجود دارد:1- جهل به ساحت وجودی او راه نمی یابد .2- الهام های غیبی ، او را نشانه می گیرند .3- از عصمت و طهارت روح و جسم برخوردارند.4- حق تصرف و تسلط بر عالم را دارند.5- در نتیجه ی قدرت روحی و معنوی بالا می توانند کرامات و افعال خارق عادتانجام دهند.مانند :حرکت درخت ،اژدها شدن و یا به سخن در آمدن عصا ، شفایبیمار ، به طلا تبدیل شدن ماده ای دیگر و ...6- ولایت باطنی یعنی بطور خاص هدایت مؤمنان را بر عهده دارند، عقده های آنان را می گشایند و آنها را از تنگنا بیرون می آورند.

اسلاید 57: گفتار ششم : نکاتی در باره ی نظریه ی امامت شیعه1- تمامی امامان با بیان پیامبر (ص) و یا بیان امام پیشین شناسایی می شوند .2- علت دوازده عدد بودن امامان بر ما آشکار نمی باشد و با توجه به مفهوم امامتدر تشیع فقط می توان گفت در نزد خداوند برای حفظ دین چنین تعدادی کافی بوده است. 3- از آنجا که امامان ، نه از راه کسب و اجتهاد بلکه از راه الهام و تربیت الهیبه مقام امامت میرسند ، سن اثری در تعیین امام ندارد. 4- هر چند انحراف مسیر تاریخ اسلام و عدم پذیرش همگانی ولایت امامان معصومباعث کمرنگ شدن تأثیر وجود پر برکت امامان شد ولی نقش امامان در توسعه ی اندیشه و معارف دینی و تبیین شریعت اسلامی و اعتلای معنویت و فضایل اخلاقی درجامعه ی اسلامی بسیار قابل توجه است .

اسلاید 58: پاره ای از فواید حضور امامان در جامعه 1- انتقال معارف نبوی و تفسیر معصومانه از کتاب و سنت در ضمن احادیث و روایات زیادی که امروز در اختیار شیفتگان آن بزرگواران قرار دارد.2- تربیت علما و دانشمندان بسیاری که همه از سرچشمــه اصـلی وناب اســلامسیراب شده بودند.3- ارائه الگویی بی نظیر از اخلاق و معنویت برای جامعه ی اسـلامی و بیــان مواعظ ارزشمند در قالب گفتارها و نامه ها و ادعیه و مناجات و تربیت اخلاقیمؤمنان و اعتلای معنوی آنها.4- شکل گیری یک مکتب فکری و سیاسی بسیار متــرقی بنام تشیـــع که گاه درعصر حاضرنیز انقلاب ها و حرکت های بزرگ سیــاسی- فکری در جهــان به این مکتب و اندیشه نسبت داده می شود .

اسلاید 59: گفتار هفتم : امام غایبآنچه در این مقال ضروری به نظر می رسد که به آنها پرداخته شودعبارت است از:1- منظورشیعه از امام غایب کیست ؟2- آیا نظریه ی امام غایب بعد از غیبت امام دوازدهم مطرح شد یادارای پیشینه ای بیش از این می باشد؟3- دلایل پذیرش امام غایب در بین شیعیان چیست آیا چنین اعتقادی بهوهم بیشتر شباهت ندارد؟4- مفهوم ولایت یک امام غایب بر انسان چیست؟

اسلاید 60: 1- منظور شیعه از امام غایب کیست؟-امام یازدهم شیعه حضرت امام حسن عسکری (ع) فرزند خود مهدی(عج)را به رؤیت اصحاب خاص خود رساند و اعلام فرمـود: بعد از من او امام خواهد بـود اما امامت او در غیبت است.- پیام امام برای اصحاب ابتدا توسط نماینده ی امام یازدهـم(ع) عثمان بن سعیــدعمروی می رسید و سپس محمد بن عثمان بن سعید ، حسین بن روح و علی بنمحمد سمری به ترتیب این مسئولیت را به عهده داشتند.- آخرین نایب از نواب خاص در انتهای حیات خـود ، نامـه ای از امام دریافـت می کند که در آن از اتمام دوران نیابت خاصه سخن رفتــه بود . بـه این ترتیب غیبت صغرا پایان گرفت و دوران غیبت کبرا آغاز می شود.

اسلاید 61: 2- آیا نظریه ی امام غایب بعد از غیبت امام دوازدهم مطرح شد یا دارای پیشینه ای بیش از این می باشد؟ - مسئله ی امام غایب از زمان پیامبر اکرم(ص) مطرح بوده و منشأ آن روایاتی استکه آن حضـرت ، بشـارت تولد فرزندی را از ســلاله ی خود داده بود کـه از دیـده ها پنهان خواهد شد .- هر یک از امامان نیز در گفتارهای جداگانه به وجود امام غایب اشاره کرده اند .- در شعر برخی از شعرا نیز به وقوع غیبت ، اشارات روشنی است.- از همه جالب تر نگارش کتاب هایی است که پیش از وقــوع غیبت بطـور خاص بهمسأله ی غیبت امام پرداخته اند.- کتاب ها و آثار مربوط به امام غایب محدود به آثار شیعیــان نبوده به دلیـــل روایات بسیاری که از پیامبر اکرم (ص) در این خصوص نقل شــده است کانون توجــه تمــاممسلمانان بوده است.

اسلاید 62: 3- دلایل پذیرش امام غایب در بین شیعیان چیست آیا چنین اعتقادی به وهم بیشتر شباهت ندارد؟ 1- وجود احادیث بسیار زیاد از پیامبراکرم (ص) و ائمه ی اطهار(ع) در خصوص وجود مبارک آن حضرت (عج ) و این که از صلب کدام امام متولد خواهد شد .2- سازگاری اعتقاد به امام غایب(عج) با مبانی اعتقادی شیعه .3- امام غایب دربیش از شصت سـال از طریـق نایبانی که جلالـت شـأن و منــزلت اجتماعی آنان بر خاص و عام پوشیده نیست ، با مردم ارتباط دارد.4- مردم مسائل و مشکلات خود را توسط نایبان بطـور کتبی به عـرض امام (عج)می رساندند و پاسخ خود را توسط همان نایبان دریافت می کردند.5- گاه نامه هایی از سوی امام (عج) در اختیـار شیعیان قرار می گـرفت که به ایننامه ها توقیعات امام می گفتند.

اسلاید 63: 4- مفهوم ولایت یک امام غایب بر انسان چیست؟ در عقیده ی تشیع امامت منصبی فراتر از خلافت ظاهری است و شامل خلافـتو امامت حقیقی نیز می شود . در روایات اهل بیت (ع) امام غایب به خورشیــد پشت ابر تشبیه شده است . امام غایب نیز همانند سایـر امامان خلیفه ی خدا استو وظایف خود را به عنوان واسطه ی فیض میان خدا و جهان هستی از یک سو و خدا و انسان ها از سوی دیگر ادا می کند . در بین سایر امامان نیـز اکثرا به دلیل موانع خارجی، برخی از ابعاد امامت تحقق پیدا نمی کرد واین دلیل برنفی سایر منافع امام نمی شد.

اسلاید 64: گفتار هشتم : مهدویت -بعد ازاعتقاد به خدا، نبوت ومعاد آنچه همه ی ادیان بر آن اتفاق نظر دارند اعتقادبه ظهور مردی آسمانی است که سعادت عمومی و صلح جهانی و خیروبرکت رابرای همگان به ارمغان خواهد آورد.- قرآن و روایات معتبر اسلامی پر از بشارت فراگیری عدل و حاکمیت دین خاتمانبیا (ص) بر جهان می باشد.- گرچه در اصل اعتقاد به ظهور مهدی در آخرالزمان تفاوتی میان فِرَق مختلف اسلامی وجود ندارد ولی اختلاف عمده ی شیعیان با اهل سنت در این است که شیعیان مصلح موعود را همان امام غایب می دانند ولی اهل سنت منتظر ولادت مهدی موعود که از خاندان پیامبر (ص) خواهد بود می باشند.

اسلاید 65: فصل سوم مرجعیت و ولایت عالمان دین گفتار اول : مرجعیت عالمان دینی درعصر غیبت گفتاردوم : نگاه تاریخی به ولایت عالمانگفتار سوم : ولایت عالمان دینی از منظر عقل و شرعگفتار چهارم : ولایت فقیهگفتار پنجم : ولایت و جمهوریت

اسلاید 66: گفتار اول : مرجعیت عالمان دینی درعصر غیبت- به استناد تاریخ عالمان بسیاری به محضرامامان معصوم راه یافته و گفته های آنبزرگان را ضبط و ثبت می کردند و علاوه بر نقل آن احادیث ، صلاحیت و قـدرت تفسیر و تجزیه و تحلیل نیز داشتند و امامان نیز مردم را در امر فراگیری معــارف دینی به آنان حواله می دادند .در دوران غیبت نیز همین وظیفه توســط علما دنبـال شد ؛ بر اثر تلاش این بزرگانمجموعه های روایی در موضـوع های مختلف شکل گرفت مثلا اصــول و فــروعکافی، من لا یحضره الفقیه ، تهذیب و استبصــار در سال های ابتـدای بعـد از غیبتو وسائل الشیعه ، بحارالانوار و وافی در دو- سه قرن اخیـرتوسـط علمـای بـزرگـیچون :محمد بن یعقوب کلینی (م329ق)،شیخ صدوق (م381ق)،شیخ مفید(م413ق)سیــد مــرتضـی (م436ق) ، شیـخ طــوســی (م460ق) ، عـلامـه حـلــی (م726ق)حرعاملی(م1104ق) ،علامه مجلسی(م1110ق) و فیض کاشانی (م1091ق)

اسلاید 67: تغییر شرایط و مسئولیت علمای دینی در عصر غیبت ( سنت اجتهـاد )تأمل و تدبر و تجزیه و تحلیل در منابع روایی از دوران شیـخ مفیـــد آغاز گردید و بعد ها در زمان شیخ طوسی موقعیت بسیار مطلوبی پیدا کرد.به این عمــل اجتهــادگفته می شود . مجتهد کســی است که توانایی استنبــاط احکــام را از آیات قــرآن و احادیث و روایات معصومین دارد .از نظر شیعه اجتهاد ویژگی های زیر را دارد:1- غیر انحصاری است و هر کسی از هر طبقه ی اجتماعی می تواند مجتهد شود.2- باب آن باز می باشد و هر شخصی مادام که ضوابط حاکم براستنباط را رعایتکند می تواند در هر زمانی و بر خلاف هر شخص عالمی دیگر اجتهاد کند.3- ضابطه مند است و فرایند رسیدن به فهم دین تنها در صورتی که بر خاسته از منطق خاص خود باشد اجتهاد تلقی می شود .

اسلاید 68: گفتاردوم : نگاه تاریخی به ولایت عالمان- در اندیشه ی سیاسی شیعه ، حکومت از آن خدا است و پیامبر (ص)و امامان (ع)کسانی هستند که حق تصرف در حوزه ی عمومی دارند ومی توانند برمردم فرمانبرانند ودر صورت فقدان امام معصوم این وظیفه بر عهده ی نماینده ایشان است.این اندیشه (ولایت فقیه) ابتدائا در انتهای دوران غیبت صغرا توسط حضرت مهدی(عج) اعــلام و سپس در آثار تقریبا تمام علمای شیعی مطرح و زوایای مختــلف آن تبیین گردید.- این تفکر حتی در بین عرف شیعه و حتی حاکمان شیعی نیز رایج بوده است .- با پذیرش نظریه ی امامت معصـوم و با تأکیـدات فــراوان که از ناحیــه ی امامان صورت گرفته بود درفرهنگ شیعه جایی برای حکومت وسلطنت نامشروع حاکمانوقت نبـود. اما این بدان معنا نیست که آنان به حتـم نسبت به برانـدازی حکـومت هااقدام نمایند و رهبری انقلاب را بر عهده گیرند.

اسلاید 69: گفتار سوم : ولایت عالمان دینی از منظر عقل و شرعالف – ولایت فقیه از نگاه عقل:1- وجود نهاد ولایت یک نیاز فطری است.لابد للناس من امیر برّ او فاجر2- اگر ولایت امری فطری و ضروری است باید دید ولایت چه شخصی مشروعیتدارد.از قانون عقلی تناسب شغل و شاغل می شود به دو شرط عمومی و اختصاصیرسید که مشروعیت ولایت شخص را ثابت می کند. شرایط عمومی مانند عقل وتدبیرو شرایط اختصاصی مانند فقاهت و عدالت.3- اصل اولی عدم ولایت برانسانها است و درعین حال ولایت ضرورتی اجتمــاعی است که فطرت به آن حکـم می کنـد .در چنیـن شـرایطی وظیفـه عمل به قـدر متیقـن می باشد.(مشروعیت حکومت فردی که می خواهد اعمال ولایت کند و حق تصـرفداشته باشد باید اطمینان بخش باشد.)

اسلاید 70: ب – ولایت فقیه از نگاه شرع- قال رسول الله (ص) : اللهم ارحم خلفایی . قیل یا رسول الله من خلفاؤک؟ قال الذینیأتون من بعدی یروون عنی حدیثی و سنتی .(من لایحضره الفقیه ج4،ص420)- قال الصادق(ع): من کان منکم قد روی حدیثنا و نظر فی حلالنا و حرامنا و عرفاحکامنا ...فانی قد جعلته حاکما.(وسائل الشیعه ،ج18 ،ص98)- قال حجه بن الحسن(عج):اما الحوادث الواقعه فارجعوا فیها الی رواه احادیثنا فانهمحجتی علیکم و انا حجه الله (اکمال الدین و اتمام النعمه ج2،ص844)- آیات ولایت در قرآن نیز با انسان هایی سازگار است که ولایت خداوند را پذیرفتهو نشانه های ولایت در آنها متجلی است.

اسلاید 71: گفتار چهارم : ولایت مطلقۀ فقیهمعنای ولایت مطلقه همانطوری که قبلا نیز اشاره شد ولایت، مصادیق بسیار زیادی دارد: رهبری مردم،قضاوت ،ریاست عام بر مردم ،نصب حاکمان مناطق تحت امـر ،صــدور دستــورالعمل اجرایی ،نصب قضات ،اجرای حد ، انعقاد قرارداد و عهدنامه دریافت مالیاتتشکیل و فرماندهی نیروی نظامی برای دفاع و... اگر معتقد باشیم که نیابت عالماندین درحوزه های خاصی، مانند قضاوت یا امثال آن است ویا درمحدوده هایی استکه ضــرورت اقتضا می کند در آن صــورت قائل به نیابت محـدود یا ولایت مقیـدهشـده ایم ولی اگر دایـرۀ اختیار فقیـه را به اندازۀ اختیـارات امام (ع) دانستیــم در آنصورت به نیابت عام یا ولایت مطلقه قائل شده ایم .

اسلاید 72: نکاتی در بارۀ معنای ولایت مطلقۀ فقیه1- ولایت فقیه یعنی ولایت فقه و شریعت لذا این ولایت در محدودۀ قانون اســلام واهداف دین است و در نتیجه هیچگاه سر از استبداد در نخواهد آورد.2- ولایت فقیه در حقیقت استمرار ولایت معصومین (ع) است و آنچه از اختیـارات برای معصـومین قائلیم برای ولی فقیه نیز قائل می باشیم. تفاوت در ولایت، چـه بـهمعنای تفاوت درکم و کیف یک حکم شرعی و چه در حیطه احکام ممکن نیست. 3- معصومین (ع)در اعمال ولایت محدودیت داشتند و بدون مصالح کل جامعــه در جان و مال مردم حق تصرف نداشتند فقیه نیز چنین است.4- نیابت فقیه از امام معصوم(ع) به معنای آن نیست که فقیه دراوصاف وشخصیتعـلمی و اخلاقی، از همـان کمالات برخـوردار می باشـد. ولایت امـری اعتبـاری وجعلی می باشد بر خلاف شخصیت علمی و اخلاقی.

اسلاید 73: گفتار پنجم : ولایت و جمهوریت- حکومت اسلامی از یک طرف خواست و ارادۀ خداوند است وازسوی دیگر ، اینخود مردم هستند که به این حاکمیت و ولایت تن داده ، آن را پذیرا می شوند ؛ کمــااینکه می توانند ابا کنند و به چنین حکومتی بر خود رضایت ندهند.- شاخصۀ اصلی ومهم جمهوریت، احترام به رأی انسانها وجلوگیری از دیکتاتوریاست ولزوما وهمیشه انتخابات و دموکراسی به عدم دیکتاتوری نمی انجامد درحالیکه در نظام اسلامی، ولی فقیه با یک گناه مسلم از ولایت ساقط می شود. - دخالت رأی مردم درانتخاب رئیس جمهور،نمایندگان مجلس قانون گذاری ومجلسخبرگان قانون اساسی ورهبری و اعضای دولت درنظام جمهوری اسلامی نشانازجمهوریت و مردمی بودن این نظام در کنار اسلامی بودن دارد.