ایمنی عمومی و الکتریکی تجهیزات پزشکی

ایمنی عمومی و الکتریکی تجهیزات پزشکی

اسلاید 1: 1ايمنی عمومی و الكتريكی تجهیزات پزشكیمروری بر استاندارد های(IEC 60601-1, AS/NZS 2500)به نام خداوند یكتا سرشت پديد آور ماه و مهر و بهشت

اسلاید 2: 2سيستم توزيع انرژی الكتریكی

اسلاید 3: How Electricity WorksExample: A Garden HoseWater Moves from High PressureTo Low PressureFlow of WaterThe same thing occurs in an Electrical WireCurrent Moves from High Voltage To Low VoltageFlow of Current

اسلاید 4: 4خطر جريان برقميزان خسارتی كه جریان برق هنگام عبور از بدن به انسان وارد می كند به عوامل زیر وابسته است:1_ شدت جريان2_ مدت زماني كه از بدن عبور مي كند3_ مسيري كه از بدن طي مي كند4_ فرکانس

اسلاید 5: 5اقدامات حفاظتي:استفاده از عايق بندیاستفاده از سيم زمين حفاظتی استفاده از فيوزها ومدارات قطع كننده جريان

اسلاید 6: 6اثرات فيزيولوژيك الكتريسيتهاثرات عبور جريان الكتريكي از بدن به سه گروه طبقه بندي مي شود:الف – توليد حرارت براثر مقاومت الكتريكي بافتها ب- تحريك الكتريكي در بافتهاي قابل تحريك ( عصبي وعضلاني )ج- واكنشهاي الكترو شيميايي در مواردي كه جريان DC يا فركانس كم باشد

اسلاید 7: 7الکتروليز

اسلاید 8: 8مراحل برق گرفتگی براساس مقدار جريان الكتريكی ( متناوب ) الف ) آستانه قابل درك ( Threshold Perception ) : به اندازه اي است كه انتهاي عصبها در سطح پوست تحريك مي شوند ، حداقل آن 0.5 mA استب) جريان آزاد ( Let –go ) : آستانه آن حدود 9.5 mA است و ماهيچه ها و اعصاب به شدت تحريك مي شوند ولي هنوز امكان واكنش ارادي وجود دارد .ج ) درد و خستگي سيستم تنفسي : جريانهاي بين 18 mA تا 22 mA كه باعث انقباض غير ارادي ماهيچه هاي سيستم تنفس مي شود .

اسلاید 9: 9مراحل برق گرفتگي براساس مقدار جريان الكتريكي ( متناوب )د) فيبرلاسيون بطني : چنانچه جرياني از ماهيچه قلب بگذرد باعث فيبرلاسيون آن مي شود يعني انتشار نرمال سيگنال الكتريكي قلب مختل مي شود و باعث كاهش شديد برون ده قلب مي گردد . جريانهاي بين 75mA تا 400mA باعث فيبرلاسيون بطني مي شوند ه ) انقباض هاي تقويت شده ماهيچه هاي قلب : جريانهاي بين 1 A تا 6 A باعث انقباض كل ماهيچه هاي قلب مي شوند .و) سوختگي بافتها : در موارد معدودي كه جريان بيش از 10 A به مدت كوتاهي از بدن بگذرد باعث سوختگي خصوصاً در ناحيه پوست مي شود

اسلاید 10: 10خطرات ناشي از الكتريسيته در محيطهاي درمانيالف ) خطرات ماكروشوك : جريانهاي نسبتاً زيادي كه به صورت خارجي اعمال مي شوند و كسر كوچكي از آنها از اندام هاي حساس داخلي مي گذرد ماكروشوك ناميده ميشوند .ب) خطرات ميكروشوك : در حالتيكه كاتترها يا الكترودهاي درون اندامي به بدن بيمار وصل باشد عبور جريانهاي خيلي كوچك نيز مي تواند باعث برق گرفتگي شود اين جريانها عمدتاً جريانهاي نشتي هستند و منشأ آنها هم غالباً كوپلاژ خازني ناخواسته بين قسمتهاي مختلف دستگاه است .

اسلاید 11: 11خطرات ناشي از الكتريسيته در محيطهاي درمانيج) خطر سوختگي: ناشي از استفاده نادرست از دستگاه جراحي الكتريكي فركانس بالا ويا عدم اتصال صحيح الكترودهاي دفيبريلاتور مي باشد.د) خطرات الكتريسته ساكن : كه به راههاي مختلفي از جمله تخليه برروي بدن بيمار و ايجاد شوك الكتريكي ، جرقه زدن در محيط اتاق عمل و انفجار گازهاي بيهوشي و … خطر آفرين هستند .ه) خطر انفجار : در محيطهاي اتاق عمل كه گازهاي قابل اشتعال وجود دارد ، مكانهايي از دستگاه كه جرقه مي زنند ( كليدها ، رله ها و … ) و نيز الكتريسيته ساكن مي توانند باعث انفجار شوند .

اسلاید 12: 12

اسلاید 13: 13خطرات ناشي از الكتريسيته در محيطهاي درمانيو)تداخل امواج الكترو مغناطيس: ممكن است باعث ايجاد خطر براي بيمار ويا اندازه گيري نادرست شود.منبع ايجاد ميدانهاي الكترو مغناطيسي ممكن است برق شهر تلفن همراه ويا برخي از دستكاههاي الكتريكي پزشكي مانند دستگاه جراحي الكتريكي باشد. ز ) خطرقطع برق : بعضي از دستگاههاي كه كاربرد حياتي دارند مثل دفيبرلاتور ، تنفس مصنوعي و …. با قطع برق عملكرد انها قطع مي شود و خطر آفرين است . ح ) اتصال تغذيه : گاهي اوقات اتصال اشتباه فاز و نول و يا سيم زمين باعث ايجاد خطر برق گرفتگي مي شود .

اسلاید 14: 14راههاي اصلي پیشگیری از خطر برق گرفتگي الف ) در توزيع توان الكتريكی زمين كردن هم پتاسيل توزيع توان ايزوله مدار قطع در صورت ايجاد خطاي زمين

اسلاید 15: 15راههاي اصلي پیشگیری از خطر برق گرفتگيب) در طراحي زمين كردن بدنه دستگاه كاهش جريان نشتی استفاده از عايق بندی مضاعف كار در ولتاژ های كم محدود كننده های جريان ايزولاسيون الكتريكی ( قسمتهای كاربردی )

اسلاید 16: 16

اسلاید 17: انواع خطرات موجوددر محيط بيمارستان 17

اسلاید 18: 18آسيب(Harm) : صدمات فيزيکي به سلامتي انسان، اموال و يا محيط(ISO/IEC Guide 51:1999)خطر(Hazard) : منبع بالقوه آسيبريسک : تركيب احتمال ايجاد يک آسيب و شدت آنHazardHarmRisk

اسلاید 19: 19ايمني چيست؟رهايي از ريسک‌هاي غيرقابل قبول ISO/IEC Guide 51:1999, definition 3.1

اسلاید 20: 20تدابير لازم برای جلوگيری از خطرات1-ايمني الكتريكي (مانند حفاظت در مقابل خطرات ميكرو شوك، ماكرو شوك و ......) 2-ايمني فيزيكي – مكانيكي (مانند استحكام و پايداري مكانيكي تجهيزات و وسايل پزشكي ، مقاومت در مقابل ضربه و صدمات مكانيكي ، مقاومت در مقابل نفوذ و نشت مايعات و گاز ها و....)3- ايمني امواج الكترو مغناطيسي (عدم تأثير گذاري يا تأثير پذيري نامطلوب امواج الكترومغناطيسي بر يا از وسايل و تجهيزات پزشكي ويا ساير وسايل، عدم تأثيرات مخرب تخليه بارهاي الكترواستاتيكي بر وسيله )4-ايمني اشعه (ايمني در برابر پرتوهاي يونيزان و ساير طيف امواج الكترومغناطيسي ،حفاظت در مقابل پرتوهاي ماوراي بنفش، اشعه ايكس ، گاما، بتا و...)

اسلاید 21: 21تدابير لازم برای جلوگيری از خطرات5- ايمني شيميايي (حفاظت در مقابل مواد شوينده، پاك كننده، ضد عفوني كننده، استريل كننده و ......)6- ايمني عفوني (عدم سرايت و انتقال عفونت توسط وسيله پزشكي )7- ايمني محيط (تأمين ايمني محيط پيرامون وسيله پزشكي و محيط زيست متأثر از كاركرد وسايل و تجهيزات پزشكي،بی خطر سازی زباله های بيمارستانی،توجه به کيفيت منابع آب ،جلوگيری از آلودگی صوتی ) 8- ايمني كاربري (اشراف كامل اپراتور به نكات ايمني و عملكردي مربوط به دستگاه درارتباط با بيمار ، خود، ساير افراد، وسايل ومحيط )

اسلاید 22: 22

اسلاید 23: 23برخي از سرفصلهاي استاندارد الزامات عمومی برای ايمني تجهيزات الكتريكي پزشكي IEC 601-1 علامتگذاری و مدارك همراه: - توان، ولتاژ، فركانس، شرايط محيطی، طبقه دستگاه، نوع قسمت كاربردی و … - دفترچه راهنمای استفاده (كاربر) - دفترچه راهنمای سرويس

اسلاید 24: 24 طبقه‏بندي دستگاهها از نظر حفاظت در برابر برق گرفتگی:تعریف قسمت با ولتاژ پایین ایمن: قسمتهايي كه ولتاژ آنها کمتر از 60 V dc يا 25 V ac باشند قسمتهاي با ولتاژ پایین ایمن (SELV)محسوب مي‏شوند.الف )دستگاههای با منبع تغذیه خارجی: - طبقه I - طبقه IIب) دستگاههای با منبع تغذیه داخلی

اسلاید 25: 25طبقه I: در اين دستگاهها قسمتهاي هادي در دسترسي كه تنها با عايق اصلي از قسمتهاي برق دار جدا شده اند بايد زمين شوند

اسلاید 26: 26طبقه II: در اين دستگاهها ايمني تكميلي متكي بر سيم زمين نيست و از طريق عايق‏بندي مضاعف يا تقويت شده تامين مي‏شود. در دستگاههاي طبقه II محفظه عايق تحت شرايطي مي‏‏تواند به عنوان عايق تكميلي محسوب شود.

اسلاید 27: 27 طبقه‏بندي قسمتهای کاربردی از نظر حفاظت در برابر برق گرفتگی:تعریف قسمت کاربردی:قسمتهايي از دستگاه را كه در تماس با بدن بيمار هستند قسمتهاي كاربردي (Applied Parts) مي‏گويند.قسمتهاي كاربردي دستگاهها از لحاظ محافظت در برابر برق‏گرفتگي (ميكروشوك) به 3 گروه تقسيم مي‏شوند كه عبارتند از: نوع B نوع BF نوع CF

اسلاید 28: 28نوع (Body) B: معمولا قسمتهاي كاربردي كه در تماس دايم با بدن بيمار نمي‏باشند بايد مطابق الزامات اين نوع قسمتهاي كاربردي باشند. - نوع (Body Float) BF: معمولا قسمتهاي كاربردي كه در تماس دايم با بدن بيمار هستند بايد مطابق الزامات اين نوع قسمتهاي كاربردي باشند. اين نوع قسمتهاي كاربردي از قسمتهاي برق‏دار داخلي دستگاه و زمين حفاظتي ايزوله شده‏اند.نوع (Cardiac Float) CF: قسمتهاي كاربردي كه در تماس با قلب بيمار هستند (تماس دايم با منطقه‏اي از سينه كه قلب در آن قرار دارد و يا تماس مستقيم با ماهيچه قلب و يا نسوج نزديك به آن)، بايد مطابق با الزامات اين نوع قسمتهاي كاربردي باشند. اين نوع قسمت كاربردي نيز از قسمتهاي برق‏دار داخلي دستگاه و زمين ايزوله شده است.

اسلاید 29: 29

اسلاید 30: 30

اسلاید 31: 31جريان نشتي زمين: جرياني كه از قسمت برق اصلي واز طريق عايقبندي به زمين نشت مي كند. جريان نشتي محفظه: جرياني كه از محفظه ويا قسمت هاي قابل دسترس (به جز قسمتهاي كاربردي)از مسيري به غير از مدار محافظتي زمين به زمين نشت مي كند.جريان نشتي بيمار: جرياني كه از اتصالات قسمتهاي كاربردي با بيمار از طريق بيمار به زمين نشت مي كند.و يا جرياني كه از يك منبع ولتاژ خارجي ناخواسته از طريق بيمار و قسمت كاربردي نوع F به زمين منتقل مي شود.تعريف جريان نشتي: جرياني كه نقش عملكردي در دستگاه ندارد(Not Functional) و در سه عنوان ذيل تعريف ميشود: جريان كمكي بيمار: جرياني كه در استفاده عادي از دستگاه از طريق بيمار بين قسمتهاي كاربردي وجود دارد.

اسلاید 32: 32 مقادير مجاز جريانها نشتي و كمكيجريان نشتي زمين: مقدار مجاز در استفاده عادي حداكثر 5 ميلي آمپرو در حالت تك اشكالي حداكثر 10 ميلي آمپرجريان نشتي محفظه: مقدار مجازدر استفاده عادي حداكثر100 ميكرو آمپرو در حالت تك اشكالي حداكثر 500 ميكرو آمپرجريان نشتي بيمار: مقادير مجاز در جدول صفحه بعد درج شده است. جريان كمكي بيمار: مقادير مجاز در جدول صفحه بعد درج شده است.

اسلاید 33: 33

اسلاید 34: فاصله ايمن (از نظر مكانيكي)34

اسلاید 35: 35طبقه بندي دستگاه از نظر حفاظت در برابر ورود زيان آور آب :IPX1 سرازير شدن آب به صورت عمودي روي دستگاه :IPX2سرازير شدن آب به صورت عمودي روي دستگاه وقتي دستگاه با شيب 15 درجه قرار گيرد. :IPX3 پاشيدن ‌آب :IPX4 ترشح آب :IPX5فوران آب :IPX6 فوران شديد آب :IPX7 در حالت غوطه وري موقت در آب :IPX8 در حالت غوطه وري دائم در آب

اسلاید 36: 36 ميزان ايمني حين كار در مجاورت مخلوطهاي هوشبري قابل اشتعال دستگاه نوع AP دستگاههايی که برای استفاده در مجاورت مخلوط های هوش بری قابل اشتعال به همراه هوا ايمن هستند .الزامات استاندارد بايد در ساخت علامت گذاری و مدارک همراه اين دستگا هها رعايت شده باشد.دستگاه نوع APGدستگاههايی که برای استفاده در مجاورت مخلوط های هوش بری قابل اشتعال به همراه اکسيژن و اکسيد نیتروژن ايمن هستند .الزامات استاندارد بايد در ساخت علامت گذاری و مدارک همراه اين دستگا هها رعايت شده باشد.

اسلاید 37: 37

اسلاید 38: 38روشنخاموش

اسلاید 39: 39

اسلاید 40: 40

اسلاید 41: 41

اسلاید 42: 42

اسلاید 43: 43

اسلاید 44: 44

اسلاید 45: 45

اسلاید 46: 46منابع: - Medical electrical equipment, Part 1: General requirements for safety and essential performance 2005-12 Third edition - Medical electrical equipment, Part 1: General requirements for safety IEC 60601-1 :1988-AS/NZS 2500:2004 Guide to the safe use of electricity in patient care- نشريه ايمني الكتريكي – گروه مديريت تجهيرات پزشكي شركت پخش فرآورده هاي پزشكي ايران- مجموعه مقالات همايش مسئولان تجهيزات پزشكي در يزد

اسلاید 47: 47از توجه همه دوستان سپاسگزارم عليرضا سليماني

اسلاید 48: Frequency Spectrum48