ایران و توان های محیطی

ایران و توان های محیطی

اسلاید 1: بسم الله الرحمن الرحیم

اسلاید 2: ویژگی های کلی ساخت و سیمای محیط طبیعی ایرانتهیه و تنظیم:رخساره نوریان راد / ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری / پیام نور بابل

اسلاید 3: فهرست مطالب: ایران به عنوان یک پیکره جغرافیایی موقعیت جغرافیایی ایران به عنوان سرزمین خشک و مرتفع عوامل موثر در پیدایش محیط طبیعی ایران و اشکال عمده زمین در سیمای آن کاربرد مطالعات زمین شناسی در چارچوب مطالعات جامع سرزمین

اسلاید 4: ایران به عنوان یک پیکره جغرافیایی ایران بخشی از سرزمین کوهستانی و مرتفعی است که فلات ایران نام داردمرزهای فلات ایران از جنوب شامل خلیج فارس و دریای عمان، از غرب شامل جلگه بین النهرین و رشته کوههای زاگرس، از شمال دریای مازندران و استپهای ترکمن، و از شرق شامل جلگه رود سند و کوههای پامیر می باشد.

اسلاید 5:

اسلاید 6: ایران به عنوان یک پیکره جغرافیایی ( ادامه...) ایران امروزی تنها قسمتی از فلات ایران است مرزهای سیاسی ایران شامل خلیج فارس و دریای عمان در جنوب، کشورهای عراق و ترکیه در مغرب، دریای مازندران در شمال، و جمهوری های افغانستان و پاکستان در مشرق می باشد

اسلاید 7:

اسلاید 8: ایران به عنوان یک پیکره جغرافیایی ( ادامه...) در پیکره جغرافیایی ایران سه تیپ عمده از اشکال محیط طبیعی وجود دارد که عبارتند از : تیپ کوهستانی ، تیپ ساحلی و تیپ فلات مرکزی ایران

اسلاید 9:

اسلاید 10: موقعیت جغرافیایی ایران به عنوان یک سرزمین خشک و مرتفعموقعیت جغرافیایی ایران دو ویژگی بارز دارد:کوهستانی بودنقرار گرفتن ایران در کمربند خشک یعنی در حوزه نفوذ کمربند نیمه حاره پاسات

اسلاید 11: موقعیت جغرافیایی ایران به عنوان یک سرزمین خشک و مرتفع ( ادامه...)سیستم های کوهستانی ایران به صورت دیوار بلندی از گره کوهستانی ارمنستان آذربایجان در شمال غرب کشور شروع شده و به شکل دو رشته کوه البرز و زاگرس در جهت شرق و جنوب شرق کشور امتداد می یابد

اسلاید 12:

اسلاید 13: موقعیت جغرافیایی ایران به عنوان یک سرزمین خشک و مرتفع ( ادامه...) قرار گرفتن ایران در کمربند خشک همراه با عوامل طبیعی دیگر در پیدایش خصوصیات بیابانی و نیمه بیابانی کشور اثرات زیادی دارد کوهستان های مرتفع از طریق کاهش دما به ازای ارتفاع، شرایط آب و هوایی را تعدیل کرده و بدین ترتیب شرایط رطوبی و رویشی را در مقابل خشکی شدید حفاظت می کند

اسلاید 14:

اسلاید 15: تنوع اکولوژیکی موجود در محیط طبیعی ایران عمدتا ناشی از این دو ویژگی مهم است:کوهستانی بودنقرار گرفتن در کمربند خشک

اسلاید 16: عوامل موثر در پیدایش و تکامل محیط طبیعی ایران و اشکال عمده زمین در سیمای آنتکامل محیط طبیعی ایران تحت تاثیر شرایط متفاوتی انجام گرفته است، علاوه بر آن عوامل متنوعی نیز در شکل گیری آن موثر بوده اند، از این رو اشکال مختلفی را در سیمای ظاهری آن می توان مشاهده کرد

اسلاید 17: عوامل موثر در پیدایش و تکامل محیط طبیعی ایران و اشکال عمده زمین در سیمای آن ( ادامه...)بررسی ساختمان زمین شناسی و مبانی تکامل آن برای بهره برداری اصولی از محیط و برقراری یک رابطه معقول میان انسان و محیط از نظر جغرافیایی امری ضروری است

اسلاید 18: الف) تکامل زمین شناسی ایران در دوران پیش از کامبرین ( تا 570 میلیون سال پیش ) در محدوده جغرافیایی امروز ایران و قسمت های وسیعی از ترکیه، عربستان، پاکستان، و اردن، دریای کم عمق و وسیعی وجود داشت. رسوباتی که در کف این دریا برجای گذاشته شده اند بعدها سنگهای رسوبی را تشکیل داده اند

اسلاید 19: انواع سنگ های رسوبیآرکوزکنگلومرا

اسلاید 20: انواع سنگ های رسوبی ( ادامه...)برشکوارتز آرنایت

اسلاید 21: الف) تکامل زمین شناسی ایران در دوران پیش از کامبرین ( تا 570 میلیون سال پیش ) ( ادامه...) به دنبال چین خوردگی های بعدی سنگهای رسوبی دگرگون شده و سنگهایی نظیر گنایس، میکاشیست، و یا سنگهای شیستی و کربناتی به وجود آمدند.

اسلاید 22: انواع گنایس

اسلاید 23: انواع میکاشیست

اسلاید 24: انواع سنگ های شیست

اسلاید 25: انواع سنگهای کربناته

اسلاید 26: الف) تکامل زمین شناسی ایران در دوران پیش از کامبرین ( تا 570 میلیون سال پیش ) ( ادامه...) با ادامه حرکات کوهزایی، سنگ های نفوذی گرانیتی از لابلای سنگهای رسوبی بیرون زده و به صورت گرانیتهای صورتی یا سفیدی که در ازبک کوه، بافق، زنجان ، گلپایگان و یا بر سر راه طبس و یزد دیده می شوند درآمده اند.

اسلاید 27: گرانیت صورتیگرانیت سفید

اسلاید 28: الف) تکامل زمین شناسی ایران در دوران پیش از کامبرین ( تا 570 میلیون سال پیش ) ( ادامه...) پس از پیشروی دریا ، کوههای حاصل از کوهزایی به زیر آب رفته، و رسوباتی بر روی آنها تشکیل شد و پس از تبخیر رسوبات تبخیری نظیر دولومیت، نمک و گچ بر جای ماندند سنگهای آهکی و دولومیتی اطراف یزد و زنجان از بقایای دوران پیش از کامبرین هستند

اسلاید 29: سنگ دولومیتسنگ گچ

اسلاید 30: ب) زمین شناسی ایران در دوران اول: ایران در دوران اول زمین شناسی از آرامش تکتونیکی نسبی برخوردار بوده است. در بیشتر دوران اول زمین شناسی که 570 تا 240 میلیون سال پیش ادامه داشته ایران زیر آب بوده است در این دریا ماسه سنگ های قرمز رنگی تشکیل شده اند که نمونه آن در کوههای البرز و مرکز ایران دیده می شود. در اواخر دوران اول ، دریا پسروی کرده و با رخدادهای آتشفشانی ، سنگهای بازالتی و آذرآواری بیرون آمده اند

اسلاید 31: ماسه سنگهای قرمز

اسلاید 32: سنگ بازالت

اسلاید 33: سنگهای آذرین

اسلاید 34: پ) زمین شناسی ایران در دوران دوم ( 240 تا 100 میلیون سال پیش ) طی دوران دوم زمین شناختی نخستین علائم کوهزایی آلپی بروز نموده و بیشتر رسوبات محیطی خشکی به وجود می آیند در اواسط دوران دوم ، پیشروی دریا گسترش یافته و کوههای البرز، ایران مرکزی و خاوری را در بر می گیرد در اواخر دوران دوم با پیشروی سراسری دریا بسیاری از ایران مرکزی و کوههای البرز به زیر آب رفته و در ایران مرکزی ماسه سنگهای قرمز و سنگ جوش تشکیل شده که با رسوبات آهکی به ضخامت حدود 1000 متر پوشانده شده اند

اسلاید 35: ت) زمین شناسی ایران در دوران سوم ( 100 تا 2 میلیون سال پیش ) حرکات کوهزایی به خروج آتشفشانها و پیدایش رخدادهای زمین لرزه ای شدید در ایران انجامیده ( توف های آتشفشانی در کرج بقایای همین دروان هستند ) در اواسط دوران سوم رسوبات محیط قاره ای ( خشکی ) نظیر ماسه سنگ ، سنگ جوش، و مارن های ماسه ای به نام تشکیلات سرخ بالایی به وجود آمدندرسوبگذاری در زاگرس در دوران سوم سبب بروز سنگهای آهکی معروف به آسماری شده است که سنگ مخزن نفت جنوب ایران می باشد.فعالیت های ماگمایی در دوران سوم سبب پیدایش کانسارهای مس و سرب در ایران می باشد

اسلاید 36: توف سبزرنگ کرج

اسلاید 37: سنگهای آسماری

اسلاید 38: کانسار سرب انگوران کانسار مس سرچشمه

اسلاید 39: ث) زمین شناسی ایران در دوران چهارم ( از 2 میلیون سال پیش تاکنون ) آنچه که امروز در سیمای طبیعی ایران مشاهده می شود، عمدتا در دوران چهارم زمین شناسی شکل گرفته اند بقایای آتشفشانی موجود در ایران نظیر مخروط های آتشفشانی دماوند ، سبلان و تفتان نشان می دهد در دوران چهارم فعالیتهای آتشفشانی متعدد در ایران جریان داشته است در دوران چهارم ، فرسایش ، در چهره پردازی ایران کنونی نقش اصلی را بازی نموده استرسوبات متعلق به دوران چهارم روی سطوح فرسایشی که قبل از این دوران وجود داشته اند انباشته شده. نیمی از مساحت ایران را نهشته های دوران چهارم پوشانده اند که در اشکال زیر گسترش دارند:

اسلاید 40: آبرفتهادشت لوتدشت قزویندشت ارژنجلگه خوزستانجلگه مازندران

اسلاید 41: نهشته های تبخیریکویر بافقکویر بجستانکویر زنگی احمدکویر نمک

اسلاید 42: بادرفت هاماسه زارهای دشت لوتریگ جناطراف کرمانبمپورگاوخونی

اسلاید 43: ماسه های ساحلی و نهشته های دریاییساحل جنوب ایرانساحل شمال ساحل مکران

اسلاید 44: واریزه ها و زمین لغزه هاخسارت به جاده در اثر لغزش در جاده تهران – حاجی آباد

اسلاید 45: نهشته های دریاچه ای و چشمه اینهشته های دریاچه ارومیهنهشته های دریاچه لاردریاچه بختگانچشمه سردابهچشمه ندوشن

اسلاید 46: یخرفت ها و نهشته های یخرفتیزرد کوهعلم کوهسبلان

اسلاید 47: ساختمان زمین شناسی و واحدهای عمده ساختمانی در ایران بررسی های مربوط به زمین شناسی ایران هنوز کامل نیستند. خوزستان و نواحی جنوب غربی ایران به طور کامل مورد پژوهش قرار گرفته ایران از نظر تقسیمات زمین شناسی- تکتونیکی از سه بخش اصلی تشکیل شده است: بخش داخلی شامل هسته محکم ایران مرکزی بخش شدیدا چین خورده میانی شامل البرز و زاگرس بخش خارجی شامل حوضه های پست شمال و جنوب کشور

اسلاید 48: الف: فلات داخلی ایران یا ایران مرکزی این بخش شامل حوزه های بسته آبریزهای داخلی ایران می باشد محدوده جغرافیایی فلات داخلی ایران با احتساب بلوک لوت : کوههای مشرق ایران در شرق، کوههای البرز در شمال، منطقه دگرگون شده سنندج-سیرجان در غرب، منطقه مکران در جنوب فلات داخلی ایران از تعداد زیادی حوضه های بسته داخلی با ابعاد مختلف تشکیل شده است که شامل موارد زیر می باشند:

اسلاید 49: حوضه کویر بزرگ ( دشت کویر )

اسلاید 50: حوضه لوت

اسلاید 51: کویر دامغان

اسلاید 52: جازموریان

اسلاید 53: ب) بخش چین خورده میانی این بخش از دو سیستم کوهستانی چین خورده یعنی البرز و زاگرس و گره کوهستانی ارمنستان – آذربایجان تشکیل شده است البرز به واحدهای فرعی کوچکتر به نام البرز شرقی، البرز مرکزی و البرز غربی و آذربایجان تقسیم می شودزاگرس از دو قسمت عمده چین خورده یا زاگرس خارجی و مرتفع یا زاگرس رورانده داخلی تشکیل شده است گره ارمنستان-آذربایجان ، محل برخورد البرز و زاگرس می باشد. اهمیت این بخش صرف نظر از پوشش گیاهی، خاک مساعد کشاورزی، منابع اقتصادی نظیر سنگ معدن، و معادن فلزات رنگین در کوههای ارسباران، توانهای اقتصادی متکی به فعالیتهای آتشفشانی همانند آبهای معدنی می باشد.

اسلاید 54: پ) بخش خارجی شامل حوضه های پست ساحلیحوضه های پست ساحلی ، زمینهای پست واقع در میان البرز و دریای خزر در شمال و زمینهای واقع در سواحل جنوب را در بر می گیرد. زمینهای سواحل جنوب ایران از نظر ساختمان زمین شناسی و تکتونیک و از نظر وسعت با زمین های ساحلی شمال تفاوت دارد مهمترین واحد جغرافیایی در سواحل خلیج فارس ، زمینهای خوزستان است که جزئی از سرزمین باستانی بین النهرین به شمار می رود واحد دیگر سواحل پست مکران است که جنس زمین های آن از رسوبات مارنی ، آهک همراه با فسیل های نرمتنان دریایی است.

اسلاید 55: ت) منطقه شرق و جنوب شرق ایران حدود جغرافیایی این بخش ، گسل میامی یا شاهرود در شمال، مرز ایران و پاکستان و افغانستان در مشرق، و حوزه جزموریان در جنوب است. از نظر زمین شناسی به سه ناحیه نقسیم می شود: ناحیه نهبندان-خاش، بلوک لوت، و ناحیه مکران. اهمیت اقتصادی آن به دلیل فراوانی کانسارهای فلزی مانند مس، روی ، قلع، کرم، تنگستن، و سرب و کانسارهای غیر فلزی نظیر آزبست است.

اسلاید 56: کاربرد مطالعات زمین شناسی در چارچوب مطالعات جامع سرزمین بخشی از جنبه های کاربردی مطالعات زمین شناسی، شناخت منابع کانساری موجود و همچنین بررسی شکستها و گسل ها می باشد

اسلاید 57: زغال سنگمصرف زغال سنگ در ایران به دلیل عمومیت یافتن مصرف نفت و سهولت استفاده از آن نسبت به زغال سنگ با استقبال زیادی مواجه نبوده است

اسلاید 58: کانسارهای زغال سنگ البرزحوزه های زغال سنگ در البرز از آذربایجان تا خراسان پراکنده هستند. کیفیت آن در همه جا یکسان نیست ذخایر احتمالی و قطعی ، و میزان استخراج نیز در حوزه ها متفاوت استحوزه های زغال سنگ در البرز شامل موارد زیر هستند:حوزه مازندران، حوزه سمنان، حوزه گیلان، حوزه قزوین- تهران و حوزه آذربایجان

اسلاید 59: حوزه زغال سنگ مازندران

اسلاید 60: حوزه زغال سنگ مازندراناین حوزه با 28/6 میلیون تن ذخیره قطعی، از مهمترین حوزه های زغالی البرز استسالانه 215 هزار تن استخراج می شودبیش از 5500 نفر در کانسارهای این حوزه فعالیت دارند

اسلاید 61: حوزه زغال سنگ سمنان بیش از 22 میلیون تن ذخیره احتمالی و 8 میلیون تن ذخیره قطعی داردسالانه 296 هزار تن زغال استخراج می شود 600 نفر مشغول به کارندمهمترین کانسارهای زغال سنگ سمنان:معدن شاهرود، معدن ملج آران، معادن هبان، معدن سالدره در دامغان

اسلاید 62: حوزه زغال سنگ گیلان مهمترین کانسار گیلان، معدن سنگرود است ذخیره احتمالی 8 میلیون تن و ذخیره ثابت حدود 3/8 میلیون تن میزان استخراج ، 70 هزار تن در سال 3083 نفر فعالیت دارند

اسلاید 63: حوزه زغال سنگ قزوین - تهران مهمترین کانسارهای آن شامل:آبیک، هیو، خور، گرمابدر، خاتون بارگاه و گاجرهذخایر احتمالی 610 هزار تن برآورد شده است

اسلاید 64: حوزه زغال سنگ آذربایجان کانسارهای زغال سنگ در آذربایجان چندان قابل توجه نیستند در حال حاضر این حوزه فعالیت استخراجی ندارد کانسارهایی که قبلا فعالیت داشتند:مین باشی حصاری در اطراف میاندواب، کانسارهای بلگلو، قشلاق و خطب در اطراف مراغه

اسلاید 65: نقشه ذخایر زغال سنگ ایرانخراسانالبرزآذربایجانکرمان و طبس

اسلاید 66: کانسارهای زغال سنگ خراسان مهمترین کانسارهای زغال سنگ خراسان تا قبل از کشف حوزه زغال طبس، عبارت بودند از آق دربند و میانکوهی در شمال شرق خراسان، گلبانو ( اطراف تربت جام )، مزینو ( راه طبس به یزد ). ذخیره احتمالی معدن پروده طبس به بیش از 280 میلیون تن براورد شده است سالیانه بیش از 35 هزار تن زغال سنگ از حوزه خراسان استخراج می شود

اسلاید 67: کانسارهای زغال سنگ کرمان کانسارهای کرمان برخلاف البرز اهمیت اقتصادی زیادی دارند مهمترین کانسارهای زغال سنگ کرمان عبارتند از : باب نیرو، پایدانا، هژدک، بادامویه که همه در حوالی کرمان هستند در حال حاضر مهمترین حوزه زغالی کشور در کرمان است که ذخیره قطعی آن به 242 میلیون تن می رسد 16850 نفر، در حوزه استخراجی کرمان فعالیت دارند

اسلاید 68: ت) تجزیه و تحلیل های فضایی و اقتصادی استخراج زغال سنگ کانسارهای مهم زغال سنگ کشور از نظر توزیع جغرافیایی در کرمان، خراسان، و البرز مرکزی قرار دارند نسبت ذخایر قطعی به احتمالی تفاوت زیادی دارد که ناشی از مطالعات ناکافی معدن شناسی اقتصادی در کشور ماست میزان استخراج سالیانه یعنی 1/25 میلیون تن، نسبت به ذخایر احتمالی یا قطعی در سطح پایینی قرار دارد نسبت تولید سرانه 23 تا 49 تن در سال است که این سرانه نسبتا پایین نشاندهنده ابتدایی بودن شیوه استخراج است شیوه استخراج زغال سنگ در مقایسه با سایر کانی ها بیشتر نیروبر است تا سرمایه بر. استخراج زغال سنگ در سال 1378 نسبت به 1363 ، تنها حدود 20 هزار تن افزایش یافته که رقم ناچیزی است

اسلاید 69: منابع رهنمایی، محمد تقی. ایران، توانهای محیطی و طبیعی آن. 1393 . چاپ اول. انتشارات مهکامه جوان، جعفر.، سقایی، مهدی. 1382. توانهای محیط طبیعی ایران و بهره وری گردشگری. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دوره اول ، شماره 1

اسلاید 70: با سپاس فراوان از توجه و صبر شما