بحران آب
اسلاید 1: فهرست مقدمه فصل اول : بحران جهانی آب فصل دوم : بحران آب در ایران فصل سوم: سیاست های غلط مبارزه با بحران آب فصل چهارم: راه کار های مبارزه با بحران آب
اسلاید 2: مقدمه افزایش بی رویه جمعیت در سالهای اخیر، خشکسالی های پیاپی و بلند مدت محدودیت منابع آبهای سطحی و در نتیجه برداشت بیش از حد مجاز از سفره های آب زیر زمینی باعث بوجود آمدن آسیب های اقتصادی ، محیطی و اجتماعی جبران ناپذیری به منابع طبیعی کشور در سالهای گذشته شده است . هر ساله مناطق مختلفی از کشور گرفتار خشکسالی شده و متحمل آسیب های زیادی میشوند لذا استفاده بهینه از منابع آب موجود به یک موضوع حیاتی کشور تبدیل شده است. نظر به اینکه دشت کاشان از جمله مناطقی است که نیاز فراوان به آب بویژه در بخش کشاورزی را از طریق استحصال آب زیرزمینی تأمین مینماید ، به دلیل افت زیاد سطح ایستایی آب در نتیجه برداشت های بی رویه ، بحران آب در این منطقه یکی بویژه، در سال های اخیر به وضوح مشاهده میشود.
اسلاید 3: فصل اول : بحران جهانی آب تقریباً ۲۰ سال پس از آنکه بانک جهانی شروع به هشدار دادن در مورد بحران کم آبی کرد، مجموعه ای از عوامل نظیر افزایش جمعیت رشد میزان طبقه متوسط در جهان و تغییرات آب و هوا در حال محدود کردن حجم منابع آبی است. برای شرکت های مختلف صنعتی، از شرکت های چند ملیتی گرفته تا بنگاه های اقتصادی کوچک، این به معنای افزایش هزینه ها برای تأمین ماده اولیه ای است که برای مدت های طولانی، بهای چندان زیادی نداشته است. بر اساس آمار های موجود از سال ۲۰۱۱ تا کنون، شرکت های مختلف در سراسر جهان، بیش از ۸۴ میلیارد دلار برای بهبود راه های مصرف، مدیریت و بدست آوردن آب هزینه کرده اند . این در حالیست که بر اساس آمار های سازمان ملل متحد، بخش صنعت تنها ۲۲٪منابع آبی جهان را مصرف میکند و۷۰ درصد کل منابع در بخش کشاورزی استفاده میشود و مصرف خانگی نیز ۸ درصد را به خود اختصاص میدهد.
اسلاید 4: بر اساس اعلام موسسه پاسیفیک ،تعداد منازعات بر سر آب در جهان در طی ۱۵ سال گذشته افزایش یافته است. مقامات اطلاعاتی آمریکا نیز نگرانی هایی را در خصوص خطر بروز جنگ بر سر آب مطرح کرده اند. بر اساس یک گزارش اطلاعاتی که بر سال ۲۰۱۲ به وزارت خارجه آمریکا ارائه شده است که در طی ۱۰ سال آینده مشکلات آبی موجب بی ثباتی در کشور هایی میشود که برای منافع امنیت ملی آمریکا اهمیت دارند. بیش از ۹۷ درصد آبهای جهان در اقیانوس ها قرار دارد. از۲/۵ درصدی که آب سالم قابل مصرف محسوب می شود تقریباً ۷۰ درصد در یخچال های طبیعی و کلاهک های یخی قرار دارد و غیرقابل استفاده می باشد .و حدود ۱ درصد در دریاچه ها، رود خانه ها و دیگر منابع آب های سطحی واقع شده است.۳۰ درصد بعدی در زیر زمین است که بخشی از آن چنان کهنه است و انتقال آن به سطح زمین دشوار است که به عنوان آب های فسیلی مشهور اند .
اسلاید 5: نزدیک به دو سوم کشور های جهان با مشکل بی آبی مواجه اند.در خاور میانه و در کشور هایی شامل ایران و سوریه در فاصله سال های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۰ میزان آب تقریباً مساوی با حجم آب عمدتاً به دلیل مصرف بی رویه آب های زیر زمینی از بین رفته است.
اسلاید 6: شناسایی نقاط کم آب جهان توزیع میزان آب در گستره جهان غیر یکنواخت و نا همگون است. دو سوم جمعیت جهان در نقاطی ساکن هستند که تنها یک سوم بارش های سالانه را دارند. (آسیا) در عوض نقاط پر آب جهان نظیر رودخانه آمازون و کنگو تراکم جمعیت کم تری دارند.
اسلاید 7: نگرانی ها درباره ذوب یخچال های دو قطب با توجه به نتایج به دست آمده توسط سازمان نظارت بر یخچال های طبیعی جهان، برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد اعلام کرد که یخچال های طبیعی در سراسر جهان با سرعت بی سابقه ای در حال ذوب شدن هستند در حقیقت تجزیه و تحلیل داده ها در بین سالهای ۲۰۰۴-۲۰۰۵ و۲۰۰۵-۲۰۰۶ نشان میدهد سرعت متوسط ذوب و نازک شدن یخ بیش از دو برابر شده است. یخچال های طبیعی در تمام طول سال در آلاسکا، ایالات متحده ی آمریکا، کوه های آسیا و اروپا و غیره دیده میشوند زمانی که درجه حرارت بالا تر می رود یخچال ها شروع به ذوب شدن می کنند ولی اگر درصدد یافتن دلایل ذوب یخچال های طبیعی به طور عمقی هستید باید گفت که میزان غیر منطقی انتشار دی اکسید کربن از سوخت های فسیلی- بسیار بیش تر از آن چه اقیانوسها و جنگل ها میتوانند جذب کنند- دلیل واقعی آن افزایش انتشار گاز دی اکسید کربن باعث تغییر در اثر گلخانه ای میشود که به نوبه ی خود باعث گرم تر شدن زمین و در نتیجه ذوب یخچال های طبیعی می گردد.
اسلاید 8: چرا یخچال های طبیعی امروزه با سرعت بیش تری ذوب میشوند؟ امروزه یخچال های طبیعی در مقایسه با قرون گذشته با سرعت بیش تری در حال ذوب شدن هستند علت این تغییر ناگهانی چیست؟ تقریباً همه بر این باورند که علت اصلی آن صنعتی شدن سریع و ناگهانی است که به نوبه ی خود باعث گرم شدن کره زمین شده است-مقصر اصلی ذوب سریع یخچال های طبیعی. افزایش میانگین دمای جهانی را گرم شدن کره زمین مینامند که در طول قرن گذشته رخ داده است. (انقلاب صنعتی) علت اصلی افزایش میانگین دمای هوا به شمار میرود.
اسلاید 9: آمار نگران کننده * با توجه به میزان سریع ذوب یخچال های طبیعی در قطب شمال تخمین زده می شود در صورت ادامه روند ذوب تا سال ۲۰۴۰ این منطقه خالی از یخ می گردد. * با گرم شدن زمین، قطب جنوب نیز شاهد افزایش شدید متوسط دمای هوای سالانه در حدود دو نیم درجه سانتی گراد در طول پنجاه سال گذشته بوده است، که به نوبه خود منجر به افزایش سطح دریا تا چهار دهم میلی متر در سال شده است.
اسلاید 10: * تغییر دمای محیط به غیر از مناطق قطب شمال و قطب جنوب، بر یخچال های طبیعی هیمالیا نیز تاثیر می گذارد. ظاهراً، یخچال های طبیعی کانگوتری با سرعت هفده متر در سال در حال جمع شدن است، در حالی که یخچال پنداری با سرعتی در حدود ده متر در سال در حال کاهش است. * به گفته ناسا، گرولتلند در هر سال در حدود صد میلیارد تن از سطح یخ خود را از دست میدهد. اگر ما برای کاهش گرم شدن کره زمین اقدامی فوری انجام ندهیم خطرات بسیاری به علت ذوب سریع یخچال های طبیعی در سال های آینده رخ خواهند داد.هر یک از ما می تواند در کاهش تولید گاز های گلخانه ای مضر، که منجر به کاهش احتمالی گرم شدن کره ی زمین درآینده می شود سهمی داشته باشد .
اسلاید 11: فصل دوم :دلایل بحران آب در ایران
اسلاید 12: 1-جغرافیای خشک و وابسته به بارش:زیستبوم خاورمیانه که ما در آن قرار داریم، یکی از ریشههای اصلی خشکسالی است اما در اینجا به یک مشکل خاص یعنی وابستگی ایران به بارشی که دائماً از آن کاسته میشود، برمیخوریم. 85% از وسعت کشور در منطقه فراخشک، خشک و نیمهخشک قرار دارد. به بیان دیگر ایران شامل یک فلات مرکزی خشک است که از نظر تغذیه آبی، کاملاً وابسته به دو رشتهکوه البزر و زاگرس است (دو استثنا در این مورد، جلگه مازندران و خوزستان است). رودخانهها عموماً از این دو رشتهکوه سرچشمه میگیرند و ذخایر آبی نیز در فصول گرم، همان برف و یخی است که در ارتفاعات این دو از زمستان سال گذشته باقی مانده است.
اسلاید 13: 2-هدررفتن آب در کشاورزی:آبیاری غرقابی در ایران و کشت نامناسب یکی از معضلات ما و بسیاری از کشورهای خاورمیانه است. 85% از آب مصرفی خاورمیانه در بخش کشاورزی مصرف میشود که این عدد در ایران به 90% میرسد. این در حالی است که کشاورزی تنها 15% از تولید ایران را شامل میشود. درست است که یکی از علل مصرف بالای آب در کشاورزی این منطقه، آب و هوای خشک آن است، اما میتوان با روشهای نوین از این میزان مصرف کاست، بدون اینکه که دچار کاهش محصولات کشاورزی شویم. متأسفانه کشاورزان زحمتکش ما در بسیاری از بخشهای کشور، هنوز اطلاع کاملی از آبیاری جدید نداشته یا سرمایه و یا تمایل لازم را برای بهرهگیری از آن ندارند. "فایننشال تایمز" در مقاله خود پیرامون کمآبی در ایران، اصلاح نظام کشاورزی ایران را در یک دهه آتی نیازمند سرمایهگذاری 100 میلیارد دلاری دانسته است.
اسلاید 14: 3· استفاده غیراصولی از آبهای زیرزمینی:یکی از مهمترین ذخیرههای آبی ایران، آبهای زیرزمینی هستند که از دیرباز به وسیله قنات در فلات مرکزی حفظ شده و جریان مییافت. متأسفانه بر اثر کاهش بارش، بسیاری از کشاورزان و واحدهای صنعتی مجبور به حفر چاههای غیرمجاز و آبکشی بیش از حد از آن شدهاند که شاید یکی دو سال مشکل آنها را حل کند، اما به مرور بر مشکلات آنها میافزاید. زیرا آبهای زیرزمینی، آبهای سطحی و بارش در یک چرخه قرار دارند و استفاده غیراصولی از هر کدام، بلافاصله اثر منفی بر دو مورد دیگر دارد. چهار دهه پیش تنها 50 هزار حلقه چاه در ایران وجود داشت که سالانه حدود 9 میلیارد متر مکعب از آنها برداشت میشد، اما اکنون بیش از 650 هزار حلقه ایجاد شده که سالانه بیش از 60 میلیارد متر مکعب از آنها برداشت میشود!
اسلاید 15:
اسلاید 16: 4.افزایش بیرویه جمعیت و مصرف آب در واحدهای مسکونی:افزایش جمعیت موجب شده بسیاری از رودخانهها با کمبود آب و حتی خشکی فصلی مواجه شوند. در این مورد میتوان انتقال آب زایندهرود برای مصرف شهرهای اطراف و در نتیجه خشکشدن آن در سال 1379 اشاره کرد. اخیراً نیز مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور از خشکشدن سد لار و لتیان خبر داد که آب شرق تهران را تأمین میکنند.
اسلاید 17: 5.لولهکشی غیراستاندارد در مناطق شهری:همین الآن که این مقاله را میخوانید، طبق آمار رسمی، 30% از آب تصفیهشده به دلیل فرسودگی لولهها هدر میرود. جدا از این، آب لولهکشی در شهرهای ما تنها به صورت تصفیهشده ارائه میشود و مردم مجبورند برای آبیاری باغچه و شستن حیاط و خودرو خود نیز از همان آب شیرین استفاده کنند. در این مورد تنها وزارت نیرو و شرکت آبفا باید برای رفع این معضل اقدام کنند. زاهدان، کاشان و بجستان از شهرهایی هستند که توزیع دوگانه آب را تجربه کردهاند و میتوان از این تجربه برای انتخاب بهترین راه، سود جست.
اسلاید 18: فصل دوم:نتایج بحران آب در ایران
اسلاید 19: عدم دسترسی مردم به آب:بسیاری از مردم به آب شرب سالم دسترسی ندارند یا باید از تانکرها آب دریافت کنند. رئیس شورای شهر چالوس ادعا میکند 80% از مردم شهر هچیرود به دلیل کاهش شدید آب در چاهها و قطع آب لولهکشی با بحران روبرو بوده و تانکرها به آنان آب میرسانند. این مسأله به بروز نارضایتیهایی منجر شده است.
اسلاید 20: تخریب محیط زیست:دریاچه ارومیه و تالابهای مهمی چون هامون و گاوخونی خشک شدهاند یا در معرض نابودی قرار دارند. برای مثال فایننشال تایمز در مورد دریاچه ارومیه هشدار داده است که با کاهش سریع ارتفاع آب دریاچه از 1996 تا کنون، میزان ذخایر آن از 31 میلیارد متر مکعب به 1.5 میلیارد رسیده است. 80 هزار پمپ آب زیرزمینی و 37 بند در اطراف دریاچه که عمدتاً برای مصارف کشاورزی است، موجب شده آب ورودی به دریاچه بسیار کاهش یابد. دولت یازدهم از آغاز بکار خود کمیته ویژهای را برای حل بحران دریاچه ارومیه تشکیل داده است. تالاب هامون نیز در سیستان و بلوچستان که زمانی با دو سه رودخانه پرآب اطرافش، گرمی و خشکی هوای سیستان و بلوچستان را تعدیل میکرد، سالها است خشک شده و منبع پراکندگی گردوغبار در منطقه شده است. دولت ایران، بازسازی سد کجکی در افغانستان را علت اصلی کمآبی رود هیرمند و خشکی تالاب هامون میداند، اما ضیایی معاون آب در وزارت آب و انرژی افغانستان بیان داشته که حقآبه ایران کم نشده و علت اصلی روند خشکی رودخانه، کانالها و چاههایی است که در امتداد هیرمند و شهرهای اطراف آن در ایران حفر شده است. به نظر میرسد باز هم پای سوءمدیریت در میان است نه تحریمهای بینالمللی!
اسلاید 21: مرگ گونههای جانوری:بسیاری از گونههای جانوری یا از بین رفتهاند یا دستکم از ایران رخت بربستهاند، مانند آهو و میشمرغ در استان کردستان که متأسفانه علاوه بر خشکسالی و بیابانزایی، صید بیرویه نیز بلای جانشان شده است. بر اثر خشکی زایندهرود و در نتیجه آن، خشکشدن تالاب گاوخونی که اکنون تنها زهآب برخی زمینهای کشاورزی اطراف را دریافت میکند، دیگر پرندگان مهاجری که از روسیه و قفقاز به جنوب کشور میرفتند، در این تالاب اقامت نمیکنند. به عنوان مثالی دیگر باید از ماهیهای رودخانه قرهسو در مشکینشهر نام برد که بر اثر خشکی رودخانه ناشی از خشکسالی و بهرهبرداریِ بیش از حد برای مصارف کشاورزی، در چند ماه اخیر تلف شدند.
اسلاید 22: بیابانزایی و گردوغبار:خشکشدن زمین، جنگلزدایی و بیابانزایی علاوه بر تخریب زمین، موجب گسترش گردوغبار در فضای کشور شده است. لازم به ذکر است یکی از علل دیگر بیابانزایی، کشت بیش از حد در یک زمین توسط کشاورزان و چرای بیش از حد دام در آن است. تنها در اصفهان، دهها هزار هکتار از زمینهای کشاورزی خشک شده و حدود 500 میلیون اصله درخت در چند سال اخیر از بین رفته است. به گفته مدیر کل سازمان حفاظت محیط زیست استان اصفهان، خشکشدن تالاب گاوخونی وضعیتی را ایجاد کرده که با وزش هر باد، گرد و غبار در مناطق اطراف آن حتی شهر اصفهان پراکنده میشود، جدا از اینکه شوربودن این گردوغبار و نشستن آن بر زمینهای کشاورزی اطراف، بر باردهی زمینهای کشاورزی نیز اثر منفی گذاشته است.
اسلاید 23: کاهش محصولات:بر اثر خشکشدن چاهها، 10% از تولید غلات طی سال 1386 تا 1391 شمسی کاسته شد. هماکنون نیز یکچهارم زمینهای زیرِکشت با استفاده غیراصولی و بیشازحد از آبهای زیرزمینی سر پاست که عواقب ناگوار خود را در سالهای بعد نشان خواهد داد.
اسلاید 24: بیکاری و معضلات اجتماعی:بسیاری از کشاروزان بر اثر کمآبی مجبورند به کشت دیم دست بزنند یا کشاورزی خود را تعطیل کنند. برای مثال با خشکشدن زایندهرود، کشاورزان اصفهان (حدود 2 میلیون نفر) به ویژه در شرق این استان با معضل جدی مواجه شدهاند و بسیاری از آنها به علت بیکاری مجبور شدهاند کشاورزی را رها کرده و عجالتاً به کارهای دیگری بپردازند.
اسلاید 25: فصل چهارم:راهکارهای های مبارزه با بحران آب
اسلاید 26: . استفاده از روش آبياري قطره اي و ممنوعيت کشاورزي به روش غرقابي و حتي بارانيبيش از 92 درصد منابع آبي کشور در بخش کشاورزي مصرف مي شود. ولي آيا بازدهي اين بخش در چه حدي بوده است؟ کشاورزي ما علي رغم مصرف حجم عظيم آب کشور محصولات نسبتاً کم کيفتي را روانه بازار هاي داخلي و خارجي مي نمايد و دليل آن عدم آگاهي اکثر کشاورزان از چگونگي توليد محصول با کيفيت جهاني است که اين آگاهي بخشي وظيفه مديران اين بخش است. حل بخش اعظم مشکلات آب کشور بر دوش مديران کشاورزي مي باشد. مديران اين بخش مي بايست کشاورزي به روش غرق آبي (جز موارد استثناء) را ممنوع اعلام نمايند و کشاورزان را ملزم به کشت بصورت گلخانه اي و آبياري به روش قطره اي نمايند. حتي روش باراني نيز به دليل تبخير بالا مي بايست کنار گذاشته شود.2. تغيير در کشت محصولات با نياز آبي زياد و به محصولات با نياز آبي کممديران کلان کشاورزي کشور مي بايست ضمن هدايت و ملزم نمودن کشاورزان و باغدارن به توليد محصولات با مصرف آب کم، روش و راهکارهاي توليد محصول سالم و با کيفيت روز را نيز به کشاورزان آموزش دهند. برنجکاري را محدود و کشت محصولات کم آب را مي توان گسترش داد.
اسلاید 27: 3. توقف کامل سد سازيسد سازي در کشوري که ميزان تبخير آن بسيار بالا مي باشد مي بايست با مطالعات بيشتري صورت مي پذيرفت. عملاً بخشي از سدهاي ساخته شده نه تنها کمکي به افزايش منابع آبي کشور نکرده است بلکه احداث سد بر روي رودخانه هاي کم آب و مناطق با تبخير بالا و یا احداث مخزن سد بر روی گسل عمیق، نتيجه عکس داده است و باعث هدر رفت آب گرديده است. بنابر اين لازم سد سازي در کشور بدون مطالعات گسترده و دورانديشي کاملاً متوقف گردد.4. انتقال صنايع با نياز آبي بالاکج انديشي در محل احداث صنايع با نياز آبي فراوان در مناطق خشک و يا در کنار منابع آب شيرين، يکي ديگر از معضلات بخش آب کشور مي باشد. صنايعي که مي بايست در کنار دريا احداث گردد. بهترين منطقه جهت احداث اين صنايع در جنوب شرق کشور و حدفاصل ميناب تا چابهار است، تا ضمن توسعه آن مناطق، رفع محروميت و استفاده از آب دریا، منابع باقيمانده آب شیرین نيز حفظ گردد. جهت کاهش هزينه ها نيز مي توان سوله هايي در آن مناطق در حاشيه دريا احداث نمود و دستگاهها را به آنجا انتقال داد و جاي خالي اين صنايع را با صنايع بي نياز به آب پر نمود.
اسلاید 28: 5. تعمير و تغيير لوله هاي انتقال آّب در تمامي بخش هابيش از 20 درصد هدر رفت آب در کشور ما در بخش انتقال صورت مي گيرد. لوله هاي فرسوده و عدم تعمير و تعويض آنها بخشي از اين منبع محدود ما را از بين مي برد. بنابراين لازم است به اين موضوع رسيدگي شود که اگر هزينه تعويض نيست لااقل تعمير شوند.
اسلاید 29: 6. ايجاد و تجهيز تصفيه خانه هاي فاضلاب و انتقال فاضلاب تصفيه شده در بخش باغداریمتاسفانه در کشور فقير ما از لحاظ آب، به تصفيه و استفاده مجدد، توجه چنداني نشده است. اکثريت شهرهاي ايران سيستم جمع آوري فاضلاب ندارند و بیشتر آن شهرهايي که سيستم جمع آوري فاضلاب را دارند نيز هيچ مکانيزمي جهت استفاده مجدد از فاضلاب را ندارند. لازم است با ايجاد شبکه فاضلاب در ساير شهر ها و نيز تجهيز آنها به بخش هاي بازيافت آب، تصفيه مجدد و ضد عفوني گردد و در بخش هاي باغداری و آن هم به صورت قطره اي استفاده گردد.7. تغيير فرهنگ استفاده از آب در بخش شربعلي رغم قرار گرفتن کشور در زمره کشور هاي خشک جهان اما اطلاع رساني و فرهنگ سازي مدوني در اين خصوص صورت نگرفته است. مثلاً لازم است مردم بدانند شستشوي اتومبيل با شلنگ آب در کشوري خشک، جرم است. اطلاع رساني هدفمند از طريق تلويزيون و راديو و نيز جرايد و بيلبورد ها نيز مي بايست مد نظر قرار گيرد.
اسلاید 30:
اسلاید 31: 8. نظارت قاطعانه شرکت هاي آب منطقه اي بر چاه هاي غيرمجازعلاوه بر صدور بي رويه پروانه برداشت آب سطحي و زير زميني، هزاران چاه غير مجاز نيز حفر گرديده اند اما متولي نظارت که شرکت هاي آب منطقه اي هستند به دلايل گوناگون از جمله مصلحت انديشي، عدم بودجه لازم و حتي فساد اداري نظارت جدي بر چاه هاي غيرمجاز نداشته و ندارند. لازم است شرکت هاي آّب منطقه اي با قاطعيت و پلمپ بدون قيد و شرط چاه هاي غيرمجاز حتي در داخل منازل و با حکم دادستاني گام بزرگي در جهت جلوگيري از کاهش ذخاير آب هاي زيرزميني بردارند. در ارتباط با آبهاي سطحي نيز همين قاطعيت لازم است.
اسلاید 32: 9. محاسبه مجدد ميزان بهره برداري پروانه چاه هاي کشاورزي به صورت فوريبا ممنوع کردن آبياري غرقابي، شرکت هاي آب منطقه اي مي بايست با محاسبه مجدد ميزان بهره برداري پروانه هاي کشاورزي بر اساس آبياري قطره اي، ميزان بهره برداري کليه پروانه ها را حداقل حداقل 50 درصد کاهش دهند.10. محاسبه مجدد نياز آبي کليه صنايع به صورت فوریشرکت هاي آب منطقه اي مي بايست ملزم گردند استعلام مجدد جهت محاسبه مجدد نياز آبي صنايع انجام دهند تا اگر تغييري در نياز آبي صنايع صورت پذيرفته است، مجدد محاسبه گردد و پروانه ها اصلاح گردد.
نقد و بررسی ها
هیچ نظری برای این پاورپوینت نوشته نشده است.