بررسی امکانات و محدودیت های افزایش تراکم ساختمانی و جمعیتی در شهرها

بررسی امکانات و محدودیت های افزایش تراکم ساختمانی و جمعیتی در شهرها

اسلاید 1: مبحث نهم بررسي امكانات و محدوديت‌هاي افزايش تراكم ساختماني و جمعيتي در شهرها

اسلاید 2: سرانه معابر و تراکم های شهریدر یک شهر با تراکم 100 نفر در هکتار سرانه معابر حدود 25 متر است و باقی کاربری ها 75 متر. در این حالت نسبت معابر به کل شهر نیز 25% است. حالا اگر تراکم 200 نفر در هکتار مدنظر باشد، اختصاص سرانه 25 متر برای معابر سطح معابر را به 50% سطح شهر می رساند. در تراکم 400 نفر در هکتار کل سطح شهر باید به معبر اختصاص یابد. که عملاً در هیچ شهر دنیا این نسبت ها اتفاق نمی افتد. در ادامه به بررسی علل موضوع می پردازیم.

اسلاید 3: تعیین حداقل معابرشبكه معابر شهري براي صرفه اقتصادي نمي‌توانند از حد معيني كوچك‌تر شوند. براي مثال در شرايط حاضر كم شدن عرض معابر دسترسي به واحدهاي مسكوني از 12 متر توصيه نمي‌شود. كه حداقل عبور 800 اتومبيل را ممكن مي‌سازد. در حالي كه در اين گونه معابر حداكثر اتومبيل موجود معمولاً كمتر از 240 عدد است. اين مبحث در بسياري ديگر از معابر شهري صدق مي‌كنند.اصولاً تحليل‌هاي ترافيكي نشان‌دهنده امريست كه به دنبال درج مي‌شود.

اسلاید 4: نسبت معابر در شهرهاي دنيا و طرح‌هاي آماده‌سازيجدول شماره 1: نسبت معابر به كل سطح شهر، در شهرهاي جدید دنيانام شهرنام كشورسطح ناخالص به هكتارتراكم جمعيتيدرصد معابر به كلشهر ساداتمصر480010413%بندر امامايران18901065/24%فورت لينكلنآمريكا1371178/26%جندي‌شاپورايران4901473/22%تايميازكلمبيا8650023%تواپيوسنگاپور25068033%كرنادوموريتاني5070016%وافوهنگ‌كنگ-458213%

اسلاید 5: استنتاج از نسبت معابر در شهرهای جدید دنیا:یک- در کمترین تراکم ها (100 تا 120 نفر در هکتار) درصد معابر از 13 تا 27 درصد است.دو- در تراکم های متوسط (500 تا 700 نفر درهکتار) درصد معابر 16 تا 33 درصد است.سه- بیشترین درصد معابر بر تراکم متوسط مرتبط است.چهار- بیشترین تراکم، کمترین سطح معابر را دارد.

اسلاید 6: جدول شماره 2: نسبت معابر به كل مجموعه شهري در 15 طرح نمونهنام طرحمساحت(هكتار)تراكم جمعيتينفر در هكتارسطح معابر(درصد)فضاي سبز (درصد)نهاوند 127125265خميني شهر 89140حداكثر 1/299/14پيلم كتي 961511/238/12زرناس اردبيل 130حداكثر 1851/232/12آستارا49138حداقل 21خالص 34مزدقينه همدان 1561201/263/7كوي سينا 91170226/13دره ميرآباد93934/27-يعقوب آباد631553/252/3مركان 221207/265/15كلاته اسماعيل بجنورد 2851681/227/10حجت بهبهان 60-2/295/6برازجان 591705/25-بندر ديلم 101حداقل 62278متو سط-1382210

اسلاید 7: استنتاج از درصد معابر در شهرهای جدید ایرانیک- در اين طرح‌ها تراكم جمعيتي از 62 تا 185 نفر در هكتار متغير است، يعني تراكم حداكثر سه برابر حداقل است، در حالي كه تغييرات معابر تنها در 21 تا 29 درصد سطح صورت مي‌پذيرد. از نتايج اين بررسي داده‌هاي زير حاصل مي‌شود:دو- تغييرات سطح معبر بسيار كمتر از تغييرات تراكم است.سه- درصد سطح معابر به نسبت افزايش تراكم افزايش نمي‌يابد. بدين‌ترتيب كه درصد سطح معبر در كمترين تراكم (62 نفر در هكتار) 27 درصد در بيشترين تراكم (185 نفر در هكتار) 23 درصد است. بيشترين درصد سطح معبر (1/29 درصد) و كمترين آن (21 درصد) هر دو به تراكم‌هاي حدود 140 نفر در هكتار مرتبط است.(جدول شماره 2) به علاوه در جدول شماره 1 نسبت معابر در شهرهاي مختلف دنيا با تراكم‌هاي متفاوت آورده شده كه مؤيد همين مطلب است.

اسلاید 8: بررسي اثرات افزايش تراكم ساختماني بر سطح معبر با شرایط برابراز آنجا که ممکن است تغییرات سطح معابر در تراکم های یکسان به علت شرایط ویژه عملی باشد. با شرایط ثابت با تراکم های مختلف سطح معابر محاسبه می شوند. به منظور بررسي دامنه تغييرات سرانه درصد معبر موردنياز براي تراكم‌هاي مختلف ساختماني، مدلي فرضي به شرح زير مطالعه شده است.

اسلاید 9: در اين مدل يك ناحيه شهري براي اسكان P نفر جمعيت با بعد خانوار E و سرانه مسكن S مترمربع براي تراكم‌هاي ساختماني 40 الي 840 درصد و با يك الگوي شهرسازي ويژه طراحي شده است كه فرضيات اين الگو براي تراكم‌هاي 40 الي 600 درصد در جدول شماره 3 ارائه شده است.

اسلاید 10: جدول شماره 3: فرضيات الگوي شهرسازي (مدل مورد مطالعه)تراكم ساختمانيابعاد قطعهتعداد قطعهتعداد بلوكستونرديفβعرض قطعه(A)طول قطعه(B)4018×131200430401013187019×146003203010141912020×163002152010162015025×1520012588152520039×256011544253945075×9041422907560075×14211221405/0

اسلاید 11: جدول شماره 4: اطلاعات مربوط به نسبت سطح زيربنا و نسبت سطح مشاعات و سرانه‌ها در تراكم‌هاي مختلف ساختماني

اسلاید 12: فهرست جدول شماره 4NO= تعداد طبقاتRn= نسبت سطح زيربناMn= نسبت سطح مشاعاتDEN-BUILD(%)= درصد تراكم ساختمانيLAND USES/HEAD(M2)= سرانه كاربري‌ها (مترمربع)A(L)= مساحت مسكونيA(N)= مساحت خدمات (محله‌اي)A(D)= مساحت خدمات (ناحيه‌اي)A(C)= مساحت خدمات (منطقه‌اي)A(DC)= مساحت خدمات (ناحيه‌اي و منطقه‌اي) A(NDC)= مساحت خدمات (جمع كل)

اسلاید 13: کاهش نسبت زمین مسکونی و خدماتی با افزایش تراکمهمانطور كه در جدول شماره 5 ملاحظه مي‌گردد با افزايش طبقات و يا تراكم‌هاي ساختماني، نسبت سطح زيربنا و نسبت سطح مشاعات زمين مسكوني افزايش و سرانه‌هاي مسكوني و خدماتي با افزايش تراكم‌هاي ساختماني كاهش مي‌يابد. اين امر ناشي از تراكم‌پذيري سرانه‌هاي مسکونی و خدماتي مي‌باشد.

اسلاید 14: فرمول سطح معبر و تراکمبه منظور برآورد سطح معبر موردنياز در هر يك از تراكم‌هاي ساختماني طول خيابان‌هاي الگوي مورد مطالعه براساس فرمول زير بدست مي‌آيد:4[(α+1)(C+2X+8A)+Ay(3β-2C)]= L (RX) طول خيابان (RX)4[8A(β/2-1)]= (Ry) L طول خيابان (Ry)2(α[X+Bb+(β/2-1)y]+8A+Z/2-3X+2C+2D)= L(Rz) طول خيابان (RZ)2(α[X+Bb+(β/2-1)y]+X+C+D)+M/2+O/2+Z= L(RL) طول خيابان (RL)L(RN)=L(RL) طول خيابان (RN)L(RM)=2(8A+2X+D+C+Z/2)+L/2+N/2 طول خيابان (RM)L(RO)=L(RM) طول خيابان (RO)

اسلاید 15: عناصر فرمولدر اين فرمول‌ها C و D عرض كاربري‌هاي محله‌اي و كاربري‌هاي ناحيه‌اي و منطقه‌اي به ترتيب در جوار خيابان‌هاي جمع‌كننده محله‌اي و خيابان‌هاي شرياني مي‌باشد كه اندازه آن از فرمول‌هاي زير به دست مي‌آيد.C=1/2[8A+αβB+αy(β/2-1)]+عرض كاربري‌هاي محله‌اي D=- 1/2(3X+2C+6A+α[X+Bb(β/2-1)y]+ عرض كاربري‌هاي ناحيه‌اي و منطقه‌ايA(N)، A(DC) همانطور كه قبلاً نيز تعريف شدند عبارتند از مساحت كاربري‌هاي محله‌اي در يك ناحيه و مساحت كاربري‌هاي ناحيه‌اي در يك ناحيه.پارامترهاي A,δ,β,α و B نيز در جدول شماره 3 تعريف شده‌اند بديهي است كه مساحت هر يك از خيابان‌هاي فوق‌الذكر از حاصل‌ضرب طول خيابان در عرض آن به دست مي‌آيد. [1]1- خانم مهندس آذر شاهرخي نژاد

اسلاید 16: با استفاده از برنامه فوق و براي ناحيه شهري با مشخصات زير:P= جمعيت ناحيه، 24000 نفرE= بعد خانوار، 5 نفرS= سرانه مسكن، 15 متر مربعX=Y= عرض خيابان‌هاي دسترسي محله‌اي، 12 متر Z= عرض خيابان‌هاي جمع‌كننده محله‌‌اي، 22 مترL=M=N=O= عرض خيابان‌هاي شرياني 35 متر

اسلاید 17: و براساس فرضيات الگوي شهري كه در جدول شماره 3 درج شده است، هفت طرح ناحيه شهري براي تراكم‌هاي 40 الي 600 درصد تهيه گرديده كه در نقشه‌هائی که به دنبال می آید منعکس می باشد.

اسلاید 18: خدمات محله اي - ناحيه ايخدمات شهريفضاي سبزمسكونيمعبر ناحيه ايمعبر شهريمعبر محله ايراهنمای نقشه­های صفحات بعد

اسلاید 19: محاسبه سطح معابر در تراكم­هاي مختلف ساختماني1- تراكم ساختماني 66%مساحت قطعاتمترمربع152=19×8تعداد طبقاتيكسرانه مسكن 4/30 و عمومي 37/53جمع معابر 8/24 هكتار معادل 25% كل منطقه

اسلاید 20: محاسبه سطح معابر در تراكم­هاي مختلف ساختماني2- تراكم ساختماني 106%مساحت قطعاتمترمربع188=5/23×8تعداد طبقاتدوسرانه مسكن 80/18 و عمومي 96/32جمع معابر 9/24 هكتار معادل 25% كل منطقه

اسلاید 21: محاسبه سطح معابر در تراكم­هاي مختلف ساختماني3- تراكم ساختماني 200%مساحت قطعاتمترمربع800=40×20تعداد طبقاتچهارسرانه مسكن 10 و عمومي 71/17جمع معابر 76/24 هكتار معادل 25% كل منطقه

اسلاید 22: محاسبه سطح معابر در تراكم­هاي مختلف ساختماني4- تراكم ساختماني 310%مساحت قطعاتمترمربع 1240=62×20تعداد طبقاتهشتسرانه مسكن 75/7 و عمومي 8/11جمع معابر 9/24 هكتار معادل 25% كل منطقه

اسلاید 23: محاسبه سطح معابر در تراكم­هاي مختلف ساختماني5- تراكم ساختماني 474%مساحت قطعاتمترمربع 4860=243×20تعداد طبقاتهشتسرانه مسكن 6/5 و عمومي 78/7جمع معابر 9/24 هكتار معادل 25% كل منطقه

اسلاید 24: جمع بندیهمانطور كه نقشه‌ها نشان مي‌دهند با افزايش تراكم ساختماني، سطح كل ناحيه مورد مطالعه كاهش مي‌يابد و سرانه كاربري‌هاي مسكوني، خدماتي و معبر نيز روندي كاهشي پيدا مي‌كند. همچنين درصد سطوح مسكوني روندي كاهشي دارد، ولي درصد سطوح خدماتي با روندي افزايشي روبروست. دامنه تغييرات سطح معبر بين 25 الي 30 درصد مي‌باشد.بنابراین بهره وری از سرانه برای معابر در برنامه ریزی های شهری غلط است و به جای آن باید درصد (حدود 25%) مورد استفاده قرار گیرد.

اسلاید 25: اثرات تراکم مختلف در خط آسمان

اسلاید 26:

اسلاید 27:

اسلاید 28: بررسي امكانات جايگزيني نسبت سطوح كاربري­ها به جاي سرانه­هاي شهري در برنامه­ريزيالف- معابرهيچگاه تصوري براي شهري با درصد سطح معابر بيش از 30% قابل تصور نخواهد بود و در شهرهايي كه به دقت طراحي شده باشند، اين نسبت را در همان سطح 25% مي‌بايد باقي نگه داشت.ب- فضاي سبزاگر سرانه فضاي سبز مطلوب 20 مترمربع در نظر گرفته شود با احتساب 25 درصد براي معبر حتي با فرض تمايل به صفرشدن سطح اشغال ديگر عملكردها، برابر خواهد شد با:نفردرهكتار 375= متر20 ÷ (75%×10000)=تراكم جمعيتي شهر

اسلاید 29: كه فضاي سبز نيز اگر مشابه معابر درست طراحي شود 20%) سطح شهر را به خود اختصاص مي‌دهد.با احتساب 20 درصد جهت فضاي سبز و 25 درصد براي معبر، 55 درصد سطح شهر براي ديگر عملكرد‌هاي شهري باقي مي‌ماند.مطالعه شهرهاي مناسب دنيا نشان مي‌دهد كه خدمات حدود 25% سطح شهر را به خود اختصاص مي‌دهند.در نتيجه 35% سطح شهرها نيز معمولاً به مسكن اختصاص مي‌‌يابد.

اسلاید 30: د- تغييرات فضاي باز در شهرهابا دستيابي به اختصاص 25 درصد معابر، 20 درصد به فضاي سبز، 25 درصد به ديگر عملكردهاي عمومي و 35 درصد به مسكوني بايد ديد كه با تغيير تراكم چه تفاوتي در شهرها حاصل مي‌شود.د -1- نسبت فضاي باز به كل شهر در يك شهر با تراكم معموليدر يك شهر معمولي با تراكم صد نفر د ر هكتار كه معمولاً ساختمان‌ها بطور متوسط 40% فضاي باز دارند، جمع فضاي باز شهري عبارت خواهد شد:مترمربع فضاي باز 67= فضاي باز مسكوني و خدمات (22=40%×55) + 20 متر سبز +25 متر معبر

اسلاید 31: د-2- نسبت فضاي باز ساختمان‌ها در تراكم‌هاي مختلفدر شهر ياد شده كه معمولاً ساختمان‌ها بطور متوسط چهار طبقه‌اند نسبت فضاي باز به زير بنا حدود 6/16% است.درصد 6/16 = (4 طبقه ×سطح اشغال 60%)÷ 40% فضاي بازحالا اگر همين نسبت را ثابت نگه داريم نسبت سطح اشغال در تراكم‌هاي مختلف با فرمول زير قابل محاسبه است.100% مساحت زمين = تعداد طبقه × 6/16+ سطح اشغال يك – 6 طبقهفضاي باز 6/99= طبقه 6×6/16جمع فضاي باز و سطح اشغال 6/199= سطح اشغال 100+ 6/99

اسلاید 32:

اسلاید 33: هـ- جمع‌بندي نسبت سطوح كاربري‌هاي مختلف در شهر با تراكم‌هاي مختلفبدين ترتيب اگر ساختمان‌هاي شهر از چهار تا ده طبقه تغيير نمايد، جمع فضاي شهري عبارت خواهد بود از: 1/79= (62%×55)+20 سبز+25 معبر و به 1/79 درصد در بيست طبقه مي‌رسد.يعني فضاي باز شهري از 67% در شكل چهار طبقه، به 79 درصد در ده طبقه افزايش خواهد يافت.بدين‌ترتيب در تمام شهرهاي معمولي مي‌توان با درصد ثابت كاربري‌ها به شرح زير و با كاهش سطح اشغال بنا نسبت به تراكم به طرحي مطلوب دست يافت، اين نسبت‌ها عبارتند از: 25 درصد معبر، 20 درصد فضاي سبز، 25 درصد خدمات و 35 درصد مسكوني.ولي با افزايش تراكم و افزايش نسبت فضاي باز ساختماني بر سطح اشغال فضاي باز شهر مرتباً افزايش مي‌يابد و براي مثال در بيست طبقه عبارت خواهد بود از: 87%=(77%×55)+20% سبز+25% معبريعني از 67 درصد در يك شهر با ساختمان‌هاي 4 طبقه به 87 درصد در يك شهر با ساختمان‌هاي 20 طبقه مي‌رسد.