بررسی سیستم مدیریت زباله شهر مشهد در سال ۸۵

بررسی سیستم مدیریت زباله شهر مشهد در سال ۸۵

اسلاید 1: بسم الله الرحمن الرحیم

اسلاید 2: بررسی سیستم مدیریت زباله شهر مشهد در سال 85

اسلاید 3: سابقه وهدف: یکی از آلاینده های مهم محیط زیست مواد زائد جامد می با نشان می دهد که عدم توجه به جمع آوری ودفع صحیح مواد زائد می تواند 22 مشکل عمده زیست محیطی را که مقابله با آنها به سادگی امکان پذیر نیست بوجود آورد .برای حل این مشکلات خاص ،عناصر موظف مختلفی با هم ترکیب شده ومجموعه ای بنام مدیریت )ISWM) آورده است مدیریت مواد زائد شهری از شش عنصر موظف: تولید، ذخیره در محل ،جمع آوری ،حمل ونقل ،پروسه وبازیافت ودفع تشکیل شده است .داشتن اطلاعات در خصوص هر کدام از عناصر موظف می تواند در عملکرد سیستم مدیریت جامع مواد زائد جامد تاثیر بسزایی داشته باشد .شدWHO مطالعاتجامع مواد زائد بوجود

اسلاید 4: مواد وروشها :در این تحقیق که در سال 85 در شهر مشهد انجام شده است . اطلاعات بوسیله پرسشنامه ، مشاهده ، مصاحبه وبررسی مطالعات انجام شده دراین زمینه که توسط خود سازمان ویا محققین دیگر انجام گرفته بود انجام شد. تعداد 5 نمونه پرسشنامه به تعداد بیش از 190پرسش شامل پرسشهایی مربوط به کمیت وکیفیت زباله که 12 %سئوالات ، روشهای نگهداری وجمع آوری 21% ، 29% سئوالات مربوط به محل دفن زباله و15 % سئوالات مربوط به زباله های بیمارستانی و.8%مربوط به طرح تفکیک از مبداء وهمچنین حدود 13 درصد مربوط به کمپوست وورمی کمپوست خصوص عناصر موظف مدیریت مواد زائد جامد مطابق با استانداردهای موجود در منابع علمی تکمیل وپرسشنامه ها با مراجعه به محلهای دفن ،کارخانه کمپوسیت ،بازیافت کاغذ وپلاستیک وطی انجام بازدید ومشاهده وضع موجود وهمچنین با توجه به آمار واطلاعات موجود در سازمان بازیافت وتبدیل مواد شهرداری مشهد وبررسی پژوهش های مشابه در این زمینه صورت گرفت .

اسلاید 5: نتایج :نتایج نشان می دهد متوسط زباله خانگی شهر مشهد 1200تن درروز تولید می شود. که با توجه به جمعیت 2400000 نفری مشهدسرانه تولید زباله0.496کیلوگرم در روز و در سال84هزینه مدیریت هر کیلوگرم زباله ، 106.89 ریال بوده است.آنالیز فیزیکی نشان می دهد که درصد مواد فسادپذیر63.92 ،کاغذ وکارتن 14.41،پلاستیک 4.22،فلزات 3.92،شیشه 2.84 می باشد .روش جمع آوری زباله در شهر مشهد خانه به خانه می باشد که بصورت شبانه جمع اوری می گردد .میزان کل زباله خانگی ورودی به محل دفن روزانه 1200تن می باشد که به روش دفن سطحی در توده هایی با ارتفاع بیش از 1متر دفن وبا 30خاک پوششی لایه ای و60سانتی متر خاک پوششی نهایی پوشانده می شود . کارخانه کمپوست مشهد ظرفیت پذیرش روزانه 500 تن مواد آلی وظرفیت تولید روزانه 120تن کود آلی رادارد .

اسلاید 6: مشکلات موجود:از جمله مشکلات بارز در بخش جمع آوری ،عدم استفاده کارگران بخش جمع اوری از وسایل حفاظت فردی مناسب می باشد .همچنین مجهز نبودن برخی از کامیونها به مخزن جمع آوری شیرابه وعدم استفاده برخی از ماشین آلات جمع آوری از توری روکش زباله می باشد .از مشکلات بارز در محل دفن می توان به در نظر نگرفتن اندیس الکنو در محل دفن قدیم وجدید ،عدم زهکشی جهت جمع آوری شیرابه محل دفن وکافی نبودن فضای سبز ایجاد شده در اطراف محل دفن می باشد .در بخش کمپوست می توان به بالابودن رطوبت در زباله های ورودی وهمچنین بالابودن رطوبت در طی دوره عمل آوری کمپوست واشاره نمود .از نقاط قوت طرح تفکیک از مبدا به کاهش درصد کاغذ وشیشه وپلاستیک وارد شده به محل دفن اشاره نمود .

اسلاید 7: وتلند: وتلند ها به عنوان يك ذخيره طبيعي در تمام تاريخ بشري شناخته شده اند . اهميّت آنها زماني مشخص مي شود كه در حالت طبيعي خود باشند . هم اكنون توانايي تصفيه ي آب توسط وتلند ها توسط افرادي مثلMarash Arab در محل تلاقي رودخانه هاي Tigris و Euphratesدر جنوب عراق به علاوه در حالت مديريت شده براي مثال چوب هاي برنج (بويژه در جنوب شرقي آسيا )، شناخته شده كه مثل يك جاذب در تصفيه فاضلاب عمل مي كند .بستر هاي ني يك مكمل مفيد را براي سيستم تصفيه ي فاضلاب سنتي ايجاد مي كنند ، آنها اغلب يك روش ارزان در مقابل تكنولوژي هاي تصفيه فاضلاب گران قيمت مثل صافي چكنده و پروسه ي لجن فعال مي باشند. جريان اقفي و جريان عمودي وتلند ها بر مبناي خاك ، شن و يا گراول استفاده شده براي تصفيه ي فاضلاب هاي خانگي و صنعتي تعيين مي شوند. آنها همچنين مثل يك تصفيه ي بلقوه كاربرد دارند كه از پخش آلودگي شامل فاضلاب زه كشي همچنين روان آب شهري جلوگيري مي كند .

اسلاید 8: به علاوه وتلند ها به عنوان منبع حفظ حيات وحشي به كار مي روند و مي توانند به عنوان مناظر تفريحي طبيعي براي جوامع محلي باشند. به طور كلي تعريف وتلند كار بسيار مشكلي است ،وتلند ها Peatland سرزمين هايي از مرداب ، تالاب ، يا آب،اعم از اينكه طبيعي يا مصنوعي ، دائمي يا موقتي ، با آب راكد يا جريان دار ، شيرين يا شور ، و يا زمين هايي با آب دريا كه عمق آن هنگام پايين بودن جذر و مد از 6 مترتجاوز نكند تعريف شده اند. وتلند ها ، تابع خاك اشباع از آب هستند ، تراكم اكسيژن در رسوبات و لايه ي سطحي آب از اهميت فوق العاده اي برخوردار است . رنج انتشار اكسيژن در آب و رسوبات آهسته است و به علت تنفس ميكروبها و حيوانات دربسيارى از وتلندها شرايط به سمت بى هوازى پيش مى رود .

اسلاید 9: رواج شرايط بي هوازي در اكثر وتلندها منجر مي شود به اينكه وتلند ها نقش مهم و ويژه اي در آزاد كردن گاز نيتروژن از ليتوسفر و هيدروسفر به اتمسفر در طي نيتريفيكاسيون ايفا كنند. با توجه به اينكه حالت هاي مختلف اكسيدهاي نيتروژن در وتلندها موجود است بيوژئوشيمي اين محيط ها هم اهميت دارد. نيترات يك پذيرنده نهايي مهم الكترون پس از اكسيژن است كه آنها را به فرايند اكسيداسيون مواد آلي مربوط مي كند .انتقال نيتروژن در وتلندها شديداً به فعاليت باكتريايي مربوط است. فعاليت گروه هاي ويژه اي از باكتريها بستگي به منطقه مورد نظر در وتلند هوازي يا بي هوازي دارد.

اسلاید 10: همچنين در خاك وتلند فسفر به صورت محلول يا غير محلول ،آلي يا غيرآلي وجود دارد . سيكل آن بيشتر به صورت رسوبي است تا شكل گازي (مثل نيتروژن ) و فرم غالب كمپلكس در موادآلي موجود در قسمت تشكيل شده از كود گياهي با رسوبات غيرآلي در خاك معدني وتلند هاست . موازنه جرمی عمومی برای یک وتلند، دوره ای از مسیرهای شیمیایی است. مسیرهای اصلی شامل: جریان ورودی، چرخه درون سیستمی وجریان خروجی.

اسلاید 11: زباله هاي بيمارستاني:

اسلاید 12: مواد زائدجامد بيمارستاني در ايران :در كشور ايران ،نظافت شهري از تصويب قانون بلديه به تاريخ 20 ربيع الثاني 1325 هجري قمري به عهده شهرداري ها گذاشته شد .متعاقباً براساس قانون 1334 شمسي ((مراقبت در امور بهداشت )) بخشي از وظايف شهرداري ها شد .در سال 1375 شمسي وزير بهداشت ،درمان وآموزش پزشكي كشور درتاريخ 28/7/1376 طي نامه اي درخواست كرد تا به منظور جلوگيري از اشاعه بيماريها از طريق زباله وتامين سلامت وارتقاء بهداشت جامعه وباعنايت بهحساسيت وخطرناك بودن زباله هاي بيمارستاني ،تفكيك ،جمع آوري ودفع مواد زائد بيمارستاني طي دستورالعملي كه توسط كميته كشوري مديريت بهداشت زباله تدوين شده است توسط استانداران سراسر كشور وپس از مطرح شدن در شوراي بهداشت هر استان ، با دقت اجراشود

اسلاید 13: در اين دستورالعمل كه اولين گام همه جانبه جهت اجراي مديريت مواد زائد بيمارستاني در كشور مي باشد ،جزئيات قابل توجهي در خصوص نحوه جمع آوري شرايط محل نگهداري موقت زباله هاي بيمارستاني ارائه شده وجهت دفع زباله هاي خطرناك از روش دفن ترانشه هاي ويژه با استفاده از پودر آهك توصيه شده است . به علت اهميت اين دستورالعمل كه هم اكنون در بيمارستانهاي سراسر كشور با همكاري شهرداريها در حال اجراست متن کامل آن به شرح زير آورده شده است :

اسلاید 14: به منظور ارتقاءبهداشت وسلامت جامعه وكاهش عفونتهاي بيمارستاني :1.مواد زائد جامد معمولي يا شبه خانگي بيمارستاني بايستي در كيسه زباله مقاوم مشكي رنگ جمع آوري ودر مخزن آبي رنگ قابل شستشو نگهداري وهمراه مواد زائد جامد خانگي جمع اوري ودفع گردد .2.زباله هاي نوك تيز وبرنده در جعبه (محفظه ) مخصوصي جمع اوري وهمراه زباله هاي خطرناك دفع گردد3.زباله هاي خطرناك در كيسه زباله مقاوم زرد رنگ جمع آوري ودر مخزن زردرنگ قابل شستشو وضدعفوني نگهداري وتوسط شهرداري به محل دفن منتقل ودر ترانشه هاي ويژه با استفاده از پودر آهك دفن گردد .

اسلاید 15: 4.پسمانده هاي مواد راديواكتيو تحت شرايط خاص خود زير نظر مسئول بهداشت پرتوها (فيزيك بهداشت ) بخش مربوط جمع آوري ،نگهداري وطبق ضوابط دفع گردد . 5.اعضا ءواندامهاي قطع شده (يا قسمت هاي جداشده بدن ويا جنين سقط شده ) بايد بطور مجزا جمع آوري وبراي دفع در گورستان محل ،حمل شده وبه روش خاص خود دفع شود . 6.حمل زباله هاي بيمارستاني بخصوص زباله هاي خطرناك احتياج به وسيله حمل مخصوص باعلامت خاص زباله هاي عفوني دارد .

اسلاید 16: محل نگهداري موقت زباله بايستي داراي شرايط زير باشد :1.ارتباط مناسب با بخش ها داشته باشد .2.از نظر آلودگي حداقل مزاحمت را داشته باشد .3.حتي الامكان از بخشهاي مختلف وآشپزخانه بدور باشد .4.قابل شستشو وضدعفوني كردن باشد .5.جهت نگهداري انواع زباله بيمارستاني قسمت بندي شده باشد .6.نظارت بهداشتي وايمني كاملاً رعايت شده باشد .

اسلاید 17: -وسايل تزريق ،كيسه هاي خون وسرم و وسايل زائد آلوده پانسمان كه در بخشهاي عادي مصرف مي شود لازم است پس از انجام كار توسط مسئول مربوط ه به قسمت اتاق درمان ايستگاه پرستاري به منظور قرار دادن در ظرف زباله هاي خطرناك منتقل گردد . - بطور كلي بازيافت زباله هاي بيمارستاني ممنوع است .

اسلاید 18: زباله هاي معمولي يا شبه خانگي شامل : زباله هاي قسمت هاي اداري – مالي ، آشپزخانه ،آبدارخانه ،پايون كاركنان مي باشد .زباله هاي نوك تيز شامل :سرسوزن – تيغ و.... كه در جعبه وقوطي جمع آوري مي گردد .

اسلاید 19: زباله هاي خطرناك شامل :زباله هاي اتاق عمل ،اتاق زايمان ،بخش اورژانس اتاق درمان ايستگاه پرستاري ،بخش آي سي يو ،بخش تزريقات ، بخش پاتولوژي ،آزمايشگاه ،بخش عفوني ،بخش اتوپسي ،اتاق پانسمان ،بخش دياليز ،اتاق ايزوله ،بانك خون ،بخش سوانح سوختگي ،داروهاي تاريخ گذشته وته مانده داروها ومواد شيميايي وبطور كلي زباله هاي عفوني كه عبارتند از : كليه پارچه ها والبسه آلوده به خون وغيره وگاز وپنبه مصرف شده براي پانسمان ،نمونه هاي آزمايشگاهي محيط هاي كشت مربوطه ، اقلام پلاتيكي مانند سوند، دستكش ، كسيه دارو ،سرنگ فيلترهاي دياليز و.... مي باشد .

اسلاید 20: - در بخش ها ضرورت دارد كه برحسب مورد از ظروف مجزا براي جمع آوري مواد زائد جامد (شبه خانگي خطرناك ) استفاده شود كه براي زباله هاي شبه خانگي يا معمولي ازكيسه مقاوم مشكي ومخزن آبي رنگ وبراي زباله هاي خطرناك از كيسه مقاوم زرد رنگ با مخزن زرد رنگ استفاده شود ودر صورت عدم وجود كيسه زباله مقاوم از دوكيسه همرنگ داخل يكديگر استفاده وبه طريق بهداشتي حمل ودفع گردد .

اسلاید 21: مديريت شيرابه:

اسلاید 22: مديريت شيرابه درمحل دفن:مراكز دفن مواد زائد جامد درصورتي كه شيرابه وانتشار گاز درآنها كنترل نگردد اثرات زيست محيطي مختلفي را ممكن است از خود بروزدهند . شيرابه توليد شده درمركز دفن زباله شهري شامل مقادير عظيمي ازالودگي شامل مواد آلي (مانند اسيد هاي چرب والكل ها ) وغيرآلي مانند (فلزات ونيتروژن آمونيومي ) مي باشند

اسلاید 23: مشخصات شيرابه به تركيب مواد زائد جامد وفرايند هاي بيولو.ژيكي وشيميايي كه درداخل مركز دفن رخ مي دهد وابسته است ودرنتيجه غلظت مواد درشيرابه درنتيجه پيشرفت تجزيه زباله كاهش مي يابد. ساير عوامل مانند آب وهوا ،پوشش برف ،واندازه مركز دفن ،دركيفيت شيرابه تاثير گذار خواهندبود وبنابراين كيفيت شيرابه به طور مفصل تغيير خواهد كرد. بنابراين قابليت استفاده از يك روش براي تصفيه شيرابه به طور گسترده به مشخصات شيرابه ونوسانات روش درمقابل تغييرات در كيفيت شيرابه وابسته مي باشد.

اسلاید 24: ):leachate) تعريف شيرابه عبارت است از مايعي بد بو به رنگ قهوه اي تيره كه از داخل موادزائد به خارج تراوش كرده وحاوي مواد محلول ومعلق مي باشد.دراغلب زمينهاي دفن ،شيرابه ازتجزيه مواد آلي ومايعي كه ممكن است از منابع خارجي مثل زهكشي آبهاي سطحي ،آب باران ،آبهاي زيرزميني ،آبهاي ناشي ازمنابع زيرزميني كه وارد مواد زائد شده باشد ،ناشي مي شود.تركيب شيرابه: زماني كه دراثر تجزيه مواد شيرابه ازداخل آنها به خارج تراوش مي كند، تمامي مواد بيولوژيكي ،شيميايي موجود درموادزائد را همراه دارد.جدول زير تركيب شيرابه مواد زائد درمحل دفن جديد وقديم را نشان مي دهد.

اسلاید 25: اطلاعات مربوط به تركيب شيرابه مواد زائد جامد درمحل هاي دفن جديد وقديم

اسلاید 26: تجريه پذيري بيولوژيكي با زمان متفاوت است .تغييرات تجزيه پذيري بيولوژيكي شيرابه بواسطه تعيين نسبت BOD5/COD پايش مي شود. درابتداي اين نسبت حدود 0.5 يا بيشتر مي باشد. نسبت 0.4تا0.6 بيانگر آن است كه شيرابه به آساني به روش بيولوژيكي تجزيه مي شود. درلندفيل هاي قديمي اين نسبت اغلب درحدود0.5 تا0.2 مي باشد. چون تجزيه بيولوژيكي زباله درمحل هاي دفن جديد تازه تر وفعال تر است بنابراين شيرابه توليدي بسيار اسيدي است وحلاليت زيادي دارد.بدين ترتيب هرچه ازعمر واحد دفن مي گذرد عمليات تجزيه وتخمير كاهش يافته ، PH شيرابه بيشتر شده وازحلاليت آن كاسته مي شود. بنابراين شيرابه هايي كه ازمحل دفن جديد جاري مي شوند،آلودگي بيشتري دارند.

اسلاید 27: سيستم جمع آوري شيرابه:شيرابه توليدي درلندفيل بايد باسيستم مناسبي جمع آوري گردد. اين كار با تعبيه شيب مناسب دركف لندفيل واستفاده از لايه هاي نفوذ ناپذير رطوبت وشيرابه را ازخود عبور مي دهد وبه لوله هاي زهكش مي رساند ،انجام مي شود. بسته به ابعاد لندفيل از شبكه لوله هاي زهكش اصلي وفرعي استفاده شده وشيرابه توليد شده درلندفيل به سمت يك حوضچه كه درانتهاي شبكه لوله هاي زهكش جمع آوري كننده قرار دارد ،هدايت مي شود.

اسلاید 28: انديكس الكنو:الكنوبراي جلوگيري از خطرات شيرابه زباله دراماكن دفن ،انديكس را براي انتخاب زمين مناسب پيشنهاد مي كندكه با استفاده از آن درجه تناسب زمين انتخابي را مي توان تعيين كرد. او براي انديكس پيشنهادي خود ميزان بارندگي ، جنس خاك ،وسطح آبهاي زيرزميني را ملاك عمل قرار داد.كه نمره گذاري آن به شرح جدول زير مي باشد.

اسلاید 29: روش تعيين انديكس پيشنهادي الكنوحال اگر:جمع نمرات بين 42-24 باشد خوب است.جمع نمرات بين 23-21 باشد قابل قبول .جمع نمرات 20 وپايين تر باشد قابل قبول نيست.

اسلاید 30: روشهاي مديريت شيرابه:

اسلاید 31: 1- گردش مجدد شيرابه : يك روش موثر براي تصفيه شيرابه، جمع آوري وبازگردش شيرابه از محل دفن مي باشد. هنگامي كه شيرابه به به محل دفن برگردانده مي شود غلظت اجزاء تركيبي آن دراثر فعاليت هاي بيولوژيكي وساير واكنش هاي فيزيكي وشيميايي دردرون محل دفن زباله اتفاق مي افتد ، كاهش مي يابد .مزيت عمده بازكردش شيرابه به محل دفن ،بهبودي گاز محل دفن است كه حاوي متان مي باشد. 2- تبخير شيرابه :دراين روش شيرابه را وارد بركه هاي تبخير لاينرشده نموده تا به مرور زمان تبخير گردد. اين روش يكي از ساده ترين سيستم هاي مديريت شيرابه است.

اسلاید 32: 3- تصفيه شيرابه وسپس دفع : جايي كه تبخير وگردش مجدد شيرابه استفاده نمي گردد. ودفع مستقيم شيرابه به تاسيسات تصفيه فاضلاب ممكن نيست قدري پيش تصفيه يا تصفيه كامل شيرابه لازم است.چون خصوصيات شيرابه جمع آوري شده مي تواند به طور خيلي گسترده ،متنوع باشد ،تعدادي از روشهاي انتخابي به منظور تصفيه شيرابه استفاده شده است.ولي تقريبا تمام روش هايي كه براي تصفيه فاضلاب به كار مي روند براي تصفيه شيرابه مي توان استفاده نمود. نوع سيستم تصفيه انتخابي براي تصفيه شيرابه اولا به خصوصيات شيرابه ،ثانيا به موقعيت فيزيكي وجغرافيايي محل دفن بستگي دارد .

اسلاید 33: 4- تخليه به تصفيه خانه فاضلاب: درجاهائيكه محل دفن نزديك شبكه جمع آوري فاضلاب واقع شده است يا جاهاييكه فاضلابرو تحت فشار براي اتصال سيستم جمع آوري شيرابه محل دفن به يك سيستم جمع آوري فاضلاب مي تواند استفاده گردد،اغلب شيرابه به شبكه جمع آوري فاضلاب تخليه مي گردد. دربسياري از موارد يك عمل پيش تصفيه واستفاده ويا استفاده از چند روش تصفيه براي كاهش مقدار تركيبات آلي شيرابه قبل از اينكه به فاضلابرو تخليه شود ، ضروري است.

اسلاید 34: كنترل حركت شيرابه :همانگونه كه شيرابه به داخل لايه زيرين نفوذ مي كند به واسطه عمل فيلتراسيون وجذب سطحي توسط اجزاء تشكيل دهنده خاك اغلب اجزاء شيميايي وبيولوژيكي از آن جدا مي شود وبه طور كلي اين عمل به خواص خاك ودرصد رس موجود درآن بستگي دارد. به دليل احتمال خطري كه درورود شيرابه به آبهاي زير زميني وجود دارد، بهترين روش كنترل ، حذف يا نگه داشتن شيرابه درتوده زباله دفن شده مي باشد.هنگامي كه بازيابي گاز انجام مي گردد نگهداري شيرابه درتوده زباله دفن شده بسيار با اهميت است زيرا ميزان رطوبت مورد نياز بايد درحد 60-50درصد نگداري شود كه به مراتب بيشتر از حالت نرمال 25-20 درصد بوده وبراي توليد بيشترين مقدار گاز موثر خواهد بود.

اسلاید 35: :TDS مواد جامد محلول مواد حاصل از تجزيه گياهان ،مواد شيميايي آلي وگازهاي آلي اجزاي محلول در آب را تشكيل مي دهند. بسياري از مواد حل شده در آب نامطلوب هستند ،مواد معدني ،گازها وموادآلي حل شده درآب ممكن است از لحاظ زيبايي موجب بروز رنگ ،طعم وبوي نامطبوع شوند. برخي از تركيبات شيميايي ممكن است سمي باشندوبرخي از اجزاي آلي محلول به اثبات رسيده است كه سرطانزا هستند. گاهي ممكن است دو يا بيش از دو ماده محلول (به خصوص مواد آلي )با هم تركيب شده ووتشكيل تركيبي را دهند كه خواص آن خطرناكتر از هر يك از مواد اوليه به تنهايي باشد.البته بايد توجه داشت كه تمام مواد محلول در آب نامطلوب نيستند .به عنوان مثال آب تقطير شده كه اساسا خالص باشد بي مزه است.مواد جامد درآب سبب تغيير طعم مي گردند. آب هاي بيش از 500ميلي گرم درليترمواد جامد محلول داراي طعم ضعيف ودر محدوده 1000 ميلي گرم درليتربا طعم قوي همراهند .درغلظت بيش از1500آب طعم ومزه شورپيدا مي كند . حد مجاز موادمحلول 1500ميلي گرم درليتر تعيين شده است.

اسلاید 36: درآبهاي طبيعي TDS جدول مربوط به يونهاي معمول درايجاد

اسلاید 37: بازيافت مواد زائد:

اسلاید 38: بازیافت زباله:بازیافت فرایندی است که طی آن مواد، جمع آوری وجدا شده وبه منزله مواد خام برای تولید محصولات جدید به کار گرفته می شوند. بازیافت معمولا چهار مرحله دارد ؛ نخست جمع آوری مواد قابل بازیافت اند مانند شیشه ،فلز ،پلاستیک و مواد غذایی ؛ دوم جدا سازی این مواد در ظروف مختلف ،سوم فرایند هایی که این مواد را دوباره قابل استفاده می سازند (مانند خمیر کردن کاغذ یا نایلون وتبدیل دوباره آن به کاغذ ونایلون )؛وچهارم بازاریابی ،خرید وفروش واستفاده از کالایی که از مواد بازیافتی ساخته شده است.

اسلاید 39: مزایای بازیافت:فرایند بازیافت نه تنها محیط زیست را از آلودگی نجات می دهد ،بلکه منافع اقتصادی متعددی نیز دارد :1- با توجه به نبود یا کمبود زمین مناسب برای دفع زایدات ،با بازیافت مواد وکاهش حجم آن ،پتانسیل زمین برای پذیرش مواد زائد افزایش می یابد؛2- به دلیل محدودیت منابع طبیعی ،اگر بازیافت زباله صورت گیرد ،نیاز به استخراج مواد خام ،کمتر شده ومنابع طبیعی برای نسل های آینده حفظ می گردد؛

اسلاید 40: 3- با اجرای عملیات بازیافت ،حجم زباله های ورودی به محیط زیست کاهش می یابد درنتیجه ،از آلودگی ها کاسته می شود . بهداشت عمومی نیز ارتقاء یافته وبیماری ها نیز کاهش می یابد؛ 4- با اجرای بازیافت وکاهش حجم زباله ،هزینه جمع آوری وحمل ونقل ودفن کاهش می یابد؛ و... 5- بازیافت مواد موجب می شود که نیاز به ورود مواد خام از خارج کشور کمتر شود ودر نتیجه ،وابستگی اقتصادی کاهش وتولید ملی افزایش پیدا کند .

اسلاید 41: آیا می دانید:در هر روز تقریبا بیش از 6 هزار تن وسالانه بیش از 2 میلیون تن زباله شهری در تهران تولید می شود که قسمت اعظم این مواد قابل بازیافت اند . فقط با 25 درصد کاغذ موجود در مواد زاید جامد کشور می توان سالانه 100 هزار تن کاغذ بازیافتی به دست آورد.این فعالیت به مفهوم تضمین تداوم حیات 1700000 اصله درخت است (بازیافت هرتن کاغذ باطله 17 درخت جنگلی را احیا می کند ).در سال 1989 از 9/77 میلیارد قوطی آلومنیومی تولیدی در آمریکا ،حدود 5/42 میلیارد آن بازیافت یعنی حدود 54 درصد قوطی های آلومنیومی بازیافت شدند . تقا ضا برای آلومنیومبازیافتی در آمریکا بالاست ، زیرا تولید قوطی از آلومنیوم بازیافتی 95 درصد کمتر انرژی نیاز دارد تا تولید قوطی از سنگ معدن آلومنیوم .

اسلاید 42: فیبر تولیدی از 5 بطری PET یا یک متر فرش کافی XL تی شرت برای تولید یک است. نصف فرش پلی استر تولیدی در آمریکا ،از بطری های پلاستیکی بازیافتی است.ماده ای با مقاومت خوب،(poly Ethylene Terephehalat( PET ووزن کم از جنس پلی استر است ازاین ماده در ساخت بطری های آب میوه ، نوشیدنی های الکلی ،نوشابه ،آب ،بعضی از روغن ها ،پاک کننده های بهداشتی ودیگر مواد خوراکی وغیره استفاده می شود.

اسلاید 43: مواد زائد جامد :

اسلاید 44: مواد زائد جامد كه به اختصار زباله ناميده مي شوند ،هم اكنون در چهار چوب برنامه هاي زيست محيطي اهميت ويژه اي يافته اند .انسان وساير موجودات كره زمين زباله ساز هستند وسلامتي آنان به كنترل اين ماده بستگي دارد .كه در اين راستا هر روز شاهد پيدايش روشهاي نويني در عرصه ساماندهي مواد زائد جامد هستيم كه در جاي خود انجام شد WHO مزايا ومعايبي مي باشند مطالعه اي كه توسط دارای موید اين است كه عدم توجه به جمع آوري ودفع مواد زائد جامد ،سي ودو مشكل زيست محيطي را بوجود مي آورد كه با گذشت زمان مقابله با آن به سادگي امكان پذير نيست .در همين رابطهEPAمديريت مواد زائد جامد را بصورت يك استرات‍ژي مطرح مي كند وبيان مي دارد اين مديريت مواردي همچون كاهش مقدار مواد زائد توليدي ،چرخش بيشتر تا حد ممكن وپايش مداوم زمين هاي دفن را شامل مي شود .اما كاهش ميزان زباله توليدي واستفاده مجدد از آن راهكارهاي غالبي هستند كه پيشنهاد شده اند.

اسلاید 45: لازم به ذكر است راهكارهاي دفن وسوزاندن تنها براي موادي مناسب اند كه استفاده وبهره مندي مجدد از زباله مقدور نيست .در حال حاضر بجز چندمين كشور محدود در اكثر كشورها فرايند بازيافت فقط براي بخش كوچكي از مواد زائد بكار مي رود وبر اساس آخرين اطلاعات رسمي منتشره در كشورمان در روزهواي پاك در ابتداي ارديبهشت 1384 ،تنها 13 درصداز زباله هاي شهري بازيافت مي شوند وبا توجه به حجم زباله توليدي در كشور يعني 50000 تن در روز مشاهده مي شود كه حجم بالايي از زباله در خارج از چرخه بازيافت والبته همراه با مشكلات فراوان براي مديريت مواد زائد دفع مي شود واين در حاليست كه بر اساس منابع موجود تا 90 درصد زباله توليدي قابل بازيافت مي باشد .

اسلاید 46: كاغذ ومقوا،پلاستيك ،پارچه ،شيشه وفلزات معمولترين موادي هستند كه بازيافت مي گردند ومهارت تكنولوژيكي ،تجهيزات وفرايندهاي بازيافت آنها كمابيش در شهر هاي ايران شناخته شده است . با توجه به اينكه منابع عمده توليد كننده كاغذ باطله ،خانوارها ،مدارس ومؤسسات هستند لذا با برنامه ريزي مناسب مي توان نسبت به جمع آوري كاغذهاي باطله ومقوا اقدام نمود .همانطور كه گفته شد يكي از مهمترين منابع توليد كننده در كشور ادارات دولتي وخصوصي هستند كه آگاهي از ميزان كاغذ باطله توليدي آنها ،اطلاعات مهمي براي برنامه ريزي در رابطه با فرايند بازيافت در اختيار كارگزارن قرار مي دهد

اسلاید 47: تعريف زباله :زباله به كليه مواد جامدي گفته مي شود كه در اثر فعاليتهاي روزمره انسان متعلقات زندگي اش توليد ووارد محيط زيست مي شود .اقتصاد دانان مواد زائد را چنين تعريف كرده اند :مواد زائد به موادي اطلاق مي شود كه دور ريختن آنها ارزانتر از استفاده مجدد آنها باشد .

اسلاید 48: مقدمه اي بر مديريت جمع آوري ودفع زباله :برقراري سيستم مديريت جمع آوري ودفع مواد زائد جامد از جمله مواردي هستند كه براي كنترل توليد ،صرفه جوئي ومصرف مواد ونيز فرايند جمع آوري اهميتي اساسي دارد. رعايت نكات زير در مديريت مواد زائد جامد ضروري به نظر مي رسد:

اسلاید 49: الف- فرهنگ زباله وارج نهادن به حرفه رفتگري ب- توليد كمتر زباله ج-بهينه سازي تكنولوژي جمع آوري وحمل ونقل د- بهينه سازي تكنولوژي دفع ه- توجه خاص به امر بازيافت زباله بويژه جداسازي از مبدأبه عنوان يك اصل كلي و- آموزش و بالابردن سطح آگاهي مردم و.......

اسلاید 50: عناصر موظف در مديريت مواد زائد جامد :قبل از شناخت منابع ،تركيب وخواص مواد زائد بايد عناصر موظف مديريت زباله را شناخت .فعاليتهاي مرتبط با مديريت مواد زائد جامد از توليد تا دفع نهايي بر شش عنصر مؤظف گروه بندي شده است .با در نظر گرفتن هر عنصر مؤظف اين امكان وجود داردكه اولاجنبه هاي اساسي وروابط مؤثر عنصر شناخته شده وثانياً روابط كلي به منظور مقايسه ،آناليز وارز يابي در هر جا امكان داشته باشد ،مشخص گردند .شش عنصر مؤظف عبارتند از:

اسلاید 51: 1- توليد مواد زائد 2- جابجايي،جداسازي ،ذخيرهوپردازش در محل توليد 3- جمع آوری 4- جداسازي ،پردازش وتبديل مواد زائد 5- حمل ونقل 6-دفع

اسلاید 52: براي حل بعضي از مشكلات خاص ،عناصر مؤظف مختلف با هم تركيب شده ومجموعه ايي به نام مديريت جامع مواد عبارت از انتخاب IWM) را بوجود آورند. IWM زائد( وكاربرد تكنيكها ،تكنولوژيها وبرنامه هاي مديريت مناسب جهت دستيابي به اهداف مديريت خاص مواد زائد مي باشد .در اغلب شهر ها مديريت مواد زائد داراي 4 عنصر مؤظف است :توليد ،ذخيره در محل ،جمع آوري ودفع .

اسلاید 53: تركيبات مختلف زباله :براي ارزيابي وبرگزيدن سيستم حمل ونقل ولوازم مورد نياز مواد زائد جامد ،از جمله مديريت ،برنامه ريزي وطرحهاي جمع آوري زباله ،پي بردن به تركيبات اين مواد از اهميت ويژه اي برخوردار است .مثلا مواد زائد توليد شده در يك منطقه تجاري كه غالبا شامل كاغذ وكارتن است مي تواند مستقيما به كارخانه باريافت كاغذ وكارتن منتقل شود .همچنين موادي كه به خرد شدن نياز دارند ودوباره بتوان از آنها استفاده نمود ،بايد در چهارچوب برنامه منحصر به خود جمع آوري وبه صنايع مربوطه حمل شود. بدين ترتيب برنامه هاي جمع آوري زباله هاي تفكيك شده در محل توليد ،همواره مورد توجه قرار مي گيرد .

اسلاید 54: تركيبات فيزيكي زباله:نتايج به دست آمده از تجزيه وتحليل مواد تشكيل دهنده زباله تأثير مستقيمي در عمليات جمع آوري ونگهداري ماشين آلات ونيز امكان استفاده مواد جداسازي شده دارد.در اينجا لازم به ياد آوري است كه تركيبات فيزيكي وشيميايي زباله هر شهر با شهر ديگر تفاوت دارد ونمي توان از نتايج حاصله براي يك شهر ،براي شهرهاي ديگر استفاده نمود .حتي تركيب زباله براي يك شهر در فصول مختلف متفاوت است .به عنوان مثال در حاليكه درصد نان در زباله هاي زاهدان 66/4 درصد است ،در شهر ايرانشهر كه با زاهدان در يك استان قرار دارد ،16/0درصد است

اسلاید 55: بديهي است آزمايش تشخيص نوع وارزشيابي واقعي تركيبات زباله امكان پذير نيست مگر با اعمال يك برنامه ريزي صحيح وتجزيه وتحليل اصولي كه بايستي در دفعات منظم ومتوالي انجام گيرد . باتوجه به جدول زير مي توان اعلام كرد كه در كشورهاي جهان سوم ميزان توليد زباله از كشورهاي غربي كمتر است .زيرا كاهش ،جداسازي وبكارگيري مجدد بسياري از مواد دفع شده توسط افراد فقير وكم درآمد جامعه انجام مي گيرد . نسبت مواد بسته بندي شده ،پلاستيكي شيشه اي ،كاغذي وامثال آن در داخل زباله توليدي اين مناطق به مراتب از زباله هاي دنياي غرب كمتر است .

اسلاید 56: جدول 1- مقايسه كمي وكيفی زباله در كشورهاي مختلف

اسلاید 57: THE END

اسلاید 58: استاد مربوطه:دکتر محسن اربابیتهیه کننده:عاطفه صالحی