بررسی مسائل بهداشتی و سلامت در جامعه

بررسی مسائل بهداشتی و سلامت در جامعه

اسلاید 1: بسم الله الر حمن الرحیم

اسلاید 2: بررسی مسائل بهداشتی و سلامت در جامعهاستاد راهنما : سرکار خانم دکتر برومندارائه دهنده : افسانه شیخ سفلی1389-1388

اسلاید 3: پیدایش و تاریخچه بهداشت تعریف بهداشتتعریف سلامتبررسی وضعیت سلامت در ایرانبررسی وضعیت تغذیه در ایرانبررسی بهداشت و سلامت روان در ایرانبررسی بهداشت مدارس در ایرانبررسی بهداشت زنان در ایران بررسی سلامت کودکان در ایرانبررسی بهداشت سالمندان در ایرانبررسی بهداشت حرفه ای در ایرانبیماریهای شایع در ایرانسیاستهای نوین دولت در زمینه بهداشتآمار سازمان جهانی بهداشتمنابع

اسلاید 4: پیدایش بهداشتاسقلبیوس اولین انسانی بود که نام طبیب بر خود نهاد.وی افکار نوینی را در طبابت آن روز یونان بوجود آورد.او به مردم دستوراتی می داد که چه کنند تا بیمار نشوند و به افتخار دخترش هیژی این علم را به زبان یونانی هیژی نیوس نام نهاد که امروزه آن را به زبان انگلیسی های جین می گویند.آشنایی با سازمان بهداشت جهانی در سال 1946 اساسنامه بهداشت به تصویب رسید و این اساسنامه از سال 1948 میلادی به مرحله اجرا گذاشته شد. علت بوجود آمدن چنین سازمانی این بود که بیماری از دشمن مشترک بشریت در سراسر جهان می دانستند. زیرا اگر یک بیماری واگیر در کشوری شیوع یابد، سایر کشورها نیز از آن در امان نیستند.مقر سازمان ،کشور ژنو است و 192 کشورعضو هستند و برای رسیدن به بالاترین سطح ممکن بهداشت در سراسر جهان با یکدیگر تشریک مساعی می کنند.

اسلاید 5: تاریخچه بهداشت در ایراندر دوران هخامنشیان ، کوروش در لشکرکشی ها ، آبهای جوشیده را در ظرفها و مشربه های مخصوصی که روی ارابه حمل می شد به میادین جنگ می فرستاد، تا از این راه مانع اشاعه بیماری های مربوط به آب آلوده در میان سپاهیان گردد. در دین زرتشت ، آتش زمر پاکی و شایسته احترام بوده و خاک و آب سرچشمه زندگی محسوب می شدند و آلوده کردن آب و خاک به پلیدی ، ممنوع بود. در سال 1320 شمسی وزارت بهداری تاسیس شد و از آن پس در امر بهداشت عمومی موفقیتهای بسیاری به دست آمد.

اسلاید 6: تعریف بهداشتبهداشت عبارت است از علم و هنر دستیابی به سلامتی ، در واقع بهداشت علم نگهداری و بالا بردن سطح سلامتی است که به دو دسته بهداشت فردی و عمومی تقسیم بندی می شود.بهداشت فردی :عبارت از پیروی افراد جامعه از یک سلسله دستورات و عادتهای بهداشتی و دوری جستن از رفتارها و عادتهای غیر بهداشتی که باعث می شوند در معرض عوامل بیماریزا قرار نگرفته و به بیماری ناشی از آنها دچار نشوند.

اسلاید 7: تعریف بهداشت عمومیعبارت از دانش و فن جلوگیری از بیماری، طولانی کردن عمر، بالابردن سطح سلامتی،توانایی و تندرستی، حداکثر استفاده از نیروی جسمانی و فکری در راه پیشرفت اجتماع از طریق فعالیتهای مختلف جامعه برای بهسازی محیط، جلوگیری از عفونتهای واگیردار، آموزش افراد درباره بهداشت شخصی، تشکیل خدمات طبی و پرستاری برای تشخیص فوری و اقدام برای جلوگیری از بیماری ، توسعه سیستم اجتماعی و تنظیم این خدمات به طوری که هر کس سلامتی را حق مسلم خود بداند.

اسلاید 8: تعریف سلامتیبعضی سلامتی را به صورت حالت طبیعی جسم و روان یعنی زمانی که اعضای بدن به صورت ” فعالیت خوب اعضای بدن و نبودن بیماری ” تعریف کرده اند.تعریف دیگر عبارت از :یک حالت تعادل نسبی در شکل ظاهری و اعمال و ترکیبات شیمیایی بدن، این تعادل در نتیجه تطبیق موفقیت آمیزی است که بدن انسان با عواملی که در پیرامون و محیط زیست او قرارداردبه وجود می آورد ، گرچه عوامل گوناگونی می تونند این تعادل را بهم بزنند.تعریف سازمان جهانی بهداشت از سلامت:تامین رفاه کامل جسم و روح وروان و اجتماع و نه فقط نبودن بیماری و نقص عضو.مهمترین ابعاد تندرستی یا سلامت عبارتند از :-بعد جسمی - بعد روانی -بعد اجتماعی

اسلاید 9: بررسی وضعیت سلامت در ایرانسلامت یک پروسه چند محوری است که عوامل بسیاری در ایجاد و تداوم آن نقش دارند.سازمان بهداشت جهانی در سال 2007 به منظور جلب توجه جهانی به موضوع امنیت بین المللی سلامت ، جلب نظر سطوح بالای سیاسی و ضرورت سرمایه گذاری و توجه بیشتر مردم و دولتها ، شعار ”سرمایه گذاری در سلامت“ را مطرح نمود.نکته اصلی این است که هزینه سلامت را چه کسانی باید بپردازند و سهم هر بخش چقدر است ؟ در تمام کشورهای دنیا هزینه های سلامت را دولتها،بیمه ها و مردم پرداخت می کنند و سهم هر بخش متفاوت است.در کشور ما مطابق اصول 3،29و43 قانون اساسی دولت مکلف به برآوردن نیازهای حیاتی نظیر غذا ،آموزش و درمان و تامین سلامت مردم است که متاسفانه بخش سلامت با چالشهای زیادی همراه است.

اسلاید 10: به عقیده صاحبنظران ، ریشه اصلی مشکلات در این است که مقوله سلامت در ذهن برنامه ریزان کشورایران مصرف و هزینه است نه سرمایه گذاری.در ایران سهم مردم از هزینه های درمان 75/4 درصد اعلام شده که بسیار بالا بوده و در بین کشورهای دنیا رتبه 118 را داردو نزدیک به 60 درصد هزینه های درمان از محل پرداخت مستقیم بیماران است.

اسلاید 11: در ماده 90 قانون برنامه چهارم توسعه آمده است :به منظور ارتقای عدالت توزیعی در دسترسی عادلانه مردم به خدمات بهداشتی و درمانی ودر جهت کاهش سهم خانوارهای کم درآمد و آسیب پذیر از هزینه های بهداشتی و درمانی ، توزیع منابع و امکانات بهداشتی باید به نحوی صورت گیرد که شاخص مشارکت عادلانه مالی مردم به نود درصد ارتقاء یابد و سهم مردم از هزینه های سلامت حداکثر از 30 درصد افزایش نیابدو میزان سهم خانوارهای اسیب پذیر به 1 درصد کاهش یابد.فقر اصلی ترین عامل تاثیرگذار بر سلامت جامعه است،بی سوادی ، افزایش بی رویه جمعیت ،بی عدالتی در توزیع منابع و ...از عوامل موثر بر سلامت جامعه است.

اسلاید 12: وضعیت تغذیه در ایراناولین بررسی الگوی غذای مصرفی یا همان سبد غذایی در ایران ، در سال 1342 انجام شد.دومین بررسی طی سالهای 69 تا 74 برروی بیش از 5500 خانوار به منظور تعیین الگوی تغذیه ای انجام شد که : افزایش مصرف قندوشکر ، روغن و چربی و عدم مصرف کافی میوه و سبزی ،شیرو لبنیات و گوشت و افزایش شیوع چاقی ،بیماریهایی نظیر فشارخون بالا ،فقر آهن و عدم دریافت کافی پروتئین و انرژی را در جامعه نشان داد.بررسی دیگری جهت ارزیابی الگوی غذایی طی سالهای 79 تا 81بر روی 7158 خانوار شهری وروستایی انجام شد .طبق نتایج این طرح:- بیش از 48 % خانوارها مازاد بر نیازش انرژی مصرف می کنند ( کربوهیدراتها ،نان و غلات ، روغن و قندوشکر)-23 %کمبود دریافت انرژی هستند و 28% در حد نیاز مصرف می کنند.

اسلاید 13: -در مورد دریافت آهن ،70% کمتر از نیاز ،5/15% در حد نیاز و 14% بیش از نیاز آهن دریافت می نمایند.-پروتئین : 56/5% بیش از نیاز ، 20% در حد نیاز و قریب 14% کمتراز نیاز دریافت می کنند. :Aویتامین 54% کمتر از نیاز، 5/9% در حد نیاز و 35% بیش از نیاز دریافت می کنند.-کلسیم : 90% افراد جامعه دچار فقر هستند و 40% از کمبود شدید آن رنج می برند و 6% در حد نیاز و فقط 4% بیش از نیاز دریافت می نمایند.-حدود 27% گروه سنی 69-45 و 41% گروه سنی بالای 70سال مبتلا به فشارخون بالا هستند.-50%مردان و 66%زنان در گروه سنی 69-40 سال از چاقی رنج می برند.-ایرانیان 40% بیش از استانداردهای جهانی قند و 30% روغن و 4برابر میانگین جهانی نوشابه مصرف می کنند.

اسلاید 14: وضعیت بهداشت روان در ایرانبهداشت روان از آن جهت که رابطه مستقیمی با عملکرد فردی –اجتماعی و آسیبهای روانی – اجتماعی دارد،از اهمیت بسیاری برخوردار است.اختلالات روانی یکی از رهاوردهای صنعتی شدن و گسترش تکنولوژی است که در ایران این موضوع با فشارهای اقتصادی و هزینه های بالای زندگی همراه شده و بار مشکلات را افزایش داده است.15 تا 20 میلیون ایرانی دچار درجاتی از بیماریهای روانی هستندکه به طور میانگین 22% کل جمعیت را شامل می شودکه مانند همه جای دنیا اضطراب شایعترین و افسردگی در رتبه بعدی قرار دارد.1% بیماران مبتلا به اختلالات روانی شدید هستند که شیزوفرنی در این دسته قرار دارد که در سنین 16 تا 25سال اغلب در جنس مذکر دیده می شود.در زمینه خودکشی ایران در بین کشورهای دنیا رتبه 43 را داراست که بر اساس مطالعات در سنین نوجوانی به علت اختلالات روانی بیشتر است.

اسلاید 15: میزان بروز خودکشی در زنان و دختران 15 تا 49سال با روش خودسوزی در استانهای ایلام ، کرمانشاه، کرمان و بوشهر بیش از مردان است. متاسفانه بیماران روانی در نظام سلامت ایران جایگاه خوبی ندارندو به وضعیت آنها رسیدگی نمی شود از جمله بیمه نبودن این افراد، هزینه بالای درمان ،عدم وجود مکانهایی برای نگهداری بیماران روانی مزمن و عدم وجود تخت روانپزشکی کافی در کشور می باشد.

اسلاید 16: بهداشت مدارس ضرورت وجودی و فلسفه تشکیلات بهداشت مدارس به دلیل کافی نشدن مهارتها و شرایط سنی در معرض ابتلا به بیماریهای عفونی خطرناک ، حوادث سوانح و خشونت می باشد و بنابراین نیاز به توجه و تامین بهداشت را لازم میداند.در کشور ما 51% جمعیت زیر 19سال هستند و حدود 14 میلیون دانش آموز دارد.سرانه بهداشت هر دانش آموز ایرانی بین 500 تا 550 تومان است .اقداماتی که در زمینه ارتقاء سطح سلامت دانش آموزان در ایران انجام شده عبارتنداز:-آموزش بهداشت - بررسی بهداشت محیط مدرسه-ارائه خدمات بهداشتی به دانش آموزان-سنجش کودکان بدو ورود به مدرسه -بازآموزی پرسنل - واکسیناسیون - نظارت و ...

اسلاید 17: علی رغم تلاشها و موفقیتهای سالهای اخیر هنوز تعدادی ا ز مدارس فاقد امکانات و تسهیلات بهداشتی اند و فضاهای آموزشی از استاندارد لازم برخوردار نیست.در مدارس ایران هنوز :بیماریهای واگیردار ، بیماریهای مختلف چشم، دهان و دندان، اختلالات شنوایی، قلبی و عروقی ، انگلی، کمبودهای تغذیه ای و اختلالات رفتاری سلامت دانش آموزان را تهدید می نماید.تحقیقات انجام شده بیان می نماید که رنگ کلاسها باید گرم و شاد باشدو پودر گچ در درازمدت بیماریهای ریوی ایجاد می نماید و میز و نیمکت مدارس عامل ناهنجاری قامتی 45% دانش آموزان شده است و مدارس ایران با کمبود مربی بهداشت حدود 16000 نفر مواجه می باشد.

اسلاید 18: وضعیت سلامت زنان در ایرانقانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با حمایت از حقوق انسانی ،اجتماعی و فرهنگی همه افراد اعم از زن و مرد، سلامت افراد را یک حق دانسته و تامین نیازهای سلامت آنها را تکلیف اصلی دولت شمرده است.منشور حقوق زنان در ایران نیز بر حق سلامت زنان در بهره مندی و دسترسی به خدمات ،حمایتها و مراقبتهای بهداشتی درمانی مورد نیاز و با کیفیت تاکید می نماید.با این وجود محققان ایرانی به این نتیجه رسیده اند که سلامت زنان از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست و کمبودهای بدنی ،آسیبهای فیزیولوژیکی، عارضه های پس از بارداری و زایمان از عواملی هستند که سلامت آنان را به مخاطره می اندازد.متاسفانه 30% زنان بین 15 تا 49 سال دچار کم خونی هستند علاوه بر این کمبود ید و ویتامینها و کلسیم در زنان 2 برابر مردان اعلام شده است.

اسلاید 19: نگاه جهانی به 10 چالش بهداشتی زنان اگرچه زنان و مردان چالش‌های بهداشتی مشابهی دارند اما تفاوت‌ها به‌گونه‌ و درحدی‌است که زنان را مستحق توجه ویژه کرده است. به‌طوری که ریاست سازمان بهداشت جهانی در گزارش ویژه مربوط به بهداشت زنان در سال 2009 نوشت «...زنان نادیده گرفته‌شده‌اند. این غفلت، مانع تحول است و باید تغییر کند.» سازمان بهداشت جهانی از ده مسئله مهم بهداشتی زنان به عنوان بزرگ‌ترین واقعیت‌های کنونی زنان در سراسر دنیا به شرح زیر یاد می‌کند:1-سیگار کشیدن 2- ویروس ایدز3- خشونت جنسی یا جسمی4-آزار جنسی5-ازدواج زودرس6-بارداری زودرس7-مرگ ناشی از بارداری و زایمان8-محدودیت زنان از تورهای ویژه9-آشپزی ناامن10-بیماریهای مربوط به چشم

اسلاید 20: مرگ و میر نوزادان حدود 20000 نوزاد در ایران می باشد که اگر مرده زایی را اضافه نماییم 35000 نوزاد خواهد شد که 50% مرگ و میر زیر 5 سال را شامل می شود.نماینده یونیسف در ایران: 5/5 % کودکان در ایران سوء تغذیه دارند، اما در بلوچستان و کرمان به مراتب وخیمتر است.مشکل کوتاه قدی کودکان عصر حاضر که ناشی از کمبود روی است با رژیم غذایی مناسب رفع می شود که استفاده از لبنیات ، حبوبات ،میوه و سبزیجات بسیار ضروری است به طوری که تغذیه بد باعث کاهش 2/5 سانتیمتری قد در کشور شده است.حدود 800هزارکودک زیر 5 سال دچار افت رشد هستند که بخش عمده مشکل رشد نه به دلیل فقر بلکه عدم آگاهی و مهارت والدین می باشد.170 هزار کودک زیر 5سال دچار لاغری متوسط و شدید می باشند.همچنین بررسیها نشان می دهد حدود 8 تا 10 درصد کودکان و نوجوانان مورد سوء استفاده و خشونت قرار می گیرند.مسائل بهداشتی کودکان

اسلاید 21: از نظر بهداشت دهان ودندان ، سلامت دندانهای کودکان ایرانی در مقایسه با استاندارد جهانی از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست به علت گران بودن خدمات دندان پزشکی و صبحانه نخوردن کودکان و ... می باشد.شاخصایران1/9%52%کودکان 3 ساله5%90%کودکان 6 ساله0/9%90%دندانهای شیری و دائمی 9 ساله2%60%دندانهای دائمی 12ساله

اسلاید 22: وضعیت بهداشت سالمندان در ایرانسالمند کیست ؟ به فردی که از 60 سالگی عبور کند ،سالمند گویند که سالمند جوان 74-60 سالسالمند 90-74 سالسالمند پیر 90 سال به بالاجمعیت ایران به سرعت به سمت پیر شدن پیش می رود و در صورت عدم برنامه ریزی صحیح در 50 سال آینده به معضلی غیر قابل حل تبدیل خواهد شد.در ایران سیاستهای نگهداری سالمندان برپایه نگهداری در خانواده بوده و شرط سپردن سالمند به خانه سالمندان معلولیت می باشد که در قانون تاسیس مراکز سالمندی ذکر شده است. با توجه به بدتر شدن وضعیت اقتصادی خانوارها لذا نیازهای سالمندان در خانوارها اولویت نداشته و وضعیت آنها نیز رفته رفته بدتر می شود که

اسلاید 23: در خصوص سالمندانی که درآمد مکفی دارند نیز مشاهده می شود. به علت عدم پرداخت سوبسید دولتی به مراکز نگهداری سالمندان فقط با این استدلال که فرد سالمند تا حد امکان در کنار خانواده قرار گیرد زمینه را برای سوء استفاده و خشونت در خانواده نسبت به سالمند، بیماریهای پنهان مانند افسردگی را هموار می سازد. لازم به ذكر است كه در حال حاضر هيچ مركز نيمه وقت مراقبت از سالمند در تهران موجود نبوده و تنها يك مركز خدمات تفريحي سالمندان در منطقه شهرداری 7 تهران موجود می باشد. در ايران مراكز نگهداري سالمندان فقط به صورت شبانه روزي موجود مي باشد.البته مجوز تاسيس مراكز روزانه مراقبت به سالمندان معلول داده مي شود (توجه فرماييد فقط سالمندان معلول )ولي بعلت نداشتن صرفه اقتصادي تنها مركز روزانه سالمندان خصوصي (دولتي وجود ندارد ) تعطيل گرديده است. الزاما اين چنين مراكزي بدون حمايتهاي دولتي قادر به ادامه بقاء نمي باشند. در كشور ژاپن 670 مركز رفاهي جهت سالمندان فعاليت مي نمايند.

اسلاید 24: به طور کلی :قوانین و محدودیتهای دست و پاگیر در تاسیس چنین مراکزی به همراه وضعیت معیشتی پائین سالمندان و نبود کمکهای دولتی و اینکه تحت پوشش هیچ بیمه ای نبوده و اگر هم باشند چنین خدماتی تحت پوشش بیمه ها قرار نمی گیرد.لازم به ذکر است که با افزایش تحصیلات سالمندان کشور به مرور زمان ، خواسته های آنها مانند دهه های قبل نبوده و نیاز به ارتقاء چنین خدماتی لازم است.

اسلاید 25: بهداشت حرفه ای در ایرانبا تشکیل وزارت کار و امور اجتماعی در سال 1325 فعالیت رسمی در زمینه ایمنی و بهداشت کار شروع شد. در سال 1337 این وظایف به عهده اداره کل بازرسی کار محول شد تا سال 1362 سپس به وزارت بهداری محول گردید تا سال 1369 به استناد ماده 85 قانون ، وزارت بهداشت و درمان وآموزش پزشکی عهده دار این امر شد.عمده خطرات ناشی از کار در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران:- کار در مناطق سخت مانند معادن و تونلها-راه اندازی تجهیزات و ابزار آلات خطرناک-تماس با مواد شیمیایی و فیزیکی خطرناکبا توجه به دستیابی به فناوری هسته ای و تاسیس نیروگاههای هسته ای صنعتی در ایران ، تمرکز بر اجرای استانداردها در حفظ سلامت کارکنان امری الزامی و حیاتی است .

اسلاید 26: سرطان، عقیم شدن ، آنمی از عمده ترین خطراتی هستند که کارکنان را در درازمدت و کار مزمن در نیروگاههای هسته ای تهدید می کند.کشاورزی و دامداری نیز از اهرمهای مهم در اقتصاد ایران می باشند . نیروی کار فراوانی در این زمینه مشغول هستند در نتیجه پیشگیری از مسمومیتهای ناشی از کار، آفت کشها، بیماریهای دامی و تلفات ناشی از کار با دستگاههای کشاورزی همگی باید به خوبی مورد توجه قرار گیرد و تدابیر خاص ایمنی براساس استاندارد جهانی در نظر گرفته شود.

اسلاید 27: برخی از بیماریهای شایع در ایران- ریفلاکس معده و کبد چرب ،شایعترین بیماری گوارشی ----- انفارکتوس یا ایست قلبی و فشار خون بالا ، به طوریکه طبق تحقیقات به عمل آمده سن سکته به 32 سال در ایران رسیده است؟! - آرتروزمفصل زانو- اختلالات اسکلتی عضلانی ،ضایعات پوستی و بیماریهای ریوی شایعترین بیماری شغلی در ایران هستند ، نظیر کمردرد، درماتیت پوستی، آسم شغلی،آزبستوزیس و سیلیکوزیس- آسم شایعترین بیماری ریوی است که معمولا به دنبال آلرژی بوجود می آید. -طبق آخرين آمار رسمي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي ايران، تاكنون 15 هزار و 587 ايراني به HIV و ايدز مبتلا شدند كه 3/7 درصد از راه آميزشي بوده است. در خصوص سير بيماري ايدز در كشور،چنین بیان می شود:‌موج نخست ايدز از طريق دريافت خون و فرآورده‌هاي خوني آلوده، مشخصا فاكتور 8 آلوده، آغاز شد موج دوم ايدز هم برخاسته از روش اعتياد تزريقي و استفاده از وسايل مشترك تزريق به‌ ويژه در زندانها بود. براي مهار موج سوم مهم ترين بيماري آميزشي دنيا (ايدز) كه به لحاظ آسيب پذيري گروه جوان كشور را مورد هدف قرار داده است آموزش بهداشت جنسي و آغاز آن از دوران كودكي و از خانواده‌ها الزامي است.

اسلاید 28: برخی از سیاستهای دولت در زمینه بهداشت1- تشویق به افزایش جمعیت ، فراخوانی برای افزایش فقرپس از گذشت 17 سال از تصویب قانون کنترل جمعیت ، رئیس جمهور دولت دهم سیاستهای جدیدی را برای ترغیب جامعه به افزایش تعداد موالید در نظر گرفته به طوری که با عنوان کردن طرح آتیه فرزندان ایرانی ، 1 میلیون تومان و ماهی 100هزار تومان به هر فرزند ایرانی داده خواهد شد و سیاست فرزند کمتر از 2تا یک سیاست غربی است، قشر فقیر بدون آگاهی در زمینه باروری و بهداشت تمایل به بچه دار شدن می نمایند.

اسلاید 29: 2- سیاست دولت مشوق ناخواسته معتادانطرح معافیت پزشکی معتادان که باعث افزایش آمار اعتیاد در کشور می شود ، چرا که بیمار اعلام نمودن آنها و معافیت از سربازی به علت اینکه دوره ترک مساویست با دوره خدمت (سربازی)

اسلاید 30: 3- سیاست دوگانه دولت در خصوص سیگاردر حالیکه وزارت بهداشت برای کاهش مصرف سیگار تبلیغ می کند ، وزارت صنایع از افزایش تولید سیگار با جدیت حمایت می کند.تعداد مصرف کنندگان دخانیات رو به افزایش و میانگین سنی در حال کاهش است و روزانه 180 میلیون نخ در ایران مصرف می شود.وزارت بهداشت ظاهرا در زمینه ترک سیگار سرمایه گذاری می کند اما سود سالانه حاصل از فروش دخانیات منبع مهم درآمد دولت است که بر اساس لایحه بودجه سال 1389 ، 150 میلیارد تومان پیش بینی شده است.

اسلاید 31: آمار سازمان جهانی بهداشت (کشور ایران)

اسلاید 32:

اسلاید 33: منابعپایگاه اطلاع رسانی وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکیخبرگزاری فارسایونا –تهران سرویس نگاه ژرف- گزارش ویژهپایگاه جامع اطلاع رسانی پزشکان ایرانشایعترین بیماریهای شغلی ایرانشایعترین بیماریهای ریوی وضعیت بهداشت ایران از نگاه آماروضعیت آمار ایدز در ایران و جهانhttp://daneshnameh.roshd.irA-safari353@yahoo.comwww.amuzesh.irib.irwww.myisfahan.comwww.kazeroun.irParsacloob.comhttp://family health.blogfa.comwww.khabaronline.ir/newswww.sarmayeh.nethttp://taskhiri6.blogfa.com

اسلاید 34: با تشکر