صفحه 1:
صفحه 2:
لب
-2
3 / ا
9 2۳
تغییرانفرخ بیکاری
6 3- فد تا
a ره
an ا شده
a
3
صفحه 3:
صفحه 4:
7 لس - ره
اوج حك تحمیلی,پایان جنگ, آغازبازسازی 5
۱ |
0
ل ا ا 0 ا ل
0 اال 5 ا 5
ae RI ا EY ATT. WE ns |
صفحه 5:
سيك
تى نرخى كردن نرخ ارزوايجادحساب ذخيره تعهدات
ارزی, کاهش ارزش ریال,باعث شد نرخ ارزافزايش يابد.
eet ky نسبى درامدهاى ارزی حاصل ازصدورنفت خام
وافزاییش بيش وم تورم(74)به ney آثارسیاست
انبساطی پولی | نجام شده حجم نقدینگی Bre) 050
00
به طوركلى؛
درسه سال اول دهه 70 قيمت دلارافزايش يافت اماهفت
سال بعدقیمت دلارثابت نكّه داشته شدتافعالان اقتصادى
امکان ae ای ات ۳۷۱۰
5 2
صفحه 6:
1۳ 10
۲9۳۳۲۲۲۳۳۳۲۳ 7
رد 7 Sia
ها 0 © Po
تورم بوجودآمده.
ىت wl awk ا ۱
وزودبازده به منظورکاهش سطح بیکاری,باعث کاهش نسبی
سهمربخش كشاورزى وكاهش بيكارى درشهرهاشدوافزايش
نقدینگی بوجودآمد.
شوك دوم درنيمه هاى سال 89بوداين شوك باتحريم هاى
2 ا 0
aL 3 ار راك ی ی المللى,تحريم نفت
Seles eee aR DIO) OPS Lea) OK. Kee ا
| [0 ۱ ترخ ار شد.ه
<a 2
©
صفحه 7:
صفحه 8:
Te e
دراين دهه هيج طرحى به عنوان
طرح اشتغالزابى مطرح وبيكيرى نشد.دراين
دوران نرخ بيكارى درسال 65-
۳ 2 درصدومهمترين عامل تأثي ركذاربرنرخ
۱ ۹
صفحه 9:
1 یف
iy دهه 70 2
PU Per) Hi ounce EA ۹
ea SS خوداشتغالی
Jls 09 ob ol shelley, Cail jlo skily >
نرخ بيكارى از12/5 درصد درسال70به 14/2درصد درسال
ل glk
اين طرج توانسته بودتنهانيازسالانه 20هزارمتقاضى شغل راتأمين
(4 كند.نيازان دوران سالانه 700هزارشغل بودكه درطول دوران
Wt cae a 1 ی شغلی ایجادشده بودکه باشکست
2 سس مت Pre
صفحه 10:
۳ دس 80 9/۰
ray
طرح ضربتى اشتغال بابودجه 900 ميلياردتومانى
هدف ایجاد
0هزارشغل ضربتی درسال 81اجراشد.
اجرای این طرح باعث شدنرخ بیکاری درسال 81 به
12/8
d) ene retl pat |b mey- gp) 2 رز ی 0 ۱0
نم به گیب به 10/311/8درصدکاهش یافت ولی
ae
صفحه 11:
درسال 4ص ۳
ره ال 4
منظورایجاد1 0 هزارفرصت شغلى
امابعداز4سال اجراحدو ان فرصت ایجادشد.
درسال 85نرخ بیکاری به11/2درصد, درسال 86به
5 درصدودرسال 87به10/4رسيد به دليل
ا 7
درزتعریف فد ۹ = 207
صفحه 12:
صفحه 13:
ff سوال
© ,
ور ار سا اآ ۲۳۳
خريداران به توان ايران براى عمل به تعهدهايش (به
ا ا ا 0 20
۱۳۳ در برخى از ماه ها صادرات ايران حتى به روزى
ND CNT DIOP Certs 5C a mae ۱
1 1 ~
سال بود
a) اف
۷ هه ۳
صفحه 14:
71 ثر ©
ا ا اي
ا ا ا ا ل ا ع
افزایش میزان فروش نفت کشور را در پی داشت.
ل 1
BWR OS Vep Cg hogy res P| rie vevaRE. | SCS O IeT DCL Cs E NOL Be]
ae Peer ep ror CCS S PENS C15 DIC ts te BS Dre an ee
كاهش هر جه بيشتر ارزش نفت ايران مي شد
خسال1364:حمله ري الاك مشي cai wl ole cose aS Isp
BTN CMO) Bel Od BS BRO TET OCCA (آبرا نز آنجا صورت,می
50 ۳ “eee = ۳ هه ۷ 5
صفحه 15:
و« ١ 7
6 97
شال1365: 7
إفى
. حملة عراقى به يايانة نفتى «سيرى» و دو نفتكش ويزة حمل
نفت از «خارك» به «سيرى» صدور نفت ايران را به شدت كاهش
داد بر 20 كزارس «ميدلايست اکونومیست», يس ۳
tne) pts ا 7 7 7 7
روز کاهش یافت؛ این رقم قبل از حمله به سیری ۱,۲ میلیون
بشكه در روز بود و قيمت نفت در تير 1365 به دليل عرضه انبوه
نفت مازاد بر نياز بازاربه زير 10 دلار رسيد
5
م6
يي
1
صفحه 16:
7 رای
2 0۲
نفتی دربرخی ازاین سال
913815138051378)b
*و1385و13879 و1388 و1389)را باید
رشدمصرق قراورر ضاق شدي زآنست که
ی(
( هه و 89 ۰
صفحه 17:
/ ff
52
۵ بنزین ؛آن هم به علت افزایش تولیدوتقاضا خودرودردودهه 1
اخیربطوری که درسال1384 کشورما درمصرف بنزین
دررتبه دهم قرارداشت.
مصرف نفت کوره؛این فرآورده که درنیروگاهاوصنایع 2
۱ ال ا STP ROSES
5 درصدرشدداشت
واعمال تحريم ازسوى اتحاديه اروياوامريكا به خصوص .3
(۱۰
رشدمصرف داخلى نفت از حدود 500 هزار بشكه در قبل .4
اكنون به روزانه.1.6 ميليون بشكه در روز رسيده واكر
20000 0-7 0 ##هدفمندكزياررانه ا
صفحه 18:
1 ی
‘D) 4
*اما مهمترین عوامل افزایش صادرات نفت درسال 9
w Ls (138651384513835138251379).s اند
از:
*٠كاهش مصرف نفت سفيدآن هم به علت توسعه
شبکه گازرسانی دربسیاری ازشهرهای کشوربه
خصوص دردهه 1380
5
ر6 3 سهميه بندى بنزين 3 1386
( هه و 89 ۰
صفحه 19:
صفحه 20:
1 یف
an» . 1360 :
VUailaa * ا ل ل 2
بودولى درسال1365اين روندافزايش مى يابدوتاسال
9ك سال شروع سياست هاى بازسازى وتعديل
اقتصادى بودميزان صادرات غيرنفتى
eh Pept rrl Br pe op) ا ا 00
3 1370حدود5/2میلیاردلاربود.
60
( هه © 5ه
صفحه 21:
١ ff
صادما تت PS 0 درسال های ۳ يكسان سازى oO
ما 0 99ص
۱۳ WU ا ا ا BR)
درحدود3 ميليارددلاربود.افزايش صادرات غيرنفتى دردهه 1370تنهابدليل
تغيرنرخ ارزنبود بلكه به دليل مقررات بويزه بيمان ارزى بودكه
50 0 دردهه1370تاحدودى تضعيف 9200 ل
٠* در دهه 1370, كشور هنوز سالهاى اوليه بايان جنك را تجربه مى كرد و
در دوره بازسازى اقتصادى قراركرفته بود. ولى در هر حال از آرامش
eae eee eer) اال ل Frese
یر دوم مرهج رت ۱۷۳۲۱۰
| وا ۱ اه ۱ مئ
صفحه 22:
g ی
دهه 80 9
': دراين دهه ميزان صادرات مانسبت به
دودهه قبل افزايش يافته .ولى دراين دهه
7 می دهد.
3 v
۰ 89 هه و (
صفحه 23:
/ ff
a
ليا
)© 0
*٠ واردات كل كشور تا سال 1350 كمتر از 5/2 ميليارد دلار بود. اما در ع
—“®
PAP lilbenl oo L|.co)1268) Jee
OEP PPS circ eis 7 7 7 شدن
اع 1254) lo 5 sully OREO
به بعد نيز واردات كشور با جندين شوى شديد روبرو شد. ميزان
واردات كشور كه در sbJlw 1357 & 1359 9۳ جریان
شك ل كيرى انقلاب اسلامى كاهش داشته وبه رقمى 0 ميليارد
دلار در سالهاى فوق رسيد, 0-7 در سال 1362 به اوج خود
رسيد و به رقم 1/18 TkSr 3) FB) RIBS] AEP 00
OY
صفحه 24:
yg 6 رای
هل 5
٠* يس از أن واردات سير نزولى به خود كرفت كه دليل اصلى on
eee me) 7 |
سال 1368 به بعد مجدداً PORT TROUPE EPC ee tpt) Iter
و واردات كل كه در سال 1367 به حداقل خود در دوره
1354-7 يعنى رقم 2/8 ميليارد دلار رسيده بودء با 262
درصد افزايش به رقم 7/29 میلیارد دلار در سال 1370 بالغ
م
| 54 © © ل
1
صفحه 25:
1 یف
6 5
در سالهای 1370 و 1371 بالاترین میزان واردات تا آن 5
زمان يعنى ارقام 7/29 و 8/29 ميليارد دلار را شاهد بوديم و
از سالهاى 1371 تا 1378 نيز واردات كل نوسان داشته و
در نهايت از سال1378 دوباره سير صعودى به خود م ىكيرد
كه دليل عمده آن رونق بازار نفت و افزايش قيمت جهانى
نفت است. ا سازى فضاى تجارت خارجى BP) سالهاى
اخیر موجب تداوم روند افزایشی واردات شده است.
5
رم
| 5 © © ه
۷ هه ۳
صفحه 26:
o
—“®
0 7<
6 87
تا ل ۱۳۹۱۱
RP thes ey cola) EY] a en
LTO 5
همواره بيش از ميزان واردات كالاهاى مصرفى بوده است و فقط در
راع 0 Buse Loa بودهاند. x reyes اين در تمام ۳
مورد بررسی سهم و 1۳ واردات ESky واسطهای Oey از
واردات مصرفی و سرمایهای بوده است. طی BYE 57 ۱
20 واسطهای در واردات رو به افزایش بوده است. Pyle ep)
200 سرمایهای روند كا در سهم از اك JS را شاهديم و
بالا خره در مورد کالاهای poo 9 مىتوان كفت سهم آنها از واردات
4 دجار تا
صفحه 27:
صفحه 28:
به نام یکتای بی
همتا
وسانات رخ ارز1-
ن
ن
غییرات رخ ب یکاری
ن
-2ت
-3ت غییراتص ادراتوواردات
ب ررسیدرسه دهه 80-70-60انجام ش ده
وسانات رخ ارز 1-
ن
ن
دهه 60
اوج جنگ تحمیلی،پایان جنگ،آغازبازسازی ها
حمله آمریکابه تأسیسات نفتی ایران درخلیج فارس وجنگ نفتکش ها
نتیجه؛
فروش نفت کاهش یافت امابه دلیل سیاست های تعیین شده درصرفه
جوی ی مص رف ارزوکاه ش تقاضای ش،باوجودکمبود شدید درآمدهای
دهه 70
تک نرخی کردن نرخ ارزوایجادحساب ذخیره تعهدات
ارزی،کاهش ارزش ریال،باعث شد نرخ ارزافزایش یابد.
کاهش نسبی درآمدهای ارزی حاصل ازصدورنفت خام
وافزایش بیش ازحدنرخ تورم()74به دلیل آثارسیاست
انبساطی پولی انجام شده حجم نقدینگی وتورم به باالترین
حدخودرسید.
به طورکلی؛
درسه سال اول دهه 70قیمت دالرافزایش یافت اماهفت
سال بعدقیمت دالرثابت نگه داشته شدتافعاالن اقتصادی
امکان سرمایه گذاری بلندمدت راداشته باشند.
دهه80
شوک اول براثرتغییرات انجام شده درداخل باعث افزایش نرخ
تورم وبه دنبال آن نوسانات نرخ ارزبه سمت باالرفته،اماشوک
دوم به علت تحوالت بین المللی باعث افزایش نرخ ارزودرنتیجه
تورم بوجودآمده.
سیاست هایی ازقبیل اجرای طرح حمایت ازبنگاههای کوچک
وزودبازده به منظورکاهش سطح بیکاری،باعث کاهش نسبی
سهم بخش کشاورزی وکاهش بیکاری درشهرهاشدوافزایش
نقدینگی بوجودآمد.
شوک دوم درنیمه های سال89بوداین شوک باتحریم های
شدیدعلیه ایران به دلیل برنامه هسته ای صورت گرفت که باعث
قطع شدن ارتباط ایران بابانک های بین المللی،تحریم نفت
وافزایش جنب وجوش دربازاربه رغم وجودذخایرارزی وافزایش
نرخ ارز شد.
2غییرات رخ ب یکاری
ن
ت
دهه 60
دراین دهه هیچ طرحی به عنوان
طرح اشتغالزایی مطرح وپیگیری نشد.دراین
دوران نرخ بیکاری درسال -65
14/2درصدومهمترین عامل تأثیرگذاربرنرخ
بیکاری دراین دوران جنگ تحمیلی بود.
دهه 70
-1افزایش جمعیت دراوایل دهه -70مطرح
شدن
اولین طرح اشتغال زایی یعنی طرح وام های خوداشتغالی
درسالهای بعدازانقالب وبعدازاجرای آن طی ده سال
نرخ بیکاری از 12/5درصد درسال70به 14/2درصد درسال
80افزایش یافت.
این طرح توانسته بودتنهانیازساالنه 20هزارمتقاضی شغل راتأمین
کند.نیازآن دوران ساالنه 700هزارشغل بودکه درطول دوران
سازندگی تنها330هزارفرصت شغلی ایجادشده بودکه باشکست
دهه 80
طرح ضربتی اشتغال بابودجه 900میلیاردتومانی
وهدف ایجاد
300هزارشغل ضربتی درسال 81اجراشد.
اجرای این طرح باعث شدنرخ بیکاری درسال81به
12/8
درصدکاهش یابد.درسالهای 82و83نیزنرخ بیکاری
به ترتیب به 11/8و10/3درصدکاهش یافت ولی
مطرح شدن سومین طرح اشتغال
درسال84
به
زایی(طرح بنگاههای زودبازده)
منظورایجاد1میلیون و 200هزارفرصت شغلی
امابعداز4سال اجراحدود1میلیون فرصت ایجادشد.
درسال85نرخ بیکاری به11/2درصد ،درسال86به
10/5درصدودرسال87به10/4رسید به دلیل
تغییردرتعریف فردشاغل درکشوربوده است.
درتعریف جدیدهرفردی که هفته ای یک ساعت هم
کارکندشاغل محسوب می شود.
3ص ادراتوواردات
درسال : 1360نخریدن نفت ایران که از بیاعتمادی
خریداران به توان ایران برای عمل به تعهدهایش (به
دلیل در معرض خطر بودن تأسیسات نفتی) ناشی
میشد .؛ این مسائل سبب شد تا در نیمه اول سال
١٣٦٠در برخی از ماه ها صادرات ایران حتی به روزی
٣٠٠هزار بشکه در روز کاهش پیدا کند به همین علت
کمترین میزان صادرات نفت درسه دهه گذشته درهمین
سال بود
• سال :1361دراین سال با خارج شدن تأسیسات نفتی کشور از تیررس
مستقیم دشمن ،مشتریان بیشتری متقاضی خرید نفت ایران شدند که
افزایش میزان فروش نفت کشور را در پی داشت.
• سالهای 62و:63آغازجنگ ،نفت کش ها؛ با حمالت عراق به مراكز نفتي
ايران در خليجفارس ،شركتهاي بيمه بينالمللي مرتبا ً هزينههاي بيمه
جنگي خود در منطقه را افزايش ميدادند كه اين نيز به نوبه خود موجب
كاهش هر چه بيشتر ارزش نفت ايران مي شد
• سال:1364حمله عراق به پایانه نفتی خارک را که عمده صادرات نفت
ایران از آنجا صورت می گرفت به طور چشمگیری صادرات ایران کاهش
سال:1365
.حملۀ عراقی به پایانۀ نفتی «سیری» و دو نفتکش ویژۀ حمل
نفت از «خارک» به «سیری» صدور نفت ایران را به شدت کاهش
داد بر اساس گزارش «میدلایست اکونومیست» ،پس از حملۀ
عراق به سیری ،صادرات نفت ایران به حدود ٥٠٠هزار بشکه در
روز کاهش یافت؛ این رقم قبل از حمله به سیری ١,٢میلیون
بشکه در روز بود و قيمت نفت در تير 1365به دليل عرضه انبوه
نفت مازاد بر نياز بازاربه زير 10دالر رسيد
• بطورکلی مهمترین عامل کاهش صادرات
نفتی دربرخی ازاین سال
ها(1378و1380و1381و
• و1385و1387و1388و)1389را باید
رشدمصرف فرآوردهای نفتی دانست که
مهمترین آن ها عبارت انداز:
.1
.2
.3
.4
بنزین ؛آن هم به علت افزایش تولیدوتقاضا خودرودردودهه
اخیربطوری که درسال1384کشورما درمصرف بنزین
دررتبه دهم قرارداشت.
مصرف نفت کوره؛این فرآورده که درنیروگاهاوصنایع
بزرگ مورد استفاده قرارمی گیرددردهه 1380متوسط 4
درصدرشدداشت
واعمال تحریم ازسوی اتحادیه اروپاوآمریکا به خصوص
درچهارسال اخیر
رشدمصرف داخلی نفت از حدود 500هزار بشکه در قبل
از انقالب و سال 1360که ابتدای جنگ و انقالب بوده،
اکنون به روزانه 1.6میلیون بشکه در روز رسیده و اگر
هدفمندی یارانه ها اجرا نمی شد و میزان مصرف بنزین
• اما مهمترین عوامل افزایش صادرات نفت درسال
های(1379و1382و1383و1384و )1386عبارت اند
از:
• کاهش مصرف نفت سفیدآن هم به علت توسعه
شبکه گازرسانی دربسیاری ازشهرهای کشوربه
خصوص دردهه 1380
• اعمال سهمیه بندی بنزین درسال 1386
صادرات غیرنفتی
• -1دهه : 1360
• بعدانقالب تاسال1364صادرات غیرنفتی نزولی
بودولی درسال1365این روندافزایش می یابدوتاسال
1369که سال شروع سیاست های بازسازی وتعدیل
اقتصادی بودمیزان صادرات غیرنفتی
درحدود1میلیارددالربودکه این رقم درسال
1370حدود5/2میلیاردالربود.
• درسال های 1372-1373باسیاست یکسان سازی نرخ ارزمیزان صادرات
غیرنفتی درحد7/3و8/4میلیارددالررسیدکه باالترین رقم صادرات غیرنفتی
درچنددهه ی گذشته بودکه درسال های بعدی این رقم
درحدود3میلیارددالربود.افزایش صادرات غیرنفتی دردهه 1370تنهابدلیل
تغیرنرخ ارزنبود بلکه به دلیل مقررات بویژه پیمان ارزی بودکه
دردهه1370تاحدودی تضعیف شدودرسال1373عمالبرداشته شد.
• در دهه ،1370کشور هنوز سالهای اولیه پایان جنگ را تجربه می کرد و
در دوره بازسازی اقتصادی قرارگرفته بود ،ولی در هر حال از آرامش
پس از جنگ که می توانست زمینه ساز گسترش فعالیتهای اقتصادی و
توسعه تجارت با طرفهای خارجی باشد ،بهره می جست .عالوه بر این
اقتصاد کشور در این سال با قرارگرفتن در برنامه توسعه اقتصادی ،می
دهه 80
• دراین دهه میزان صادرات مانسبت به
دودهه قبل افزایش یافته .ولی دراین دهه
آلمان غربی جای خود را به کشورامارات
می دهد.
• واردات کل کشور تا سال 1350کمتر از 5/2میلیارد دالر بود ،اما در
پی شوک نفتی سال (1353جنگ اعراب و اسراییل) و چهار برابر
شدن قیمت نفت ،ارزش واردات کل از رقم 4/3میلیارد دالر درسال
فوق به رقم 7/11میلیارد دالر در سال 1354رسید .از سال 1357
به بعد نیز واردات کشور با چندین شوک شدید روبرو شد .میزان
واردات کشور که در سالهای 1357تا 1359و در جریان
شکلگیری انقالب اسالمی کاهش داشته و به رقمی حدود 10میلیارد
دالر در سالهای فوق رسید ،اما مجددا ً در سال 1362به اوج خود
رسید و به رقم 1/18میلیارد دالر بالغ گشت.
• پس از آن واردات سیر نزولی به خود گرفت که دلیل اصلی
آن تحریم های ناشی از جنگ تحمیلی بود بهطوری که از
سال 1368به بعد مجددا ً شاهد افزایش شدید واردات بودیم
و واردات کل که در سال 1367به حداقل خود در دوره
1354-1367یعنی رقم 2/8میلیارد دالر رسیده بود ،با 262
درصد افزایش به رقم 7/29میلیارد دالر در سال 1370بالغ
گشت.
• در سالهای 1370و 1371باالترین میزان واردات تا آن
زمان یعنی ارقام 7/29و 8/29میلیارد دالر را شاهد بودیم و
از سالهای 1371تا 1378نیز واردات کل نوسان داشته و
در نهایت از سال 1378دوباره سیر صعودی به خود میگیرد
که دلیل عمده آن رونق بازار نفت و افزایش قیمت جهانی
نفت است .آزاد سازی فضای تجارت خارجی در سالهای
اخیر موجب تداوم روند افزایشی واردات شده است.
• در یک بررسی کلی مشخص است که به استثنای سالهای 58تا 61
که مصادف با شروع انقالب اسالمی و جنگ تحمیلی است؛ درطی
دوره 1350تا 1386میزان مطلق واردات کاالهای سرمایهای
همواره بیش از میزان واردات کاالهای مصرفی بوده است و فقط در
سال 1374میزان تقریبا برابر بودهاند .عالوه بر این در تمام دوران
مورد بررسی سهم و میزان واردات کاالهای واسطهای بیش از
واردات مصرفی و سرمایهای بوده است .طی چند سال اخیر سهم
کاالهای واسطهای در واردات رو به افزایش بوده است .در مورد
کاالهای سرمایهای روند کاهشی در سهم از واردات کل را شاهدیم و
باال خره در مورد کاالهای مصرفی میتوان گفت سهم آنها از واردات
کل دچار نوسان بوده است.
دانشگاه ولیعصر(عج) رفسنجان
اقتصاد اسالمی90-
