برنامه ریزی فرهنگی در حوزه عفاف و حجاب، آسیب ها و راهکارها

برنامه ریزی فرهنگی در حوزه عفاف و حجاب، آسیب ها و راهکارها

اسلاید 1: السلام علیک یا اباعبدالله الحسین(ع)

اسلاید 2: ”برنامه ریزی فرهنگی در حوزه عفاف و حجاب آسیب ها و راهکارها“محصولي از مديريت تعالي فرهنگيتهيه وتنظيم:منيژه و حداني كار شناس فرهنگيآبان94 مصادف با محرم1337

اسلاید 3: حجابحجاب اسلامی اصطلاحی است به معنای مجموعه رفتار های پرهیزکارانه که باید میان دو نامحرم برقرار شود، که مانع از به وجود آمدن هر نوع تمایل نا مشروع یا غیر الهی می شود.عفافعفت، ملکه ی نفسانی و صفت راسخ در جان انسان است که با تعدیل و کنترل قوه ی شهوت از افراط و تفریط حاصل می شود.

اسلاید 4: آثار فردی حجابالف: ارزش ومنزلت زن:اسلام بوسیله ی تشریع حکم حجاب، برای زنان ارزش و منزلت ویژه ای قائل شده است، و سعی در مصون نگه داشتن این گنجینه از دستبرد دزدان ناموس می کند. ب: امنیتامنیت ناموسی، بزرگترین و ضروری ترین امنیتی است که در جهان باید باشد و مسلماً رعایت پوشش و حجاب عامل قوی و سازنده برای ایجاد و حفظ این امنیت خواهد بود.آثار اجتماعی حجاب حفظ و ثبات خانواده هاحجاب، موجب بروز عفاف و به دنبال آن ازدواج های مشروع به وجود می آید. و در نتیجه کانون خانواده گرم تر می شود.

اسلاید 5: آثار و پیامدهای بدحجابی1. فردی1-1 بدآموزیفرزندان، رفتار خود را از بزرگ ترها می آموزند. اگر زنان و دختران بالغ جامعه، از شرم و عفاف به دور باشند و در پوشش مناسب دقت نکنند، الگوی نامناسبی برای فرزندان جامعه خواهند بود. 2-1 افت تحصیلی و آموزشیهر قدر، آمورش ها از غنای بیشتری برخوردار باشند، فرهنگ آن جامعه بالاتر خواهد بود و پیشرفت هر جامعه ای درگرو آموزش آن است.

اسلاید 6: 2. اجتماعی2-1 ترویج رذایل اخلاقیبدحجابی علاوه بر این که خود یک ناهنجار اجتماعی به شمار می آید و جامعه را به بی بند و باری می کشاند. وقتی به پوشش و متانت بی اعتنایی می شود، مسائل اخلاقی دیگر هم از جامعه رخ برمی بندد. 2-2 دشوار شدن زندگی مؤمنانهمؤمنان جامعه در مقابل این شرایط غیر ارزشی و گناه آلود زندگی آسوده ای ندارند از دین صحنه های غیر مخفیانه در صحن جامعه متأثر و متاسف می شوند و در عین حال، امیدها و علاقه هایشان برای اقدام جدی دولت مکتبی بر باد رفته می بینند

اسلاید 7: عوامل تضعیف فرهنگ حجاب و پوشش در جامعه1 . عوامل فردی1-1 هوس رانیبرخی برای رسیدن به تمایلات خود، به تنوع پوشش بسیار اهمیت می دهند و بهترین اوقات خود را به حضور در محیط های تجارتی و تفریحی و مفسده انگیز می گذرانند. 1-2 ضعف حیاپوشش و حیا تفکیک ناپذیرند، تا جلوه ای از حیا در فرد وجود نداشته باشد، پوشش را هم به صورت جدی رعایت نخواهد کرد. 2.  عوامل خانوادگی2-1 ضعف خانواده در هدایت و پیشگیریخانواده هایی که از تعالیم دینی فاصله می گیرند به یک فرهنگ برزخی بین اسلام و خواسته های نفسانی خود می رسند. عقاید آنها رنگ دارد ، اما حقیقت دینی ندارد، زیرا دین را در محدوده ای می پذیرند که با تمایلات و باور های غیر دینی آنها تضادی نداشته باشد و با کمترین سختی یا تضاد با تمایلاتشان از دین خدا چشم پوشی می کنند. 2-2 نقش مادر (به طور اخص)بدون تردید مادر، در مقایسه با سایر اعضای خانواده موثرترین نقش را در صلاح و فساد جوانان (بویژه دختران) به عهده دارند، چراکه زمینه های تربیت و پرورش طفل قبل از تولد آغاز می شود.

اسلاید 8: 3. عوامل اجتماعی - نقش سازمان های آموزشی3-1 عدم تعهد برخی معلمان و مربیانمعمولاً دانش آموزان معلم خود را الگو و سر مشق اخلاق و رفتار خود قرار می دهند و در موارد زیادی از وی تقلید می کنند. لذا، یکی از علل عمدی عدم رعایت ضوابط اخلاقی و استفاده ی دانش آموزان از لباس های نامناسب و مبتذل در مدارس را باید در طرز تفکر و رفتار مربیان و معلمان آن مدارس جستجو کرد.3-2  عدم دقت در برگزاری مراسم مذهبی در مدارساز جمله برنامه هایی که بعد از پیروزی انقلاب در مدارس مرسوم و معمول گردیده است، برگزاری مراسم و برنامه های مذهبی، سخنرانی، نماز جماعت و ... می باشد که اگر بدون دقت کامل و برنامه ریزی انجام گیرد و یا متناسب با استمرار و موقعیت سنی و علاقه جوانان و نوجوانان نباشد نه تنها در هدایت و ارشاد آنان نقش مثبت و مؤثری نخواهد داشت، بلکه موجب دلزدگی و کم توجهی نسل نو نسبت به این گونه برنامه ها و مراسم شده، و در نتیجه طرز پوشش، سخن گفتن و طرز رفتار آنان را به ابتذال می کشاند. 3-3 عدم وضع و اجرای مقررات خاص در محیط های آموزشی و علمیهم اکنون مدارس راهنمایی و دبیرستان ها، نسبت به سهل انگاری و تخلفات دانش آموزان، درست در سنین نظم پذیری و شکل گیری شخصیت، با تسامح برخورد می کنند . برخی مدیران نیز از ترس عقاب و خطاب های والدین یا مسئولان آموزش و پرورش، خود را کنار کشیده اند.

اسلاید 9: - نقش ادارات، سازمان ها و دستگاه های اجرایی1- عدم رعایت ضوابط گزینشی در انتخاب کارمندان زندولت با اختیاری که دارد می تواند با به کارگیری بانوان با حجاب در اداره ها ضمن منتفی ساختن گسترش این ناهنجاری فرهنگی در بخش گسترده ای از عرصه های    فعالیت های اجتماعی زنان، الگوی نیکویی از چهره ی زن با حجاب و کارکرد حجاب اسلامی به جامعه معرفی کند.  2- تلاش ناکافی مدیران در ایجاد محیط سالم اجتماعیساختن جامعه سالم از نظر اقتصادی، سیاسی و اجتماعی، اداری و ارزشی حاکم، شرط ضروری در تربیت عمومی است.

اسلاید 10: نقش قوانین اجتماعی1- عدم فعالیت موثر قوای سه گانهنظارت جدی، دلسوزانه و از روی ایمان مسئولین دولتی برمحیط های تحت نظارت آنها از جمله عوامل مهم ترویج حجاب و پیشگیری از بدحجابی و ابتذال در ادارات است.قوه ی قضائیه نیزباید باجدیت وپرهیز ازهرگونه تسامح به قوانین مصوب عمل نماید زیرا نسخه هرچه خوب باشد چنانچه عمل به آن نشود هرگز بهبودی حاصل نخواهد شد. 2- کمی نظارت قوای سه گانه بر قوانین تصویب شدهتصویب قوانین جامع و دقیق در این زمینه در مجلس شورای اسلامی و عمل کردن بدون تساهل و تسامح قوه قضائیه به قوانین یاد شده سبب می شود، فرهنگ حجاب ترویج یابد. قوه قضائیه سهمی مهم در حفظ سلامت جامعه دارد و اوضاع اخلاقی جامعه    کارنامه ی گویای این دستگاه است.

اسلاید 11: -   نقش رسانه جمعی1- ضعف برنامه ریزی و نداشتن اهتمام جدی بر ترویج پوشش اسلامییکی از اشکال های مهم سیما در زمینه ی حجاب، ضعف برنامه ریزی دقیق و هماهنگ و نداشتن اهتمام جدی نسبت به ترویج فرهنگ عفاف و پوشش اسلامی است . با بررسی گذرای برنامه های شبکه های مختلف تلویزیونی در می یابیم که تا کنون اقدام برجسته و مشخصی که نشان دهنده ی برنامه ریزی بویژه و گسترده ای برای ترویج فرهنگ حجاب و عفاف باشد انجام نشده است.  2- تحقیر ضمنی جایگاه زن با حجاب و مترقی نشان دادن افراد بدحجابگاهی سیما در برنامه های نمایشی خود نسبت به بسیاری از نمادها و سنت های ارزشمند اسلامی و ملی بی توجه بوده و یا به تضعیف آنها پرداخته است. متأسفانه این رویکرد را در برخی مجموعه های تلویزیونی می توان دید که در آنها، زنان چادری نقشی منفی یا دست کم عقب افتاده دارند ولی زنان مانتویی تحصیل کرده، موفق، مؤثر و اجتماعی هستند.

اسلاید 12: - نقش امر به معروفیکی دیگر از راه های عمومی ترویج پوشش دینی، امر به حجاب و نهی از بی حجابی و جلوه گری است. اگر امر و نهی دینی، با گستردگی و شهامت در جامعه اجرا گردد و افراد خودنما همواره مورد امر به معروف جامعه ی اسلامی قرار گیرند، بخش زیادی از مشکل ابتذال جامعه برطرف می شود.  1. امتیاز نهی از منکر بر امر به معروفغالباً زشتی انجام محرمات از قبح ترک واجبات بیشتر است، و به تعبیر دیگر، تخریب بتخانه از ساختن مسجد بهتر است.

اسلاید 13: راهکارهایی برای پیشگیری از ترویج فرهنگ بی حجابی1. فردیالف) تقویت ایمان و اعتقاددر فرد باید باور استوار، ایمان عمیق ایجاد شود. کسی که دل به حق داده و اندیشه به خدا سپرده و فرجام زندگی دنیوی اش را پذیرفته، چطور حاضر می شود خودآرایی و خودنمایی کندب‌) اعتلای فرهنگ حجاب از طریق آگاهی بخشیزنی که از مقام و ارزش های واقعی خود، آگاهی یابد و فلسفه ی حجاب را از دیدگاه اسلامی بداند درانتخاب حجاب، ریشه ای برخورد می کند نه موروثی.

اسلاید 14: 2- خانوادگیالف) تحمیل نکردن فرهنگ به نوجوانان:جامعه، همانند بسیاری از پدیده ها در حال تغییر و تحول است.بر این اساس از نسل بعد، نمی توان انتظار فرهنگ نسل قبل را داشت و فرهنگ قبل را به نسل بعد تحمیل نمود. به همین دلیل پدر و مادر نباید انتظار داشته باشند، رفتار و آداب معاشرت پسران و دختران آنان مانند زمان کودکی خودشان باشند.ب) تقویت فرهنگ غیرتزنان با هر تفکر وعقیده ای به نظر و سلیقه ی همسران خود در انتخاب های خویش، از جمله لباس و وضع ظاهری توجه می کنند. از این رو،‌ غیرت مندی مردان در نوع پوشش آنان، نقش بسزایی دارد.

اسلاید 15: 3. اجتماعیالف) روشنگری و عمومی کردن مطالعه در باب عفافعموم مردم، هنوز از اثرات فاجعه بار بی عفتی مطلع نیستند و بیشتر ایشان، خود و خانواده خود را مصون و محفوظ از این اثرات می دانند.ب) نظارت بر مراکز آموزشیواقعیت های موجود و آمار منتشر شده بیان گر این است که نیمی از دانش آموختگان و دانشجویان مراکز آموزشی، اعم از دانشگاه ها و دوره های متوسطه را زنان تشکیل می دهند. اگر فضای مراکز آموزشی ما فضای اسلامی باشد، از مدیر تا دانشجو می تواند عامل مهمی در بازدارندگی از بدحجابی باشد

اسلاید 16: راه کارهای پیشنهادی برای گزارش و خبر1.  تهیه ی گزارش از زنان خارجی مسلمان و با حجاب و به ویژه زنان جوان.2.   می توان تحلیلی گزارش گونه از ناهنجاری های اجتماعی و نقش بی حجابی در پیدایش آن در تحلیل های بعد از خبر بیان کرد.راه کارهای پیشنهادی برای برنامه های کودک و نوجوان1.  احکام پوشش به شیوه ی جذاب در قالب کارتون، نمایش عروسکی، سرودهای جذاب، داستان های شیرین و بازی های کودکانه آموزش داده شود.2.   پیام های مربوط به حجاب را خود کودکان با زبان شیرین مطرح کنند.3.   موضوع به تکلیف رسیدن دختران و ملزم شدن به حجاب اسلامی در قالبی زیبا سوژه ی برنامه ها قرار گیرد.

اسلاید 17: راه کارهای پیشنهادی برای برنامه های کارشناسی1.  بیان فلسفه ی فردی و اجتماعی حجاب و عفاف و آثار منفی بدحجابی یا بی حجابی2.  بیان ریشه های تاریخی حجاب در ادیان و جوامع اصیل.3.   تبیین ارتباط حجاب و عفاف با اصول و باورهای اعتقادی. راه کارهای پیشنهادی برای گروه فیلم و سریالالف: ‌شخصیت پردازیاز آنجا که همه بی عفتی ها از نگاه های ناپاک و آغاز می شود، پیش از آموزش هر موضوعی حتی باید کنترل نگاه را به جوانان آموخت و همراه آموزش حجاب به دختران، غیرت را به پسران یاد داد.ب: ‌پوشش و آرایش1. از نمایش آرایش غلیظ و پوشش های نامناسب، به عنوان نشانه های پیشرفت، تمدن و امروزی بودن پرهیز شود.2. از نمایش عروس با پوشش غیر متعارف و غیر اسلامی به ویژه در اماکن عمومی و انظار مردم خودداری شود.

اسلاید 18: کارکردهای سیما در زمینه ی حجاب و عفافالف: الگو آفرینییکی از کارکردهای مهم تلویزیون، طرح الگوهای شخصیتی است. برنامه های تلویزیونی به ویژه برنامه های نمایشی مانند فیلم و سریال های تلویزیونی یا انیمیشن می توانند با طراحی شخصیت های جذّاب به عنوان قهرمان فیلم، برای مخاطب الگوسازی کنند.ب: تجلیل یا تضعیف غیر مستقیمبرنامه ساز تلویزیون می تواند با شگردهای هنری و ارتباطی به طور غیر مستقیم، موجب تقویت یا تضعیف مسئله ی حجاب و عفاف شود.ج: اطلاع رسانی و آموزشاطلاع رسانی درباره یک موضوع و جنبه های مختلف آن و آگاه کردن افکار عمومی، از دیگر کارکردهای سیماست.

اسلاید 19: د: معرفی و ترویج الگوهای مناسبسیما می تواند به کمک طراحان لباس و کارشناسان مختلف در حوزه ی مذهبی، جامعه شناسی و روان شناسی،الگوهای مناسب پوشش اسلامی و ملی را طراحی و آن را به شکل مستقیم یا غیر مستقیم ترویج کند.اهداف و سیاست های کلی سازمان صدا و سیما برای گروه های برنامه سازی در زمینه حجاب و عفافاین سیاست ها عبارتند از:1. نکوهش ترویج رفتارهای غربی    2. تشویق حفظ حریم های ارزشی در برخورد با نامحرم    3. تبیین آثار زیان بار روابط ناسالم دختران و پسران و معرفی الگوی روابط سالم.    4. طرح و تقبیح نگاه ابزاری غرب به زن    5. تبیین آثار مطلوب رعایت حدود اسلامی در ارتباط میان زن و مرد

اسلاید 20: تدوین نظام اداری، ‌اجرایی کشور بر اساس مبانی ارزشی و دینیالف) تداوم و اصلاح طرح گشت اخلاقیانتقاد از برخورد با «بدحجابی»‌زمانی مقبول و منطقی است که دولت نسبت به گسترش فرهنگ حجاب و حیا در جامعه اهتمام عملی فرهنگی و تربیتی داشته باشد.بی تدبیری فرهنگی و رویکرد جذب حداکثری فاقد منطق که می خواهد نه فقط مرزبندی های سیاسی که مرزبندی های فکری و اعتقادی را هم درنوردد، در این اتفاق بی تأثیر نبوده است.ب) تقسیم فضای کلی جامعه و حاکم کردن روحیه ی دینی بر فضاهای کوچک تراجتماع از فضاهای متکثر و متعددی تشکیل شده که حاکم کردن روحیه ی دینی بر کل فضا دشوار است. اما این مدرسه و دانشگاه و بازار و پاساژ و محله و خیابان و کوچه و ... که جامعه را تشکیل می دهند، فضاهای جداگانه و مرتبطی هستند که می توان روحیه ی دینی را بر آنها به صورت مستقل و منفرد حاکم کرد

اسلاید 21: ‌مسائلی که در سطح جامعه و در منظر عام مردم به وقوع می پیونددالف) ظاهر سازیاموری که به ظاهر جامعه ی اسلامی خدشه وارد می نماید، باید به سرعت نه به تدریج، لگام قانونی زد. مسائلی همچون گناهان علنی، فسق و فجور، دزدی، هتاکی و بی حجابی یا بدحجابی که بر باطن جامعه ی اسلامی صدمه می زند و پیکره ی نظام اعتقادی را به لغزش جدی مبتلا می نماید.ب) باطن سازیمنظور از باطن سازی، ترویج فکر و فرهنگ قرآنی و اسلامی است که نیاز به زمان دارد تا در قالب های گوناگون فرهنگی و علمی و هنری به ترویج مبانی اصیل اسلامی پرداخته شود و فکر اسلامی را در متن زندگی فردی و اجتماعی انسان ها وارد نماید.

اسلاید 22: نقش ها و برنامه های حمایتی دولتاگر امکانات مالی و معنوی برای چاپ و پخش آثار معنوی و مرتبط با فرهنگ دینی به ویژه فرهنگ سازی در زمینه حجاب و عفاف فراهم باشد و اهل اندیشه، قلم و هنر به حمایت دولت اطمینان داشته باشند، جهت گیری پژوهش ها و نمایشگاه های هنری به سمت فرهنگ دینی کشیده خواهد شد. نقش ها و برنامه های نظارتی دولتالف) نظارت بر ورودی های فرهنگی و هنریورودی های فرهنگی و هنری و حتی اندیشه های وارداتی، در موارد بسیاری، نه تنها با باورهای دینی تناسب ندارد بلکه گاه نوعی دین ستیزی یا دین گریزی در آنها دیده می شود. بنابراین، نظارت بر واردات فرهنگی و تولید محصول هنری و یافتن دست های آلوده می تواند به بهبود وضع فرهنگ دینی در جامعه اسلامی کمک کند.ب) نظارت بر بومی ساری تولید محصول فرهنگی و هنرینکته مهم و قابل توجه در بومی سازی تولید محصول فرهنگی متناسب با شأن و فرهنگ دینی، دقت در استفاده از شیوه های جذاب و اثرگذار است. بهره گیری از نویسندگان، طراحان و کارگردانان باتجربه و آگاه برای این حرکت فرهنگی لازم است.

اسلاید 23: نقش ها و برنامه های حفاظتی دولتدر واقع، برای حفظ فرهنگ حجاب که نهادینه شده باید از راه کارهای حفاظتی بهره برد. بهره گیری از نیروهای انتظامی، به کار بستن قوانین تدوین شده برای حفظ فرهنگ دینی، پیگیری اجرای آیین نامه ها و بخش نامه های مربوط و در نظرگرفتن مجازات برای متخلفان، از جمله نقش های حفاظتی دولت است.ترویج امر به معروف و نهی از منکرالف) ایجاد ساختار صحیح برای امر به معروفدر سه دهه ی اخیر، به سبب این که روش صحیح امر به معروف بیان نشد، این حکم اسلامی در حاشیه قرار گرفت.افراد دچار افراط و تفریط شدند. همین امر سبب شد تا دشمن از شیوه ی نادرست اجرای امر به معروف و نهی از منکر، علیه نیروهای متدیّن بهره گیرد و آنها را خشونت طلب و زورگو معرفی کند.ب) ایجاد مراقبت و نظارت همگانی در جامعهمراقبت و نظارت عمومی یا امر به معروف و نهی از منکر، که در اسلام به عنوان یک تکلیف مهم و مقدس و واجب عنوان شده از حقوق مسلم و حتمی تک تک افراد جامعه، در جهت سالم سازی محیط زندگی از آلودگی ها و مفاسد اخلاقی و اجتماعی به شمار می آید.

اسلاید 24: پیشنهادهایی برای نهادینه سازی و گسترش فرهنگ حجاب و عفافدولت اسلامی در زمینه اجرایی می تواند با انجام امور زیربنایی، زمینه گسترش عفت عمومی را در جامعه اسلامی فراهم سازد برخی از این راه کارها عبارتند از:1. ایجاد مرکزهای مشاوره و پاسخ گویی به شبهه ها، با هزینه کم و در صورت امکان به شکل رایگان2.  ایجاد شرایط برای ازدواج جوانان3.  جهت بخشی به غرایز جوانان و جلوگیری از ورود و پخش عامل محرک. ایجاد تفریح گاه های سالم و متناسب با شأن جامعه اسلامی که زمینه رشد فرهنگی در آنها فراهم بوده و غیرمستقیم و نامحسوس، زیرنظر باشند.4.  رفع مشکلات اقتصادی شهروندان و حل مشکل معیشت آنان که در برخی موارد، عامل اصلی بی عفتی است.

اسلاید 25: 5.  ایجاد فضای سالم رقابتی در زمینه ورزش، دانش و هنر و گسترش ارتباطات بین المللی در زمینه های یاد شده برای متمرکز و هدف مند کردن نیروهای سرگردان جوانان.6.  اجرای سیاست های بازدارنده به وسیله نیروهای انتظامی آموزش دیده و آشنا با دانش روان شناسی و جامعه شناسی.7. اجرای سیاست های اصلاح گرایانه در ساختارهایی که غیر کارشناسانه کار می کنند با اصول و مبانی تربیت اسلامی هماهنگ نیستند.8.  راه اندازی انجمن های محلی یا ایجاد زمینه به وجود آمدن خرده سازمان های محلی با بهره گیری از افراد کارآمد و دارای انگیزه فرهنگی که در محله های ساکن هستند و نسبت به مسئله عفاف و حجاب در حکومت دینی احساس مسئولیت دارند.

اسلاید 26: 9. معرفی الگوهای مناسب ارتباط زن و مرد مسلمان در سازمان های وابسته به دولت از سوی برنامه سازان فرهنگی دولت پس از هماهنگی با متولیان امور دینی هم چون حوزه های علمیه.10. معرفی الگوی جامع و مناسب حجاب و پوشش اسلامی و ایجاد زمینه دسترسی آسان به این نوع پوشش.11. حذف ضد ارزش ها و مظاهر ضد اخلاقی12.  حفظ بخش عفیف و با حجاب جامعه هم زمان با مبارزه و هدایت بخش غیر عفیف و براندازی مظاهر فساد.