بهره وری و تجزیه و تحلیل آن در سازمان

بهره وری و تجزیه و تحلیل آن در سازمان

اسلاید 1: 1بهره وري و تجزيه و تحليل آن در سازمان

اسلاید 2: 2چرا بهره وري؟ضرورت و اهميت

اسلاید 3: 3روانشاد دکتر حسين عظيمي: چرا:ارزش افزوده کار يک قاليباف در يک ساليک ساعت کار در کارگاههاي صنعتي=توسعه نيافتهتوسعه يافته

اسلاید 4: 4بيل گيتس (Bill Gates) مي گويد: ثروتمند ترين مرد دنيا مالك چيزهاي ملموس نيست. نه زمين دارد، نه طلا، نه نفت، نه كارخانه، نه فعاليت صنعتي ديگر و نه ارتش و نه سپاهي. اين نخستين بار در تاريخ بشر است كه ثروتمند ترين مرد دنيا فقط دانش دارد و بس.

اسلاید 5: 5 جدول تركيب توليد ثروت- مقايسه بين كشوري سهم ثروت طبيعيسهم ثروت فيزيكيسهم منابع انساني برآورد ثروت سرانه 20%16%64%86000متوسط سرانه جهان2%18%80%565000ژاپن4%17%79%399000آلمان10%12%78%268000اسپانيا13%15%72%34000تركيه29%37%34%28000ايران

اسلاید 6: 6 جدول تركيب توليد ثروت, مقايسه بين گروه كشورها طبيعيفيزيكيانسانيدرصد از كل ثروت جهانيگروه44%20%36%6/2%63 كشور صادر كننده نفت خام28%16%56%9/15%100كشور در حال توسعه17%16%67%6/79%29كشور صنعتي

اسلاید 7: 7تغيير در بهره وري تاثير عظيمي بر بسياري از پديده هاي اقتصادي و اجتماعي مانند رشد سريع اقتصادي ،ارتقاء سطح زندگي ، كنترل تورم و حتي مقدار و كيفيت اوقات فراغت دارد . اين تغييرات روي سطح دست مزدها ، رابطه ميان هزينه و قيمت ، سرمايه گذاري مورد نياز و اشتغال اثر مي گذارد .

اسلاید 8: 8تعاريف و مفاهيمبهره وري چيست؟

اسلاید 9: 9 از بدو خلقت تا كنون، بشر همواره درصدد اين بوده است كه ( با توجه به محدوديت هاي خاص زمان ومكان خود) از منابع در دسترس حداكثر استفاده را بنمايد. از هزاران سال پيش كه نخستين تمدنها دربين النهرين شكل گرفت تا قرن هيجدهم ميلادي كه رياضيات به كمك بشر شتافت و امروزه كه ربات هاي هوشمند جاي انسان را در كارهاي سخت وخشن گرفته اند , همواره تلاش براين بوده تا حداكثر بهره وري از منابع حاصل شود . بنابراين بهره وري عمري به قدمت طول تاريخ بشر دارد.تاريخچه پيدايش مفهوم بهره وري

اسلاید 10: 10تعريف لغوي بهره وري واژه (productivity) يک کلمه انگليسي است که در لغت به معناي قدرت توليد، بارور و مولد بودن است. زميني که استعداد زراعت دارد و بذر در آن رشد و نما مي کند اصطلاحاً زمين (productive) گفته مي شود. يعني زمين مولد و بارور، افرادي که در اجتماع ضمن داشتن توان انجام کار فاقد شغل هستند و اصطلاحاً بيکار محسوب مي شوند افرادي (non-productive)گفته مي شوند. پس واژه (productive) در فرهنگ زبان انگليسي به داشتن قدرت توليد و بارور بودن کسي يا چيزي گفته مي شود.

اسلاید 11: 11 در زبان فارسي کلمه بهره وري به عنوان معادل (productivity) مصطلح گشته است. لغت بهره وري از نظر ادبي مصدر است، از واژه بهره ور مشتق شده است و کلمه بهره ور به استناد فرهنگ فارسي معين بهره بر، سود برنده و کامياب معني شده است. چنانچه ملاحظه مي شود مفهوم لغوي بهره وري در زبان انگليسي با مفهوم لغوي آن در زبان فارسي متفاوت است. لذا در برخي از متون معادل هاي ديگر مانند راندمان، بازدهي، قدرت توليد، قابليت و باروري کارآمد جايگزين واژه (productivity) شده اند و در مفاهيم کاربردي و علمي نيز به کار مي روند.

اسلاید 12: 12تعريف بهره وري: بهبود بهره وري موضوعي بوده است که از ابتداي تاريخ بشر و در کليه نظامهاي سياسي و اقتصادي مطرح بوده است. اما تحقيق در مورد چگونگي افزايش بهره وري بطور سيستماتيک و در چهارچوب مباحث علمي تحليلي از حدود 230 سال پيش به اين طرف بطور جدي مورد توجه انديشمندان قرار گرفته است.

اسلاید 13: 13تعريف بهره وري: اولين بار كه واژه “ بهره‌وري ” به صورت رسمي ذكر شد ، در سال 1766 در مقاله Quesnay بود بيش از يك قرن بعد در سال 1883 ، Litter واژه “ بهره‌وري ”‌را به معني “ نيرو و ميل به توليد ” به كار برد . در سال 1900 “ رابطه بين خروجي و عوامل بكار گرفته شده براي توليد آن خروجي ”‌ تعريف شد پنجاه سال بعد “ خارج قسمتي كه از تقسيم خروجي بر يكي از عوامل توليد به دست مي آيد در سال 1955 “ تغيير در محصول بدست آمده براي منابع مصرف شده ” در سال 1962 “ نسبت خروجي به ورودي ” و بالاخره در سال 1979 بهره‌وري “ نسبت خروجي قابل لمس به ورودي قابل لمس ” تعريف گرديد

اسلاید 14: 14تعريف بهره وري: سازمان همکاري اقتصادي اروپا OEECدرسال 1950 ميلادي چنين تعريفي ارائه داده است : بهره وري نسبت حاصله از تقسيم خروجي بر يکي از عوامل توليد است .بنابراين وقتي رابطه بين خروجي و سرمايه يا مواد خام غيره مورد نظر باشد مي توان از بهره وري سرمايه ،مواد خام و ... سخي گفت .سازمان جهاني کار ILOمحصولات مختلف با ادغام چهار عامل اصلي زمين ،سرمايه ،کار و سازماندهي حاصل مي شوند .نسبت توليد بر اين عوامل معياري براي سنجش بهره وري است .

اسلاید 15: 15تعريف بهره وري: آژانس بهره وري اروپا EPAدرمورد بهره وري موضوعات زير را بيان مي کند :1-بهره وري درجه استفاده موثر از هر يک از عوامل توليد است .2- بهر وري يک ديدگاه فکري است که همواره سعي دارد آنچه را که در حال حاضر موجود است بهبود بخشد .بهره وري مبتني بر اين عقيده است که انسان مي تواند کار و وظايفش را هر روز بهتر از ديروز به انجام برساند .بهره وري مستلزم آنست که به طور پيوسته تلاشهايي در راه انطباق فعاليتهاي اقتصادي با شرايطي که دائما در حال تغيير است و همچنين تلاشهايي براي بکارگيري نظريه ها و روش هاي جديد انجام گيرد.مرکز بهره وري ژاپن JPCهدف از بهبود بهره وري عبارتست از به حداکثر رسانيدن استفاده از منابع ،نيروي انساني ،تسهيلات و غيره به طيقه علمي و با کاهش هزينه هاي توليد ،گسترش بازارها ،افزايش اشتغال ،کوشش براي افزايش دستمزدهاي واقعي و بهبود معيارهاي زندگي آنگونه که به تفع کارکنان ،مديران و مصرف کنندگان باشد .

اسلاید 16: 16تعريف بهره وري: بطور كلي ، بهره‌وري صرفاً يك تفكر اقتصادي نيست ، بلكه نگرش واقع گرايانه به زندگي است . يك فرهنگ است كه در آن انسان با فكر هوشمند ، فعاليتهايش را با دانشها و واقعيات منطبق مي سازند تا بهترين نتيجه را در جهت اهداف مادي و معنوي خويش به دست آورد .

اسلاید 17: 17تعريف بهره وري: بر اساس آخرين تعريفي كه از بهره‌وري شده بهره‌وري كل يك سيستم عبارتست از :نسبت خروجي قابل لمس به ورودي قابل لمس خروجيها وروديها =بهره‌وري در يك نگرش كلي ، وروديهاي مهم بهره‌وري ، نيروي انساني ،‌سرمايه ، مواد و انرژي بوده و خروجيهاي اصلي شامل واحدهاي تمام شده محصول و قطعات نيمه ساخته مي باشند .ستانده داده

اسلاید 18: 18وروديها و خروجيهاي قابل لمس سازمان

اسلاید 19: 19برخي تصورات اشتباه در مورد بهره وري

اسلاید 20: 20 بهره وري در تعارض با کيفيت نيست. بهره وري موجب کاهش اشتغال نخواهد شد. بهره وري به مفهوم زياد کار کردن نيست. بهره وري وظيفه همه است. بهره وري فقط با کاهش هزينه هاي نيروي انساني بهبود نمي يابد. بهره وري به مفهوم خساست نيست. بهره وري يک فرهنگ خاص يا نيازمند فرهنگي خاص نيست.بهبود بهره وري بازي يک سر برد نيست. Eg . 24 jo

اسلاید 21: 21مؤلفه هاي بهره وري بهره وري معيار سنجش فعاليتهاست، از آنجا که فعاليتهاي انسان نمي تواند بدون هدف و مقصد باشد، وقتي سخن از بهره وري پيش مي آيد، سنجش هر فعاليتي در ارتباط با هدف انجام آن فعاليت قرار مي گيرد، از دو زاويه کاملاً جدا از هم قابل بررسي است. از يک سو، نقش مفيد و مؤثر بودن فعاليت دستيابي به هدف مورد سؤال است و از سوي ديگر راندمان فعاليت مطرح مي شود، بنابراين بايد گفت بهره وري دو مؤلفه دارد:کارآيياثر بخشي

اسلاید 22: 22کارآيي: نسبت بازده واقعي به دست آمده به بازدهي استاندارد و تعيين شده (مورد انتظار) کارآيي يا راندمان است. يا در واقع نسبت مقدار کاري که انجام مي شود به مقدار کاري که بايد انجام مي گيرد. براي مثال اگر بازده کارگري 120 قطعه در ساعت باشد و ميزان توليد تعيين شده پس از بررسيهاي مهندسي روشها و کارسنجي 180 قطعه در ساعت تعيين شده باشد، کارآيي اين کارگر برابر خواهد بود.اثر بخشي: عبارتست از درجه و ميزان نيل به اهداف تعيين شده. به بيان ديگر اثربخشي نشان مي دهد که تا چه ميزان از تلاش انجام شده نتايج مورد نظر حاصل شده است. در حالي که نحوه استفاده و بهره برداري از منابع براي نيل به نتايج، مربوط به کارآيي مي شود. کارآيي جنبه کمي دارد و اثربخشي جنبه کيفي دارد.

اسلاید 23: 23تعريف بهره وري تعريف مديريت پيتر دراکر:انجام کار درست به روش درستاثر بخشي(انعطاف پذيري پويا در اهداف)کارآيي(بهبود مستمر با نهاد سازي)==== = بهره وري

اسلاید 24: 24رابطه بهره وري، کارايي و اثر بخشي معمولا“واژه بهره وري ،کارايي و اثر بخشي با هم اشتباه گرفته مي شوند .با ارائه تعاريفي از کارآيي و اثربخشي به ذکر ارتباط بهره وري با آندو مي پردازيم :کارايي : نسبت خروجي واقعي حاصله به خروجي استاندارد مورد انتظار .اثربخشي : تا چه حد خروجيهاي به وجود آمده منطبق بر اهداف تعيين شده هستند .چنانچه معلوم است کارايي به نحوه بهره گيري از منابع توجه مي کند در حاليکه اثر بخشي به شيوۀ عملکرد و وصول به اهداف نظر دارد .بهره وري نيز برکيبي از اثربخشي و کارايي را در بر مي گيرد .مالي رابطه بين بهره وري ،اثر بخشي و کارايي را با رابطه ذيل بيان مي کند .شاخص بهره وري =خروجي حاصله ورودي هزينه شده =عملکرد بدست آمده منابع مصرف شده چنانچه ملاحظه مي شود صورت کسر تابعي از اثر بخشي و مخرج کسر تابعي از کارايي است .پس مي توان نوشت : شاخص بهره وري = F(اثر بخشي ) F(کارايي )

اسلاید 25: 25نتايج بهره وري کاهش هزينه کاهش زمان افزايش کميت بهبود کيفيت

اسلاید 26: 26عوامل موثر بر بهره وري عوامل گوناگوني بر ميزان بهره وري موثرهستند كه از آن جمله مي توان به موارد زير اشاره نمود: مديريت سرمايه گذاري تحقيق و توسعه مقررات دولتي عمر كارخانه و ماشين آلات تركيب نيروي انساني درصد بهره برداري از امكانات اخلاق كار امنيت شغلي

اسلاید 27: 27عوامل موثر بر بهره وري در سازمانهاEg 26jo

اسلاید 28: 28انواع بهره وري بهره وري جزئي بهره وري عوامل کليبهره وري کلي

اسلاید 29: 29بهره وري جزئي عبارتست از نسبت خروجي به يکي از ورودي هاست . به عنوان مثال بهره وري کار يعني نسبت خروجي کل به ورودي کار به عنوان يک شاخص بهره وري جزئي مي باشد .همچنين بهره وري مواد يعني نسبت خروجي کل به ورودي مواد ،شاخص بهره وري جزئي محسوب مي شود .به عبارت ديگر بهره وري جزئي نسبتي است که در صورت کسر اين نسبت ، کل خروجي ها يا محصولات است و مخرج آن تنها يکي از ورودي ها از قبيل سرمايه ،نيروي انساني ،مواد و ... مي باشد .

اسلاید 30: 30مزايا بهره وري جزئيمزاياي استفاده از شاخصهاي بهره وري جزئي عبارتند از :1- درک آنها آسان است .2- جمع آوري اطلاعات آسان است .3- محاسبه شاخص هاي مربوطه آسان است .4- به خاطر سهولت هاي فوق ، به راحتي قابل ارائه کردن به مديران است .5- بعضي از اطلاعات مربوط ( مثلا“ميزان محصول به ازاي هر نفر ساعت )در صنعت وجود دارد .6- اگر با بهره وري کلي بکار گرفته شود وسيله خوبي براي عيب يابي و بهبود بهره وري خواهد بود .

اسلاید 31: 31محدوديت ها بهره وري جزئيمحدوديت هاي استفاده از شاخصهاي بهره وري جزئي عبارتند از :1- کاربرد آنها به تنهايي مي تواند موجب اشتباه در تصميم گيري شود .2- توانايي توضيح افزايش يا کاهش هزينه کلي را ندارد .3- کنترل سود به کمک شاخصهاي بهره وري جزئي مانند انداختن تير در تاريکي است .

اسلاید 32: 32بهره وري عوامل کليبهره وري عوامل کلي نسبت خروجي يا محصول خالص به مجموع عوامل ورودي کار و سرمايه است .در صورت کسر محصول خالص يعني خروجي کل منهاي مواد و خدمات خريداري شده را داريم و مخرج کسر تنها مرکب از عوامل ورودي کار و سرمايه است .بهره وري عوامل کلي =خروجي خالص ورودي ( سرمايه ، کار ) =مواد اوليه و خدمات خريداري شده – خروجي کل ورودي ( سرمايه ، کار )

اسلاید 33: 33مزايا بهره وري عوامل کليمزاياي اين شاخص عبارتند از :1-اطلاعات به راحتي از سوابق شرکت قابل حصول است 2- از ديدگاه اقتصاددانان داراي جذابيت است .

اسلاید 34: 34محدوديتها بهره وري عوامل کليمحدوديتهاي اين شاخص عبارتند از : 1- نمي تواند تاثير ورودي هاي ديگر از قبيل مواد و تکنولوژي را منظور کند .2- وقتي که سهم هزينه مواد در قيمت تمام شده قابل توجه باشد اين روش مناسب نيست . 3- فقط ورودي هاي کار و سرمايه در آن منظور مي شود

اسلاید 35: 35بهره وري کلي بهره وري کلي عبارت از کل خروجي يا حاصل جمع تمام عوامل ورودي است لذا شاخص بهره وري کلي تاثير مشترک همه ورودي ها به توليد خروجي را منعکس مي کند : بهره وري کلي =کل خروجي ها يا محصولات مجموع تمام ورودي هاي مصرف شده Eg 34 jo

اسلاید 36: 36مزايا بهره وري کليمزاياي شاخص بهره وري کلي عبارتند از : 1-با در نظر گرفتن عوامل کميت پذير خروجي و ورودي مي توان تصوير واقعي اقتصادي از شرکت ارائه داد .2- مديريت سطوح بالا مي تواند با استفاده از شاخص بهره وري کلي سوددهي را کنترل کند .3- اگر با شاخصهاي جزيي توام شود ،به طور موثري مي تواند در جهت دهي تصميمات مديريت دخالت کند .4- تحليل حساسيت به راحتي قابل انجام است .5- ارتباط مستقيمي با هزينه کل دارد.

اسلاید 37: 37محدوديتها بهره وري کليمحدوديتهاي شاخص بهره وري کلي عبارتند از :1-اطلاعات لازم براي محاسبه اين نوع بهره وري نسبتا به دشواري قابل دستيابي است مگر اينکه سيستمهاي جمع آوري اطلاعات از پيش براي اين منظور طراحي شده باشند .2- با مسايل برخورد کلي کرده و به طور خاصي به يک نوع ورودي توجه نمي کند .

اسلاید 38: 38سطوح بهره وريبهره وري در سطح بين المللي بهره وري در سطح ملي بهره وري در سطح صنعت بهره وري در سطح بين شرکتها بهره وري در سطح شرکتها

اسلاید 39: 39اقتصاددانها تلاشهاي زيادي براي معرفي شاخصهايي براي مقايسه بهره وري در سطح بين المللي انجام داده اند .روستا اولين کسي بود که بهره وري صنايع در آمريکا و انگلستان را مقايسه نمود .او براي مقايسه بهره وري از چهار شاخص استفاده کرد .خروجي ناخالص به ازاي هر نيروي کار خروجي خالص به ازاي هر نيروي کارمقايسه خروجي فيزيکي (خالص و ناخالص )به ازاي هر نيروي کار مقايسه فيزيکي مواد ورودي .بهره وری در سطح بین المللی

اسلاید 40: 40بهره وري در سطح بين المللي شلتون و چندلر شاخصهايي ارائه کردند که معمولا براي مقايسه بهره وري در کشورها مورد استفاده قرار مي گيرد .اين شاخصها عبارتند از (1)هزينه ساعتي نيروي کار (2)خروجي به ازاي هر نفر ساعت (3)سهم هزينه نيروي کار در هزينه کلسازمان همکاريهاي اقتصادي اروپا (OEEC (از شاخصهاي توليدناخالص داخلي (GDP)سرانه و توليد ناخالص داخلي به ازاي نيروهاي شاغل براي مقايسه ميزان بهره وري در کشورهاي مختلف استفاده مي کند .از طريق بهره و ري د رسطح بين المللي مي توان پتانسيل بالقوه هر کشور را جهت ماکزيمم کردن بهره وري دنيا شناسايي نمود .

اسلاید 41: 41خروجيهاي ملي در شاخص هايي از قبيل در آمد ملي (NI)توليد ناخالص ملي (GNP)توليد خالص ملي (NNP)و توليد ناخالص داخلي (GDP)منعکس مي شود .شاخص هاي بهره وري در سطح ملي به سه دسته تقسيم مي شوند : الف )شاخصهاي بهره وري کار :از اين شاخص بيش از ساير شاخص ها استفاده مي شود و منظور از افزايش آن ستانده بيشتر کالاها و خدمات به ازاءهر نفر ساعت است .معمولا از دو نوع شاخص بهره وري کار با روابط زير استفاده مي شود :: (1)بهره وري کار =ارزش ثابت کالاها و خدمات توليد شده بر حسب واحد پولنفر ساعت به کار گرفته شده براي اين توليدات : (2) بهره وري کار =خروجي (ستانده ) نفر ساعت و زندار درشاخص (2) ترکيب و کيفيت نفر ساعتهاي رشته هاي گوناگون با وزن دهي تعديل و همگن مي شوند.بهره وری در سطح ملی

اسلاید 42: 42ب)شاخص بهره وري سرمايه :اين شاخص طبق تعريف از رابطه زير بدست مي آيد :بهره وري سرمايه =خروجي (ستانده ) ورودي سرمايه ج)شاخص بهره وري کار وسرمايه :دو فرمول ارائه شده براي محاسبه اين شاخص عبارتند از := بهره وري کار وسرمايه (1)خروجي (ستانده ) سرمايه + کار = بهره وري کار و سرمايه (2)توليد ناخالص داخلي (با کسر استهلاک ) مجموع وزني سرمايه و کار بهره وری در سطح ملی

اسلاید 43: 43بهره وري براي بخش هاي گوناگون صنعت با تقسيم توليد ناخالص داخلي واقعي هر بخش از صنعت به تعداد افراد شاغل در آن بخش به طريقي مشابه با شاخصهاي بهره وري در سطح اقتصاد ملي تعيين مي شود .توليد ناخالص داخلي(GDP)عبارت از ارزش کالاها و خدمات توليد شده در يک دوره منهاي هزينه هاي مواد و ديگر هزينه هاي صرف شده براي توليد اين کالاها و خدمات مي باشد.بهره وری در سطح صنعت

اسلاید 44: 44اين نوع بهره وري ،امکان مقايسه شرکتهاي مختلف توليدي د ررشته هاي مشابه صنعت و بازرگاني را فراهم مي آورد .در سطح اقتصاد ملي ،بهره وري را مي توان از طريق مقاديري مانند تن يا واحد کالا براي هر نفر ساعت به نحو موثر اندازه گيري کرد ،اما در جهان واقع عمل اندازه گيري بهر وري با استفاده از ارزشهاي پولي انجام مي شود تا به اين طريق از برخورد با مشکل اندازه گيري کالاها بر اساس وزن و تعداد جلوگيري شود .تفاوت ارزش بين فروش ها و خريدها که نشان دهنده ارزش افزوده يا توليد واقعي کالاها و خدمات مي باشد به عنوان يک عامل استاندارد اندازه گيري بهره وري در سطح بين شرکتها انتخاب مي شود.بهره وری در سطح بین شرکتها

اسلاید 45: 45ارزيابي بهره وري در سطح شرکتها و سازمانها از آن جهت حائز اهميت است که مجموعه اين شرکتهاتشکيل دهنده اقتصاد ملي هستند و البته بهره وري در اين سطح با فعاليت هاي روزمره افراد ارتباط نزديکتر و ملموس تري نيز پيدا مي کند .شرکتي که در ميانه راه برنامه بهبود بهره وري است در يکي از مراحل يا فازهاي زير به سر مي برد :اندازه گيري بهره وري ارزيابي بهره وري برنامه ريزي بهره وري بهبود بهره وري بهره وری در سطح شرکتها

اسلاید 46: 46