تئوری های مدیریت دولتی

تئوری های مدیریت دولتی

اسلاید 1: تئوری های مدیریت دولتی بنیاد فقه الادارهشماره 10اردیبهشت 1394

اسلاید 2: بسم الله الرحمن الرحیم

اسلاید 3: خدمات دولتی نویندولت نباید همانند یک کسب و کار تجاری گردانده شود بلکه باید همانند یک دموکراسی اداره شود. رابرت دنهارتشهروندان عادی نیز مشتاق به مشارکت و سهیم شدن در امور اداره اند. اما شیوه های ما آنها را محدود کرده است و مردم را به جای شهروند، به منزله مصرف کننده یا مشتری دیده ایم. رابرت و جانت دنهارت

اسلاید 4: مبانی نظری خدمات دولتی نویناشکالات مدیریت دولتی نوین منجر به ایجاد دیدگاه هایی شده که بر دموکراسی و شهروندمداری و مشارکت تمامی گروه ها در اداره جامعه تأکید می کنند.خدمات دولتی و نوین تمرکز خود را بر نقش شهروندی شهروندان قرار می دهداین رویکرد، ریشه در اداره امور عمومی نوین دارد.مدیریت دولتی دارای مجموعه ای از ارزش های خاص خود نیز هست.

اسلاید 5: مبانی نظری خدمات دولتی نویندر تقابل با شعار «دولت نباید پارو بزند بلکه باید هدایت کند»، این رویکرد بیان می کند که ما فراموش کرده ایم قایق متعلق به کیست.حکومت متعلق به شهروندان است. لذا باید به موازات اجرای خط مشی های عمومی, توجه خود را بر خدمت به شهروندان و توانمند نمودن آنها معطوف کنیم.

اسلاید 6: مبانی نظری خدمات دولتی نوین1. شهروندی دموکراتیکتمرکز بر ظرفیت شهروندان برای تأثیرگذاری بر نظام سیاسی به جای نگاه صرفاً حقوقی به شهروندان.شهروندان ورای منافع فردی خود در جهت منافع عمومی عمل می کنند.این مستلزم دیدگاهی وسیع تر، بلندمدت، دانش نسبت به امور دولتی، احساس تعلق به جامعه، تعهد اخلاقی به آن و دغدغه نسبت به مسأله عمومی است.

اسلاید 7: مبانی نظری خدمات دولتی نوینمجموعه این ویژگی ها را می توان «روحیه عمومی» خواند. یعنی منفعت طلبی عمومی که مستلزم دو ویژگی مهم «عشق ورزی (احساس همدلی)» و «وظیفه شناسی» است.از طریق احساس همدلی، من خیر شما را خیر خودم می دانم. خیر جمعی را خیر خودم بدانم. پس از منافع فردی خودم در راستای آن حیر صرف نظر خواهم کرد.اگر من به اصلی متعهد شوم که به هر دلیلی منوط به همکاری است به خاطر وظیفه شناسی، منافع فردی خود را کنار خواهم گذاشت.شهروندی دموکراتیک مستلزم توجه و دغدغه برای منافع عمومی، آسایش کل جامعه، رعایت حقوق دیگران و احترام به آنها، تحمل تنوع عقاید اجتماعی و سیاسی و مذهبی، پذیرش تصمیمات جامعه ورای تمایلات شخصی خود، درک و معرفت در مورد تعهد فردی در دفاع و حفاظت از عموم مردم است.شهروندان حکومت را اداره می کنند.

اسلاید 8: مبانی نظری خدمات دولتی نوین2. مدل های جامعه مدنی و اجتماعی (مشارکتی)وجود احساسی از زندگی اجتماعی و مشارکتی در سطوح گوناگون (از همسایه تا کار گروهی).تمایل شهروندان به حضور فعال در اداره جامعه در قالب جامعه مدنی: گروه های حرفه ای، سازمان های داوطلبانه، کلیساها و مساجد و...جامعه مدنی می تواند فاصله شهروندان را با حکومت کم کند و آنها را از غرق شدن در فضای شخصی بازدارد.

اسلاید 9: مبانی نظری خدمات دولتی نوینجامعه هم نیازمند ارزش های مشترک و هم نیازمند تنوع افکار و عقاید است.حفظ تنوع با فلسفه ای تکثرگرا، یعنی وجود فضایی باز برای وجود اختلاف عقیده، فرصت دادن به خرده فرهنگ هادر کنار وجود ترتیباتی نهادی برای تعدیل کثرت گرایی یعنی شرایطی که گروه های متنوع همدیگر را بشناسند ائتلاف ببندند و با یکدیگر مذاکره کنند.وجود نهادهای میانجی برای آماده کردن شرایط جهت کنش و اقدام شهروندان در نظام سیاسی. نهادهایی مانند گروه های و انجمن های حرفه های، سازمان های داوطلبانه و غیرانتفاعی، کلیساها و مساجد، نهادهای مدنی و واحدهای محلی.مجموعه این گروه ها و انجمن ها یک «جامعه مدنی» را شکل می دهند که در آن افراد ماورای منافع شخصی شان و در جهت دغدغه های جامعه عمل می کنند.ارتباط نزدیکتر رهبران سیاسی با شهروندان از طریق ابزراهای مختلف مانند فناوری اطلاعات تا نشست های حضوری.

اسلاید 10: مبانی نظری خدمات دولتی نوین3. انسان گرایی سازمانی و اداره امور عمومی نویننقد شدید بر نگاه بوروکراتیک مدیریت دولتی سنتی و عدم توجه به شأن انسان.تکیه بر اداره امور عمومی نوین و ارزش های برابری، اخلاق، مشارکت، پاسخگویی و رد تمرکز صرف بر کارایی.

اسلاید 11: مبانی نظری خدمات دولتی نوین4. پست مدرنیسموجه مشترک اندیشه های پست مدرن، مخالفت با مدرنیسم و پیش فرض های آن است.پست مدرنیسم دربرگیرنده مکاتبی اعم از نئومارکسیسم، نظریه انتقادی و فمینیسم است. همچنین بر نظریه نقد ادبی و زبان و نشانه شناسی نیز تأکید دارد.پست مدرن ها با مفروضات مدرنیسم مخالف اند:رد فرارروایت های جهان شمولمحلی گرایی و تنوع تکثر آراء و عقایدتوجه به به حاشیه رانده شده ها از قبیل زنان و اقلیت های قومی و نژادیروش شناسی غیر پوزیتیویستیبه چالش کشیدن نظم موجود و زیر سوال بردن قدرت حاکمکاهش و حذف سلسله مراتبنظریه گفتمان به جای مدل تک حلقه ای دموکراسی

اسلاید 12: پست مدرنیسمدر حوزه دانش نیز مبانی اثبات گرایی، جدایی پژوهشگر و پدیده مورد مطالعه، جدایی واقعیت و ارزش، نادیده گرفتن تکثر دیدگاه ها، تعمیم دهی نتایج تحقیق را رد می کنند.آنها بر لزوم میدان دادن به اقلیت ها در اجتماع و سازمان و تقسیم قدرت تأکید دارند به ویژه برای زنان و اقلیت ها.

اسلاید 13: ویژگی های خدمات دولتی نوینمدل تک حلقه ای دموکراسی: در مدل تک حلقه ای ابتدا شهروندان خواسته ای خود را از طریق انتخابات به دولت منتقل می کنند و در نهایت مدیران دولتی چرخه دموکراسی از طریق اجرای خواسته ها و ارزیابی آنها توسط شهروندان به پایان می رسانند.این مدل به دلیل رشد شمار شهروندان ، تنوع خواسته ها و انتظارات آنها و... کارکرد ندارد.نظریه گفتمان: واقعیات سیاسی و اداری به صورت اجتماعی و از طریق زبان و کنش سیاست مداران و مدیران دولتی ساخته می شود.پس برای خلق واقعیتی دموکراتیک باید تمامی گروه ها و افراد جامعه از طریق فرآیند گفتمان عمومی در آن مشارکت داشته باشند.حکومت باید عرصه ای باز را برای گفتگوی همه گروه ها، احزاب، شهروندان و مدیران سازمان های دولتی با هم فراهم کند.

اسلاید 14: ویژگی های خدمات دولتی نویننظریه سنتی بر عقلانیت و اقتدار سلسله مراتبی تأکید دارد در حالی که برای ارتقای خدمات دولتی رویکردی «خودنگر» و انتقادی برای بازبینی نظریه مدیریت دولتی لازم است.یعنی ما در حال دیدن (درک کردن) چه چیزی هستیم؟ چرا آن را می بینیم (درک می کنیم)؟آیا امکان دیدن (دیک کردن) چیزهای مختلف از طریق تغییر زوایای دید وجود دارد؟رویکرد خودنگر یعنی: فرآیند گفتگو و تعامل سازنده همراه با محور قرار دادن زبان.اتخاد رویکردی شالوده شکن.

اسلاید 15: نظریه انتقادینظریه انتقادی در کنار عقلانیت ابزاری (که در مدیریت دولتی سنتی مد نظر بود) و عقلانیت جوهری که مستلزم ارزیابی وسایل با توجه به ارزش های انسانی، عدالت، انصاف و برابری است، عقلانیت سومی را مطرح می کند: عقلانیت ارتباطی.هابرماس حوزه عمومی را عرصه ای تعریف می کند که گروه های مختلف در جامعه به منظور تدوین هنجارها و منافع جامعه به گفتمان می پردازند. این عرصه برای سال های متمادی محدود شده و منافع و نظرات عده ای خاص را منعکس می کند.باید با بازبینی در شیوه های ارتباطی، الگوهای نامتوازن ارتباط را تغییر داد. در الگوی نامتوازن قدرت در یک طرف فزونی دارد و در این حالت تحریف ارتباط اجتناب ناپذیر است. پس واقعیتی که خلق می شود نیز نابرابر و فاقد اعتبار است و در بردارنده منافع طرف قدرتمند است.

اسلاید 16: به این منظور باید گفتمان باید صادقانه، مرتبط با شرایط و زمینه ها، داوطلبانه و از روی تمایل و همراه با مشارکت کسانی باشد که قابلیت و توانایی مشارکت را دارند.باید روابط قدرت بررسی شود و به سوی توازن و تعادل پیش رود تا گروهی نتواند خوسات خود را بر دیگران تحمیل کند.

اسلاید 17: نقش محوری زبان در ساخت واقعیتاز دیدگاه ساختگرایی و تعامل گرایی، واقعیت به طور ذهنی و از طریق نمادها و کلمات و زبان ساخته می شود. معانی، تعاریفی هستند که افراد آنها را به اشیا و رویدادهای فیزیکی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی نسبت می دهند.معانی از طریق تعاملات اجتماعی با خود و دیگران شکل می گیرند و در نهایت مبنایی جهت اقدام فردی و جمعی می شوند.افراد به منزله بازیگرانی در وضعیت های مختلف هستند که بر مبنای تعاریفی اقدام می کنند که برای اشخاص، اشیا و رویدادها تعیین کرده اند.پس واقعیتی به نام سازمان های دولتی و جریان روزمره فعالیت ها در آنها به صورت جمعی ساخته می شود.یکی از دلایل پایداری بوروکراسی آن است که این مفهوم در زبان و رفتار و گفتار ما رخنه کرده است. پس از آنجا که واقعیت به صورت اجتماعی و با تکرار و عادت به الگوهای رفتاری و زبانی ساخته می شود. دولت ها باید بکوشند تا از طریق گفتمان عمومی راه را برای خلق مشارکتی واقعیت و بهبود مداوم آن واقعیت ساخته شده باز نمایند.

اسلاید 18: نقش محوری زبان در ساخت واقعیتباید با شالوده شکنی مفاهیمی که در نظام زبانی ما سخت شده اند شکست و معانی تازه ای را استخراج کرد. انواع گوناگونی از معانی در یک متن وجود دارند. زبان و نحوه استفاده از آن است که دوگانگی هایی مانند خوب، بد؛ درست، غلط؛ مردانه، زنانه؛ کارآمد، ناکارآمد؛ اداره، ضد اداره را ایجاد می کند.مثلاً واژه فرادست به همان میزان که عقلایی است می تواند غیرعقلایی باشد. به همان میزان که خوب است می تواند بد باشد. اساساً وجود واژه فرادست است که واژه فرودست معنا می یابد و به حاشیه رانده می شود.

اسلاید 19: نقش محوری زبان در ساخت واقعیتمثلاً مفهوم کارایی نمی تواند دربرگیرنده ویژگی و مشخصه مسلم و غیرقابل اجتناب از هر نوع جهانی باشد. کارایی یک ساخت اجتماعی است نه یک موجودیت قطعی و معلوم و بستگی دارد که مردم آن را چگونه خلق می کنند.کارایی مبتنی بر جنبه مدرنیستی و فرهنگ خاصی است. بین «تمجید از کارایی» با «دنیوی کردن و مادی فکر کردن در اخلاق پروتستان» ارتباط وجود دارد. رشد و گسترش این مفهوم با رشد سرمایه داری، ظهور علم اقتصاد، بوروکراسی وبری، انقلاب صنعتی و... مرتبط است. کارایی بخشی از زبان کنترل اجتماعی و ابزاری است که به خوبی با اهداف و روح سرمایه داری تناسب و انطباق دارد.پس با حرکت به سمت پست مدرنیسم اهمیت کارایی کم می شود.حتی تضاد و دوگانه میان کارایی و ناکارآمدی محل ابهام است.

اسلاید 20: نقش محوری زبان در ساخت واقعیتمفهوم ضد اداره: ضد نژادگرایی، آزادی و گشودگی و شفافیت، تنوع، نفی فرارویات ها، تقابل با نهادهای سنتی که در تحقق عدالت ناکام مانده اند.ضد اداره می تواند به منزله اداره ای تلقی شود که در نفی قدرت ادرای و بوروکارتیک و نفی دیدگاه سلسله مراتبی عقلایی وبری عمل می کند.باید پذیرای تناقض باشیم و اجازه دهیم تضاد وجود داشته باشد.زبان شکلی از زندگی است که موجب شکل دهی ترتیبات و تنظیمات خاصی در جوامع می شود و نقش مهمی در حرکت به سوی تغییر دارد.زبان مدیریت دولتی دربرگیرنده چیدمان اطلاعات، اعتقادات و باورها است که بازتنظیمی در این چیدمان کلید تغییر است.

اسلاید 21: ویژگی های خدمات دولتی نوین1. خدمت به شهروندان نه مشتریانمنافع عمومی، حاصل گفتمان در مورد ارزش های مشترک است و صرفاً تجمیعی از منافع افراد نیست.تمرکز سازمان های دولتی بر خواسته های مشترکان نیست بلکه بر ایجاد روابط و تعامل مبتنی بر اعتماد و همکاری با شهروندان است.حتی مدیران و کارکنان دولتی نیز صرفاً یک تکنوکرات نیستند بلکه افرادی هستند که مسئولیت های شهروندی را به زندگی کاری شان تسری می دهند. پس مدیران دولتی نوعی هویت اخلاقی دارند.

اسلاید 22: ویژگی های خدمات دولتی نوین2. پیگیری منافع عمومینقش مهم دولت در هدایت تعاملات میان شهروندان، سازمان های دولتی و سیاستمداران منتخبتعهد اخلاقی دولت برای انطباق راه حل ها با ارزش های عدالت، انصاف، برابری منافع عمومیمنفعت عمومی: که اگر انسان ها منطقی می اندیشیدند و همراه با خیرخواهی و بدون منفعت طلبی شخصی به آن عمل می کردند، آنچه در نهایت انتخاب می کنند، منفعت عمومی خواهد بود.

اسلاید 23: منافع عمومیتوجه خاص به اینکه تعیین منافع عمومی تنها از طریق سیاستمداران نیست.اداره امور سنتی: تعیین منافع عمومی از سوی سیاستمداران نقد: سیاستمداران و احزاب بی طرف نیستند.مدیریت دولتی نوین: هر فرد یک مشتری است که در مورد منافع شخصی خود تصمیم می گیرد. (صحبت از منافع عمومی بی مورد است).خدمات دولتی نوین: مدیران و کارکنان دولتی در کمک به شهروندان برای مشارکت در تدوین منافع عمومی نقش دارند.

اسلاید 24: ویژگی های خدمات دولتی نوین3. ارزش قائل شدن برای شهروندی بیش از کارآفرینیدر مدیریت دولتی سنتی نقش دولت معطوف به عرصه سیاسی یعنی تقنین و خط مشی گذاری بود.پاسخگویی سلسله مراتبی مدیران دولتی به رهبران سیاسی منتخب و در نهایت پاسخگویی سیاست مداران به مردم از طریق رأی گیری .در مدیریت دولتی نوین، نقش دولت متمرکز بر عرصه اقتصادی و بازار رقابتی. دولت تنها نقش هدایت و سکان داری و تدوین خط مشی. مدیران دولتی نقش کارآفرین را دارند.در خدمات دولتی نوین نقش دموکراتیک دولت و عدالت گستری آن محور قرار می گیرد. دولت در درجه اول مسئول ایجاد دموکراسی و عدالت در جامعه است.تلاش برای تعیین و تدوین منافع عمومی از طریق گفتمان با شهروندان و گروه های مختلف جامعه برای خلق ارزش های مشترک.

اسلاید 25: ویژگی های خدمات دولتی نوین4. درک اینکه پاسخگویی مقوله ساده ای نیست.سنجش کارایی در کنار مسئولیت مدیران دولتی در رعایت اخلاق و عدالتپاسخگویی چندبعدی که مستلزم تخصص حرفه ای، تعهد به اصول دموکراتیک، داشن در مورد حقوق مردم و هنجارهای جامعه، عمل بر مبنای اصول اخلاقیمدیران دولتی نه متخصصان بی طرف و نه کارآفرینان نوآور هستند بلکه تسهیل گر و میانجی گر منافع عمومی، مدیران بحران، تحلیلگر و مهم تر از همه رهبران اخلاقی و خادمین مردم هستند

اسلاید 26:

اسلاید 27: ویژگی های خدمات دولتی نوین5. خدمت کردن به جای هدایت کردندولت و سازمان های دولتی باید از طریق به کارگیری «رهبری ارزش مدار» و «رهبری مشترک»، به شهروندان در تدونی منافع مشترک و تحقق آن کمک کنند.تمرکز خدمات دولتی نوین بر «رهبری» است چرا که جوامع امروز بسیار متلاطم و در معرض تغییر و تحولات ناگهانی و حساس است.نیاز به راه حل های بدیع، خلاق و منسجم برای مواجهه با مسائل احساس می شود.سازمان های دولتی باید انطباق پذیرتر از قبل باشند.رهبری دیگر مربوط به یک نفر یا یک موقعیت سازمانی بالاتر نیست. بلکه هر کسی در سراسر سازمان های دولتی و نیز تمامی شهروندان در جامعه باید توانمند شوند تا بتوانند در رهبری سهیم شوند.مدیران دولتی نیز باید مهارت های نوین رهبری مانند همدلی، ملاحظه و مراعات، کمک کردن و گشودن مشکلا، مذاکره کردن و میانجی گری را یاد بگیرند.رهبری به طور جدی با ارزش های انسانی مانند آزادی، برابری و عدالت مرتبط است. رهبری مشترک یعنی دادن حق مشارکت و انتخاب مسیر جامعه و چشم انداز و آینده به مردم.

اسلاید 28: ویژگی های خدمات دولتی نوین6. ارزش قائل شدن برای مردم نه صرفاً بهره وریدر مدیریت دولتی سنتی توجه به کارایی بود و توجه به افراد نیز بر مبنای بهره وری تعریف می شد.در مدیریت دولتی نوین در پی تشویق افراد برای پیگیری منافع خودشان بود.در خدمات دولتی نوین، توجه انسان به خاطر خود انسان است و عواملی مانند درستکاری، اعتماد، احساس تعلق، توجه به دیگران، خدمت کردن و شهروندی مورد تأکید است.ارزش هایی مانند انصاف، برابری، عدالت، پاسخگویی، اخلاق، توانمندسازی و تعهد مورد توجه است.

اسلاید 29: نگاه به بوروکراسیدر رویکرد پست مدرن به مدیریت دولتی این شهروندان هستند که مشخص می کنند سازمان های دولتی چه خدمتی را ارائه دهند و از این فراتر آنها حتی می توانند خود نیز در ارائه این خدمات نقش داشته باشند.پست مدرن بر مشارکت و حضور زنان در پست های مدیریت تأکید دارد.راه حل این مسأله در نظریه های فمینیستی، بازسازی بوروکراسی ها و ایجاد ساختارهای تحت و مسطح، غیرمتمرکز و شمارکتی است.توجه به شبکه ها به جای بوروکراسی

اسلاید 30: تعدیل سلسله مراتب، ظهور شبکه هایک شبکه، الگویی از دو یا چند واحد است که فاقد تمامی اجزا و عناصر اصلی درون یک بوروکراسی سلسله مراتبی است.در شبکه ها تنها عناصر و اجزای ضروری برای فعالیت وجود دارند.اختیار رسمی و کنترل محدودی اعمال می شود و مدیران آزادی عمل بسیاری دارند.بوروکراسی هایی وجود دارند که در داخل آنها شبکه های شکل گرفته اند و شبکه های بسیاری نیز وجود دارند که ساختار درونی آنها به شکل بوروکراتیک درآمده است.

اسلاید 31: خدمات دولتی نوین و دوگانه سیاست- ادارهسیاست از اداره جدا نیست بلکه مکمل هم هستند. مدیران دولتی و سیاست مداران در مدلی مرکب از دموکراسی نمایندگی و حرفه ای ترکیب می شوند: مدل تعاملیمدیران دولتی برای تقویت حکمرانی دموکراتیک با رهبران سیاسی منتخب مشارکت می کنندرهبران سیای منتخب نیز از حرفه ای گرایی در دولت حمایت می کنند.اساس این مدل بر پایه تعامل رهبران سیاسی و مدیران دولتی در پیگیری منافع عمومی است.احترام مدیران دولتی به رهبران سیاسی مشروط به اینکه استقلال عمل آنها از بین نرود.کنترل سیاست مداران بر اداره مشروط به اینکه مدیران دولتی در شکل دهی خط مشی های عمومی مشارکت داشته باشند.مدیران دولتی از دستورها و فرامین سیاست مداران تبعیت می کنند مشروط به اینکه این دستورات قانونی باشند.

اسلاید 32:

اسلاید 33:

اسلاید 34: و الحمدلله رب العالمین