تغییر واحد پولی

تغییر واحد پولی

اسلاید 1: تغییر واحد پولی استاد مربوطه: سرکار خانم دکتر درودی ارائه شده توسط :بهجت آب چر دانشجویی کارشناسی ارشد مدیریت مالی

اسلاید 2: چکیده: در کشورهایی که براي مدتی طولانی نرخ هاي تورم بالا را تجربه می کنند و سطح عمومی قیمت ها به نحو چشم گیري افزایش می یابد، قدرت خرید پول به شدت کاهش یافته و شرایطی به وجود می آید که پول ملی به سختی می تواند وظایف خود را به عنوان وسیله مبادله، واحد شمارش و ذخیره ارزش ایفا کند. در چنین شرایطی است که براي جلو گیري از هزینه هاي ناشی از در گردش بودن پول کم ارزش در اقتصاد، دولت ها به تغییر واحد پول ملی اقدام می کنند.

اسلاید 3: مقدمه بسیاري از کشورهاي در حال توسعه که با تورم هاي بالا مواجه بوده اند، براي مقابله با اثرات منفی ناشی ازکاهش ارزش پول ملی، مجبور شده اند تا در واحد پول ملی خود تجدید نظر کنند. تغییر واحد پول ملی به عنوان یک سیاست اصلاحی در بسیاري ازکشور ها اجرا شده است. با توجه به روند تورمی دهه هاي اخیر در ایران و کاهش شدید ارزش پول ملی، اصلاح واحد پول ملی به منظور کاهش هزینه هاي مربوطه ضروري می نماید، با این وجود دولتمردان به دلیل نگرانی از بروز اثرات تورمی حاصل از اجراي این سیاست هنوز اقدام به اجراي آن نکرده اند.

اسلاید 4: سرانه اسکناس در اقتصاد ایران نسبت به کشورهاي پیشرفته بسیار بالاتر است ( 114 برگ در مقابل 14 برگ). اصلاح واحد پول یا حذف چند صفراز واحد پول کشور به یکی از نیازهاي اقتصادي کشور براي تسهیل در مبادلات تجاري تبدیل شده است.این موضوعی است که از سال ها پیش در دستورکار بانک مرکزي قرار داشته است . حذف صفر از پول ملی اقدامی است که با هدف افزایش ارزش اسمی پول صورت می گیرد. بنابراین با توجه به وضعیت تورم در ایران در سال هاي اخیر و عزم دولت به اجراي طرح تحول اقتصادي که بخشی از آن را تغییر واحد پول تشکیل می دهد، و مزایایی که براي این سیاست بیان شده است، چگونگی فرآیند انجام و بررسی آثار چنین اقدامی بر تورم بسیار ضروري به نظر می رسد.

اسلاید 5: پول و کارکرد هاي آن در اقتصاد: براي پول می توان تعاریف بسیاري عنوان کرد اما به صورت کلی پول چیزي است که در تمام جوامع و بین همه افراد آن کاربرد دارد و بدین منظور ویژگی هاي خاصی را باید دارا باشد تا بتواند به وظایف خود عمل کند. خواص مطلوب پول:پول حداقل پنج خاصیت ضروري دارد که (عبارتند از(داودي و صمصامی، 1388 - قابلیت حمل - دوام - بخش پذیري - استاندارد پذیري: بدین مفهوم که پول باید کیفیت یکسان داشته باشد و از نظر فیزیکی قابل تمیز باشد - قابلیت تشخیص: اگر تشخیص پول به سادگی میسر نباشد، افراد براي تصمیم گیري در مبادلات خود دچار مشکلات فراوانی خواهند شد.

اسلاید 6: تاریخچه تغییر واحد پول تاریخ تغییرات واحد پول ملی به اوایل قرن نوزدهم میلادي باز میگردد. و از آن زمان تا کنون در مواجه با چالش هاي سیاسی و اقتصادي، دولت ها به کرات سیاست حذف صفراز پول ملی را به کار گرفته اند. ازاین رو است که امروزه تغییر واحد پول ملی نوعی بسته اصلاحات سیاسی اقتصادي شناخته می شود. دراین تغییرات واحد پول جدید عموما با مضربی از ده، از واحد پول قدیمی به دست آمده است. از سال 1923 تا سال 2009 شمار کشورهایی که اقدام به صفرزدایی از پول ملی خود کرده اند به 50 کشور می رسد که طی 84سیاست صفرزدایی، تعداد 272 عدد از صفرهاي پول ملی خود راحذف کرده اند.با توجه به تاریخچه تغییر واحد پول، مشاهده می شود که کشورهاي (موسلی، 2005 )زیادي در مواجهه با بحران هاي پولی اقدام به اجراي این سیاست کرده اند . هدف از اجراي سیاست تغییر واحد پول در کشورهاي مختلف، متفاوت بوده است.

اسلاید 7: تاريخچه ي تغيير واحد پولي در ايران: براي جلوگيري از بي اعتمادي به پول ملي، بانك مركزي در سال 1373 تغيير واحد پولي را مورد بررسي قرار داد كه به دليل برخي مخالفت ها بررسي طرح متوقف شد. ودر فاصله ی سال های 1380 تا 1381بحث تغییر واحد پول کشور به واحدی با نام <<نور>>در مجلس مطرح شد.و این بار نیز به نتیجه نرسید.این بحث در سال 1384در مجلس مطرح شدو مورد بررسی قرار گرفت.

اسلاید 8: تغییر واحد پولی در ایران: در کشور جمهوری اسلامی ایران به سال 1308واحد پولی ریال جایگزین تومان شد.ولی هیچ گاه نتوانست جایگاه خود را در بین مردم به دست بیاورد و تومان هم اکنون در معاملات و حتی در امور مالی مردم و بسیاری از مسئولین مالی کشور نیز رایج است. با کمی دقت مشاهده می شود با تغییر مذکور نه تنها صفری حذف نشده بلکه یک صفر به آن اضافه شده و در نتیجه واحد پولی در آن زمان ده برابر بزرگتر شد.

اسلاید 9: مزایا:کاهش تورمنقل و انتقال آسا نتر پول و كاستن از مخاطرات آن در حجم كلانصرفه جويي در هزينه ي چاپ اسكناسصرفه جويي در وقت نيروي انساني و هزينه هاي معاملاتي در مسايل مالي كشوراثرات مثبت رواني در جامعه (افزايش اعتماد مردم)مانع نفوذ ارزهاي خارجیتقويت پول ملي و افزايش ارزش اسمي آنافزايش سرمايه گذاري هاي خارجيسادگي در مبادلات و نگهداري ساده تر حساب ها، ارقام و ترازنامه هااشغال فضاي كمتر آمار و اطلاعات مالي در حافظه و هارد رايانه هاصرفه جويي در وقت براي شمارش حجم زياد اسكناس هاكاهش نياز به استفاده از چك هاي بانكي به شكل بي رويه و غيرمنطقيكاهش و تسهيلات فعاليت دستگا ههاي خودپرداز

اسلاید 10: معایب:هزينه ي سنگين جايگزيني اسكنا سهاي جديدافزايش سطح عمومي قيمتهاناسازگاري دفاتر و صورت هاي مالي و پايگاه هاي اطلاعاتي جديد و قديم و تحميل هزينه به فعالان اقتصادعدم پذيرش افراد مسناحتمال كاهش درآمدهاي صادراتيخنثي بودن اجراي اين طرح

اسلاید 11:

اسلاید 12: الزامات تغییر واحد پولمهمترین دلایلی که براي حذف صفر از پول ملی عنوان می شود به اختصار عبارتند:- برطرف کردن مشکلات فنی و اجرایی ناشی از کاربرد اعداد بزرگ در صورت حسا بهاي مالی و ماشین هاي محاسباتی- بازگرداندن اعتماد به پول ملی به عنوان یکی از نمادهاي هویت ملی- بسترسازي براي کاهش تورم- ایجاد تسهیل در معاملات تجاري- صرفه جویی در وقت افرادي که با مسائل پولی سرو کار دارند- کاهش سرانه اسکناس در گردش و صرفه جویی در هزینه انتشار حجم بالاي اسکناس- کسب اعتبار بین المللی در بازارهاي سرمایه

اسلاید 13: تجربه سایر کشور ها در تغییر واحد پول:- یونان ( 1944 ) حذف 14 صفر- مجارستان ( 1946 ) حذف 21 صفر- آلمان ( 1948 ) حذف 14 صفر- لهستان ( 1950)- چک اسلواکی ( 1953)- بولیوي ( 1985 ) حذف 6 صفراسرائیل ( 1986 ) حذف 3 صفر- برزیل ( 1967 تا 1993 ) شش مرتبه حذف 18 صفر- صربستان ( 1994 ) حذف 12صفر- بلغارستان ( 1999 ) حذف 3 صفر- اوکراین ( 1996 ) حذف 5صفر- روسیه ( 1993,1998 ) افغانستان ( 2002 ) حذف 3 صفر

اسلاید 14:

اسلاید 15: بررسي وضعيت اقتصادي تركيه در سال 2002 دولت براي مقابله با بحران يك برنامه ي مستقيم مبارزه با تورم را در پيش گرفت كه اين برنامه شامل بندهاي زير بود: • اتخاذ يك سياست مالي مناسب بر اي افز ايش مازاد او ليه ي منابع و تحقق اصلاحات ساختار ي وسرعت بخشيدن به خصوصي سازي • سياست درآمد زايي به موازات هدف گيري تورم • اجراي سياست هاي پولي و ارزي براي حمايت از درآمدزايي و كاهش تورم • تلاش براي حذف كسري بودجه ي بخش دولتي • افزايش درآمدهاي مالياتي • بازنگري قوانين بانكي براي استقلال بانك مركزي • سياست كاستن از بودجه ي دولتي از طريق خصوصي سازي واقعی • كمك گرفتن از سازمان هاي پولي و مالي مختلف از جمله صندوق بين المللي پول • تشويق بخش خصوصي به سرمايه گذاري مولد • كنترل نقدينگي

اسلاید 16: وضعیت کنونی ریال با نگاهی به روند تحولات نقدینگی و شاخص ضمنی محصول ناخالص داخلی به نظر می رسدکه مقام پولی کشور طی سال ها با عرضه نقدینگی سبب شده است که فشارهاي تورمی بالقوه در داخل اقتصاد ایجاد شود. بررسی عوامل برانگیزنده تورم در کشور نشان می دهدکه اتکا به درآمدهاي نفتی، فقدان انضباط بودجه اي، بالا بودن هزینه هاي تولید درکشور، فقدان قدرت رقابت در بخش تولید کشور و انواع مداخله هاي دولتی درروندهاي قیمت بدون عنایت به رقابتی کردن ساخت اقتصاد که عامل بروز انتظارات تورمی گسترده می شود دست کم در سه دهه گذشته به شکل هاي مختلف درکشوراجر ا شده است از جمله مواردي بوده اند که بر افزودن فشارهاي تورمی، بالقوه و بالفعل (، اثرداشته اند(خلعت بري، 1386

اسلاید 17: با توجه به هزینه هاي منفی این وضعیت براي دولت اجراي سیاست اصلاح واحد پول در ایران ضروري می نماید. بدین منظور به بررسی لزوم چاپ اسکناس هاي درشت تر و تغییر واحد پول در این بخش پرداخته شده است. این مشکلات: را می توان در سه دسته کلی تقسیم بندي کرد(نوفرستی و هاشمی، (1385 - مشکل ثبت اطلاعات در قالب ارزش هاي ریالی، انجام محاسبات و پرداخت درمعاملات نقدی - هزینه هاي هنگفت چاپ اسکناس و چک پول - عدم ایفاي نقش مناسب سکه در مبادلات

اسلاید 18: هزینه هنگفت چاپ اسکناس براي جامعه سرانه اسکناس درایران در قیاس با سایرکشورها تفاوت چشمگیري دارد و این به دلیل وجود اسکناس هاي درشت در این کشورها می باشد . عدم هماهنگی بین کاهش ارزش پول و چاپ اسکناس هاي درشت ترموجب شده است که حجم اسکناس ها به طور قابل ملاحظه اي افزایش یابد این امر سبب شده است تا سرعت فرسایش اسکناس ها افزایش یابد و جایگزینی اسکناس هاي فرسوده هزینه هاي زیادي را به جامعه تحمیل می کند. همچنین عدم وجود اسکناس هاي درشت تر و کاهش ارزش اسمی ریال باعث کاهش کارایی سیستم بانکی و ایجاد هزینه هاي بالا براي آن می باشد.

اسلاید 19: درسهایی از اصلاح پولی کشورها تجربه صفرزدایی در کشور هاي مختلف چنددرس کلی دارد؛ اول اینکه؛ سیاست حذف صفرهاي پول ملی به خودي خود منتج به نتایج مطلوب نخواهد شد، دوم اینکه؛ قبل از سیاستهاي پولی و مالی باید اصلاحاتی صورت گیرد تا حذف صفرهاي پول ملی به نتیجه مطلوب منجر شود سوم اینکه؛ یک شرط اساسی موفقیت اصلاح پولی مستمر نبودن تورم است . درجاهایی که پرش و جهش قیمتی وجود داشته حذف صفر ها موفق بوده است. چهارم؛بررسی تجارب متعدد حذف صفر پول در کشورهاي مختلف پنجم؛ اصلاح پولی تنها ابزاري در خدمت یک بسته سیاستی تمام عیار در اقتصاد است وبه تنهایی رافع مشکلاتی چون تورم وبی ثباتی و غیره نیست.

اسلاید 20: تحلیل حذف چند صفر در اقتصاد کشور اجراي سیاست حذف چند صفر و تغییر نام و ارزش اسمی پول ملی آثار خوب و بدي دارد.در این بخش برخی از آثار مهم ارایه میشود و در قسمت آخر بحث و نتیجه گیري خواهد شد. -4 الف) آثار مفید قطع آثار انباشته اسمی، مکتوب، روانی و انتظارات تورمی در واحد پولی و ارایه علامت براي یک حیات مجدد پولی -کمک به اجراي بسته سیاست هاي مالی، پولی و درآمدي حقیقی ضد تورمی -زمینه سازي براي ایجاد مبادلات دو گانه ،چند گانه ومنطقه اي با پول داخلی متقابل و ایجاد یک واحد پولی منطقه اي -باز تعریف و یاتعریف یک پشتوانه جدید براي پول جدید -کمک به ایجاد هویت ملی در بازار پول و زمینه سازي جایگزینی گرایش به ارز با پول ملی -کاهش هزینه هاي محاسباتی ، ثبت،حمل اسکناس ، اشتباهات محاسباتی،زمان مصروف در مبادلات و غیره در بازار کالاها، خدمات، پول و مالیه

اسلاید 21: ب) آثار منفی ایجاد یک زمینه جهشی در افزایش قیمت کالاها و خدمات در چنین شرایطی یک عارضه بد ولی مقطعی اتفاق می افتد و آن گرد شدن قیمت ها به سمت بالا و اضراربه مصرف کننده. کالاهائی که با کسري از واحد جدید پس از حذف چهار صفر عرضه میشود به سمت قیمت بالاتر گرد میشود که آثار تورمی دارد و به مصرف کننده تحمیل میگردد.لذا چنین طرحی بدون آثار تورمی نیست. تحمیل مجموعه هزینه هایی چون خارج کردن پول کهنه ازگردش ،هزینه هاي مبادله،آموزش و جا اندازي وتلاش براي ایجاد قابلیت در مبادلات داخلی و بین المللی تحمیل هزینه سنگینی در جهت ایجاد عادت اجتماعی به پول جدید و فرهنگ سازي خطر رجعت روند کاهنده مجدد ارزش پول ملی جدید به دلیل تداوم تورم و فقدان اجراي همزمان یک بسته سیاستی کامل پولی، مالی و درآمدي حقیقی

اسلاید 22: نتیجه گیري اجراي برنامه حذف چند صفر از پول ملی نیاز به پیش زمینه هایی دارد. این پیش زمینه ها به دو دسته تقسیم می شوند. دسته اول حوادث وشرایط بوقوع پیوسته است که زمینه را براي اجرا کاملاً آماده می سازد. دسته دوم اقداماتی است که قبل، حین اجرا و بعد از اجراي طرح باید انجام شود. در وهله اول اجراي این طرح مستلزم تحقق علل و شرایط مهم ذیل است: حاکمیت یک تورم چندرقمی شدید که اخیراً به ابرتورم یاد می شود پدیده اي که در کشور هاي اصلاح کننده پول ملی یک وجه مشترك عام بوده است به صورت جمعبندي میتوان گفت اقتصادهاي دچار ابرتورم به این سیاست دست یازیدند در صورتیکه دراقتصاد ایران ما هیچگاه حتی زمان جنگ و زمان بازسازي تورم 50 درصدي را حتی براي یک سال هم تجربه نکرده و به مراتب تورمهاي نازلی .داشتید

اسلاید 23: -پدید آمدن و رواج پولی که حامل چندین صفر دست وپاگیر در مبادلات و وقوع یک نارضایتی از روند کاهش ارزش و انباشت صفردر بین جامعه که حاصل تورم مستمر است - محو آثار سوء فرهنگی که در اوایل انقلاب این اقدام با تغییر ظاهر پول و حذف آثار سلطنت طاغوت انجام شد. - دلایل دیگري وجود دارد که در شرایط کشور ما مطرح نیستند ودراینجا مجال طرح آنها نیست . در وهله دوم اقداماتی است که بایدانجام شود: - اجراي کامل یک بسته سیاستی پولی، مالی و درآمدي حقیقی همزمان و قبل از حذف صفر. - تکمیل مراحل اجرایی طرح هدفمند سازي یارانه ها.

اسلاید 24: در اقتصاد ایران قبل از هر طرحی که شوكهاي قیمتی در بر داشته باشد، نظیر صفرزدائی ازپول ملی و یا تضعیف پول ملی (افزایش نرخ ارز) بایستی نظام خودکنترلی قیمتی مالیات بر ارزش افزوده بطور کامل اجرا و نهادي شود که بتواند جهشهاي غیرمتعارف قیمتها را مهار نماید. نکته مهمترپیاده کردن نظام نظارتی ، ارزشیابی و کنترل است. شوك هاي قیمتی در پی هر سیاستی باعث خنثی سازي سیاست و اتلاف منابع میشود و از آن مهمتر به انتظارات تورمی و بی اعتمادي دامن میزند که این خسارات بسیار سنگین تر از هزینه هاي محسوس خواهد بود همه و به خصوص دولت باید توجه داشته باشند که از دیدگاه اقتصاد اسلامی مسئول اعمال خود هستند هزینه اي در پی هر سیاست بر مردم تحمیل می شود مورد سئوال خواهد بود.

اسلاید 25: منابع و مآخذ ابریشمی، حمید ( 1375 (.« اقتصاد ایران ».شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول، تهران.- بافکر، آزیتا ( 1376( .بررسی علل تورم در ایران به روش همجمعی 1374-1338 » ..پایان نامه کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشکده علوم اقتصادي و سیاسی دانشگاه .شهید بهشتی.بانک مرکزي جمهوري اسلامی ایران، گزارش اقتصادي ترازنامه بانک مرکزي، اداره حساب هاي اقتصادي، سال هاي مختلف.برانسون، ویلیام اچ ( 1386 .( .« تئوري وسیاست هاي اقتصاد کلان ».ترجمه عباس شاکري، نشر نی، تهران، چاپ یازدهم.( تفضلی، فریدون ( 1376).اقتصاد کلان نظریه ها و سیاست هاي » . نشرنی، تهران، چاپ دهم. «. اقتصاديداودي، پرویز و حسن نظري ( 1374).پول در اقتصاد اسلامی، سازمان مطالعه » .

اسلاید 26: Cagan, Philipp (1992), Hyperinflation: Theory. The PalgraveDictionary of Money and Finance, vol. 2, London and Basingstoke:Macmillan, 323-326.Calomiris, C. (2006),“Devaluation with Contract Redenomination inArgentina”, National Bureau of Economic Research Working PaperNo. 12644, http://www.nber.org/papers/w12644 Dotsey, M (1988), “The demand for currency in the united state”,Journal of osian economics, Vol 52.