جامعه شناسی روستایی

صفحه 1:
‎Vb‏ ي روسال ‎re‏ يي ‎03 Til = Sls Sel ‏اه از او‎ 19 allahyari@iaurasht.ac.ir 

صفحه 2:
شکل گیری جامعه شناسی "تفکرات قرون وسطی "بررسی واقعیت های طبیعی و عینی جایگاهی نداشت این خلدون, راجر بیکن, جووانی باتیستا ویکوری. شارل مونتسکیو اگوست کنت (۱۷۹۸-۱۸۵۷) فرانسوی ۱۸۳۹ برای نخستین بار مفهوم جامعه شناسی را بکار برد. او معتقد بود جامعه شناسی براساس مشاهده و تجربه استوار است و از اکتشافات سایر علوم سود می جوید. اکوست کنت جامعه شناسی را به دو شعبه | ایستایی شناسی اجتماعی (مالکیت. خانواده. زبان. دولت. صنعت, دین و...) ۲ پویایی شناسی اجتماعی ( به مطالعه جامعه و توسعه لن به عنوان یک کل و تحولات اجتماعی) 

صفحه 3:
پیدایش جامعه شناسی روستایی آمریکا ۱۹۰۸ لابه دستور رزولت "کمیسیون زندگی روستایی" تشکیل شد. ۱۳۷۲ انجمن جامعه شناسی روستایی شکل گرفت لاپیدایش جامعه شناسی روستایی برخاسته از مشکلات موجود در نواهی روستایی بود نه برخاسته از فعالیت نهادهای آموزشی ۱۹۵۷۵ انجمن اروپایی جامعه شناسی روستایی شکل كرفت ااستقلال بسیاری از کشورهای جهان سوم در دهه های ۱۹۲۰-۱۹۶۰ آاتشکیل موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی ۱۳۳۷ در دانشگاه ‎oles‏ 

صفحه 4:
Sociology جامعه شناسی "مطالعه علمی زندگی انسان ها و یا شنافت خصوصیات جامعه و یا مطالعه تشریم کننده. مقایسه کننده و توضیم دهنده جوامع بشری است "جامعه شناسی یکی از علوم اجتماعی است که پدیده های امتماعی را در جوامع تطور یافته با روش علمی مورد مطالعه و بررسی قرار می دهد پدیده اجتماعی * منظور از پدیده کلیه وقایعی است که در جامعه وجود دارد يا روی می دهد و شخص آن را در بیرون از خود مشاهده می کند. **يديده هاى اجتماعى را مى توان واقعياتى اجتماعى تلقى کرد که جمعی. عینی و ملموس هستند. 

صفحه 5:
اميل دوركهايم هر يديده اجتماعى دو خصوصيت دارد : ‎.١‏ واقعه يا يديده اجتماعى بيرون از وجود فرد است. يعنى محصول فكر و تصورات فرد مشخصی نیست؛ مثل زبان. اغلاق. آداب و رسوم. سازمان هاء روابط و موسسات ‏۲ واقعه یا پدیده اجتماعی اجباری است (مثلاً ازدواج) ‏تقسیم بندی جامعه شناسی ‏> ريخت شناسى اجتماعى (مورفولوزى اجتماعى) 2 معرفت الاعضاء اجتماعى ( فيزيولوثى اجتماعى) < جامعه شناسی عمومی (روانشناسی جمعى) ‎ ‏تقسیم بندی جامعه شناسی برمسب موضوع (جامعه شناسی شهری. روستایی. جمعیت شناسی, جرم ورزش, آلودگی محیط زیست. پزشکی و ..) ‏تقسیم بندی جامعه شناسی برمسب نوع جامعه (جامعه شناسی شهری. روستایی) ‏جامعه شناسی شهری ‏به مطالعه علمی زندگی اجتماعی سازمان های موجود در شهر ارتباط افراد جا اين سازمان ها و روابط فی ما بین افراد می پردازد. ‎ 

صفحه 6:
جامعه شناسی روستایی * به مطالعه علمی زندگی انسان هاء سازمان های روستایی و مقایسه آن با جامعه شهری می پردازد. #جامعه شناسی روستایی شاه ای از جامعه شناسی است که از اصول و قواعد و روش های جامعه شناسی عمومی پیروی می کند. از مختصات لن می توان به مطالعه پدیده ها یا رویدادهای اجتماعی و نوع فرهنگی که به جامعه روستایی تعلق دارد اشاره نمود. #جامعه شناسی روستایی به نهادها. گروهبندی هاء ارزش های اجتماعی, تعلقات. گرایش ‎Lo‏ کارکردها و کلیه امور و مسائل مربوط به جامعه روستایی که برای توسعه رفاه و بهزیستی روستانشینان مفید است می پردازد. 

صفحه 7:
روش انجام بررسی در علوم اجتماعی در مقايسه با علوم زيستى و فيزيكى ‎.١‏ جامعه شناس ممیط اجتماعی را به دلخواه خود بهمود نمی آورد ‏۲ تفکیک علت و معلول به سادگی علوم زیستی و فیزیکی امکان پذیر نیست ۲۳ جامعه پویاست و حالت ایستایی ندارد ‏۰.۲۴ امکان نفوذ نظرات ممقق در علوم اجتماعی زیاد است ‎Culture ‏فرهنگ‎ ‏ره و روش و نموه زندگی که فرد در نتیجه زندگی در اجتماع می آموزد را فرهنگ گویند. ‏فرهنگ )| می توان مجموعه سرمشق ها و الگوهای آموخته شده ای دانست که مابین افراد یک جامعه. قوم یا ملتی مشترک است و از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود. ‏”فرهنق مجموعه پیچیده ای است که در برگیرنده دانستنی هاء اعتقادات. هنرهاء اخلاقيات و هركونه توانايى ديكرى است كه انسان به عنوان عضوى از جامعه بدست مى آورد. 

صفحه 8:
۳ های فرهنگ از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود فرهنگ عام ولی خاص است فرهنگ متغییر ولی ثابت است فرهنگ اجباری ولی اختیاری است بعضی از عناصر فرهنگی تغییرپذیرند داد ع ط ه انواع فرهنگ + فرهنگ مادی: عناصر فرهنگی که قابل لمس. اندازه گیری. ارزیابی و مقایسه هستند. ۷ فرهنگ معنوی: عناصر فرهنگی که جنبه کیفی دارند و قابل مقایسه و انداره گیری نیستند. افلاق قوم مداری: برتری دادن به فرهنک خود و گرایش به ممتاز گردانیدن فرهنگ خود نسبت به سایر فرهنگ ها 

صفحه 9:
ارزش های اجتماعی واقعیت ها و اموری که در جامعه معروفیت دارد و با نیازهای اساسی مرتبط است و مورد توجه و خواست و آرزوی افراد جامعه می باشد (داشتن زمین,. دام ثروت. مهارت. سواد) هنجارهای اجتماعی رفتار شناخته شده در یک جامعه یا نموه رفتاری که از فرد در گروه انتظار می رود. کنترل اجتماعی _ - آنچه بر رفتار فرد اثر می گذارد و ثن را به پیروی از هنجارهای اجتماعی وادار می سازد. نقش اجتماعی ِ فعالیت معینی که بر عهده فرد یا افرادی از جامعه گذاشته می شود و یا فرد آن فعالیت اجتماعی را بنا به شرایطی انجام می دهد. 

صفحه 10:
منزلت اجتماعی میزان اهمیتی که جامعه عمدتا برای یک یا مجموعه ای از نقش ‎slo‏ اجتماعی قائل است. طبقه اجتماعی / قشر امتماعی مجموعه افرادی که شلن و مقامی نزدیک به هم داشته باشند یک طبقه اجتماعی می گویند. مجموعه افرادی که از لماظا اقتصادی و اجتماعی دارای موقعیت های مشابه باشند. تمرك اجتماعی جابجایی از وضعیتی به وضعیت دیکر. عوض شدن وضع اجتماعی یک فرد از موقعیتی به موقعیت دیکر. ۱. تحرک اجتماعی افقی ۲ تحرک اجتماعی عمودی 

صفحه 11:
سازمان اجتماعی گروه ها یا طبقات اجتماعی با ثباتی هستند یا در اصل بوده اند که برای ارضای خواسته های جسمانی و روانی مثل خانواده. اقتصادی (بنه), حكومتى (انجمن/ شورای ده) بوجود آمده اند. سازمان های اجتماعی به لحاظ داشتن نظم اجتماعی» ساخت اجتماعی و کارکرد اجتماعی از ارکان جامعه محسوب می شوند. ‎ol‏ تعداد از سازمان های اجتماعی که بطور نسبی در جامعه از اهمیت بیشتری برخوردارند را نهاد اجتماعی گویند (خانواده) ‏آن تعداد از سازمان های اجتماعی که بطور نسبی در جامعه از اهمیت کمتری برخوردارند را موسسات اجتماعی کویند (شرکت تعاونی) ‏هرکدام جنبه فیزیکی داشته باشد سلخملن و آنکه بیشتر جنبه غیر محسوس دارد نهاد است. 

صفحه 12:
ده و تعریف آن ساندرسن جامعه دهقانی را از لحاظا بات و تحرک به سه نوع تقسيم مى كند: ‎.١‏ دهکده های ناپایدار ۲ _ دهکده های نیمه پایدار ۲ دهکده های پایدار در سرشماری عمومی ایران ۱۳۳۵: نقاط کمتر از ۵۰۰۰ نفر جمعیت ده و نقاط بيش از ۵۰۰۰ نفر جمعیت را شهر دانسته اند. مجمچع چند ده دهستان نامیده می شود. لایهه قانونی تشکیل انجمن های ده و اصلام امور اجتماعی و عمرانی ۳۲۴۷ ۱: ده یا قریه عبارت است از مرکز جمعیت و محل سکونت مداقل ۲۵۰ نفر يا ۵۰ خانواده که درآمد اکثر افراد آن از طریق کشاورزی حاصل شود مرکز آمار برابر ده یا نقطه روستایی کلمه آبادی را بکاربرده است: مجموع یک یا چند مکان و اراضی بهم پیوسته (اعم از کشاورزی و غیر کشاورزی) که در خارج از فضای شهر واقع شده و دارای محدجده ثبتی یا عرفی مستقل باشد. 

صفحه 13:
قانون اصلامات ارضی۱۳۴۲ ده یا قریه عبارت از یک مرکز جمعیت و محل سکونت و کار تعدادی خانواده که در اراضی آن ده به کار کشاورزی اشتغال دارند و درآمد اکثریت ‎QUT‏ از طریق کشاورزی حاصل مى شود و عرفاً در محل ده یا قریه شناخته می شود. "تعریف جامع از ده : ده عبارت است از محدوده ای از فضای جغرافیایی که واهد اجتماعی مرکب از تعدادی خانواده که نسبت به هم دارای نوعی احساس دلبستگی. عواطف و علائق مشتری هستند در تن تجمع می یابند و بیشتر فعالیت هایی که برای ‎OME‏ ‏نیازمندی های زندگی خود انجام می دهند. از طریق استفاده و بهره گیری از زمین و در درون محيط مسكونى شان صورت مى كيرد. این واهد اجتماعی که اکثریت افراد آن به كشاورزى اشتغال دارند در عرف محل ده شناخته مى شود. 

صفحه 14:
ویژگی های جامعه روستایی: ابن خلدون : بادیه نشیتی و شهرنشیتی_تفامت آنها در شیوه معاش و اقتصاد آنهاست امیل دورکهایم: براساس انسجام. همگرایی و همبستگی جامعه را به دو گونه مکانیکی و ارگانیکی تقسیم می نماید فردیناند تونیس: گماین شافت (اجتماع) و گزل شافت (جامعه) ‎fi}‏ فریدمن: محیط طبیعی و محیط خن رابرت ردفيلذ: جامعه روستایی و مامعه شهریر 

صفحه 15:
**روستای ایرانی به صورت یک واهد تولید و مصرف مبتنی بر اقتصاد بسته به میات خود ادامه می دهد که امروزه این توان بدلیل ارتقاء روز افزون با شهر و ایجاد وسایل. اقتصادی و از طریق کسترش ارتباط جمعی از قوه به فعل در نمی اید. * ریفت شناسی اجتماعی دهات ایران روستاهای مجتمع و انبوه شكل سكونت ا ۱ _ روستاهای پراکنده ‎gags”‏ مساکن روستایی برمسب شرایط اقلیمی و خصوصیات اجتماعی است. 

صفحه 16:
‎a ee a‏ وب 7 چاه ری ‎ee‏ ‎FSGS |S ne‏ ‎ee‏ ليث لور لود | ست ‎oa apa ae‏ 0 ۳ ‎I Bee‏ ند و علشوان را در مت ره ۳۳ اجام بعتن ,ربكي ات | ‎FIG Sim‏ يد مشر صنق سيت بج یر دز | ریت ار سم کش روز سنا ‏طرق ادها ری قاوی سا مد ‎Sa ‏وك عدت سل بر رتسم در‎ ‏ونا اساي انرق وريد‎ ‏كر رج رحو 2 ‏وهی ميت تصش و تال متسه ‏عیرست ‏تسه | ‏یعس تاره و ‎Roe ee‏ بط گرد و نز ‏هرن اس ویس نی سیب ‏يو منود لسث ‎bed ales‏ | هت تمس و رجف رون ما نو مره ‏هد گوس درم مینست | هی فش اما رای وم ‎Ban ity Be poe‏ رون گروهی است. ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 17:
خانواده روستایی فانواده در جامعه روستایی کارکردهای متفاوتی خانواده روستایی نه تنها مسولیت اقتصادی دارد بلکه کارکردهای اجتماعی و فرهنگی نیز دارد کارکرد اقتصادی خانواده خانواده واهد یا بنگاه اقتصادی است تنوع ‎called‏ اقتصادی امکان مشارکت تمام اعضاء را فراهم می کند. اختلاط نقش ها در خانواده روستایی باعث می شود اعضا در موقعیت های مختلف نقش های متفاوت را ایفا نمایند. خانواده روستایی در خعالیت های اقتصادی تقسیم کار دارد. کارکرد اقتصادی خانواده تنها منمصر به تولید نیست 

صفحه 18:
کارکرد آموزشی خانواده سنتی روستایی ساختار خانواده روستایی: خانواده هسته ای (تنها از یک زن و شوهر یا زن و شوهر با فرزندان ازدواج نکرده) خانواده گسترده (پدر و مادر همراه با فرزندان ازدواج کرده و هتی همراه نوه ها) اشکال مخفتلف فانواده براساس تقسیم بندی جمشید بهنام: ۱. خانواده زن و شوهری مستقل ۲ فانواده از هم گسیفته ۳. خانواده پدری توسعه یافته ۴ فانواده زن و شوهری با اضاخات خانواده روستایی براساس روابط خانوادگی عموماً [ نوع دو تباری است. در خانواده روستایی سنتی مرد دارای ارزش اجتماعی والایی است. 

صفحه 19:
الگوی ازدواج در جوامع شهری با روستایی متفاوت است 

صفحه 20:
‎on‏ 7 ول ‎oP.‏ ای ای اه ‎ols‏ 7 باه ‎ges a“ 1‏ ووادای‌فادای ‎ody‏ ‏روا 51 ايران 

صفحه 21:
| ۳ 0 fe ‏بط‎ ‎Hi te ‏شری کته و‎ oF a oe ۳ sail ai Cae coy) 1 ‏رف‎ ae 7 A, ‏لاه را‎ am Losi gos th Sb) oe gui Jy Cp Dor ‏رسعو ى لير‎ م ‎“i‏ 7 إلى تقد رسای ‎baste é‏ ی ‎ones‏ | Let 0 

صفحه 22:
قشریندی اجتماعی در جامعه روستایی دسته بندی افراد جامعه در یک سلسله مراتب اجتماعی برمبنای متغیرها و ساختهای اجتماعی. اقتصادی. فرهنکی و مذهبی و غیره انجام می کیرد ملاکهای برای تعیین طبقه اجتماعی ‎.١‏ موقعیت و امکانات اقتصادی مانند ثروت و درآمد ۲ وفدعیت تمصیلی و کمیت و کیفیت تمصیل ‏۳. موقعیت شغلی ‏۴ شرایط خانوادگی و پیوستگی در گروه های خویشاوندی طبقات روستایی قبل از اصلامات ارفی ‏0. طبقه مالکین ب. طبقه رعایا 

صفحه 23:
طبقه مالکین ازنظر نوع مالکیت قبل از اصلامات ا(ضی مالکیت دولتی مالکیت سلطنتی || مالکیت وقفی مالکیت بزرک اربایی (بزرک مالکان از لماظً وضعیت اقامت در ده) مالکیت دهقانی (فرده مالک) : برمسب بهره برداری سه گروه بودند: بهره برداران خانوادگی, استفاده از کارگران خصلی و ارثی داع 6 و > طبقه رعیت ‎.١‏ زارعان صامب نسق زراعی (گاوبند و (عیت) ۲ _ خوش نشینان (کارگران روستایی و سوداگران) 

صفحه 24:
شکل ۱-۴ قشربندی اجتماعی در جامعه روستایی ايران در دوران قبل از اصلاحات آرضی 

صفحه 25:
قشربندی اجتماعی در جامعه روستایی در دوران پس از اصلامات ا(ضی ‎.١‏ کشاورزان یا دهقانان با زمین ۲ خوش نشینان روستایی یا دهقانان بی زمین 

صفحه 26:
شیوه های سنتی تعاون در روستا افیمف و نارسایی در ابزار تولید از مسایلی یود که همیاری و کارگروهی را ضروری می ساخت این خلدون: یاری و یاریگری عامل اساسی بقاء جامعه انسانی است. او این پدیده را عصبیت می نامد و جامعه ای که عصبیت ندارد رو به (وال و نابودری است. لأدوركيم جامعه ها از لماظً همگرایی و یاریگری و انسجام وروابط اجتماعی دو گونه اند: مکانیکی و ارگانیکی ‎en‏ و میزان همکاری برمسب شرایها جغرافیایی و 9 یژگی های اقتصادی متفامت است: ‎uP‏ ‏<محدودیت زمان کشت ‏خفانه سازی <دریافت هدایا و دهش ها 

بنام خدا ی س س ش مع جا ه نا ی رو تا ی دکتر محمد صادق اللهیاری ن م ش ش س استادیار دا گاه آزاد ا ال ی واحد ر ت ‏allahyari@iaurasht.ac.ir شکل گیری جامعه شناسی ‏تفکرات قرون وسطی ‏بررسی واقعیت های طبیعی و عینی جایگاهی نداشت ‏ابن خلدون ،راجر بیکن ،جووانی باتیستا ویکوری ،شارل مونتسکیو ‏اگوس-ت کن-ت ( )1798-1857فرانس-وی 1839برای نخس-تین بار مفهوم جامعه شناسی را بکار برد. ‏او معتق-د بود جامع-ه شناس-ی براس-اس مشاهده و تجرب-ه اس-توار است و از اکتشافات سایر علوم سود می جوید. ‏اگوست کنت جامعه شناسی را به دو شعبه .1ایستایی شناسی اجتماعی (مالکیت ،خانواده ،زبان ،دولت ،صنعت ،دین و)... .2پویای-ی شناس-ی اجتماع-ی ( به مطالع-ه جامع-ه و توس-عه آ-ن ب-ه عنوان ی-ک کل و تحوالت اجتماعی) پیدایش جامعه شناسی روستایی ‏آمریکا 1908 ‏به دستور رزولت ”کمیسیون زندگی روستایی“ تشکیل شد. 1937انجمن جامعه شناسی روستایی شکل گرفت ‏پیدای-ش جامع-ه شناس-ی روس-تایی برخاسته از مشکالت موجود در نواحی روستایی بود نه برخاسته از فعالیت نهادهای آموزشی 1957انجمن اروپایی جامعه شناسی روستایی شکل گرفت ‏استقالل بسیاری از کشورهای جهان سوم در دهه های 1940-1960 ‏تشکی-ل موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی 1337در دانشگاه تهران Sociology جامعه شناسی ‏مطالع-ه علم-ی زندگ-ی انس-ان ه-ا و ی-ا شناخ-ت خص-وصیات جامع-ه و ی-ا مطالعه تشریح کننده ،مقایسه کننده و توضیح دهنده جوامع بشری است ‏جامع-ه شناس-ی یک-ی از علوم اجتماع-ی اس-ت ک-ه پدیده های اجتماعی را در جوامع تطور یافته با روش علمی مورد مطالعه و بررسی قرار می دهد پدیده اجتماعی ‏منظور از پدیده کلی-ه وقایع-ی اس-ت ک-ه در جامع-ه وجود دارد ی-ا روی م-ی دهد و شخص آن را در بیرون از خود مشاهده می کند. ‏پدیده های اجتماعی را می توان واقعیاتی اجتماعی تلقی کرد که جمعی ،عینی و ملموس هستند. امیل دورکهایم هر پدیده اجتماعی دو خصوصیت -دارد : .1واقع-ه ی-ا پدیده اجتماع-ی بیرون از وجود فرد اس-ت ،یعن-ی محص-ول فک-ر و تصورات فرد مشخصی نیست-؛ مثل زبان ،اخالق ،آداب و رسوم ،سازمان ها ،روابط و موسسات .2واقعه یا پدیده اجتماعی اجباری است (مث ًال ازدواج) تقسیم بندی جامعه شناسی ‏ ‏ ‏ ریخت شناسی اجتماعی (مورفولوژی اجتماعی) معرفت -االعضاء اجتماعی ( فیزیولوژی اجتماعی) جامعه شناسی عمومی (روانشناسی جمعی) تقس-یم بندی جامع-ه شناس-ی برحس-ب موضوع (جامع-ه شناس-ی شهری ،روستایی، جمعیت شناسی ،جرم ،-ورزش ،آلودگی محیط زیست ،پزشکی و )... تقس-یم بندی جامع-ه شناس-ی برحس-ب نوع جامع-ه (جامع-ه شناسی شهری، روستایی) جامعه شناسی شهری ب-ه مطالع-ه علم-ی زندگ-ی اجتماع-ی س-ازمان های موجود در شه-ر ،ارتباط افراد ب-ا این سازمان ها و روابط فی ما بین افراد می پردازد. جامعه شناسی روستایی ب-ه مطالع-ه علم-ی زندگ-ی انس-ان ه-ا ،س-ازمان های روستایی و مقایسه آن با جامعه شهری می پردازد. ‏جامع-ه شناس-ی روس-تایی شاخ-ه ای از جامع-ه شناس-ی اس-ت که از اص-ول و قواع-د و روش های جامع-ه شناس-ی عموم-ی پیروی می کند .از مختص-ات آ-ن می توان به مطالع-ه پدیده ها یا رویدادهای اجتماعی و نوع فرهنگی که به جامعه روستایی تعلق دارد اشاره نمود. ‏جامع-ه شناس-ی روس-تایی ب-ه نهاده-ا ،گروهبندی ها ،ارزش های اجتماع-ی ،تعلقات ،گرای-ش ه-ا ،کارکرده-ا و کلی-ه امور و مسائل مربوط ب-ه جامع-ه روس-تایی ک-ه برای توس-عه ،رفاه و بهزیس-تی روستانشینان مفید است می پردازد. روش انجام بررسی در علوم اجتماعی در مقایسه با علوم زیستی و فیزیکی .1جامعه شناس محیط اجتماعی را به دلخواه خود بوجود نمی آورد .2تفکیک علت و معلول به سادگی علوم زیستی و فیزیکی امکان پذیر نیست .3جامعه پویاست و حالت ایستایی ندارد .4امکان نفوذ نظرات محقق در علوم اجتماعی زیاد است فرهنگ ‏Culture ‏راه و روش و نحوه زندگ-ی ک-ه فرد در نتیج-ه زندگ-ی در اجتماع م-ی آموزد را فرهنگ گویند. ‏فرهنگ را می توان مجموعه سرمشق ها و الگوهای آموخته شده ای دانست که مابی-ن افراد ی-ک جامع-ه ،قوم ی-ا ملت-ی مشترک اس-ت و از نس-لی ب-ه نس-ل دیگر منتقل می شود. ‏فرهن-گ مجموع-ه پیچیده ای اس-ت ک-ه در برگیرنده دانس-تنی ه-ا ،اعتقادات ،هنرها، اخالقیات و هرگون-ه توانای-ی دیگری اس-ت ک-ه انس-ان ب-ه عنوان عضوی از جامعه بدست می آورد. ویژگی های فرهنگ .1از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود .2فرهنگ عام ولی خاص است .3فرهنگ متغییر ولی ثابت است .4فرهنگ اجباری ولی اختیاری است .5بعضی از عناصر فرهنگی تغییرپذیرند انواع فرهنگ .6فرهن-گ مادی :عناص-ر فرهنگ-ی ک-ه قاب-ل لم-س ،اندازه گیری ،ارزیابی و مقایسه هستند. .7فرهن-گ معنوی :عناص-ر فرهنگ-ی ک-ه جنب-ه کیف-ی دارن-د و قابل مقایسه و انداره گیری نیستند .اخالق قوم مداری :برتری دادن ب-ه فرهن-گ خود و گرای-ش به ممتاز گردانیدن فرهنگ خود نسبت به سایر فرهنگ ها ارزش های اجتماعی واقعی-ت ه-ا و اموری ک-ه در جامع-ه معروفی-ت دارد و ب-ا نیازهای اس-اسی مرتب-ط است و مورد توج-ه و خواس-ت و آرزوی افراد جامع-ه م-ی باش-د (داشت-ن زمین ،دام ،ثروت، مهارت ،سواد) هنجارهای اجتماعی رفتار شناخته شده در یک جامعه یا نحوه رفتاری که از فرد در گروه انتظار می رود. کنترل اجتماعی آنچ-ه بر رفتار فرد اث-ر م-ی گذارد و آ-ن را ب-ه پیروی از هنجارهای اجتماع-ی وادار می سازد. نقش اجتماعی فعالی-ت معین-ی ک-ه بر عهده فرد ی-ا افرادی از جامع-ه گذاشت-ه م-ی شود و ی-ا فرد آن فعالیت اجتماعی را بنا به شرایطی انجام می دهد. منزلت اجتماعی میزان اهمیتی که جامعه عمدت ًا برای یک یا مجموعه ای از نقش های اجتماعی قائل است. طبقه اجتماعی /قشر اجتماعی مجموع-ه افرادی ک-ه شأ-ن و مقام-ی نزدی-ک ب-ه ه-م داشت-ه باشن-د ی-ک طبقه اجتماعی می گویند. مجموع-ه افرادی ک-ه از لحاظ اقتص-ادی و اجتماع-ی دارای موقعی-ت های مشابه باشند. تحرک اجتماعی جابجای-ی از وضعیت-ی ب-ه وضعی-ت دیگر .عوض شدن وض-ع اجتماع-ی یک فرد از موقعیتی به موقعیت دیگر. .1تحرک اجتماعی افقی .2تحرک اجتماعی عمودی سازمان اجتماعی گروه ه-ا ی-ا طبقات اجتماع-ی ب-ا ثبات-ی هس-تند ی-ا در اص-ل بوده ان-د که برای ارضای خواس-ته های جس-مانی و روان-ی مث-ل خانواده ،اقتص-ادی (بن-ه) ،حکومت-ی (انجمن/ شورای ده) بوجود آمده اند. س-ازمان های اجتماع-ی ب-ه لحاظ داشت-ن نظ-م اجتماع-ی ،س-اخت اجتماعی و کارکرد اجتماعی از ارکان جامعه محسوب می شوند. آ-ن تعداد از س-ازمان های اجتماع-ی ک-ه بطور نس-بی در جامع-ه از اهمیت بیشتری برخوردارند را نهاد اجتماعی گویند (خانواده) آ-ن تعداد از س-ازمان های اجتماع-ی ک-ه بطور نس-بی در جامع-ه از اهمیت کمتری برخوردارند را موسسات اجتماعی گویند (شرکت تعاونی) هرکدام جنب-ه فیزیکی داشت-ه باش-د س-ا-ز-م-ا-ن و آنکه بیشت-ر جنبه غیر محسوس دارد نهاد است. ده و تعریف آن ساندرسن جامعه دهقانی را از لحاظ ثبات و تحرک به سه نوع تقسیم می کند: .1دهکده های ناپایدار .2دهکده های نیمه پایدار .3دهکده های پایدار در س-رشماری عموم-ی ایران :1335نقاط کمت-ر از 5000نف-ر جمعیت ده و نقاط بیش از 5000نفر جمعیت را شهر دانسته اند. مجموع چند ده دهستان نامیده می شود. الیحه قانونی تشکیل انجمن های ده و اصالح امور اجتماعی و عمرانی :1342 ده ی-ا قری-ه عبارت اس-ت از مرک-ز جمعی-ت و مح-ل س-کونت حداق-ل 250 -نف-ر یا 50 خانواده که درآمد اکثر افراد آن از طریق کشاورزی حاصل شود مرک-ز آمار برابر ده ی-ا نقط-ه روس-تایی کلم-ه آبادی را بکاربرده اس-ت :مجموع ی-ک یا چن-د مکان و اراض-ی به-م پیوس-ته (اع-م از کشاورزی و غی-ر کشاورزی) که در خارج از فضای شهر واقع شده و دارای محدوده ثبتی یا عرفی مستقل باشد. قانون اصالحات ارضی1342 ده ی-ا قری-ه عبارت از ی-ک مرک-ز جمعی-ت و مح-ل س-کونت و کار تعدادی خانواده که در اراضی آن ده به کار کشاورزی اشتغال دارن-د و درآم-د اکثری-ت آنان از طریق کشاورزی حاصل می شود و عرف ًا در محل ده یا قریه شناخته می شود. ‏تعریف جامع از ده : ده عبارت اس-ت از محدوده ای از فضای جغرافیای-ی ک-ه واح-د اجتماع-ی مرکب از تعدادی خانواده ک-ه نس-بت ب-ه ه-م دارای نوع-ی احس-اس دلبس-تگی ،عواط-ف و عالئق مشترک هس-تند در آ-ن تجم-ع م-ی یابن-د و بیشت-ر فعالی-ت های-ی ک-ه برای تأمین نیازمندی های زندگ-ی خود انجام م-ی دهن-د ،از طری-ق اس-تفاده و بهره گیری از زمین و در درون محی-ط مس-کونی شان ص-ورت م-ی گیرد ،ای-ن واح-د اجتماع-ی ک-ه اکثریت افراد آن به کشاورزی اشتغال دارند در عرف محل ده شناخته می شود. ویژگی های جامعه روستایی: اب-ن خلدون :بادی-ه نشین-ی و شهرنشین-ی تفاوت آنه-ا در شیوه معاش و اقتصاد آنهاست امی-ل دورکهای-م :براس-اس انس-جام ،همگرای-ی و همبس-تگی جامع-ه را ب-ه دو گونه مکانیکی و ارگانیکی تقسیم می نماید فردیناند تونیس :گماین شافت (اجتماع) و گزل شافت (جامعه) ژرژ فریدمن :محیط طبیعی و محیط فنی رابرت ردفیلد :جامعه روستایی و جامعه شهری روس-تای ایران-ی ب-ه ص-ورت ی-ک واح-د تولی-د و مص-رف مبتن-ی بر اقتص-اد بس-ته به حیات خود ادام-ه م-ی ده-د ک-ه امروزه ای-ن توان بدلی-ل ارتقاء روز افزون ب-ا شهر و ایجاد وس-ایل -اقتص-ادی و از طری-ق گس-ترش ارتباط جمع-ی از قوه ب-ه فعل در نمی آید. ‏ریخت شناسی اجتماعی دهات ایران روستاهای مجتمع و انبوه شکل سکونت روستاهای پراکنده ‏تجمع مساکن روستایی برحسب شرایط اقلیمی و خصوصیات اجتماعی است. خانواده روستایی خانواده در جامعه روستایی کارکردهای متفاوتی خانواده روس-تایی ن-ه تنه-ا مس-ولیت اقتص-ادی دارد بلک-ه کارکردهای اجتماعی و فرهنگی نیز دارد کارکرد اقتصادی خانواده خانواده واحد یا بنگاه اقتصادی است تنوع فعالیت اقتصادی امکان مشارکت تمام -اعضاء را فراهم می کند. اختالط نق-ش ه-ا در خانواده روس-تایی باع-ث م-ی شود اعض-ا در موقعیت های مختلف نقش های متفاوت را ایفا نمایند. خانواده روستایی در فعالیت های اقتصادی تقسیم کار دارد. کارکرد اقتصادی خانواده تنها منحصر به تولید نیست کارکرد آموزشی خانواده سنتی روستایی ساختار خانواده روستایی: خانواده هسته ای (تنها از یک زن و شوهر یا زن و شوهر با فرزندان ازدواج نکرده) خانواده گسترده (پدر و مادر همراه با فرزندان ازدواج کرده و حتی همراه نوه ها) اشکال مختلف خانواده براساس تقسیم بندی جمشید بهنام: .1خانواده زن و شوهری مستقل .2خانواده از هم گسیخته .3خانواده پدری توسعه یافته .4خانواده زن و شوهری با اضافات خانواده روستایی براساس روابط خانوادگی عموم ًا از نوع دو تباری است. در خانواده روستایی سنتی مرد دارای ارزش اجتماعی واالیی است. الگوی ازدواج در جوامع شهری با روستایی متفاوت است روستاههای با سکونت گاه رپاکنده روستااهی اریان روستااهی با سکونت گاه متمرزک جلگه ای کوهستانی جلکه ای کوهستانی چ م ل ح ده ند ی ده دارای خاهن اهی رپاکنده قلعه ای غیر قلعه ای خطی غیرخطی نقاط شهری صن ع ت ی تجاری ذمهبی ت یس ت ور ی زبرگ شهر کوچک متوسط شهرک (نیمه شهراه) مستق شهرک اهی ل شهرک اهی اتبع آبادی اه ادغام چند روستا گس ترش بیش از حد شهرک (روستا -شهر) نقاط روستایی داهت م کان اهی روستایی زمارع روستایی مت مح ی س ن س ت ااق گاه یا ل ا کان عدادی خا وار رو تا ی مستق ل وابسته مستق ل وابسته زبرگ متوسط کوچک زراعی دادماری ماهی گیر•ی باغبانی قشربندی اجتماعی در جامعه روستایی دس-ته بندی افراد جامع-ه در ی-ک س-لسله مرات-ب اجتماع-ی برمبنای متغیرها و ساختهای اجتماعی ،اقتصادی ،فرهنگی و مذهبی و غیره انجام -می گیرد. مالکهای برای تعیین طبقه اجتماعی .1موقعیت و امکانات اقتصادی مانند ثروت و درآمد .2وضعیت تحصیلی و کمیت و کیفیت تحصیل .3موقعیت شغلی .4شرایط خانوادگی و پیوستگی در گروه های خویشاوندی طبقات روستایی قبل از اصالحات ارضی .5طبقه مالکین .6طبقه رعایا طبقه مالکین ازنظر نوع مالکیت قبل از اصالحات ارضی .1مالکیت دولتی .2مالکیت سلطنتی .3مالکیت وقفی .4مالکیت بزرگ اربابی (بزرگ مالکان از لحاظ وضعیت اقامت در ده) .5مالکیت دهقانی (خرده مالک) :برحسب بهره برداری سه گروه بودند: بهره برداران خانوادگی ،استفاده از کارگران فصلی و ارثی طبقه رعیت .1 .2 زارعان صاحب نسق زراعی (گاوبند و رعیت) خوش نشینان (کارگران روستایی و سوداگران) قشربندی اجتماعی در جامعه روستایی در دوران پس از اصالحات ارضی .1کشاورزان یا دهقانان با زمین .2خوش نشینان روستایی یا دهقانان بی زمین شیوه های سنتی تعاون در روستا ‏ضعف و نارسایی در ابزار تولید از مسایلی بود که همیاری و ک-ارگروهی را ضروری می ساخت ابن خلدون :یاری و یاریگری عامل اساسی بقاء جامعه انسانی است .او این پدیده را عصبیت می نامد و جامعه ای که عصبیت ندارد رو به زوال و نابودری است. ‏دورک-یم جامعه ها از لحاظ همگرایی و یاریگری و انسجام وروابط اجتماعی دو گونه اند :مکانیکی و ارگانیکی ‏نوع و میزان همکاری برحسب شرایط جغرافیایی و و یژگی های اقتصادی متفاوت است: ‏آب ‏محدودیت زمان کشت ‏خانه سازی ‏دریافت هدایا و دهش ها