جایگاه جامعه مدنی در حقوق شهروندی

جایگاه جامعه مدنی در حقوق شهروندی

اسلاید 1: جایگاه جامعه مدنی در حقوق شهروندیمحمد محسن شارعی

اسلاید 2: محمد محسن شارعیدکتری علوم سیاسیعضو هیات مدیره انجمن جامعه شناسی سیاسی ایرانمولف کتب تاریخ تحولات سیاسی انتخابات ریاست جمهوری ایرانتاریخ تحولات سیاسی مجلس شورای اسلامی ایرانمنازعه قدرت در ایران مقالات علمی پژوهشی گوناگون

اسلاید 3: طرح مسئلهبررسی ارتباط حقوق شهروندی با جامعه مدنی تعاریف موجود در مورد حقوق شهروندیتعاریف موجود در مورد جامعه مدنیرابطه دولت با جامعه مدنیرابطه جامعه مدنی با حقوق شهروندیرابطه دولت با حقوق شهروندی

اسلاید 4: حقوق شهروندیتعریف شهروند - یک مفهوم مدرن است. - در سایه پایان یافتن حکومت های استبدادی شکل می گیرد. - برخواسته از حاکمیت قانون است. - تعریف کننده رابطه فرد و جامعه مدنی با دولت است. - حقوق و تکالیف مردم را در قبال دولت و جامعه بیان می کند. - مالکیت خصوصی تاثیرگذار است.

اسلاید 5: حقوق شهروندیمفهومی لیبرالی است. - لیبرال ها این مفهوم را دوست دارند دارند چون آزادی عمل به مردم می دهد. - مبتنی بر مالکیت خصوصی است بدین معنا که مالکیت است که باعث اقدام می گردد. - مبتنی بر مشارکت است.

اسلاید 6: حقوق شهروندیکمونیست ها به این مفهوم نگاه بدبینانه داشتند.حقوق شهروندی هرچند از جانب دولت ترسیم و محافظت می گردد اما برخواسته از جامعه مدنی است.بدون داشتن جامعه مدنی امکان شکل گیری حقوق شهروندی وجود ندارد - اگر هم شکل بگیرد کارتونی و ناپایدار است.

اسلاید 7: جامعه مدنیجامعه مدنی مفهومی مدرن است.جامعه مدنی برخواسته از مالکیت خصوصی است. (هابرماس)جامعه مدنی تداوم بخش حیات جامعه است.برای تصاحب قدرت لازم است جامعه مدنی را تصاحب کرد.( گرامشی) هابرماس وابسته به مکتب فرانکفورت و گرامشی ایتالیایی نیز کمونیست بوده است.

اسلاید 8: ریشه های جامعه مدنیبورژوازی برخواسته از تجارت نخستین گام در جهت شکل گیری جامعه مدنی است.انقلاب فرانسه نخستین بار است که نهاد جامعه مدنی شکل گرفته است.انقلاب صنعتی در گسترش جامعه مدنی موثر است.جامعه مدنی در نظم لیبرالی شکل گرفته است و در نظم سرمایه داری تقویت شده است. - این سخن به معنای کتمان جامعه مدنی خارج از ساختار لیبرالی نیست.

اسلاید 9: جامعه مدنی و دموکراسیجامعه مدنی در شرایط دموکراتیک شکل گرفته و دموکراسی مقوم و گسترش دهنده دموکراسی است.جامعه مدنی در درون خود دارای نظم دموکراتیک است و در صورتی که فاقد چنین نظمی باشد با شکست روبرو می گردد.گفتگو و مفاهمه از ارکان جامعه مدنی است. (هابرماس)

اسلاید 10: جامعه مدنی، حوزه عمومی و مالکیت خصوصیاگرچه بنیاد جامعه مدنی برخواسته از مالکیت خصوصی است اما منظور از مالکیت خصوصی، حوزه خصوصی است.جامعه مدنی دارای یک هویت عمومی و یک حوزه عمومی است که این عقلانیت بیناذهنی و مشترک در این راستا شکل می گیرد.( هابرماس)نگاه ارگانیک به جامعه مدنی و پذیرش یک هویت مستقل از افراد از جامعه احترام به حوزه خصوصی و فعالیت در حوزه عمومی

اسلاید 11: جامعه مدنی، شهروند و طبقه متوسطجامعه مدنی متشکل از طبقات گوناگون است.جامعه مدنی نیازمند شهروندان فعال است.شهروند فعال فردی است که با آشنایی با حقوق خود درمسیر احقاق آن و همچنین گسترش ثروت و پاسخ به نیازهای خود عمل می کند.طبقه متوسط به لحاظ اقتصادی و فرهنگی موتور جامعه مدنی و توسعه کشور هستند.

اسلاید 12: جامعه مدنی و طبقه متوسططبقه متوسط در انقلاب فرانسه طبقه سوم معرفی شدند. ( امانوئل ژوزف سی یز)طبقه متوسط برخواسته از بورژوازی و نقد دولت قرون وسطایی بود.برای موفقیت در جامعه مدنی لازم است که فاصله میان طبقات کم باشد و همگنی در آن بسیارباشد.

اسلاید 13: منتقدین جامعه مدنیسوسیالیست ها که کاملا ماهیت آن را سرمایه داری و غیر دموکراتیک و ابزاری برای تسلط سرمایه داری بر کارگران می داند. این افراد هرچند با توجه به برخی نشانه ها مطالبی را درست می گویند اما فراموش کرده اند که کارگران نیز جزجامعه مدنی قرار می گیرد.مخالفان تفکر لیبرالی که با بیشتر خرد بنیادین حاکم در لیبرالیسم چالش دارند. این مخالفان البته قائل به حقوق شهروندی و جامعه مدنی با قرائتهای دیگری هستند.

اسلاید 14: دولت و قرارداددولت برخواسته از قرارداد.دولت با ماهیت غیر قراردادی - صرف برخواسته شدن از قرارداد تضمین کننده حقوق شهروندی و جامعه مدنی نیست نمونه بارز آن لویاتان هابز -صرف داشتن ماهیت غیرقراردادی به معنای عدم تضمین حقوق شهروندی و جامعه مدنی نیست.

اسلاید 15: ماهیت دولتدولتها اکثرا میل به گسترش قدرت خود دارند. بنظر می رسد شایسته نباشد به دلیل حفاظت از حقوق شهروندان دولت را گسترش داد.دولتها در جهان سوم با معضل توسعه روبرو هستند که برای حل این معضل مشارکت و حضور فعال دولت لازم است.دولتها در جهان سوم با نیروهای منازعه گر گوناگون روبرو هستند که این خود از عوامل گسترش دولت است.

اسلاید 16: چگونگی شکل گیری دولتبرخواسته از جامعه مدنی و خورنده جامعه مدنی( لویاتان هابز)برخواسته از جامعه مدنی و در تعامل با اشراف و بورژواها( لاک)برخواسته از اراده عمومی ( روسو)برخواسته از جامعه مدنی با مشارکت تمام اعضای جامعه مدنی( جان استوارت میل)برخواسته از جامعه مدنی و مقوم جامعه مدنی ( دولتهای رفاه)دولتهای تمامیت خواه که هیچ ارتباطی با جامعه مدنی ندارند و نهایتا با یک طبقه کوچک تعامل برقرار می کند. ( دولت نظامیان مصر)

اسلاید 17: دولت مدنیدولت مدنی دارای ویژگی های ذیل است: - برخواسته از جامعه مدنی است. - پایبند به ارزشهای مردم سالار است. - به حقوق اقلیت و مشارکت آن ها بها می دهد. - محدود به اختیارات قانونی است که برای آن قانون مشخص کرده است. - مروج قانون گرایی و اخلاق گرایی است. - در جهت آموزش شهروندان و حفظ و گسترش آزادی های شهروندان اقدام می کند. - در جهت گسترش نهادهای مدنی اقدام نماید. - در جهت گسترش ثروت در جامعه و کنترل فاصله طبقات حاکم در جامعه مدنی عمل می کند. - دولت مدنی اگرچه می تواند ارزشهای فراملی داشته باشد اما در واقع ملی است. - این دولت اکثرا محدود به هدایت، نظارت و حمایت است. - ابزار این دولت قانون گذاری دموکراتیک و فرهنگی و بومی است. - دارای برنامه واحد برای پیشرفت و عدالت است. - به محیط زیست و توسعه پایدار توجه دارد.

اسلاید 18: تولد دولت مدنیدولت مدنی تنها ضامن شکل گیری، حفظ و گسترش حقوق شهروندی است.تولد دولت مدنی تنها در سایه یک جامعه مدنی فعال معنا دارد.جامعه مدنی فعال بر دولت مدنی مقدم است.

اسلاید 19: ویژگی های جامعه مدنی فعالدر جامعه مدنی فعال شهروندان توانایی کسب ثروت داشته و برای حقوق اولیه خود ارزش قائل هستند.شهروندان درک درستی از مشارکت دارند.شهروندان دارای درک اخلاقی از زندگی اجتماعی هستند.حوزه خصوصی شهروندان مورد احترام است. از نگاه نگارنده میان حوزه خصوصی و امر به معروف و نهی از منکر اسلامی تعارضی حاکم نیست. شهروندان درک درستی از زندگی اجتماعی و همبستگی دارند.شهروندان به گفتگو برای حل مشکلات خود اعتقاد دارند.شهروندان در غیاب دولت می توانند زندگی خود را مدیریت کنند.تعارض های قومی و مذهبی و زبانی در جامعه مدنی فعال از حالت خشونت آمیز و کشنده به سوی اختلافات فرهنگی حرکت کرده است.درک درستی از ملیت وجود دارد.درک درستی از برنامه واحد در مسیر پیشرفت و عدالت دارند.

اسلاید 20: لوازم جامعه مدنی فعالجامعه مدنی فعال نیازمند یک هویت فرهنگی واحد و تاریخی است. درک درستی از مفهوم ملت داشتند.داشتن یک هویت فرهنگی و اخلاقی مشترک نیز برای دستیابی به چنین جامعه ای لازم است.داشتن چشم انداز مشترک برای جامعه مدنی فعال لازم است.آموزش از لوازم اساسی جامعه مدنی است.

اسلاید 21: نمونه های تاریخیدرایران جامعه مدنی فعال مقدم بر انقلاب اسلامی و شکل گیری دولت بود که ثمره آن شکل گیری دولت مردم سالار، کارآمد و با دوام بود.در افغانستان در غیاب جامعه مدنی فعال وجود نداشت و نتیجه آن نیز شکل گیری یک دولت غیر مدنی و شکننده است.

اسلاید 22: نمونه تاریخی پاکستان پاکستان به لحاظ تاریخی بخشی از هندوستان بزرگ بوده است و البته گویا بخش بلوچستان آن نیز ذیل ایران بوده است.در سال 1947(1326) از هندوستان جدا شد و در سال 1957(1336) جمهوری اسلامی پاکستان گردید.محل ترویج سلفیسم در شرق آسیا و شرق ایران و افغانستانپناهگاه طالبان و تروریسم ها و مقوم طالبان ناتوان در اداره اقتصادی کشور و بحران های بیشمار دیگر تا سال 2013(1392) هیچ دولتی در پاکستان موفق نشده بود که یک دوره را تمام کند.

اسلاید 23: جمع بندیلازمه داشتن حقوق شهروندی دولت مدنی است.دولت مدنی شکل نمی گیرد مگر آن که جامعه مدنی فعال شکل بگیرد.جامعه مدنی فعال نیازمند پیش شرط های اساسی است که در مقاله بیان شده است.