جهانی شدن و توسعه: روندهای مسلط

صفحه 1:
روندهاى مسلط 00 ip) كنفرانس توسعه دانش و فناورى در ايران: عوامل؛ موانع و راهكارها 00 0 كك عباس ملكى 

صفحه 2:
سئوال اساسى Sy ee Cee ene melee ‏جهان سوم و انتقال علم و تكنولوزى به آنها دارد؟‎ moo 

صفحه 3:
0 جهانى شدن جه تاثيرى بر توسعه و بيشرفت علوم خواهد داشت؟ سياست بين الملل جه تاثيرى بر جهانى شدن خواهد داشت؟ جهان سوم چگونه می تواند به رشد برسد؟ LSS Ne its SS Sens Cn See selene cs آیا اميه سوم و يا مسلمانان مى توانند با يكديكر كار كرده و به توسعه دلخواه پرستد؟ بررسی و دسته بندی مخاطرات و فرصت های جهانی شدن از نگاه مسلمانان چیست؟ [Joe 1 CO ane ene Peer cea See Cg Semele nae role ay ‏نظريه وابستكي متقابل و ارتباط آن با اخنلإتكنولوزى جكونه تحليل مى كردد؟‎ موضوع نفوذ رهبران در جهان سوم ‎Pere‏ ا ‎ere‏ كان 

صفحه 4:
روندهای کلی در جهان معاصر ۱ sD ‏جهانی سازی‎ * ۱09 م دمکراسی گرایی ۱ ۹ moo 

صفحه 5:
1 | SS ere ene ne eee sn ‏ريخته شدن است.‎ ‎ed‏ ی ره در حال انجام شدن است. ‎Sener Ee ES Sno kon ee SS toe E ES) ca ‏ل كينل است.‎ ‎moo 

صفحه 6:
مقدمه ای بر جهانی شدن 1 | ob ‏تعاريفبى براى واز.‎ | men ‏فرهد و‎ > POORER MOLE cs cM sd ا ‎RER‏ ال 0 نبود ولى از آن به بعد كاربرد ابن مفهوم كاملا" جهانى شده است. 00 ‏م ا ل‎ beeen eer eN ome Rom Ese) 

صفحه 7:
۱۳۷۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱ ‏را زار‎ ۳۳۱0 0 RTT ‏زر‎ non nt? ال ‎TTT TE SAMA AAA A‏ لل انلكف 0 [۱ ‏ار‎ aaa AANA Aaa ۱ ۱۱۱ A A 000101000 ‏نيهاي‎ ۳ 0 ۱ ANAT AL AO ۱۱۵ 1 ۱ 0 ۳۱ 177 [1۱ ears wren ANAL AAA AAA AA POOR Pe eps iain oa Toa AMATO ua bea pA NATTA ‏نانم‎ [۱ TTA Aaa AAT aA LAAT AUIS MAE TAA a 

صفحه 8:
Spi oF yo aw {1 OLS ‏ل‎ رثاليسم : جهانى شدن جيزى فراتر از نظام سياسى بين المللى دولتها STORE Pes OMEN a ene ae ‏سیاست جهانی است که بجز دولتها بازیگران دیگر نیز در آن‎ ۳ 0 نظام جیانی : جهانی شدن آخرین مرحله در توسعه و تکوین سرمایه لاص بين المللى است. moo 

صفحه 9:
دیدگاه طرفداران منطق چند علیتی درباره ‎ue‏ ۳۳ ‎oer‏ شدن ‏ا 1 ‎2 Oo Ope) ‏اسکلیر: عملکردهای‎ ۲ ‏الت‎ Teele ‎Cn 

صفحه 10:
[۱ OR reer ols” والرشتاین: عوامل اقتصادی 1 روزنا: تكنولوثى ۴ ال قدرت ee med 0 

صفحه 11:
برخى از روندهاى جهانى شدن ۱- افزایش مبادلات کالایی-افزايش اعضای 070 به بیش از ۱۴۰ کشور ا ا 2 ‎ees)‏ ا ا 6 ۳- گسترش روزافزون مبادلات مالی در سطح جهان - كردش يول در سطح بى سابقه - ميزان سهام و اوراق بهادار در يكى إز بورسهاى بزرك جهان بله اندازه کل تولید کره زمین است(متجاوزاز ۳۰۰۰۰ میلیارد دلار) ۲- تحرک وسیع نیروی کار ‎ll reel ee Ne ae Reale aes Seta)‏ 

صفحه 12:
برخى از روندهاى جهانى شدن ع- رشد فعاليت 70002 Ree re ‏ا ل‎ Os n LTD) (@0s 15, Se peep RCE ae cs bye pits eee Te SEE Sa nCoay ۱ ‏ار مس اي اا‎ ۸-تغییرات ژرف در نظام مفهومی: ادراکی» استراتژیک ‎re ee aS ee)‏ 565 ک نظام اندیشه جنید ادراکی جدید مفاهیم گذ ‎eas‏ نظام ‎ny gear]‏ م moo 6 

صفحه 13:
Pr rr ae nn ree در حال توسعه ‎)١(‏ - تغییر جهت سیاست های اقتصاد ملی و بین المللی به سوی اقتصاد بازار طی دهه ۷۰و ۸۰ و کاهش نقش دولت در اقتصاد؛ توسعه صادرات ا ‎rn oer eee) RCS E SMe‏ ۲ چین ۴۳۳ به ۱۸) - تشویق روندمقررات زدایی از بازارهای مالی در کشورهای درحال ا ا ل رت للم كشورها + گشایش 5 7 4 و moo 

صفحه 14:
Pr 7 در حال توسعه (؟) - حرکت از اقتصاد سوسیالیستی به سوی نطام اقتصاد بازار (بلوک شرق ‎co‏ - مقوط درآمد پیش از یک میلیارد نفر از مردم جهان - وجود یک فرایند دیالکتیکی : افزایش فرصت ها برای کاستن از میزان فقر مطلق به همراه افزایش دامنه نابرابری ها - شکاف عمیق تر بین ثروتمندان و فقرا در جهان - تقسیم کشورها به دو دسته برند گان و بازندگان در اثر یکپارچگی اقتصادی - اّتباط بحران در کشورهای آسیای شرقی با جریان های کوتاه مدت سرمایه ‎Ce om‏ 

صفحه 15:
ا ‎CMON 1b Re ORE NCI‏ 1۱ مثبتى در سطح جهان بوده اند: * اتحاديه ارويا * اکر جی سی سی * مر کوسور moo 

صفحه 16:
پ را رل 5 1 بعنوان بهترین روش از میان مجموعه ای از بدترین راه حل ا | و ... شناخته شده است. ‎nl SPE aed .‏ ال د هیر بیشتر می شود. moo 6 

صفحه 17:
Boe ret ae Ce errs pene ee 8 ‏و‎ -بی اعتنایی به ارزش های اخلاقی * -انتقال از پایه خانواده به پایه اصالت فرد ‎Se 2‏ سرت دای لخاد ره ‎EEE‏ ‎ee 5 ‏9 3 مدرن و يست مدرن: نظير 0 ‎‘gg Poe Ree arg ome Conan Y‏ ماتریالیستی و تنزل 0 ‏ج نسلها 75 027 اک ی و ‎ 

صفحه 18:
6 1 ene ce ‏جهت دين زدايى نيست و حتى جهانى شدن دين را نيز در بازار‎ ا ا 00 از این رو فرصت برای دین پدید می آورد. فرصت از این لحاظ كه دين مى تواند با تكيه بر تكنولوزى ارتباطات بر تعداد مخاطبان خود بيفزايد. * برخى جهانى سازى را قرين با رشد معنويت؛ اخلاق؛ آثئين ها يرق ای و رب 9 ‎eal‏ اج کت مذاهب دانسته اند. 2 برخي ديكر جهانى سازى را همراه با.هجوم به ارزشهاى انسانى» 6 | ولی بصّورت کاملا روشنی از سالهای آخر قبل از فرویاشی اتحاد شوروی» گرایش به مذهت در جوامع مختلف مشاهده كرديده است. يك 

صفحه 19:
افول سكولاريسم (") 00 ‏ا ال‎ le hres rr Oa ‏آن با كليساى كاتوليك» الهيات رهايى بخش در آمريكاى لاتين»‎ 1 a 2 1 ‏ا‎ ee ۱0 ۱ ‏ل ل‎ ‏جدید اسلامی نهضت فلسطین نشانه های آشکاری از گرایش جوامع‎ به مذهب است. : در عین حال که آمریکا در پی متهم ساختن اسلام بعنوان منشاء تحركات افراطى استء اما برخى از ات ‎pearetocnre‏ ا اس تبلئغات بى امان رسانه ها عليه ابزاة بن؛ ببشتر شده اشت: در برخى ‎Pe‏ 0 ‎Sa ane CD cal‏ ل ا ا ا ‎Ce am 9‏ 

صفحه 20:
ابعاد جهانی سازی و جهانی شدن: وجوه تمایز و تشابه الزامات توسعه در عصر جهانى شدن ۲ ا ا Cone Si Sem tS oes ene nel 0 cs انتقال تکنولوژی در جهان اسلام و جهانی شدن moo 

صفحه 21:
Oe eee ean eee Ene SE eB) 178٠ ane ES [9 Deane eg Ree oer pe ee 9 Oe ee ee Ente ne Sel ace ee ee te on SS ESSy ۱۳۷۹ ‏سازمان مدیریت صنعتی,‎ ۱ تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی؛ ۱۳۸۰ قوام» عبدالعلی» جهانی شدن و جهان سوم. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی» سل 3 ۱ سیاسی و ین المللی؛ ۱۳۸۲ moo 

صفحه 22:
Cea ON a Re era 2 Routledge, COOS. Be NR RC a Naa eae ON a ae Crnvbridye: Poly Press, (O99. ‎OPE tac id RODEO) aS OO‏ ل لل ‎Cee eae ea AR kOe oc a Be Tek Os ae‏ ‎ae ana ace O ODO‏ ۱ ‎Ce 9 eae a ‏يي ا‎ Ordetry COP), hice COOP, Paps FOO-POO ‎moo 66 

جهاني شدن و توسعه: روندهاي مسلط ارائه شده به كنفرانس توسعه دانش و فناوري در ايران :عوامل ،موانع و راهكارها تهران ،دانشگاه صنعتي شريف 26-28آبان ماه 1383 1 عباس ملكي سئوال اساسي • فرايند ”جهاني شدن“ چه تأثيري بر توسعة كشورهاي جهان سوم و انتقال علم و تكنولوژي به آنها دارد؟ 2 ‏Globalization, Maleki پرسش هاي اساسي در ارتباط با جهاني شدن • جهاني شدن چه تاثيري بر توسعه و پيشرفت علوم خواهد داشت؟ • سياست بين الملل چه تاثيري بر جهاني شدن خواهد داشت؟ • جهان سوم چگونه مي تواند به رشد برسد؟ • جهاني شدن چه تاثيري بر روند فنآوري در كشورهاي اسالمي دارد؟ • آيا دانشمندان جهان سوم و يا مسلمانان مي توانند با يكديگر كار كرده و به توسعه دلخواه برسند؟ • بررسي و دسته بندي مخاطرات و فرصت هاي جهاني شدن از نگاه مسلمانان چيست؟ • تعامل مابين روندهاي منطقه اي و روندهاي جهاني آيا امكان پذير است؟ • آيا جهاني شدن مي تواند به جهان سوم كمك كند؟ • نظريه وابستگي متقابل و ارتباط آن با اخذ تكنولوژي چگونه تحليل مي گردد؟ • موضوع نفوذ رهبران در جهان سوم براي اجراي هرگونه بر نامه توسعه آيا جدي است؟ 3 روندهاي كلي در جهان معاصر در جهان امروز چهار روند كالن به چشم مي خورد: 4 • جهاني سازي • منطقه گرايي • دمكراسي گرايي • افول سكوالريسم ‏Globalization, Maleki شرايط استثنايي امروز چهار دليل دارد • اول :رشد سريع وابستگي متقابل بين المللي • دوم :صحنه بين المللي بلحاظ بيشتر شدن بازيگران در حال بيشتر بهم ريخته شدن است. • سوم :تغييرات در اوضاع اقتصادي ،سياسي و اجتماعي با سرعت بيشتري در حال انجام شدن است. • چهارم :موضوع بزرگي و عظمت نتايج عملكرد هر واحد سياسي در صحنه بين المللي است. 5 ‏Globalization, Maleki مقدمه اي بر جهاني شدن واژه جهاني ( )globalبيش ازچهارصدسال قدمت دارد. كلماتي چون Globalization، Globalize، Globalizingاز حدود 1960رواج پيدا كردند. فرهنaaaaaaگ وبسaaaaaaتر نخسaaaaaaتين فرهنگaaaaaaي بود كaaaaaaه تعاريفaaaaaaي براي واژaaaaaaه هاي globalization, globalismدر سال 1961ارائه داد. واژaه globalizationتaا اواسaط دهaه 1980از اعتبار علمaي چندانaي برخوردار نبوaد ولي از آن به بعد كاربرد اين مفهوم كامال" جهاني شده است. نخسaتين مقالaه جامعaه شناسaي بaا عنوان جهانaي شدن در سaال 1985توسaط رونالaد رابرتسaون نوشتaه شده است. 6 برخي از تعاريف جهاني شدن رابرتسونكوچكشدنجهان،تشديدآگاهيدربارهجهانبهعنوانيككل، ‏وابستگيمتقابلوواقعيجهانيوآگاهيازاينيكپارچگي گيدنزجهانيشدننتيجهمستقيمنوسازياستتسهيلتعاملاتاجتماعيودر ‏نتيجهپيوندامورمحليبهامورجهاني هارويتراكمزمانومكانكوتاهشدنزمانوكوچكشدنمكانوتبديل ‏جهانبهيكميدانواحد بكزندگيدرجامعهريسكي،مهارريسكهامستلزمهمكاريدرسطحجهانياست آلبرودگرگونيگستردهدرجهان امينجهانيشدنواقعيتيمثبتوپيشرفتيتاريخياست،بايدويژگيهايانساني ‏رابهآندادوبامشاركتفعالدرآنشرايطجهانيشدنرااصالحكرد ‏ اسكليرعملكردهايفرامليتوسطبازيگرانغيردولتيدرفراسويمرزهادرسهحوزه ‏اقتصادي،سياسيوفرهنگيايدئولوژيك مارتينخورجهانيشدنيعنيهمانواژهقديمي“استعمار” كاكسبينالملليشدنتوليد،تقسيمكارجديدبينالمللي،جنبشمهاجرتازجنوببهشمال، ‏فضايجديدرقابتي 7 فرايند جهاني شدن از سه ديدگاه نظري 8 .1 رئاليسم :جهاني شدن چيزي فراتر از نظام سياسي بين المللي دولتها نيست. .2 ليبراليسم :جهاني شدن محصول نهايي يك روند بسيار طوالني در سياست جهاني است كه بجز دولتها بازيگران ديگر نيز در آن حضور دارند. .3 نظام جهاني :جهاني شدن آخرين مرحله در توسعه و تكوين سرمايه داري بين المللي است. ‏Globalization, Maleki ديدگاه طرفداران منطق چند عليتي درباره عوامل موثر بر جهاني شدن .1گيدنز :سرمايه داري ،Uنظام بين الدولي ،صنعتي شدن .2اسكلير :عملكردهاي فراملي در سه حوزه اقتصادي،U سياسي و فرهنگي -ايدئولوژيك 9 ‏Globalization, Maleki ديدگاه طرفداران منطق تك عليتي درباره عوامل aموثر بر جهاني شدن .1والرشتاين :عوامل اقتصادي .2روزنا :تكنولوژي .3گيلپين :سياست قدرت 10 ‏Globalization, Maleki برخي از روندهاي جهاني شدن -1افزايش مبادالت كااليي-افزايش اعضاي WTOبه بيش از 140كشور -2گسUترش FDIبUا نرخ رشUد سUه برابر رشUد صUادرات و توليUد ناخالUص داخلي جهان ( FDIبه موتور توسعه تبديل شده است) -3گسترش روزافزون مبادالت مالي در سطح جهان گردش پول در سطح بي سابقه ميزان سUUUUUUهام و اوراق بهادار در يكUUUUUUي از بورسUUUUUUهاي بزرگ جهان بUUUUUUهاندازه كل توليدكره زمين است(متجاوزاز 30000ميليارد دالر) -4تحرك وسيع نيروي كار 11 -5فروپاشي نظام سوسياليسي ونظام دوقطبي و تغيير در تخصيص منابع برخي از روندهاي جهاني شدن -6رشد فعاليت ‏TNCs ( 70%تجارت جهانUي و %80گردش مالUي در سUطح جهان و در عيUن حال رشد )NGOs -7رشUد سUريع تكنولوژUي و بويژUه تكنولوژUي اطالعاتUي و ارتباطUي ،پديده اي كامال” جديد با تاثيUر شديUد در تمام حوزه هاي اقتصUادي سUياسي و فرهنگUي كUه در كنترل هيچكUس نيست. -8تغييرات ژرف در نظام مفهومUي ،ادراكUي ،اسUتراتژيك و سUاختاري جهان (منسوخ شدن مفاهيUم گذشتUه ،ظهور يUك نظام انديشUه جديUد و يUك نظام هنجاري وادراكUي جديد) 12 ‏Globalization, Maleki برخي از آثار و پيامدهاي جهاني شدن در كشورهاي در حال توسعه ()1 تغيير جهت سياست هاي اقتصاد ملي و بين المللي به سوي اقتصاد بازار طيدهه 70و 80و كاهش نقش دولت در اقتصاد ،توسعه صادرات كاهش اساسي در ميزان تعرفه كشورها (هند 82به ،30برزيل 25به ،12چين 43به )18 تشويق روندمقررات زدايي از بازارهاي مالي دركشورهاي درحالتوسعه ازسوي نهادهاي بين المللي وتغييررژيم هاي مقرراتي در اكثر كشورها گشايش كامل بازارهاي مالي در كشورهايي مانند آرژانتين ،مكزيك،تايلند و ... 13 ‏Globalization, Maleki برخي از آثار و پيامدهاي جهاني شدن در كشورهاي در حال توسعه ()2 حركت از اقتصاد سوسياليستي به سوي نطام اقتصاد بازار (بلوك شرقسابق) سقوط درآمد بيش از يك ميليارد نفر از مردم جهان وجود يك فرايند ديالكتيكي :افزايش فرصت ها براي كاستن از ميزانفقر مطلق به همراه افزايش دامنه نابرابري ها شكاف عميق تر بين ثروتمندان و فقرا در جهان تقسيم كشورها به دو دسته برندگان و بازندگان در اثر يكپارچگياقتصادي ارتباط بحران در كشورهاي آسياي شرقي با جريان هاي كوتاه مدتسرمايه 14 ‏Globalization, Maleki منطقه گرايي • سازمان هاي منطقه اي در يك قضاوت كلي داراي كارنامه مثبتي در سطح جهان بوده اند: • اتحاديه اروپا • اكو • جي سي سي • مركوسور 15 ‏Globalization, Maleki دمكراسي گرايي • حكومت ،زائيده موافقت يا رضايت حكومت شوندگان است. • عليرغم تمامي ناكاستي هاي دمكراسي ،همچنان اين روش بعنوان بهترين روش از ميان مجموعه اي از بدترين راه حل هاي اداره حكومت از جمله استبداد ،هرج و مرج ،وابستگي و ...شناخته شده است. • تعداد كشورهايي كه در مسير دمكراسي گام بر مي دارند بيشتر و بيشتر مي شود. 16 ‏Globalization, Maleki افول سكوالريسم • • • • • • • • 17 • • • مشخصات جوامع جديد در دهه هاي گذشته عبار ت بود از عصر بي ايماني و اصالت دنيا بي اعتنايي به ارزش هاي اخالقيانتقال از پايه خانواده به پايه اصالت فردقطع شدن پيوند هاي اقتصاد و اخالق از هم گسيختگي جوامع غربيتسخيرشدگي چالش هاي مدرن و پست مدرن :نظير هيچ انگاري ،الادري مشربي ،اگزيستانسياليزم ملحدانه ،ماركسيسم ماترياليستي و تنزل دادن همه عالم معنا و واقعيت هاي معنوي. شكاف بين نسلها افراط گري جنسي نفوذ رسانه هاي جمعي ‏Globalization, Maleki افول سكوالريسم ()2 • عده اي بر اين باورند كه جهاني شدن هيچگونه تضييق و تهديدي جهت دين زدايي نيست و حتي جهاني شدن دين را نيز در بازار جهاني انديشه قرار مي دهد. • از اين رو فرصت براي دين پديد مي آورد .فرصت از اين لحاظ كه دين مي تواند با تكيه بر تكنولوژي ارتباطات بر تعداد مخاطبان خود بيفزايد. • برخي جهاني سازي را قرين با رشد معنويت ،اخالق ،آئين ها و مذاهب گوناگون دانسته اند. • برخي ديگر جهاني سازي را همراه با هجوم به ارزشهاي انساني، اخالقي و ديني مي دانند. • ولي بصورت كامال روشني از سالهاي آخر قبل از فروپاشي اتحاد شوروي ،گرايش به مذهب در جوامع مختلف مشاهده گرديده است. 18 ‏Globalization, Maleki افول سكوالريسم ()3 • عالوه بر انقالب اسالمي ايران ،نهضت همبستگي در لهستان و پيوند آن با كليساي كاتوليك ،الهيات رهايي بخش در آمريكاي التين، گرايش مردم مسلمان در آسياي مركزي ،قفقاز و جمهوري هاي مسلمان نشين روسيه به اسالم ،تحركات مسلمانان چين و هويت جديد اسالمي نهضت فلسطين نشانه هاي آشكاري از گرايش جوامع به مذهب است. • در عين حال كه آمريكا در پي متهم ساختن اسالم بعنوان منشاء تحركات افراطي است ،اما برخي از آمار نشان مي دهد كه در جوامع غربي شتاب جوانان براي مسلمان شدن حتي پس از 11سپتامبر و تبليغات بي امان رسانه ها عليه اين دين ،بيشتر شده است .در برخي از جوامع نيز گرايش به مذهب به اشكال موردتوجه قراردادن مجدد اخالق و ارتباط فرد با غيب تجلي يافته است. 19 ‏Globalization, Maleki پيشنهادهايي براي همايش هاي آينده • ابعاد جهاني سازي و جهاني شدن :وجوه تمايز و تشابه • الزامات توسعه در عصر جهاني شدن • جهاني شدن و توسعه كشورهاي جهان سوم ،گريزناپذيري اين روند • جهاني سازي و توسعه كشورهاي جهان سوم ،برنامه قدرت مسلط جهاني براي جهان سوم • انتقال تكنولوژي در جهان اسالم و جهاني شدن 20 ‏Globalization, Maleki كتابشناسي • رابرتسون ،رونالد ،جهاني شدن ،تئوري هاي اجتماعي و فرهنگ جهاني ،ترجمه كمال پوالدي ،تهران :نشر ثالث1380 ، • -رجايي ،فرهنگ ،پديده جهاني شدن ،وضعيت بشري و تمدن اطالعاتي ،ترجمه عبدالحسين آذرنگ ،تهران :نشر آگاه.1380 ، • واترز ،مالكوم ،جهاني شدن ،ترجمه اسماعيل مرداني گيوي ،سيواش مريدي ،تهران: سازمان مديريت صنعتي1379 ، • تهرانيان ،مجيد و ديگران ،جهاني شدن :چالش ها و ناامني ها ،ترجمه اصغر افتخاري، تهران :پژوهشكده مطالعات راهبردي1380 ، • قوام ،عبدالعلي ،جهاني شدن و جهان سوم ،تهران :دفتر مطالعات سياسي و بين المللي، 1382 • 21 كالرك ،يان ،جهاني شدن و نظريه روابط بين الملل ،نرجمه فرامرز تقي لو ،تهران :دفتر مطالعات سياسي و بين المللي1382 ، ‏Globalization, Maleki كتابشناسي • Mozaffari, Mehdi (ed.), Globalization and Civilization, London: Routledge, 2002. • -Hirst, Paul & Graham Thompson; Globalization in Question; Cambridge: Polity Press, 1996. • -Ma Newman, Roxana, P. O, Meara, H. D. Mehlinger, & M. Krain; Globalization and the Challenges of a New Century; Indianapolis: Indiana University Press, 2000. • Bhagwati Jagdish, “Anti-globalization: why?”; Journal of Policy Modeling; 26(4), June 2004, Pages 439-463 Globalization, Maleki 22