جهانی شدن و توسعه: روندهای مسلط

جهانی شدن و توسعه: روندهای مسلط

اسلاید 1: 1 جهاني شدن و توسعه: روندهاي مسلطارائه شده به كنفرانس توسعه دانش و فناوري در ايران: عوامل، موانع و راهكارهاتهران، دانشگاه صنعتي شريف26-28 آبان ماه 1383عباس ملكي

اسلاید 2: Globalization, Maleki2سئوال اساسيفرايند ”جهاني شدن“ چه تأثيري بر توسعة كشورهاي جهان سوم و انتقال علم و تكنولوژي به آنها دارد؟

اسلاید 3: 3پرسش هاي اساسي در ارتباط با جهاني شدنجهاني شدن چه تاثيري بر توسعه و پيشرفت علوم خواهد داشت؟سياست بين الملل چه تاثيري بر جهاني شدن خواهد داشت؟جهان سوم چگونه مي تواند به رشد برسد؟جهاني شدن چه تاثيري بر روند فنآوري در كشورهاي اسلامي دارد؟آيا دانشمندان جهان سوم و يا مسلمانان مي توانند با يكديگر كار كرده و به توسعه دلخواه برسند؟بررسي و دسته بندي مخاطرات و فرصت هاي جهاني شدن از نگاه مسلمانان چيست؟تعامل مابين روندهاي منطقه اي و روندهاي جهاني آيا امكان پذير است؟آيا جهاني شدن مي تواند به جهان سوم كمك كند؟نظريه وابستگي متقابل و ارتباط آن با اخذ تكنولوژي چگونه تحليل مي گردد؟موضوع نفوذ رهبران در جهان سوم براي اجراي هرگونه بر نامه توسعه آيا جدي است؟

اسلاید 4: Globalization, Maleki4روندهاي كلي در جهان معاصردر جهان امروز چهار روند كلان به چشم مي خورد:جهاني سازيمنطقه گراييدمكراسي گراييافول سكولاريسم

اسلاید 5: Globalization, Maleki5شرايط استثنايي امروز چهار دليل دارد اول: رشد سريع وابستگي متقابل بين المللي دوم: صحنه بين المللي بلحاظ بيشتر شدن بازيگران در حال بيشتر بهم ريخته شدن است.سوم: تغييرات در اوضاع اقتصادي، سياسي و اجتماعي با سرعت بيشتري در حال انجام شدن است. چهارم: موضوع بزرگي و عظمت نتايج عملكرد هر واحد سياسي در صحنه بين المللي است.

اسلاید 6: 6مقدمه اي بر جهاني شدنواژه جهاني (global) بيش ازچهارصدسال قدمت دارد.كلماتي چون Globalization، Globalize، Globalizing از حدود 1960 رواج پيدا كردند.فرهنگ وبستر نخستين فرهنگي بود كه تعاريفي براي واژه هاي globalization, globalism در سال 1961 ارائه داد.واژه globalization تا اواسط دهه 1980 از اعتبار علمي چنداني برخوردار نبود ولي از آن به بعد كاربرد اين مفهوم كاملا جهاني شده است.نخستين مقاله جامعه شناسي با عنوان جهاني شدن در سال 1985 توسط رونالد رابرتسون نوشته شده است.

اسلاید 7: 7رابرتسون = كوچك شدن جهان، تشديد آگاهي درباره جهان به عنوان يك كل، وابستگي متقابل و واقعي جهاني و آگاهي از اين يكپارچگيگيدنز = جهاني شدن نتيجه مستقيم نوسازي است. تسهيل تعاملات اجتماعي و در نتيجه پيوند امور محلي به امور جهانيهاروي = تراكم زمان و مكان (كوتاه شدن زمان و كوچك شدن مكان) و تبديل جهان به يك ميدان واحدبك = زندگي در جامعه ريسكي، مهار ريسكها مستلزم همكاري در سطح جهاني استآلبرو = دگرگوني گسترده در جهانامين = جهاني شدن واقعيتي مثبت و پيشرفتي تاريخي است، بايد ويژگيهاي انساني را به آن داد و با مشاركت فعال در آن شرايط جهاني شدن را اصلاح كرد.اسكلير = عملكردهاي فراملي توسط بازيگران غيردولتي در فراسوي مرزها در سه حوزه اقتصادي، سياسي و فرهنگي-ايدئولوژيكمارتين خور= جهاني شدن يعني همان واژه قديمي “استعمار”كاكس = بين المللي شدن توليد، تقسيم كار جديد بين المللي، جنبش مهاجرت از جنوب به شمال، فضاي جديد رقابتيبرخي از تعاريف جهاني شدن

اسلاید 8: Globalization, Maleki8فرايند جهاني شدن از سه ديدگاه نظريرئاليسم : جهاني شدن چيزي فراتر از نظام سياسي بين المللي دولتها نيست.ليبراليسم : جهاني شدن محصول نهايي يك روند بسيار طولاني در سياست جهاني است كه بجز دولتها بازيگران ديگر نيز در آن حضور دارند.نظام جهاني : جهاني شدن آخرين مرحله در توسعه و تكوين سرمايه داري بين المللي است.

اسلاید 9: Globalization, Maleki9ديدگاه طرفداران منطق چند عليتي درباره عوامل موثر بر جهاني شدنگيدنز: سرمايه داري، نظام بين الدولي، صنعتي شدناسكلير: عملكردهاي فراملي در سه حوزه اقتصادي، سياسي و فرهنگي - ايدئولوژيك

اسلاید 10: Globalization, Maleki10ديدگاه طرفداران منطق تك عليتي درباره عوامل موثر بر جهاني شدنوالرشتاين: عوامل اقتصاديروزنا: تكنولوژيگيلپين: سياست قدرت

اسلاید 11: 11برخي از روندهاي جهاني شدن1- افزايش مبادلات كالايي-افزايش اعضاي WTO به بيش از 140 كشور2- گسترش FDI با نرخ رشد سه برابر رشد صادرات و توليد ناخالص داخلي جهان (FDI به موتور توسعه تبديل شده است)3- گسترش روزافزون مبادلات مالي در سطح جهان - گردش پول در سطح بي سابقه - ميزان سهام و اوراق بهادار در يكي از بورسهاي بزرگ جهان به اندازه كل توليدكره زمين است(متجاوزاز 30000 ميليارد دلار) 4- تحرك وسيع نيروي كار5- فروپاشي نظام سوسياليسي ونظام دوقطبي و تغيير در تخصيص منابع

اسلاید 12: Globalization, Maleki12برخي از روندهاي جهاني شدن6- رشد فعاليت TNCs (70% تجارت جهاني و80% گردش مالي در سطح جهان و در عين حال رشد NGOs)7-رشد سريع تكنولوژي و بويژه تكنولوژي اطلاعاتي و ارتباطي، پديده اي كاملا” جديد با تاثير شديد در تمام حوزه هاي اقتصادي سياسي و فرهنگي كه در كنترل هيچكس نيست.8-تغييرات ژرف در نظام مفهومي، ادراكي، استراتژيك و ساختاري جهان (منسوخ شدن مفاهيم گذشته، ظهور يك نظام انديشه جديد و يك نظام هنجاري وادراكي جديد)

اسلاید 13: Globalization, Maleki13برخي از آثار و پيامدهاي جهاني شدن در كشورهاي در حال توسعه (1)- تغيير جهت سياست هاي اقتصاد ملي و بين المللي به سوي اقتصاد بازار طي دهه 70 و 80 و كاهش نقش دولت در اقتصاد، توسعه صادرات - كاهش اساسي در ميزان تعرفه كشورها (هند 82 به30، برزيل 25 به 12، چين 43 به 18)- تشويق روندمقررات زدايي از بازارهاي مالي دركشورهاي درحال توسعه ازسوي نهادهاي بين المللي وتغييررژيم هاي مقرراتي در اكثر كشورها- گشايش كامل بازارهاي مالي در كشورهايي مانند آرژانتين، مكزيك، تايلند و ...

اسلاید 14: Globalization, Maleki14برخي از آثار و پيامدهاي جهاني شدن در كشورهاي در حال توسعه (2)- حركت از اقتصاد سوسياليستي به سوي نطام اقتصاد بازار (بلوك شرق سابق)- سقوط درآمد بيش از يك ميليارد نفر از مردم جهان- وجود يك فرايند ديالكتيكي : افزايش فرصت ها براي كاستن از ميزان فقر مطلق به همراه افزايش دامنه نابرابري ها- شكاف عميق تر بين ثروتمندان و فقرا در جهان- تقسيم كشورها به دو دسته برندگان و بازندگان در اثر يكپارچگي اقتصادي- ارتباط بحران در كشورهاي آسياي شرقي با جريان هاي كوتاه مدت سرمايه

اسلاید 15: Globalization, Maleki15منطقه گراييسازمان هاي منطقه اي در يك قضاوت كلي داراي كارنامه مثبتي در سطح جهان بوده اند:اتحاديه اروپااكوجي سي سيمركوسور

اسلاید 16: Globalization, Maleki16دمكراسي گراييحكومت، زائيده موافقت يا رضايت حكومت شوندگان است. عليرغم تمامي ناكاستي هاي دمكراسي، همچنان اين روش بعنوان بهترين روش از ميان مجموعه اي از بدترين راه حل هاي اداره حكومت از جمله استبداد، هرج و مرج، وابستگي و ... شناخته شده است. تعداد كشورهايي كه در مسير دمكراسي گام بر مي دارند بيشتر و بيشتر مي شود.

اسلاید 17: Globalization, Maleki17افول سكولاريسم مشخصات جوامع جديد در دهه هاي گذشته عبار ت بود از-عصر بي ايماني و اصالت دنيا- بي اعتنايي به ارزش هاي اخلاقي-انتقال از پايه خانواده به پايه اصالت فردقطع شدن پيوند هاي اقتصاد و اخلاق-از هم گسيختگي جوامع غربيتسخيرشدگي چالش هاي مدرن و پست مدرن: نظير هيچ انگاري، لاادري مشربي، اگزيستانسياليزم ملحدانه، ماركسيسم ماترياليستي و تنزل دادن همه عالم معنا و واقعيت هاي معنوي. شكاف بين نسلهاافراط گري جنسينفوذ رسانه هاي جمعي

اسلاید 18: Globalization, Maleki18 افول سكولاريسم (2)عده اي بر اين باورند كه جهاني شدن هيچگونه تضييق و تهديدي جهت دين زدايي نيست و حتي جهاني شدن دين را نيز در بازار جهاني انديشه قرار مي دهد. از اين رو فرصت براي دين پديد مي آورد. فرصت از اين لحاظ كه دين مي تواند با تكيه بر تكنولوژي ارتباطات بر تعداد مخاطبان خود بيفزايد. برخي جهاني سازي را قرين با رشد معنويت، اخلاق، آئين ها و مذاهب گوناگون دانسته اند.برخي ديگر جهاني سازي را همراه با هجوم به ارزشهاي انساني، اخلاقي و ديني مي دانند. ولي بصورت كاملا روشني از سالهاي آخر قبل از فروپاشي اتحاد شوروي، گرايش به مذهب در جوامع مختلف مشاهده گرديده است.

اسلاید 19: Globalization, Maleki19 افول سكولاريسم (3)علاوه بر انقلاب اسلامي ايران، نهضت همبستگي در لهستان و پيوند آن با كليساي كاتوليك، الهيات رهايي بخش در آمريكاي لاتين، گرايش مردم مسلمان در آسياي مركزي، قفقاز و جمهوري هاي مسلمان نشين روسيه به اسلام، تحركات مسلمانان چين و هويت جديد اسلامي نهضت فلسطين نشانه هاي آشكاري از گرايش جوامع به مذهب است. در عين حال كه آمريكا در پي متهم ساختن اسلام بعنوان منشاء تحركات افراطي است، اما برخي از آمار نشان مي دهد كه در جوامع غربي شتاب جوانان براي مسلمان شدن حتي پس از 11 سپتامبر و تبليغات بي امان رسانه ها عليه اين دين، بيشتر شده است. در برخي از جوامع نيز گرايش به مذهب به اشكال موردتوجه قراردادن مجدد اخلاق و ارتباط فرد با غيب تجلي يافته است.

اسلاید 20: Globalization, Maleki20پيشنهادهايي براي همايش هاي آيندهابعاد جهاني سازي و جهاني شدن: وجوه تمايز و تشابهالزامات توسعه در عصر جهاني شدنجهاني شدن و توسعه كشورهاي جهان سوم، گريزناپذيري اين روندجهاني سازي و توسعه كشورهاي جهان سوم، برنامه قدرت مسلط جهاني براي جهان سومانتقال تكنولوژي در جهان اسلام و جهاني شدن

اسلاید 21: Globalization, Maleki21كتابشناسيرابرتسون، رونالد، جهاني شدن، تئوري هاي اجتماعي و فرهنگ جهاني، ترجمه كمال پولادي، تهران: نشر ثالث، 1380 -رجايي، فرهنگ، پديده جهاني شدن، وضعيت بشري و تمدن اطلاعاتي، ترجمه عبدالحسين آذرنگ، تهران: نشر آگاه، 1380.واترز، مالكوم، جهاني شدن، ترجمه اسماعيل مرداني گيوي، سيواش مريدي، تهران: سازمان مديريت صنعتي، 1379تهرانيان، مجيد و ديگران، جهاني شدن: چالش ها و ناامني ها، ترجمه اصغر افتخاري، تهران: پژوهشكده مطالعات راهبردي، 1380قوام، عبدالعلي، جهاني شدن و جهان سوم، تهران: دفتر مطالعات سياسي و بين المللي، 1382كلارك، يان، جهاني شدن و نظريه روابط بين الملل، نرجمه فرامرز تقي لو، تهران: دفتر مطالعات سياسي و بين المللي، 1382

اسلاید 22: Globalization, Maleki22كتابشناسيMozaffari, Mehdi (ed.), Globalization and Civilization, London: Routledge, 2002. -Hirst, Paul & Graham Thompson; Globalization in Question; Cambridge: Polity Press, 1996.-Ma Newman, Roxana, P. O, Meara, H. D. Mehlinger, & M. Krain; Globalization and the Challenges of a New Century; Indianapolis: Indiana University Press, 2000.Bhagwati Jagdish, “Anti-globalization: why?”; Journal of Policy Modeling; 26(4), June 2004, Pages 439-463