حفاظت صنعتی

حفاظت صنعتی

اسلاید 1: 1حفاظت صنعتيبه نام خدا

اسلاید 2: 2تاريخچه ايمني، حفاظت و بهداشت کار فرايند صنعتي شدن، موجب استفاده فزاينده از ابزار و ماشين آلات فني شده است. عدم رعايت اصول صحيح در ساخت يا استفاده از وسايل، حوادث ناشي از کار را افزايش داده است. بنابر بيانيه آمارسازان بين المللي کار در سال 2003 روزانه هزار نفر در اثر حوادث ناشي از کار جان مي دهند و خسارت سالانه بالغ بر 109 * 1250 $ مي شود.

اسلاید 3: 3تاريخچه ايمني، حفاظت و بهداشت کار وقوع انقلاب صنعتي 1760-1830 در انگلستان ( اختراع ماشين بخار 1782 جيمزوات) و سرايت به ديگر کشورهاي اروپايي و استفاده از نيروي محرکه مکانيکي و الکتريکي موجب تبديل کارهاي دستي به ماشيني گرديد و باعث تقسيم کار، افزايش توليدات و سرعت در انجام کار شد که نتيجه آن افزايش خطر در محيطهاي صنعتي بوده است.

اسلاید 4: 4تاريخچه ايمني، حفاظت و بهداشت کار بدين ترتيب استفاده از انرژي ماهيچه اي به حداقل رسيد و همچنين به جاي استفاده از انرژي باد، حيوانات و جريان آب، استفاده از انرژي بخار(توربين بخار) و انرژي سوخت (بنزين، گازوئيل و...) معمول شد. صنايع غول پيکر بوجود آمد و به دليل استفاده از چرخ دنده، پرس ها، تيغه ها، ... . معلولين و مصدومين ناشي از کار چنان افزايش يافت که جمع آنها قشون از جنگ برگشته را تداعي مي کرد. اصطلاح لشکر معلولين منچستر زياد در کتابها بکار رفته است.

اسلاید 5: 5تاريخچه ايمني، حفاظت و بهداشت کار با اختراع ماشين بخار جهشي در صنايع نساجي و ديگر صنايع انگلستان و ساير کشورها رخ داد. توليد انبوه (Mass production ) رونق گرفت و کارگران از مزارع به صنايع روي آورند. در چند سده قبل توجه به حفاظت مطرح نبوده و کارهاي سخت و خطرناک مثلاً کار در معادن و تونل ها را محکومين به اعدام انجام مي دادند.

اسلاید 6: 6تاريخچه ايمني، حفاظت و بهداشت کار اولين قانون براي ايمني محيط کار و بازرسي از آن در سال 1820 در انگلستان تصويب شد. گروهي از روحانيون و قضات بطور افتخاري از کارگاهها بازديد مي کردند. در سال 1833 با تجديد نظر در قانون قبلي يک اداره رسمي براي بازرسي ايجاد شد و در سال 1844 مقررات مربوط به حفاظت ماشين آلات و استفاده از وسايل پيشگيري و اعلام حوادث در متن قانون وارد شد.

اسلاید 7: 7تاريخچه ايمني، حفاظت و بهداشت کار در همين دوران در فرانسه از اطفال 6-8 ساله تا 17 ساعت در روز کار مي کشيدند. در سال 1867، در فرانسه انجمني براي پيشگيري از حوادث تشکيل شد. اين انجمن در شهر مولهوز و توسط آنجل دلفوس تشکيل شد. منشور اين انجمن چنين بيان شده بود: صاحب کارخانه علاوه بر فرد وظيفه دارد که به شرايط جسمي و روحي کارگران توجه نمايد. اين الزام کاملاً اخلاقي است و هيچ گونه مزدي نمي تواند جايگزين آن گردد و مي بايد مقدم بر هر گونه منافع و ملاحظات ملحوظ گردد. اولين قانون در زمينه حفاظت فني به مفهوم دقيق در فرانسه در سال 1893 تدوين شد.

اسلاید 8: 8تاريخچه ايمني، حفاظت و بهداشت کار در پروس در سال 1839 آيين نامه اي براي يک نظام بازرسي در کارخانه ها تدوين شد و در سال 1845 به کارخانه ها از سوي وزارت کشور و دارايي پروس توصيه شد که بازرس طبي داشته باشند و سرانجام در سال 1872 يک نظام بازرسي و حفاظت و بهداشت کار در پروس ايجاد شد و در سال 1878 به موجب قانون امپراطوري بازرسي کارخانه ها اجباري شد و بيمه حوادث ناشي از کار در سال 1884 در آلمان تدوين شد.

اسلاید 9: 9تاريخچه ايمني، حفاظت و بهداشت کار نظام هاي واقعي و مؤثر در زمينه بازرسي کارخانه ها در دانمارک و سوئيس در سالهاي 1873 و 1877 بوجود آمد و استانداردهاي مربوط به حفاظت و بهداشت به اجرا در آمد. در آمريکا تأسيس ادارات رسمي براي بازرسي ايمني کارخانه از ايالت ماساچوست در سال 1867 آغاز شد و سرانجام از سال 1885 اصل مسئوليت کارفرما در صورت بروز حوادث ناشي از کار، در مقررات قانوني ايالت هاي گوناگون ظاهر شد.

اسلاید 10: 10تاريخچه ايمني، حفاظت و بهداشت کار با اهميت و پيچيدگي تدريجي صنعت در کشورهاي غربي کارشناسان و رشته هاي گوناگوني در اين حوزه ها توسعه يافت و بتدريج مسئوليت کارفرما در اين موارد به شرکت هاي بيمه سپرده شد و اين شرکت ها بازرساني براي اطمينان از اتخاذ تدابير حفاظتي استخدام نمودند و فعاليت در زمينه پيشگيري حوادث بتدريج گسترش يافت. در سال 1889 در شهر مولهوز با مجاهدت هاي آنجل دولفوس تدابير حفاظتي در کليه کارخانه هاي نساجي پيش بيني شد. و آلبومي از تصاوير وسايل حفاظتي انتشار يافت. چاپ دوم اين آلبوم در سال 1895 با تجديد نظر انتشار يافت. پاره اي از اين وسايل هنوز براي حفاظت و ايمني معتبر شناخته مي شود.

اسلاید 11: 11تاريخچه ايمني، حفاظت و بهداشت کار از سال 1889 کنگره هاي بين المللي در زمينه حفاظت تشکيل شد ( 1889، پاريس، 1891 برن و 1894 ميلان) اين کنگره ها و تبادل اطلاعات مربوط به توسعه قوانين حفاظتي منجر شد بطوريکه اجراي مؤثر الزامات قانوني و نقش مستقل بازرسان مورد تأکيد قرار گرفت و انجمن هايي براي حمايت از اين اقدامات شکل گرفت. از جمله در بلژيک سوئد و انگلستان اين نهادها شکل گرفت. شوراي ملي کوبا در سال 1936، انجمن ژاپني براي رفاه در صنايع 1928 و انجمن هندس در سال 1931 و شوراي ملي براي حفاظت در سال 1927 آغاز بکار کردند.

اسلاید 12: 12تاريخچه ايمني، حفاظت و بهداشت کارعلل عمده افزايش سوانح و حوادث ناشي از کار در محيط هاي صنعتي بعد از انقلاب صنعتي:1. افزايش بسيار سرعت حرکات ماشين ها و محدود بودن توان عکس العمل انسان.2. تراکم کارکنان در فضاهاي نسبتاً کوچک.3. افزايش قدرت ماشين آلات و پيچيدگي کار آنها.4. تقسيم زياد کار که هر کارگر با آموزشي اندک فقط از عهده بخشي اندک از فرايند توليد بر مي آيد و تصوري از مجموع اين فرايند ندارد و از نظر رواني باعث خستگي، بي حوصلگي، افزايش اشتباهات و در نتيجه ايجاد حادثه مي شود.

اسلاید 13: 13تاريخچه ايمني، حفاظت و بهداشت کارعلل عمده افزايش سوانح و حوادث ناشي از کار در محيط هاي صنعتي بعد از انقلاب صنعتي (ادامه):5. فقدان آموزش کافي براي کار با ماشين آلات و شيوه هاي پيش گيري و مقابله با سوانح و حوادث6. عدم تطابق دانش و توانايي هاي جسمي و رواني انسانتوجه بيش از حد به افزايش سطح توليد به جاي توجه به حفظ ايمني انسانها.7. تمرکز ماشين آلات زياد در محيط هاي محدود و ايجاد سر و صداي زياد8. عدم سرمايه گذاري در سيستمهاي حفاظتي و برنامه هاي مربوط

اسلاید 14: 14آشنايي با سازمان بين المللي کار بهبود شرايط کار و استقرار عدالت اجتماعي در سطح بين المللي، در طول ساليان دراز دلمشغولي بسياري از افراد بوده است. رابرت آون انگليسي در سال 1818 پيشنهاد نمود که مسائل مربوط به کار در کميسيون کار در سطح بين المللي بررسي شود. اما اولين گامي که در اين زمينه برداشته شد کنفرانس بين المللي در سال 1890 با حضور 14 کشور در برلين بود که نتيجه آن توصيه هايي در زمينه شرايط کار در معادن و تجديد کار اطفال و زنان و تعطيل هفتگي بود. در سال 1900 جامعه بين المللي حمايت قانوني از کارگران تشکيل شد.

اسلاید 15: 15آشنايي با سازمان بين المللي کار سرانجام در سال 1919 سازمان بين المللي کار در پايان جنگ جهاني اول بموجب ماده 13 قرارداد صلح ورساي براي حمايت از حقوق کارگران، ايجاد شرايط مساعد کار و امکانات کافي براي اشتغال و سطح زندگي مناسب براي کارگران سراسر دنيا تأسيس شد و هدف از تأسيس آن استقرار عدالت اجتماعي، آزادي و امنيت اقتصادي و ايجاد فرصت هاي مساوي براي آحاد ملتها بوده است. در بدو تأسيس 45 کشور به عضويت اين سازمان در آمدند و در حال حاضر 174 کشور عضو اين سازمانند. اين سازمان سه جانبه است يعني اعضايي از کارگران، کارفرمايان و دولتها در آن عضويت دارند.

اسلاید 16: 16آشنايي با سازمان بين المللي کار وظايف سازمان بين المللي کار برابر نتايج کنفرانس 1944 فيلادلفيا تبيين گرديد و در زمينه محيط و شرايط کار وظايف زير را بر عهده دارد.بهبود امور حفاظت و بهداشت در محيط كار به جلوگيري از امراض و حوادث ناشي از كار و كنترل خطرهاي محيط.ايجاد و تقويت مؤسسات تخصصي مانند مؤسسه ملي كار، آزمايشگاههاي بهداشت صنعتي، مراكز بهداشت و حفاظت كار و بخش هاي آموزش حفاظت

اسلاید 17: 17آشنايي با سازمان بين المللي کار رسيدگي به مسائل مربوط به زمان كار (حداكثر كار قانوني، اضافه كاري، نوبت كاري و شب كاري) و مسائل پزشكي، اقتصادي و اجتماعي آنها. كمك به گزينش تكنولوژي مناسب به عنوان وسيله اي جهت بهبود و حفاظت شرايط و محيط كار.كمك به سازمانهاي محلي حفاظتي و بهداشت كار و مراكز تحقيقات و انجمن هاي كارفرمايي و سنديكاهاي كشورهاي مختلف.

اسلاید 18: 18آشنايي با سازمان بين المللي کار كنفرانس بين المللي كار ساليانه يكبار تشكيل مي شود و از هر كشور 4 نماينده (دو نماينده دولت، دو نماينده از كارگران و كارفرمايان) شركت مي نمايند. استانداردهاي بين المللي كار و اهداف كلي سازمان، بودجه و برنامه كار سازمان در اين كنفرانس تعيين مي شود هيأت مديره هدايت امور سازمان بين المللي كار را عهده دار است و مركب از 28 نماينده دولت و 28 نماينده كارگر و كارفرما مي باشد. دفتر بين المللي كار كه محل آن در ژنو است دبيرخانه سازمان محسوب مي شود و مركزيت انتشارات و تحقيقات را عهده دار است. زير نظر اين دفتر بيش از سه هزار نفر در نقاط مختلف جهان كار مي كنند.

اسلاید 19: 19آشنايي با سازمان بين المللي کار در سال 1946، سازمان بين المللي كار جزء سازمانهاي اختصاصي سازمان ملل شد و در سال 1969 نيز جايزه نوبل صلح را دريافت نمود. ايران از سال 1919 عضو آنست.

اسلاید 20: 20تعريف حادثه ناشي از كار الف: تعريف كار كار مجموعه اعمالي است كه انسان به كمك مغز، دست، ابزار و ماشين براي استفاده عملي از ماده روي آن انجام مي دهد. ب: تعريف حادثه : حادثه عبارتست از رويدادي كه بطور تصادفي و بنا به عللي ناشناخته و غيرقابل پيشگيري رخ مي دهد. حادثه واقعه اي غير منتظره يا پيش بيني نشده كه مي تواند در تمام موقعيتهاي زندگي رخ دهد.حادثه عبارتست از رويدادي كنترل نشده، غيرعمدي و پيش بيني نشده كه بدون برنامه قبلي رخ مي دهد و سبب وقوع صدمه يا آسيب مي شود.

اسلاید 21: 21تعريف حادثه ناشي از كار حادثه ناشي از كار عبارتست از رويدادي غير منتظره كه در هنگام كار روي مي دهد و جريان عادي كار را متوقف مي سازد. حادثه ممكن است داراي پيامدهاي جسمي و رواني براي كاركنان و خسارات اقتصادي براي سازمان باشد. دريك مفهوم وسيع حوادث ناشي از كار كليه حوادثي را که در ضمن كار و نيز در حين رفت و آمد به محل كار به وقوع مي پيوندد در برمي گيرد و براي اينكه حادثه ناشي از كار تلقي شود بايد هم در حين انجام وظيفه رخ دهد و هم به سبب انجام وظيفه رخ دهد.

اسلاید 22: 22حوادث ناشي از کارانواع حادثه حوادثي كه مستقيماً سبب آسيب ديدگي مي شود در كنفرانس جهاني 1962 بشرح زير احصاء شده است: 1- سقوط اشخاص 2- سقوط اشياء 3- راه يافتن و تصادم يا اشياء 4- گيركردن و قرارگرفتن بين اشياء

اسلاید 23: 23حوادث ناشي از کارانواع حادثه حوادثي كه مستقيماً سبب آسيب ديدگي مي شود در كنفرانس جهاني 1962 بشرح زير احصاء شده است (ادامه): 5- كارهاي سنگين و تلاش بيش از حد6- برخورد يا ارتباط با حوادث غير متعارف7- برق گرفتگي 8- برخورد يا ارتباط با مواد يا پرتوهاي زيان آور 9- ساير انواع حوادث

اسلاید 24: 24حوادث ناشي از کاراهميت حوادث ناشي از كار:1- از نظر انساني : شخص كارگر و خانواده وي را تحت تأثير قرار مي دهد.2- از نظر اجتماعي : سوانحي كه باعث از كارافتادگي مي شود، باعث تزلزل در وضع اجتماعي جامعه مي شود.3- از نظر اقتصادي : شامل هزينه هاي مستقيم و غير مستقيم.

اسلاید 25: 25علل و عوامل دخيل در حوادث ناشي از كارعلل مستقيمعلل غير مستقيم

اسلاید 26: 26علل و عوامل دخيل در حوادث ناشي از كار علل مستقيم : انجام غير صحيح كار مانند سرعت غير مجاز، تجهيزات ناقصسهل انگاري و قصور مانند قصور مديريت در ايجاد وضعيت امن، سهل انگاري در آگاه سازي و نصب علائم هشداردهنده و استفاده نكردن از وسايل حفاظتي

اسلاید 27: 27علل و عوامل دخيل در حوادث ناشي از كار علل غير مستقيم : (عامل حوادث نيستند اما تعداد آن را افزايش مي دهند.) اين علل مي تواند شامل عوامل شخصي باشد مانند كمبود دانش و مهارت يا فقدان انگيزه يا ناتواني هاي جسمي و فكري يا ناشي از عوامل ديگر نظير مديريت، طراحي نامناسب محيط كار نامناسب يا روش هاي غير ايمن باشد.

اسلاید 28: 28علل و عوامل دخيل در حوادث ناشي از كارتقسيم بندي علل بروز حوادث به علل رفتاري و محيطي :علل رفتاري : به شخص و قصور وي مربوط مي شود.علل محيطي : به عوامل درگير (غير از شخص آسيب ديده) مربوط مي شود.

اسلاید 29: 29تقسيم بندي علل بروز حوادثعلل جسماني مانند ضعف بينايي، حواس پرتي، صرع، كندي كنشهاي مغزي و ....علل رواني مانند ساختار شخصيتي، نحوه ادراك، ماهيت و خلق وخوي كاركنان، فشارهاي رواني، عدم رضايت شغلي و ....علل اقتصادي مانند طفره رفتن از سرمايه گذاري در امور حفاظتي بدلايل اقتصادي، عدم توجه به نقائص فني دستگاهها علل فرهنگي و اجتماعي مانند ضعف فرهنگ ايمني، عادات فرهنگي و اجتماعي، تقديرگرايي

اسلاید 30: 30تقسيم بندي علل بروز حوادثعلل محيطي شامل :شيمياييفيزيكي مانند عدم استقرار صحيح دستگاهها، عدم رضايت حد سروصدا، گرما، نور و ....بيولوژيكي مانند حساسيت ها، ميكروب ها و ...ارگونومي مانند طراحي نامناسب محيط كار که از راحتي و آسودگي مي كاهد و سلامت کارکنان را بخطر مي اندازد. ارگونومي خرد ترسيم كننده رابطه تنگاتنگ انسان و ماشين و ارگونومي كلان ترسيم كننده رابطه انسان و نظام مديريت و سازمان و فناوري مي باشد.

اسلاید 31: 31تعريف حادثه ناشي از كار سازمان تأمين اجتماعي حادثه حين انجام وظيفه را در يكي از حالات زير مي داند: الف: در كارگاه يا مؤسسات وابسته و محوطه آن مشغول خدمت باشد. ب: بدستور كارفرما در خارج از محوطه كارگاه مأمور انجام وظيفه باشد. اين مأموريت بايد در ارتباط با كارگاه و وظايف قانوني وي و مقررات و عرف كار منطبق باشد. ج: حوادثي كه هنگام رفت وآمد از منزل به كارگاه و بالعكس رخ مي دهد مشروط بر آنكه در اوقات متعارف كار رخ دهد.

اسلاید 32: 32تعريف حادثه ناشي از كارد: حوادثي كه در اوقات مراجعه به درمانگاه رخ مي دهد مشروط بر آنكه مبدأ حركت كارگاه بوده و در زمان و مسير متعارف رخ دهد. ه: حوادث مربوط به نجات سايرين و مساعدت به آنان كه در ارتباط با كارگاه رخ مي دهد. براي احراز اينكه حادثه به سبب انجام وظيفه رخ مي دهد بايد بين حادثه و انجام وظيفه رابطه وجود داشته باشد.

اسلاید 33: 33نظريه هاي مرتبط با حادثه نظريه تعهد ايمني كالا (Product liability) تا حدود يكصدسال قبل نظريه رومي خريد به مسئوليت مشتري(caveat emptor) نظريه حاكم بر تجارت بود كه بر اساس آن مسئوليت خوبي و بدي كالا بعهده خريدار است و حوادث ناشي از بكارگيري كالاهاي غيرايمن و خطرناك بعهده فروشنده نخواهد بود. اما در حال حاضر نظريه تعهد ايمني كالا يا بدهي محصول مطرح مي باشد كه بر اساس آن توليدكننده يا فروشنده در مورد بدي يا مخاطرات كالا مسئوليت دارد.

اسلاید 34: 34نظريه هاي مرتبط با حادثه نظريه مسامحه(negligence) بر طبق اين نظريه هر يك از طرفين كار مسئوليت خساراتي را كه بر اثر اهمال كاري وي به طرف ديگر وارد مي شود بر عهده دارد. بنابراين بايد مسامحه و غفلت احراز شود و اين امر علت اصلي بروز حادثه محسوب شود و ساير عوامل در حادثه دخيل نباشند. بنابراين در هر حادثه هر طرف ممكن است سهمي داشته باشد.

اسلاید 35: 35نظريه هاي مرتبط با حادثه نظريه حادثه پذيري برخي بر اين باورند كه احتمال بروز حوادث براي عده اي از كاركنان بيش از ديگران است. اين افراد را حادثه پذير و مستعد حادثه مي نامند. ويژگي اين افراد بايد شناسايي شود و افراد حائز اين ويژگي ها بايد از مشاغل پرخطر دور باشند.

اسلاید 36: 36نظريه هاي مرتبط با حادثه نظريه درخت حادثه هر حادثه معلول رويدادي اوليه است. به كمك تنظيم درخت حادثه مي توان ريشه و علت اصلي بروز حادثه را تعيين نمود. درخت حادثه روشي منطقي براي تعيين پيامدهاي مختلف احتمالي حادثه اي است كه حادثه اوليه ناميده مي شود. بدين ترتيب علل ابتدايي و پيامدهاي آنها دنبال مي شود و مسبب اصلي بروز حادثه تعيين مي گردد.

اسلاید 37: 37مدلهاي مرتبط با حوادث مدلهايي هستند که براي بررسي حوادث و عوامل مؤثر در بروز آن پيشنهاد شده هر كدام به برخي عوامل توجه مي كنند لذا صرفاً از مدلها بعنوان يك راهنماي كلي براي دستيابي به محيط ايمن كار استفاده مي نماييم.

اسلاید 38: 38مدلهاي مرتبط با حوادثمدل هاينريش Herbert Heinrich در سال 1928 با بررسي هفتادوپنج هزار حادثه صنعتي متوجه شد كه 88% حوادث بر اثر اقدامات ناصحيح كارگران و 10% بدليل شرايط غيرايمن كار رخ مي دهد و 2درصداز حوادث اجتناب ناپذير مي باشند. نظريه اي بنام نظريه دومينو وي وضع نموده است بدين ترتيب كه مجموعه اي از شرايط و موقعيتهاي مرتبط با يكديگر موجب بروز حوادث مي شوند و ارتباط اين وضعيت ها با يكديگر مانند آنست كه چند رديف دومينو به نحوي قرار داده شوند كه با افتادن يكي از آنها كل رديف فرو ريزد. بر اساس اين نظريه اگر براي پيشگيري يك برنامه تنظيم شود كه در توالي بروز حوادث تأثير بگذارد و آنرا متوقف سازد مي توان از آسيب ها و حوادث جلوگيري كرد. عوامل ايجاد حادثه به رغم وي، سوابق فرهنگي و محيط اجتماعي، قصور و كوتاهي خود فرد و عمل غيرايمن و مشكلات مكانيكي يا فيزيكي مي باشند كه به بروز حادثه و سرانجام آسيب منجر مي شود. بعضي به جاي محيط اجتماعي از عامل مديريت (ساختار و نظارت) نام برده اند.

اسلاید 39: 39مدلهاي مرتبط با حوادثمدل فيرنزFirenze مدل فيرنز از مدلهاي نظام ضد بررسي حوادث است و به مدل خطر پذيري تصميم گيري مصروف است. به نظر وي هرچه اطلاعات ما در مورد خاطرات احتمالي بيشتر باشد تصميمات مناسب تري را اتخاذ مي نماييم. به عقيده وي درتعامل انسان، ماشين و محيط، تصميماتي بر اساس اطلاعات اتخاذ مي گردد كه پاره اي از آنها خطراتي را توليد مي كند هر چه اطلاعات براي تصميم گيري صحيح بيشتر باشد مخاطرات كمتري ايجاد مي شود. گاهي در تصميم گيري تحت تأثير تنش واقع مي شويم و تصميمات ضعيفي را كه مخاطرات در پي دارد اتخاذ مي نماييم. تزريق اطلاعات ، بازخورد و آموزش عوامل مختلف از جمله كارگران بويژه در مورد پيامدهاي احتمالي حوادث، اتخاذ تصميمات شايسته را ممكن مي سازد.

اسلاید 40: 40خسارت هاي ناشي از حوادث كار حوادث ناشي از كار خسارت ها و زيانهاي جاني و مالي فراواني بدنبال دارند كه بطور مستقيم كارگر و كارفرما از آن متضرر مي شوند و در مرحله بعد اقتصاد و صنعت از آن صدمه مي بينند. علل مستقيم آسيب ها و خسارات مستقيم حوادث علل غير مستقيم آسيب ها و خسارات غيرمستقيم

اسلاید 41: 41خسارت هاي ناشي از حوادث كار خسارات ناشي از حوادث كار را مي توان به دو دسته قابل سنجش و آشكار و غير قابل سنجش و ناآشكار و نامرئي تقسيم بندي نمود. خسارات قابل سنجش شامل همه هزينه هايي كه براي جبران خسارت پرداخت مي شود مانند هزينه هاي درمان، تعميرات، حقوق ايام بيكاري و مستمري بازماندگان. خسارات غير قابل سنجش شامل همه هزينه هايي كه آثار آنها در درازمدت ظاهر مي شود و مقدار آنها قابل برآورد كمي نيست مانند ناراحتيها و تألمات روحي فرد حادثه ديده و نزديكان، هزينه هاي فرصت، هزينه هاي تجديد آموزش و نظاير آن

اسلاید 42: 42خسارت هاي ناشي از حوادث كارغرامت هاي پرداختي به حادثه ديدگان از طريق نظام بيمه اي عبارتند از: بخش بلند مدت كه ماهيت استمراري دارد نظير مستمري ازكارافتادگي كلي يا جزئي و مستمري بازماندگان بخش كوتاه مدت كه بر مبناي ميزان و عمق و شدت معلوليت در مقطع زماني محدودي پرداخت مي شودغرامت درمان كه مجموع هرينه هايي است كه براي بهبود و درمان پرداخت مي شود مانند هزينه خدمات درماني هزينه هاي سفر بيمار و همراه و جلسات پزشكي و ...هزينه هاي اداري و متفرقهجمع هزينه هاي حوادث ناشي از كار سازمان تأمين اجتماعي در سال 80 حدود 17 ميليارد تومان بوده كه نسبت به ده سال قبل ده برابر شده است كه البته صرفاً شامل هزينه هاي قابل سنجش مي باشد.

اسلاید 43: 43احتراق (ايجاد آتش): احتراق عبارتست از تركيب سريع اكسيژن با مواد سوختني است. در اثر حوادث ماده سوختني بصورت بخار يا گاز درمي آيد و شعله آشكار مي گردد. شعله در اثر سوختن گاز است. تركيب اكسيژن با ماده در مجاورت حرارت بعنوان ميانجي در يك فعل و انفعال زنجيره اي به توليد آتش منجر مي شود. سه وجه، حرارت، هوا و سوخت، مثلث حريق ناميده مي شود. نتيجه اين سه عامل، گرماي زياد، دودهاي تند و غليظ و گازهاي مسموم كننده است.

اسلاید 44: 44ايمني و حفاظت در مقابل آتش سوزي آتش سوزي از خطرناك ترين حوادث صنعتي است. مطالعه نشان مي دهد حدود 75 تا 80 درصد آتش سوزي ها قابل پيشگيري و پيش بيني است. آشنايي با خاموش كننده ها و طرز نگهداري و استفاده آنها اهميت زيادي دارد.

اسلاید 45: 45 اکسيژن حريق معمولاً از هواي اطراف تامين مي‌شود. گاهي نيز اکسيژن از نشت لوله يا سيلندر اکسيژن آزاد مي‌شود که باعث شدت حريق مي‌گردد. بعضي مواد در اثر سوختن توليد اکسيژن مي‌نمايد مانند پروکسيدها) (H2O2و نيترات‌ها. گرما يا ايجاد جرقه نيز از عوامل بوجود آوردن آتش است. جرقه از طريق تماس آب با تجهيزات الکتريکي اعمار بار اضافي در وسايل الکتريکي و الکتريسته ساکن بوجود مي‌آيد. در جوشکاري، سنگ‌زني، برش کاري و نظاير آن نيز بطريق غيرالکتريکي توليد جرقه مي‌نمايند.

اسلاید 46: 46طبقه بندي آتش: 1. نوع اول (A) شامل سوختن هر ماده‌اي که پس از سوختن از خود خاکستر بجا مي‌گذارد مانند مقوا، کاغذ، لباس چوب. براي خاموش کردن اين نوع آتش از آب استفاده مي‌شود و منبع آتش را هدف مي‌گيرد. 2. نوع دوم (B) شامل تمام مواد قابل اشتعال مي‌باشد که از خود خاکستر بجا نمي‌گذارد مانند مواد نفتي، روغن‌هاي صنعتي و رنگ‌ها. براي خاموش کردن اين نوع آتش از خاموش کننده‌هايي مادي کف نظير 2Co يا پودر خشک استفاده مي‌شود تا اکسيژن از دسترس آتش دور گردد. استفاده از آب براي خاموش کردن اين نوع آتش به توسعه آن کمک مي‌کند.

اسلاید 47: 473. نوع سوم (C ) : اين نوع آتش از سوختن گازهاي قابل اشتعال با موادي که بسرعت به گاز تبديل مي‌شوند بوجود مي‌آيد. مثل پرويان مايع که بسرعت تبديل به گاز قابل اشتغال مي‌شود. خاموش کننده‌هايي مانند پودر خشک، هالوژن‌ها کف و دي‌اکسيدکربن براي مقابله با اين نوع حريق استفاده مي‌شوند.4. نوع چهارم (D) : حريق ناشي از سوختن برخي فلزات قابل اشتعال نظير منيزيم، پتاسيم و آلومينيم براي خاموش کردن اين نوع حريق از پودرهاي خاص بايد استفاده نمود و در صورت دسترس نبودن امکانات کافي از شن و ماسه استفاده نمود. بايد توجه نمود که پودرهاي اطفا را بايستي به آرامي روي مواد محرق ريخت و مراقب نور شديد ناشي از سوختن اين فلزات بود.

اسلاید 48: 485. حريق دسته E: اين دسته شامل حريق‌هاي الکتريکي مي‌باشد که در اثر استفاده نابجا از يک وسيله الکتريکي و نگهداري نادرست تجهيزات برقي استفاده مي‌شود. استفاده از فيوز در کاهش اين نوع حريق بسيار مؤثر است. براي اطفاء بايد ابتدا برق را قطع نمود و تا آن هنگام لااقل يک متر با برق فاصله داشت. هنگام اطفاء امکان توليد گاز سمي وجود دارد لذا از ماسک استفاده مي‌شود. 2Co بهترين ماده براي خاموش کردن است و استفاده از آب بسيار نامناسب است.

اسلاید 49: 49چند نکته در باب خاموش کننده‌ها: همانطور که اشاره شد خاموش کننده‌هاي محتوي آب براي اطفاء حريق نوع A بکار مي‌رود در حاليکه خاموش کننده‌هاي محتوي کف که از هوا سنگين‌تر و از مايعات قابل اشتعال سبک‌تر است روي اين مايعات شناور مي‌شود و ارتباط آنها را با اکسيژن هوا قطع مي‌کند. خاموش کننده‌هاي محتوي پودر عموما شامل پودر بيکربنات سديم يا پتاسيم مي‌باشد که با گاز Co2 يا N2 تحت فشار است. در اطفاء حريق تجهيزات الکتريکي بهتر است از Co2 استفاده شود

اسلاید 50: 50 استفاده از خاموش کننده‌هاي محتوي هالوژن که از استخلاف يک هالوژن نظير کلر، برم و يا يد در C2A6يا CH4 بوجود آمده در حريق‌هاي نوع A,B,C بايد با توجه به اين نکته صورت گيرد که بخصوص با پاشيدن روي فلزات داغ، توليد گازهاي سمي مي‌کند لذا در فضاي محدود خطرناک مي‌باشد اين مواد چون دي‌الکتريک نمي‌باشند پس از مصرف در دستگاه‌هاي الکتريکي اثر ايجاد نمي‌نمايند. براساس استاندارد BS خاموش کننده‌هاي محتوي آب به رنگ قرمز، حاوي کف به رنگ کرم، محتوي Co2 به رنگ سياه و محتور پودر به رنگ آبي کوتداري شده است.

اسلاید 51: 51عوامل ايجاد آتش سوزيبي دقتي در ايجاد جرقهبي دقتي در رها کردن آتشعدم کنترل تجهيزات ايجاد کننده جرقه، شعله يا گرما (عمليات برش، جوشکاري و ...)وسايل گرم کننده نامناسبآتش سيگارذخيره نامناسب مواد و نگهداري نامناسب مواد قاب اشتعال مانند رنگ، تينر، گازهاي فشرده اصولاً توجه به ايمني انبارها، آموزش ذينفعان و وجود سيستم‌هاي اطفا و اعلام اهميت زيادي دارد.عدم دفع زبالهنگهداري ضعيف ماشين‌آلات (عدم روغن کاري، اعمال بار اضافي، ايجاد اصطلاک و ...)سيستم‌ الکتريکي و روشنايي غير ايمني

اسلاید 52: 52خطرات خاموش کننده‌ها خطرات ِCo2: اگر چه سمي نيست اما تنفس آن در محيط بسته مشکلات تنفسي ايجاد مي‌کند و گاه گيجي، بيهوشي و حتي مرگ را بدنبال دارد. خطرات پودر خشک: سمي نيست اما اگر بمدت زياد تنفس شود ايجاد سوزش و تحريک مي‌کند. در فضاي بسته نيز کاهش ديد و گيجي را باعث مي‌شود. پودر منو آمونيوم فسفات در صورتيکه با کمي آب مخلوط شود خوردگي در فلزات را سبب مي‌شود. خطرات هالوژن‌ها: همانطور که اشاره شد مواد حاصل از تجزيه خاموش کننده‌هاي هالوژن‌دار سمي بوده و لذا ورود به محل حريق حتي پس از اطفاء بايد با احتياط صورت گيرد. خطرات خاموش کننده‌هاي تحت فشار: خاموش کننده‌هايي که در هنگام استفاده ايجاد فشار مي‌کنند انفجار و ترکيدگي است که بايد در لحظه شروع استفاده، آنرا روي زمين قرار داده و فاصله مناسبي از آن داشت

اسلاید 53: 53حريق‌هاي الکتريکي اصولا الکتريسته قابليت ايجاد دوخطر آتش سوزي و شوک الکتريکي را دارد. قوس الکتريکي و جرقه در محل‌هايي که گرد و غبار و بخارات قابل اشتغال وجود دارد آتش سوزي در پي دارد. اضافه بر آن عبور بار الکتريکي زياد از سيم‌هايي که مقاومت زياد و پوشش نا مناسب دارند به از بين رفتن پوشش آنها و آتش‌سوزي منجر مي‌شود. آتش‌سوزي‌هاي الکتريکي عموما ناشي از آتش سوزي ناشي از دستگاه‌هاي فرسوده، استفاده نادرست و خارج از استاندارداز دستگاه‌هاي الکتريکي، نصب ناقص دستگاه‌ها، رويدادهاي تصادفي ناشي از بي‌توجهي‌هاي انساني مي‌باشد.

اسلاید 54: 54وسايل و لوازم اطفاء حريقبطور کلي در استفاده از خاموش کننده ها اين نکات بايد رعايت شود:متناسب با وضعيت محل و به ميزان کافي استفاده شود.به افراد آموزش کافي داده شود.مرتباً بازرسي و تأييد شود.در مکان مناسب و ثابت قرار داده شود.

اسلاید 55: 55هشدار دهنده ها هشدار دهنده ها (detectors) وسايلي هستند که با نصب در محل وقوع آتش سوزي را اعلام مي دارند. آنها يک مدار الکتريکي را بر حسب نوع حساسيت باز يا بسته مي نمايند و سيستم هشدار دهنده بکار مي افتد. گاهي سيستم هاي هشداردهنده به طور اتوماتيک به سيستم اطفاء حريق نيز وصل مي باشد. هشدار دهنده ها داراي انواع حرارتي، دودي و شعله اي مي باشند.

اسلاید 56: 56روشهاي پيشگيري از آتش سوزي يا مقابله با آنپيش بيني در ساختمان و تأسيسات از قبيل رعايت ضوابط مربوط، استفاده از لوازم ايمني، پيش بيني سيستم هاي خروج ( درب ها، پله ها و روشنايي هاي اضطراري )، تهويه و ...نصب سيستم هاي هشدار دهنده و اطفاء حريق در محلهاي مناسبتهيه وسايل مناسب اطفاء حريق.رعايت نکات ايمني شامل جدا کردن مواد آتش زا و شيميايي، تابلوها و علائم کافي، آموزش هاي عمومي و خاص.انجام تمرينات دوره اي و بازرسي هاي مرتبامکان اعلام بموقع

اسلاید 57: 57انفجار انفجار به مفهوم اشتعال يکباره است که در آن انرژي هاي آزاد شده خيلي سريع و ناگهاني با سرعت و در حداقل زمان ممکن خارج مي شود. هر ماده شيميايي که بر اثر يک محرک خارجي ( ضربه، حرارت، الکتريسيته و غيره) تغيير شکل ناگهاني دهد و از حالت جامد يا مايع بصورت گاز تبديل شود ماده منفجره نام دارد. از جمله استيلن، nبوتيلن، اکسيد کربن اتر، هيدروژن سولفوره، متانول يا غبارهاي آلي شامل نشاسته، چوب پنبه يا گردهاي فلزي شامل گرد آلومينيوم يا منيزيم مي تواند ماده منفجره محسوب شود. براي جلوگيري از انفجار بايد از تراکم اين گازها، بخارها و گردها کاست و درجه حرارت نيز در دمايي پايين تر از حد انفجار نگه داشته شود. بدين ترتيب تهويه اهميت زيادي دارد.

اسلاید 58: 58گروههاي اطفاء حريق اين گروهها عندالاقتضاء مي توانند شامل گروه تأمين، گروه پزشکي، گروه تخليه و گروه آتش نشاني باشد.

اسلاید 59: 59 ايمني و حفاظت در مقابل برق جريان برق يک روش بسيار مناسب و ايمن براي انتقال انرژي مي‌باشد اما تماس انسان، حيوانات و تجهيزات باعث انتقال انرژي به آنان و احتمال آسيب شديد و حتي مرگ مي‌شود. خطرات برق شامل موارد زير ممکن است باشد:شوک الکتريکيسوختگي ناشي از برقآتش‌سوزي و انفجار ناشي از برقخطر قوس الکتريکيخطر ناشي از تجهيزات قابل حملخطرات ثانويه ناشي از برق

اسلاید 60: 60شوک الکتريکي و سوختگي شوک الکتريکي باعث ايجاد درد و در موارد شديد باعث سوختگي مي‌شود. اختلاف پتانسيل، شدت جريان مقاومت بافت، نوع جريان مدت تماس و مسير عبور جريان در ميزان شوک و سوختگي مؤثر است. در ولتاژهاي بالا فاصله کمتر از 18 متر باعث ايجاد قوس الکتريکي مي‌شود و امدادگر را نيز دچار سانحه مي‌کند.

اسلاید 61: 61آتش سوزي و انفجار ناشي از برقبيش از 25٪ حريق‌ها ناشي ازنقصان در يک وسيله برقي يا سيم‌کشي تجهيزات برقي مي‌باشد. مهمترين دلايل اين حريق‌ها، اتصال کوتاه برق ، گرم شدن کابل‌ها و تجهيزات، جرقه در محيط حاوي گاز و بخار قابل احتراق ، عايق کابل‌ها، نشت آب و خم کردن و پيچيدن‌ کابل‌ها رخ دهد. جعبه‌هاي تقسيم و تابلوها مهمترين نواحي خطر مي‌باشد. گاه گرد و غبار در اين محل‌ها به تخريب عايق‌ها و ايجاد اتصال منجر مي‌شود. استفاده زياد از پريزها‌ـ اثر درخت کريسمس‌ـ نيز باعث ايجاد مشکلات اضافه بار مي‌شود.

اسلاید 62: 62قوس الکتريکي (Electric)قوس الکتريکي براي شخصي که در مجاورت خطوط نيرو با ولتاژ زياد قرار دارد باعث شوک، کوري موقت در اثر سوختگي مردمک چشم و خطرات ثانويه مي‌گردد.الکتريسيته ساکنتوليد الکتريسيته ساکن در اثر اصطکاک بين دو ماده عايق و يا القاء الکتريسيته بوسيله يک ميدان الکتريکي در يک نارسانا ايجاد مي‌شود. تخليه بار الکتريسيته ساکن گاهي مي‌تواند باعث شوک الکتريکي و اشتغال شد بويژه در مجاورت گرد و غبار و پودرهاي سوختي نظير گرد آرد امکان احتراق وجود دارد.رعد و برق نيز يک منبع الکتريسيته ساکن مي‌باشد و جرياني که از آن توليد مي‌شود تا 3000 آمپر مي‌رسد و اختلاف پتانسيل بين ابر و زمين تا 100 ميليون ولت مي‌رسد.

اسلاید 63: 63وسايل الکتريکي قابل حمل25٪ حوادث برقي در اين وسايل رخ داده که عمدتاً از نوع شوک الکتريکي بوده است که غالباً مربوط به کابل‌هاي اين وسايل مي‌باشد. در اين حالت در صورتي که ولتاژ برق بيش از 50 ولت باشد احتمال آسيب جدي وجود دارد رطوبت و وجود گازهاي قابل اشتعال در محيط مخاطرات بيشتري ايجاد مي‌کند.بخصوص کار با وسايل برقي خطرات ديگري مانند بريدگي، برخورد، صدا، ارتعاش و پرتاب از ارتفاع دارد.

اسلاید 64: 64کنترل خطرات بالقوه الکترسيتهعلاوه بر آموزش مخاطرات برق و چگونگي کمک‌هاي اوليه براي مصدومين، موارد زير مي‌بايستي مورد توجه قرار گيرد:انتخاب تجهيزات برقي مناسباستفاده از سيستم‌هاي حفاظتيبازرسي و نگهداري از تجهيزات برقي

اسلاید 65: 65انتخاب تجهيزات برقيبا توجه به شرايط محيط کار (قابليت اشتعال، انفجار، رطوبت هوا، دماي بالا يا پايين صدمات ناشي از حيوانات، گياهان و گردوغبار) بايد انتخاب تجهيزات انجام شود. نصب تجهيزات نيز بايد با اتصال زميني مناسب صورت گيرد و سيستم‌هاي جايگزيني تامين برق بايد پيش‌بيني شود. انتقال برق کابل‌ها، پريزها و ساير تاسيسات بايد از نظر ايمني مورد توجه قرار گيرد.

اسلاید 66: 66سيستم‌هاي حفاظتياتصال بدنه به زمينفيوزعايق‌سازيرعايت استاندارد در دوري از قسمت‌هاي برق‌دار

اسلاید 67: 67كمكهاي اوليه هنگام برق گرفتگي جريان يك ميلي آمپر، كاملاً بي خطر است. با افزايش جريان بتدريج سوزش، گرما و درد احساس مي شود. در جريان 10 ميلي آمپر، ماهيچه ها در حالت انقباض باقي مي ماند. در جريان 20 تا 40 ميلي آمپر ماهيچه سينه در حال انقباض باقي مي ماند و تنقس قطع مي شود و خفگي و مرگ در چند دقيقه رخ مي دهد. در صورت قطع جريان در 2 تا 3 دقيقه، تنفس به حال خود باز مي گردد.

اسلاید 68: 68كمكهاي اوليه هنگام برق گرفتگي در جريان متناوب عبور يك ميلي آمپر براي زمان نامحدود، 65 ميلي آمپر براي يك ثانيه و 500 ميلي آمپر براي 1/0 ثانيه بي خطر است و جريان مستقيم كمتر از جريان متناوب خطرناك است. مسير پا به پا، كم خطر ترين و بازو به بازو و بازو به پا، پرخطرترين است. افرادي كه نارسايي قلبي، غدد، اختلال اعصاب، خستگي و اعتياد دارند به شوك الكتريكي حساس تر و آسيب پذيرترند. به همين جهت آزمايشات پزشكي مرتب اشخاصي كه با برق کار مي كنند ضروري است. جدا كردن شخص مصدوم از مسير جريان برق اهميت بسيار دارد. تنفس مصنوعي و ماساژ خارجي قلب (براي گردش خون در بدن) از اقدامات ضروري است.

اسلاید 69: 69عوامل فيزيکي زيان آور محيط کار اين عوامل شامل جا و مکان و وسايل و تجهيزات، روشنايي، تهويه، صدا، ارتعاشات، فشار، و تشعشعات راديواکتيو است که به ترتيب آنها را بررسي مي کنيم.

اسلاید 70: 70عوامل فيزيکي زيان آور محيط کار1- جا و مکان و وسايل و تجهيزات فضاي مناسب کار براي کارکنان و امکان دسترسي آنان به وسايل و تجهيزات مورد نياز اهميت بسياري دارد. کوچکي محيط کار و فشردگي افراد، آثار سوء رواني دارد و سوانح ناگواري بوجود مي آورد. همانگونه که تجهيزات مورد نياز بايد در دسترس باشند، وجود وسايل اضافي و فرسوده نيز آزار دهنده و خطرناک است. نيازهاي شغلي کارکنان بايد بخوبي شناسايي شود و سرويس هاي عمومي، فني، بهداشتي و غيره به ميزان کافي پيش بيني شود.

اسلاید 71: 71عوامل فيزيکي زيان آور محيط کار2- روشنايي روشنايي کافي هم بعنوان يک عامل حفاظتي و هم براي افزايش بازدهي اهميت دارد و به طراوت محيط کار مي افزايد. بطور کلي نور مناسب داراي محاسن زير است :جلوگيري از خستگيکاهش اشتباهاتکاهش تعداد سوانح در محيط کاربهبود روحيه کارکنانبهبود کيفيت کار و افزايش بهره وري

اسلاید 72: 72عوامل فيزيکي زيان آور محيط کارتعريف نور: نور آن دسته از امواج الکترومغناطيس است که بين طول موج هاي 380 تا 780 ميلي ميکرون قرار دارد. واحد شدت نور Lux مي باشد.عوامل مؤثر در رويت اجسام - اندازه اشياء رنگ اشياء : هر چه رنگ اشياء به سفيد نزديک تر باشد نور بيشتري انعکاس مي دهند. رنگ سفيد 84%، کرم 70%، زرد60%، سبز روشن 54%، آبي روشن 45%، قرمز تند 14% و سياه 1% انعکاس مي دهند. هر چه تضاد نور بين رنگهاي اجسام بيشتر باشد شناسايي آنها کنار يکديگر آسانتر است. - زاويه ديد ميدان ديد طبيعي انسان، 110از وضع عمودي شخص است و براي رويت بقيه اشياء خارج از اين زاويه بايد حرکات گردن و ديگر اندامها صورت گيرد.

اسلاید 73: 73عوامل فيزيکي زيان آور محيط کار - فاصله اشياء - مدت رويت اجسام : حداقل زمان ديد که يک شيئي قابل رويت 7/ 0 ثانيه است اما حداقل زمان تشخيص 17/0 ثانيه است. بنابراين کارگران حرکت قسمتهاي مختلف ماشين را با اين تأخير ملاحظه مي کنند. در رفت و آمد بين تاريکي و روشنايي زماني براي تطبيق شرايط جديد تاريکي يا روشنايي نياز مي باشد.

اسلاید 74: 74(Contrast) تباينتباين بين جسم و زمينه طبق تعريف برابر است با اختلاف نسبي درخشندگي جسم و زمينه.L1 درخشندگي زمينه و L2 درخشندگي جسم است. 0 < C < l . ديد خوب زماني رخ مي‌دهد که تباين درخشندگي بين اجسام موجود در محيط زياد مي‌باشد.

اسلاید 75: 75عوامل فيزيکي زيان آور محيط کارمنابع نور نور مي تواند منشاء طبيعي يا مصنوعي داشته باشد اگر چه نور طبيعي بهترين نور و داراي آثار بهداشتي نيز هست ولي بدليل عدم امکان کنترل و مديريت آن ناچار به استفاده از نور مصنوعي مي باشيم. نور مصنوعي ممکن است مستقيم، غير مستقيم و يا نيمه مستقيم باشد.

اسلاید 76: 76عوامل فيزيکي زيان آور محيط کارميزان روشنايي لازم براي برخي مشاغل در جدولي زير آمده است:

اسلاید 77: 77عوامل فيزيکي زيان آور محيط کار بايد دقت نمود که اگر چه نور کافي براي محيط کار ضروري است اما نور اضافي نيز مضاري دارد. بويژه گاهي انجام کار با توليد نور اضافي همراه است نظير کوره هاي يا تحمل تابش بيش از حد خورشيد. همچنين امواج خارج از محدوده نور ديدني نيز ضررهايي دارد که بترتيب به آن پرداخته مي شود.

اسلاید 78: 78عوامل فيزيکي زيان آور محيط کاراشعه مادون قرمز: امواج با طول موج 780 نانو متر تا يک ميلی متر تشعشعات مادون قرمز ناميده مي‌شود. اين امواج اگر به حد کافي متراکم شود بوسيله پوست بصورت گرما احساس مي‌شود. در مشاغلي نظير صنايع شيشه، بلورسازي، ذوب فلزات و آهنگري ضرورت دارد که اشخاص به شيشه مذاب يا فلزات گداخته نگاه کنند که اشعه مادون قرمز از خود ساطع مي نمايند که باعث افزايش درجه حرارت عدسي چشم و آب مرواريد يا کاتاراکت مي شود. استفاده از عينک هاي مخصوص در اين مورد ضرورت دارد.

اسلاید 79: 79عوامل فيزيکي زيان آور محيط کاراشعه ماوراء بنفش: طول موج اشعه فرابنفش از حدود 100 تا 400 نانومتر مي‌باشد. تابش اين اشعه بويژه براي کساني که زير نور مستقيم خورشيد کار مي کنند بخصوص در کنار دريا و ارتفاعات سبب کم شدن عرق، سوختگي و سرطانهاي پوستي مي شود. همچنين اشعه ماورا بنفش ناشي از جوشکاري (بخصوص جوش الکتريکي) سرخي چشم، ريزش اشک و خارش را ايجاد مي نمايد. استفاده از سايبان ها، پوشش مناسب، عينک هاي مخصوص و سپرهاي حفاظتي حسب مورد توصيه مي شود.

اسلاید 80: 80عوامل فيزيکي زيان آور محيط کار3- تهويه تهويه در محيط كار عبارتست از كنترل كيفي هوا از نظر درجه حرارت، جريان هوا و تصفيه مواد مضر موجود در هوا. درجه حرارت مناسب، در شرايط مختلف متفاوت است و با ميزان رطوبت مربوط است. هرچه ميزان رطوبت اضافه شود درجه حرارت كمتري قابل تحمل است. حداكثر رطوبت قابل تحمل، در شرايط معمول70% است و دماي محيط كار نيز نبايد نوعاً از 21 درجه باشد. دماي كمتر از 5/15 درجه نيز باعث كاهش بازدهي مي شود و خشكي هوا نيز باعث كم شدن مقاومت بدن در برابر بيماريهاي ريوي مي شود. براي جلوگيري از آلودگي در محيط كار بايد هوا جريان داشته باشد و تراكم گازها يا تغيير رطوبت يا دما بايد كنترل شود.

اسلاید 81: 81عوامل فيزيکي زيان آور محيط کارتدابير حفاظتي براي مخاطرات ناشي از دما گرما ناشي از حوادث محيط كار و متابوليسم حاصل از انجام كار مي باشد. كارگراني كه در محيط هاي گرم كار مي كنند بايد استعداد تحمل گرما را داشته باشند و همچنين به استراحت آنان بويژه هنگام تعريق زياد، توجه شود. ممكن است با استفاده از حجابهايي مانند سطوح انعكاس دهنده صاف و صيقلي براي كارگران، پوشاندن منبع حرارت با جسم دافع يا جاذب حرارت استفاده از لباس مخصوص حفاظت از گرما يا لباس خنك كننده گرما را كنترل نمود.

اسلاید 82: 82عوامل فيزيکي زيان آور محيط کارتدابير حفاظتي براي مخاطرات ناشي از سرما براي كار در محيط هاي سرد استفاده از لباسهاي گرم، استراحت در محيط گرم، غذاي گرم توصيه مي شود و لازم است كساني كه قبلاً سرمازده شده اند يا به اختلالات عروق محيطي مبتلا هستند و معتادين به الكل و سيگار از كار در محيط سرد منع شوند. آموزش هاي مناسب نيز در اين شرايط ضرورت دارد.

اسلاید 83: 83عوامل ناشي از گرماعوارض حفيف شامل سوختگي پوست و جوش‌هاي گرمايي استعوارض شديد شامل گرفتگي عضلاني مانند کرامپ گرمايي، گرمازدگي و ضعف گرمايي مي‌باشد.کرامپ گرمايي هنگامي رخ مي‌دهد که کارگران در محيط‌هاي گرم کار‌هاي سخت انجام مي‌دهند مانند کارگران معادن کوره‌هاي ذوب فلزات و شيشه‌سازي. گاهي قبل از شروع علائم بيماري نظير دردهاي شديد در ماهيچه‌هاي دست و بازو و سپس شکم و پا، آثاري نظير سردرد و سرگيجه خفيف ملاحظه مي‌شود.علت اصلي اين بيماري عرق زياد و از دست دادن آب و الکتروليت‌هايي نظير سديم مي‌باشد. قرص نمک براي درمان و پيشگيري توصيه مي‌شود.

اسلاید 84: 84گرمازدگيآغاز اين بيماري ناگهاني بوده و دفعتاً بيمار بيهوش مي‌شود و دماي بدن وي بالا مي‌رود علت بيماري ناتواني مرکز تنظيم حرارت در مغز بوده و براي درمان بايد پوست را سريع خنک نمود و مرطوب نگاه داشت يا شخص را درآب سرد غوطه ور ساخت.

اسلاید 85: 85ضعف گرمايياين بيماري با اظهار ناراحتي بيمار از ضعف، خستگي و سرگيجه شروع مي‌شود و علائمي چون کار نامرتب دستگاه گوارش ملاحظه مي‌شود دماي بدن بالا مي‌رود و نبض تند مي‌زند پوست مرطوب مي‌شود و علت بيماري ضعف گردش خون در جبران مايعات از دست رفته مي‌باشد. محرک‌هاي قبلي و عروقي و سرم نمکي براي درمان توصيه مي‌شود.

اسلاید 86: 86روش‌هاي عمومي کنترل گرما در محيط کار

اسلاید 87: 87کنترل گرماي تابشيديگر روش‌هاي مقابله با آثار گرما، سازش با محيط گرم، رژيم کار و استراحت، معانيات پزشکي و تهيه و تامين آب و نمک مي‌باشد.

اسلاید 88: 88عوامل فيزيکي زيان آور محيط کار4- صدا پيشرفت و توسعه فناوري استفاده وسيع از ماشين‌آلات را باعث شده و در نتيجه، بشر در زندگي روزمره و شغلي خود با آشفتگي‌هاي ناخوشايند آکوستيکي روبرو شده است. مطالعات نشان مي‌دهد که تراز شدت صدا در جوامع ارتباط مستقيم با ميزان جمعيت دارد در نتيجه در جوامع صنعتي و شهري مردم و نيروي کار بيشتر در معرض اين پديده قرار دارند.

اسلاید 89: 89عوامل فيزيکي زيان آور محيط کارصوت يک انرژي مکانيکي است که توسط مکانيسم شنوايي قابل تشخيص است. طيف 20 تا 20000 هرتز امواج صوتي، را طيف شنوايي مي‌گويند فرکانسهاي کمتر از آنرا مادون صوت و بيش از اين طيف را ماوراء صوت يا فراصوت مي‌نامند فرکانس‌هاي گفتگوي روزانه حدود 500 تا 4000 هرتز مي‌باشد.صدا در انسان آثار مختلف و متعددي دارد بطوريکه از اثر روي اندام بينايي (کاهش عکس‌العمل به نور) سيستم تعادلي (گيجي، تهوع)، اثرات عصبي و گوارشي، رواني، فيزيولوژيک عمومي (ضربان قلب، فشارخون) تا ناراحتي‌هاي اجتماعي را در بر مي‌گيرد.

اسلاید 90: 90عوامل فيزيکي زيان آور محيط کار اشخاصي كه در كارگاههاي مختلف صنعتي مانند صنايع سنگين، موتورجت، چكشهاي پنوماتيك (جك هاي باري و دژبر) ، مته هاي برقي پر سروصدا و ماشين هاي برش سروكار دارند و كارگراني كه به فلزكاري، صاف كاري، آهنگري، نجاري و غيره مشغولند در معرض ضايعات جبران ناپذير گوش قرار دارند. واحد شدت صوت بل مي باشد كه مقياس ديگر آن دسي بل (dB) است. dB =10-12 w/m2

اسلاید 91: 91عوامل فيزيکي زيان آور محيط کارسطوح صوت برخي از منابع توليد صدا در جدول زير آمده است:

اسلاید 92: 92عوامل فيزيکي زيان آور محيط کارميزان حد مجاز تحمل سروصدا در روز به شرح زير است:

اسلاید 93: 93عوامل فيزيکي زيان آور محيط کار اصولاً صداهاي 35 تا 55 دسي بل طبيعي هستند و حد تحمل صدا طبق نظريه (Spieth) براي كار فكري 75 دسي بل و در كار غير فكري 85 دسي بل است.اثر سروصدا روي کارگران:اثر رواني: عصبانيت، تحريک پذيري. مطالعه نشان مي‌دهد که منازعات و اختلافات خانوادگي در کارگان که در محيطي پر سروصدا کار مي‌کنند بيشتر است.

اسلاید 94: 94 اثر روي شنوايي: تشخيص صدا و جهت صدا دشوار مي‌شود افت شنوايي: در اين حالت فرکانس آستانه شنوايي افزايش مي‌يابد که در ابتدا موقتي (Temporary Threshold shift ) و در صورت تکرار دائمي (Permanent Threshold shift Pts) خواهد بود. عواملي مانند سابقه کار، نژاد، تغذيه و بيماري نيز در اين امر دخيل است. پاره‌اي از مسموميت‌ها (اکسيد کربن، جيوه، فسفر، سرب) و برخي داروها مانند استروپتومايسين (Streptomycin) نيز مي‌تواند به افت شنوايي منجر شود

اسلاید 95: 95چگونگي فرايند شنوايي صوت بصورت امواج مكانيكي و ارد گوش مي شود و پرده گوش را تحريك مي كند توسط مركز شنوايي درك مي شود و در گوش داخلي به امواج الكتريكي تبديل مي شود و به مغز مي رود.

اسلاید 96: 96عوامل فيزيکي زيان آور محيط کار

اسلاید 97: 97عوامل فيزيکي زيان آور محيط کارويژگي هاي فيزيولوژيك امواج صوتيبلندي يا شدت صوتارتفاع يا فركانس صوت : انسان فركانس هاي بين 20 تا 20000 هرتز را مي شنود و فركانس صحبت روزمره بين 500 تا 000 4هرتز است. طنين يا شكل ارتعاشات امواج با فركانس زياد و بلند براي گوش دردناك هستند. بطوريكه در فركانس هاي بالاتر از 4000 هرتز گوش بتدريج آسيب مي بيند و دچار عارضه شنيدن صداي دائمي Tinnus مي شود كه روي اعصاب آثار ناگوار مي گذارد. صداي انفجار نيز ممكن است به پارگي پرده يا ايجاد خونريزي داخل صماخ شود و گاهي گسيختگي زنجيره استخواني را به وجود آورد. آسيب ديدگي گوش داخلي غير قابل بازگشت است.

اسلاید 98: 98عوامل فيزيکي زيان آور محيط کارآثار سروصداعوارض رواني وعصبي : اين اثر به مشخصات فيزيكي (فركانس، فشار و شدت صدا) دارد و بطور كلي سروصداي زياد باعث كاهش تمركز اعصاب و فعاليت هاي مغزي شده، روي سلسله اعصاب اثر مي گذارد و علائمي نظير سردرد، سرگيجه، ضعف عمومي، بي خوابي و عصبيت ظاهر مي شود و تداوم آن عوارض رواني ايجاد مي كند. تداخل در ارتباطاتخستگي و كاهش راندمان كاراثر فيزيولوژيك : شامل كاهش شنوايي (كري موقت يا دائم) درد گوش، بالا رفتن فشارخون، زخم معده

اسلاید 99: 99عوامل فيزيکي زيان آور محيط کارقدرت شنوايي بر حسب شدت صوت

اسلاید 100: 100عوامل فيزيکي زيان آور محيط کاركاهش و كنترل سروصدا مي توان براي كاهش و كنترل سروصدا در كارگاههاي صنعتي از روشهاي تعويض وسايل كار، استفاده از ماشين هاي بدون سروصدا، استفاده از روش هاي معمول مانند روغنكاري، تعويض قطعات فرسوده استفاده از قطعات لاستيكي استفاده نمود. همچنين استفاده از گوشي ها و كلاههاي مخصوص توصيه مي شود. بطور كلي براي حذف سروصداهاي مزاحم مي توان از روش جذب صدا (مانند وسايلي براي تخفيف ارتعاشات و جذب در سقف ها و ديوارها) و عايق كردن صدا (جدا كردن كانونهاي صدا از بقيه محيط) و از بين بردن صدا در منبع (روغنكاري، اتوماتيك كردن بخشهاي مختلف، سيستم ارتباطي مناسب براي جلوگيري از صحبت با صداي بلند، استفاده از كف پوش مناسب، بي صدا كردن حمل بار مثلاٌ چرخ بجاي اصطكاك) استفاده كرد.

اسلاید 101: 101عوامل فيزيکي زيان آور محيط کار5- ارتعاشات وسايل و ابزارهاي داراي ارتعاش (نظير مته برقي، چكش بادي و غيره) به بافت هاي نرم دستها صدمه زده و در مفاصل دستها، بخصوص مچ و آرنج توليد درد مي نمايد. علاوه بر آن در اندامهاي كاركناني كه با لوازم بادي و اره هاي زنجيري كار مي كنند كيستها، حفره ها و تغييرات استئوپروز ( )پديد مي آيد. همچنين رنگ پريدگي انگشتان بر اثر ارتعاش ضايعه ديگري است. براي ايمني در قبال ارتعاشات حاصل از لرزش امواج صوتي جداكردن محل قسمتهاي متحرك و دوار و مرتعش از ساير قسمتها، نصب ماشين ها و دستگاههاي متحرك بر تكيه گاههاي منعطف، نصب چرخهاي لاستيكي زبر برخي دستگاهها، عدم استقرار افراد روي قسمتهاي مرتعش، آموزش براي استفاده صحيح از دستگاههاي مرتعش و كاهش مدت كار روزانه يا منقطع كردن مدت كار پيشنهاد مي شود.

اسلاید 102: 102انرژي ارتعاشي از بيشتر تجهيزات و ماشين‌آلات به بدن افرادي که با آنها کار مي‌کنند منتشر مي‌شود. اين انرژي مکانيکي آسايش را مختل مي‌کند، بازده کار را کاهش مي‌دهد و اعمال فيزيولوژيک بدن را دچار اختلال مي‌کند. وسايل و ابزارهايي نظير مته برقي و چکش بادي بيشترين صدمه را در بين وسايل توليد کننده ارتعاش به بدن و بويژه بافت‌هاي نرم در مفاصل دست‌ها، مچ و آرنج وارد نموده و توليد درد مي‌نمايند. کيست‌ها، حفره‌ها و رنگ‌پريدگي انگشتان از جمله صدمات ارتعاشات مي‌باشد.ارتعاش در محيط کار

اسلاید 103: 103اصولاً ارتعاشات مکانيکي در محدوده 1 تا 2000 هرتز، متناظر با سرعت‌هاي دوراني 60 تا 120000 دور در دقيقه مي‌باشد که حتي در محدوده 1تا 20 هرتز نيز براي شاغلين، زيان‌آور محسوب مي‌شود و سبب برهم زدن اعمال طبيعي مي‌گردد. بدن انسان معادل يک دستگاه ارتعاشي پيچيده است که در اثر بعضي از بسامدها به حال تشديد در مي‌آيد. نتيجه بسياري از اثرات فيزيولوژيک ناشي از ارتعاشات در بدن به پديده تشديد بستگي دارد. “مهندسي کنترل ارتعاش” در بدن امروزه پيشرفت زيادي کرده است. يکي از انواع بيماري ارتعاش بيماري حرکت مي‌باشد که در دريا به درياگرفتگي مشهور است. تکان‌هاي آهنگين يا نا منظم در موارد شديد با سردرد، سرگيجه، اختلال دستگاه گوارش و ديگر ناراحتي‌هاي عمومي همراه است.ارتعاشات در بدن

اسلاید 104: 104وسايل و ابزارهاي هواي فشرده و بادي که در ساختمان، معدن، سنگبري استفاده مي‌شود انرژي ارتعاشي زيادي توليد مي‌کند و به دست و بازوها منتقل مي‌شود. آسيب در موج نرم، کاهش کلسيم در استخوان‌هاي کف دست، استئوآرتريتOsteoarthritis) ) مفاصل و آسيب‌هاي عروقي مي‌تواند ناشي از اين ارتعاش‌ها باشد. جذب انرژي ارتعاشي با بسامد 30 تا 300 هرتز توسط نسوج به پديده سپيد انگشتي (white finger) منجر مي‌شود (ناشي از کم خوني موضعي انگشتان). درد، خارش، مور مور شدن و تورم از نتايج کار با اين دستگاه‌هاست که در سرما تشديد مي‌شود. استانداردهايي که براي کنترل ارتعاشات بکار مي‌رود مبتني بر حفظ بازده کار، سلامت يا ايمني (تعيين حداکثر گذاري) و حفظ راحتي و آسايش مي‌باشد.آثار ارتعاشات در دست و پا

اسلاید 105: 105با استفاده از فنربندي‌هاي مناسب، صندلي‌هاي روغني و بادي صورت مي‌گيرد.ميراکردن ارتعاش تمام بدنميراکردن ارتعاش دست و بازوشامل ميرا کردن ابزار از درون، ميرا کردن ارتعاش بين بدنه ابزار و دست کاربر هدايت ابزار از دور و کاهش زمان کار با دستگاه (روزانه براساس ميزان ارتعاشات يا از طريق چرخش شغلي)

اسلاید 106: 106ارتعاشات وارده به بدن گاه با فرکانس تشديد بخش‌هايي از بدن نزديک است و به وقوع پديده رزونانس منجر مي‌شود اثرات فيزيولوژيک و رواني ارتعاشات مکانيکي در اين شرايط با تحريک گيرنده‌هاي مکانيکي بدن تشديد مي‌شود و به جذب کل انرژي ارتعاشي منجر مي‌گردد.البته عوامل متعددي در اين امر از جمله شکل ساختمان بدن فرد، وضعيتِ بافت، شدت نيروي ارتعاشي جهت و سطح اعمال ارتعاش، ماهيت و توزيع بارهاي خارجي روي بدن در اين پديده دخيل است.تشديد در بدن انسان

اسلاید 107: 107ارتعاشات در حيوانات گاهي به مرگ منتهي مي‌شود در انسان ضايعات خونريزي در ريه، ميوکارد قلب و ضايعات در مجاري روده‌اي و معده‌اي و ضايعات کليه و مغز نيز پي‌آمد آن مي‌تواند باشد.در کار با تراکتور , وسائط نقليه سنگين و هليکوپتر ضايعات نخاعي نيز ملاحظه شده که توجه به فاکتورهاي ارگونومي در کاهش آنها موثر است ارتعاشات با فرکانس پايين (کمتر از 2 هرتز) توسط و ستيبول گوش داخلي درک مي‌شود.تأثيرات ارتعاشات بر سيستم اعصاب محيطي و مرکزي، سيستم عروق محيطي، ماهيچه‌ها، استخوان‌ها و رباط‌هاي دست و بازو نيز ملاحظه شده است.تشديد در بدن انسان (ادامه)

اسلاید 108: 108براي ايمني در قبال ارتعاشات علاوه بر جداکردن قسمت‌هاي متحرک و مرتعش از ديگر بخش‌ها، نصب ماشين‌ها روي تکيه گاه‌هاي منعطف، نصب چرخ‌هاي لاستيکي زير برخي از دستگاه‌ها، عدم استقرار افراد روي قسمت‌هاي مرتعش، آمرزش براي استفاده صحيح از دستگاه‌هاي مرتعش و همانطور که گفته شد کاهش کار روزانه يا انقطاع آن گاهي لازم است.تشديد در بدن انسان (ادامه)

اسلاید 109: 109عوامل فيزيکي زيان آور محيط کار6- فشار فشار هوا در مجاورت سطح آزاد دريا 76 سانتي متر جيوه است و مقدار نيرويي كه بر هر سانتي متر مربع از سطح بدن وارد مي شود 1033 گرم و بر تمام سطح بدن 17 تا 20 هزار كيلوگرم است. با توجه به تعادل بين فشار بيرون و مايعات و گازهاي داخل بدن به راحتي اين نيرو تحمل مي شود. تغيير اين فشار عوارضي بشرح زير دارد :

اسلاید 110: 110عوامل فيزيکي زيان آور محيط کارعوارض و بيماريهاي ناشي از كاهش فشارهوا فشار در ارتفاع 5500 متري نصف و در ارتفاع 8000 متري ثلث و در ارتفاع 16000 متري عشر فشار يك جو است. با افزايش ارتفاع, فشار اكسيژن نيز به همين ترتيب كاهش مي يابد. دما نيز 8/9 درجه سانتي گراد براي هر كيلومتر كاهش مي يابد. در ارتفاعات مقدار اشعه ماوراء بنفش بيشتر است. چون انرژي بدن از اكسيداسيون مواد غذايي و تركيب با اكسيژن تأمين مي شود كاهش اكسيژن كاهش انرژي را باعث مي شود و جريان اكسيژن در بدن نيز كم مي شود. همچنين با كاهش فشار گازهاي محلول در مايعات بدن خارج مي شود و عوارضي نظير نفس تنگي، مورمورشدن اندامها، سوزش و خارش پوست، ناراحتي هاي گوارشي. اختلال گردش خون، اختلال در حس شنوايي و سيستم بينايي آشكار مي شود. اگرچه بدن به تدريج و بعد از مدتي با تغييرات فشار تطابق حاصل مي كند. بدين ترتيب کار کردن مبتلايان به اختلالات قلبي عروقي و فشارخون و ريوي در ارتفاعات ممنوع مي باشند.

اسلاید 111: 111عوامل فيزيکي زيان آور محيط کارعوارض و بيماريهاي ناشي از افزايش فشار عمده محيط هاي كار همراه با افزايش فشار زير سطح رودخانه ها و درياها مي باشد. به ازاي هر ده متر عمق آب يك جو فشار افزوده مي شود بطوريكه در عمق 40 متري، 4 جو فشار اضافه مي شود. تحت فشار زياد گازها بتدريج در مايعات بدن حل مي شوند. مثلاً در عمق چهل متري مقدار ازتي كه در خون حل مي شود پنج برابر شرايط معمول است. بازگشت سريع به سطح آب براي كساني كه زير آب و در فشار زياد كار مي شكنند خطرناك است و اين كار بايد تدريجي صورت گيرد در غير اينصورت عوارضي مثل دردهايي در سراسر بدن، درد اطراف مفاصل و استخوانها و عضلات، سرگيجه و تهوع و عدم تعادل در حركت، ايجاد ملكولهاي هوا در مغز كه به سكته مغزي منجر مي شود ممكن است تا 24 ساعت بعد آشكار شود. محدوديت ساعات كار، معاينات پزشكي دوره اي، آموزش و حساسيت نسبت به بيماري هاي مختلف كساني كه در فشار بالا كار مي كنند ضروري است.

اسلاید 112: 112تشعشعات و مواد راديو اكتيو تشعشعات يون ساز در اين بخش مورد بررسي قرار مي گيرند. اين تشعشعات شامل تشعشعات الكترومغناطيسي مانند اشعة x و γ و تشعشعات اتمي نظير اشعه x ، الكترون ها، پروتونها و نوترونها مي باشد. اجسام راديواكتيو ايزوتوپهايي از يك عنصر مي باشند كه در حالت تعادل قرار ندارند و با جذب يا دفع يك يا چند نوكلئون و تشعشع انرژي اضافي، بحالت تعادل درمي آيند. عناصر راديواكتيو ممكن است با شكسته شدن نيز به عناصري با حالت پايدارتر تبديل شوند. اجسام راديواكتيو سه نوع اشعه β، xو γ از خود منتشر مي سازند.

اسلاید 113: 113تشعشعات و مواد راديو اكتيو امروزه خاصيت راديواكتيويته را با ايجاد عدم تعادل در هسته هاي پايدارتر بطور مصنوعي نيز درست مي كنند. منابع توليد اشعه راديواكتيو مي توانند طبيعي يا مصنوعي باشند. راديواكتيويته طبيعي از تشعشعاتِ كيهاني و ديگر منابع طبيعي بوجود مي آيد كه ميزان و آثار سوء آنها، در مقايسه با مواد راديواكتيو مصنوعي، ناشي از فعاليت هاي انساني، ناچيز است.

اسلاید 114: 114تشعشعات و مواد راديو اكتيوواحدهاي سنجش مواد پرتوزا : كوري : كوري بيانگر تحولات و ميزان كاهشي است كه در يك ثانيه در مقدار معيني از راديوايزوتوپ رخ مي دهد و معادل فعاليت يك گرم راديوم است. گري : مقدار دز جذب شده كه يك ژول انرژي را به يك كيلوگرم انتقال مي دهد يك گري ناميده مي شود. مقدار معادل : از نظر كيفي, پرتوها روي بدن آثار بيولوژيك متفاوتي دارند يعني يك مقدار مشخص از يك نوع پرتو ممكن است اثر بيولوژيك كمتر يا بيشتري از يك نوع ديگر باشد. كميتي كه اين تفاوت را معلوم مي كند دز معادل نام دارد.

اسلاید 115: 115تشعشعات و مواد راديو اكتيوDE = D * RBE RBEرا ضريب تأثير بيولوژيك مي نامند. واحد دز معادل (DE)، رِم يا سيورت Sivert مي باشد.

اسلاید 116: 116تشعشعات و مواد راديو اكتيو

اسلاید 117: 117تشعشعات و مواد راديو اكتيو

اسلاید 118: 118تشعشعات و مواد راديو اكتيو

اسلاید 119: 119تشعشعات و مواد راديو اكتيوشناخت پرتوها و ذرات يونساز: 1- ذره α : ذرات α داراي جرم زياد مي باشند. مسير حرکتشان مستقيم است. انرژي خود را از دست مي دهند و سرانجام با جذب دو الکترون به اتم هليم تبديل مي شوند. ذرات با توجه به انرژي خود بين 2 تا 10 سانتي متر در هوا نفوذ مي کنند. در آب و محيطهاي جامد نفوذ کمتري دارند و بدين ترتيب با يک ورقه نازک فلزي و حتي صفحه کاغذ مي توانند از حرکت آنها جلوگيري کرد. ورود آنها از بيرون به بدن چندان خطرناک نيست اما اگر از طريق استنشاق وارد بدن شوند بسيار خطرناکند.

اسلاید 120: 120تشعشعات و مواد راديو اكتيو 2- ذره β : انرژي ذرات β که از هسته هاي راديو اکتيو خارج مي شوند متفاوت است و بدين دليل برد آنها اختلاف دارد. قدرت نفوذ آنها زياد است. مسير آنها بدليل انحراف هاي پي در پي مستقيم نمي باشد اين ذرات در هنگام عبور به مرور انرژي خود را از دست مي دهند و موجب يونيزه کردن اتمها مي شوند. مثلاً پرتوي p 32 دربافت نرم حدود 7 ميلي متر نفوذ مي کند و انرژي خود را در صورت ورود به بدن در داخل بدن پراکنده مي کند و صدمات زيادي مي زند.

اسلاید 121: 121تشعشعات و مواد راديو اكتيو 3- پرتو γ : اين پرتو معمولاً از هسته اتم راديواکتيو که به حالت پايدار مي رود بدست مي آيد. قدرت يونيزاسيون اشعه γ ضعيف است ولي قدرت نفوذ آن بسيار زياد است و بدليل نفوذ در عمق بافت بدن خطرات زيادي دارد. پرتوهاي β با صفحه آلومينيومي به ضخامت چند ميلي متر متوقف مي شوند در حاليکه براي جلوگيري از پرتوهاي γ از بلوک هاي ضخيم سربي استفاده مي شود. 4- پرتو X : اين پرتوها داراي انرژي کافي براي يونسازي و تحريک اتمها و مولکولهاي جسم جاذب مي باشد و از طريق کاهش ناگهاني سرعت الکترونهاي سريع يا خارج کردن يک الکترون از مدار اتم بوسيله الکترون هاي سريع (که باعث جذب الکترون ديگر در مدار مزبور و صدور فوتون مي شود) توليد مي گردد.

اسلاید 122: 122تشعشعات و مواد راديو اكتيو 5- نوترون: پرتو نوترون فاقد بار الکتريکي است و به صورت نوترون هاي سريع و حرارتي ممکن است آثاري داشته باشد.

اسلاید 123: 123تشعشعات و مواد راديو اكتيوآثار تشعشات يونيزه 1- اثرات مستقيم ايجاد وقفه در تقسيم سلول جهش ژني شکست کروموزومي يا تغيير ساختمان و ترکيب کروموزوم هاي آسيب ديده مرگ سلولي 2- اثرات غير مستقيم تغيير اجزاء شيميايي سلول (مثلاً توليد آب اکسيژنه که سمي است)

اسلاید 124: 124تشعشعات و مواد راديو اكتيوآثار تشعشات يونيزهآثار زودرس:الف: اثرات پوستي: نظير سرخي، تاول يا مرگ سلولي پوست.ب: اثرات خوني: کاهش گلبول هاي سفيد ، قرمز (خفيف تر) و پلاکت ها و مغز استخوان (در دزهاي بالا تا حدود 6 گري)ج: اثر روي سلولهاي جنسي: اختلال در سلولهاي جنسي مردانه و زنانه که در دزهاي بالا (تا حدود 6 گري) مي تواند به عقيمي در زنان منجر شود.د: اثر روي جنين: بويژه در هفته هاي اول رشد.

اسلاید 125: 125تشعشعات و مواد راديو اكتيوآثار تشعشات يونيزه آثار عمومي در تمام بدن: دز تا حدود 25/0 گري آثار کلينيکي قابل مشاهده اي ندارد اما از حدود 6/0 گري به بعد از بي اشتهايي، تهوع و تا حدود 3 گري به اختلال کامل دستگاه گوارش منجر مي شود. آثاري نظير جوش هاي پوستي و کاهش تدريجي وزن بدن با تأخير ظاهر مي شود و احتمال مرگ هنگام دريافت دز بالاتر از 5 گري پس از 4 هفته 50% است. اقداماتي نظير پيوند مغز استخوان و رفع آلودگي هاي موضعي مي تواند در اين حالت مفيد باشد.

اسلاید 126: 126تشعشعات و مواد راديو اكتيوآثار تشعشات يونيزه آثار تأخيري: شکست هاي کروموزومي و تغيير در زنجير DNA و نتيجتاً جهش و عواقبي نظير سرطان از جمله سرطان خون تيروئيد، سينه، ريه.

اسلاید 127: 127تشعشعات و مواد راديو اكتيوحفاظت در برابر پرتوها: حفاظت در برابر پرتو, كسب اطمينان از عدم دريافت دز بالاتر از حد مجاز و به ميزان حداقل ممكن باشد. اصول زير در اين مورد پيشنهاد مي گردد : كنترل دز دريافتي و مراقبت از عدم دريافت دز توسط حداقل افراد.استفاده از فيلم بج توسط افرادي كه با اشعه سروكار دارند. استفاده از موانع متناسب با شدت و انواع تابشها براي محيط كار و محبوس كردن منابع پرتوزاكسب فاصله مناسب.

اسلاید 128: 128تشعشعات و مواد راديو اكتيوحفاظت در برابر پرتوها: ساير اقدامات احتياطي از جمله ممانعت از افراد با اختلالات متابوليكي، بيماريهاي پوستي، زخم هاي آشكار بيماريهاي دستگاههاي خونساز و امراض عفوني و عدم خوردن غذا، كشيدن سيگار و . . . در محيط راديواكتيو تعويض كليه وسايل و لباس ها و اشياء آلوده.

اسلاید 129: 129تشعشعات و مواد راديو اكتيورفع آلودگي از مواد راديواكتيو از روش هاي مكانيكي، رقيق كردن ماده، گذشت زمان (در نيمه عمرهاي كوتاه) و شستشو مي توان استفاده نمود. روشهاي شيميايي شامل استفاده از محلولهاي اسيدي و قليايي براي جداكردن موادراديواكتيو از سطوح و جلوگيري از رسوب آنها و طرق بيولوژيك ( بر پايه جذب مواد آلي يا كلوئيدي آلوده توسط باكتري ها) مي باشد.

اسلاید 130: 130عوامل رواني محيط كار يكي از ابعاد مهم انسان، ابعاد روحي و رواني او است كه متقابلاً بر زندگي جسمي او تأثير مي گذارد. بيماريهاي رواني و عصبي آشكارا در همه محيط هاي كار ملاحظه مي شود بطوريكه گفته مي شود حدود 20% كارگران از آن رنج مي برند و حدود 30% غيبت ها ناشي از وضعيت نامناسب رواني مي باشد. اين بيماريها عامل مهمي در تشنج محيط كار و افت بهره وري مي باشد.

اسلاید 131: 131عوامل رواني محيط كاربي اعتنايي نسبت به تدابير ايمني بسياري از حوادث ناشي از كار ناشي از بي مبالاتي نسبت تدابير حفاظتي است. ممكن است عوامل زير در اين امر دخيل باشد : غرور و احساس اينكه تجربه كافي نسبت به مقابله با حوادث وجود دارد. تصور آنكه تدابير حفاظتي، راندمان را كاهش مي دهد و سرعت انجام كار تقليل مي يابد. اجراي تدابير حفاظتي فرمانبرداري را نشان مي دهد و نيروي کار از اين امر گريزان است.بي اطلاعي از شيوه هاي انجام کار کم خطر و بطور کلي کمبود آموزش.خستگي و عدم تمرکز.بيماريهاساير عوامل محيطي

اسلاید 132: 132عوامل رواني محيط كارمحيط و شرايط کار محيط کار عامل رواني مهمي به شمار مي آيد. روابط صميمانه و انساني بين کارگران و کارفرما و مديران و رضايت کارگران از شرايط کار از جمله مزد، ساعت کار، عدم تبعيض، امکانات رفاهي، تضمين آتيه، وضع استخدامي مناسب و... مي تواند تأثير مهمي در کاهش حوادث داشته باشد. نظم و ترتيب و نظافت محيط کار و وجود مددکاران براي رسيدگي به مشکلات شخصي نيروي کار نيز در بهبود شرايط محيط کار مؤثر است.

اسلاید 133: 133عوامل رواني محيط كارخستگي جسمي و رواني (سورمناژ) عدم وجود استراحت کافي و کار خارج از قدرت بدني نيروي کار، اختلالات گوناگوني را ايجاد مي کند. کاهش توان انجام کار، بي علاقگي به کار و عدم تمرکز، عدم تنوع کافي در فرايندهاي کاري که شخص به آن مأمور است. بيماريهاي مزمن و دردهاي مختلف از عوامل سورمناژ بحساب مي آيند. نتيجه خستگي، ابتدائاً کوفتگي، ضعف مفرط، تب، اختلالات گوناگون جسمي و رواني است و در صورت تداوم به بيماريهاي مزمن، عصبي و درماندگي منجر مي شود که تمام اعمال بدني و فکري شخص را دچار اختلال مي کند.

اسلاید 134: 134عوامل رواني محيط كار اگر چه در ابتدا خستگي را صرفاً از نظر حرکات عضلاني مورد توجه قرار مي دارند اما اينک معلوم شده که عوامل متعددي بشرح ذيل در خستگي مؤثر است:بي علاقه بودن به کار و يکنواختي محيط کار کم يا زياد بودن کار و يا مسئوليت بيش از حد يا عکس آننداشتن علاقه به محيط کار از جمله همکاران، کارفرماکار در انزوا

اسلاید 135: 135عوامل رواني محيط كارمسائل خانوادگي و ماديمسائل اجتماعي سياسيعوارض و بيماريهاي جسمانيمسائل رفاهي و مرخصي و تعطيلات نامناسب و تبعيض در محيط کارمطابق نبودن کار با توانايي هاي جسمي و ذهني فرد و نير انجام کار به طور ناصحيحشرايط فيزيكي (حرارت، رطوبت، نور، تهويه، فشار، سروصدا و ...)

اسلاید 136: 136عوامل رواني محيط كارعوارض خستگي بشرح زير است:احساس کسالت و سستي و ملالتتقليل ظرفيت و قابليت انجام کار و بهره ورياختلال در کار طبيعي بخش هاي مختلف بدن از جمله جريان خون، تنفس، ترشحات، عصبي و ... افزايش بيمارهاافزايش غيبتافزايش تصادفات و حوادث ناشي از کارتقليل توانايي انجام کار خارج از محيط کارعدم توانايي انجام وظايف و تکاليف اجتماعي و معاشرت با ديگرانپيري زودرس و کوتاهي عمر.

اسلاید 137: 137پيشگيري و درمان خستگيالف: پيشگيرينكات زير در پيشگيري از خستگي كارگران مؤثر مي باشد: توجه به فيزيولوژي كار و تطبيق كار ماشين با شرايط انساني به نحوي كه ماشين بر انسان غلبه نكند و انسان خود را در برابر ماشين عاجز نبيند. توجه به شرايط بهداشتي محيط كار و پاكيزگي و زيبايي آن (درجه حرارت، روشنايي، رطوبت و . . . )استفاده از روانشناس اجتماعي براي كاهش كشمكش هاي شغلي و نگراني هاي مربوط و آسايش رواني كارگران خارج از محيط كار.احترام به كارگران و رعايت ارزش هاي انساني آنانرعايت قانون كار، حقوق كارگران، عدالت و انصاف در تقسيم كار، شايسته سالاري.

اسلاید 138: 138پيشگيري و درمان خستگيتوجه به توانايي كارگران در ارجاع كار (از جمله توجه به سن و عدم فشار به نيروي كار مسن و عدم استفاده از نوجوانان) در سن زياد بتدريج يادگيري و توانايي هاي حسي و سيستم اعصاب كاهش مي يابد. انجام درست كار و عدم اتلاف بي مورد انرژي و قواي فكري و بدني و دارا بودن مهارت كافي براي انجام درست كار وجود تنوع كافي در كارپيش بيني استراحت كافي در كارهاي سخت، كارهاي شبانهاستفاده از مرخصي هاي ساليانه و تعطيلات قانونيتأمين امكانات تفريحي، ورزشي

اسلاید 139: 139پيشگيري و درمان خستگيب: درمانخستگي هاي عادي نياز به استراحت دارد و درمان خاصي توصيه نمي شود اما در ساير حالات درمان هاي زير ضمن ضرورت يافتن علت، پيشنهاد مي گردد: درمان هاي فيزيكي : شامل ماساژ براي رفع گرفتگي عضلات براي تسريع در جريان خون عضلات و دفع مواد سمي.درمان هاي شيميايي : داروهاي شيميايي شامل اكسيژن، ويتامين ها، آدرنالين، هورمونها و اسيدهاي آمينه وجود دارند كه كم و بيش در رفع خستگي مؤثرند اما بايد زير نظر پزشك مصرف شوند.

اسلاید 140: 140پيشگيري و درمان خستگيدرمانهاي عصبي : استفاده از داروهاي آرام بخش كه بايد زير نظر پزشك و پس از رعايت علت يابي و يافتن عوامل خستگي و در صورت تداوم بايد مورد استفاده قرار گيرد.درمانهاي رواني : درماندگي و بي حوصلگي انجام حركات غيرارادي و از دست دادن اعتماد به نفس ممكن است نتيجه اين شرايط باشد. جلب اعتماد اين افراد، روشن نمودن جنبه هاي مثبت زندگي، برخورد با صداقت و صميميت مي تواند آنان را به لياقت ها و شايستگي خود اميدوار نمود. گاهي روانپزشكان براي كاهش مقاومت اين افراد از داروهاي مسكن و مخدر استفاده مي نمايند تا شخص را بتوانند براي ادامه درمان در اختيار خود داشته باشند.

اسلاید 141: 141عوامل شيميايي زيان آور محيط كار با رشد تكنولوژي و برهم زدن تعادل طبيعي محيط زيست انسان، ادامه حيات بشر با مخاطرات بسياري مواجه شده است. توليد و كاربرد دهها هزار نوع ماده شيميايي بصورت محصولات واسطه اي و نهايي موجب آلودگي محيط هاي كاري شده و سلامتي شاغلين در صنايع را تهديد مي كند. اين مواد بصورت گاز، مايع و يا جامد ممكن است طبيعي يا مصنوعي و آلي يا معدني باشند.

اسلاید 142: 142عوامل شيميايي زيان آور محيط كار براي طبقه بندي بيماريهاي ناشي از عوامل شيميايي تقسيم بندي زير را مي توان انجام داد: بيماريها و مسموميتهاي ناشي از جذب مواد از طريق دستگاه تنفسي (جذب گردوغبار و گاز)بيماريها و مسموميتهاي ناشي از جذب مواد از طريق دستگاه گوارش مانند جذب ارسنيك، فسفر و سيانورهابيماريها و مسموميتهاي ناشي از جذب مواد از طريق پوست مانند جذب تترااتيلن سرب و آنيلين و فنول

اسلاید 143: 143عوامل شيميايي زيان آور محيط كارگردوغبار: اعمال مكانيكي مانند خردكردن، اره كردن، مته كردن، سائيدن و شكستن، توليد غبار و گرد مي نمايند كه ذرات آن ممكن است قابل رؤيت با چشم يا ذرات ميكروسكوپي باشد. اين گردوغبارها را مي توان به دو دسته تقسيم كرد: گردوغبارهاي كم اثرگردوغبارهاي سميگردوغبارهاي كم اثر : كه بيماريهايي نظير سل يا ساير عفونتها ايجاد مي نمايند مانند پودر كربن، سيمان، گچ، گردوغبار آهن

اسلاید 144: 144عوامل شيميايي زيان آور محيط كارگردوغبارهاي سمي كه معمولاً ايجاد بيماريهاي ريوي مي نمايند و بسته به نوع گردوغبار و طول مدت تماس از ظرفيت تنفسي مي كاهند و تا آخر عمر زندگي شخص را متأثر مي سازند. مهمترين آنها عبارتند از سيلين، آزبست، سيليكاتها، زغال سنگ، سرب، كادميوم، كروم و كروماتها آرسنيك، حشره كش ها، گردوغبارهاي پنبه، نيشكر، يونجه و غلات. آثار آنها شامل اثر بر مجاري تنفسي و ايجاد آلرژي، اثر بر نسوج عميق ريه، اثر بر دستگاه گوارشي در صورت بلع ، اثر بر سيستم اعصاب، اثر بر مجاري ادرار، ساختمان استخوان بندي، چشمها، ايجاد سرطان، اثر كاهنده مقاومت بدن، اثر بر سيستم خون ساز و سيستم گردش خون مي باشد.

اسلاید 145: 145اصول کلي شناسايي عوامل شيميايي زيان‌آوربررسي مقدماتي کارگاه صنعتي. شامل تعيين نوع مواد اوليه و مواد بنيابيني و نوع نگهداري و چيدمان ميزان مخاطرات آنها، تعداد کارگران، مساحت کارگاه، منابع توليد آلودگي اقدامات کنترلي و وسايل حفاظتي، وضعيت بهداشت عمومي رفاهي و تغذيه و وضعيت کاري کارگرانتهيه دستورالعمل‌ها و استانداردهاي نگهداري مواد و اطلاعات مربوط به آنها نظام حمل و نقل، و هشدارها و توصيه‌هاي ايمني به هنگام مخاطرات گوناگون و آموزش‌هاي لازم

اسلاید 146: 146اصول کلي شناسايي عوامل شيميايي زيان‌آور3. کنترل‌هاي فني و مهندسي شامل ملاحظه فرايند توليد، طراحي، جانمايي، تجهيز، محصور کردن، جداسازي و سيستم‌هاي حفاظتي و تهويه. دقت در بسته‌بندي، نظام بازرسي و کنترل، کاهش سطح مواجهه با مخاطرات4. استفاده از وسايل حفاظت فردي متناسب با آلاينده‌ها و مخاطرات همراه با رعايت مسائل بهداشتي و تدوين نظام آموزشي و فرهنگ سازي.

اسلاید 147: 147عوامل شيميايي زيان آور محيط كارراههاي پيشگيري و كنترل ذرات در محيط كاركنترل عامل توليدكننده آلودگي شامل جايگزيني، تغيير روش كار، روش هاي مرطوب، تعمير و نگهداري و نظافت عموميانتقال عامل آلودگي شامل استفاده از تهويه طبيعي يا مصنوعي، ايجاد فاصله و غيرهكنترل عوامل كار شامل آزمايش هاي پزشكي، دوزيمتري، ماسكهاي حفاظتي، تنظيم ساعت كار و چرخش.

اسلاید 148: 148عوامل شيميايي زيان آور محيط كارگازها گازها ممكن است در محيط كار توليد شوند كه حتي ممكن است نظير گازكربنيك بي رنگ و بو باشند. خطرات آنها ممكن است هم ناشي از خواص سمي آنها و هم قابليت اشتعال آنها باشد. گاهي گازهاي توليد شده سمي محسوب نمي شوند ولي به لحاظ رقيق كردن هوا در تنفس دچار اختلال مي نمايند مانند ازت و متان

اسلاید 149: 149عوامل شيميايي زيان آور محيط كار گازهاي سمي خواص پاره اي از گازهاي سمي در اين بخش توضيح داده مي شود: 1- منواكسيد كربن CO گازي است بي بو، بي رنگ و بدون مزه. از احتراق ناقص كربن توليد مي شود و به علت ميل تركيبي زياد با هموگلوبين خون (دويست بار بيش از اكسيژن) در انتقال اكسيژن به بافتها اختلال ايجاد مي كند مقدار كم آن باعث كاهش عكس العمل مركز اعصاب، کند هوشي، سردرد خفيف مقدار بيشتر باعث ضعف و تهوع و بيهوشي و تشنج و ضربان شديد قلب و مرگ مي شود. استفاده از كپسولهاي اكسيژن خالص به دفع اين گازها از ريه كمك مي كند.

اسلاید 150: 150عوامل شيميايي زيان آور محيط كار 2- گاز هيدروژن سولفوره H2S گازي است بي رنگ با بوي گنديدگي تخم مرغ، از تجزيه مواد آلي گوگرددار و فاضلاب ها توليد مي شود و با تأثير روي سلسله اعصاب و فلج كردن دستگاه تنفسي به مرگ منجر مي شود.

اسلاید 151: 151عوامل شيميايي زيان آور محيط كار 3- گاز آمونياك NH3 گازي بي رنگ که در توليد كودهاي شيميايي استفاده مي شود و در پروسه هاي سنتر در صنايع شيميايي مانند چسب سازي مورد استفاده قرار مي گيرد. در تماس با پوست ايجاد سوختگي مي نمايد و مخاطرات بسيار براي سيستم بينايي و قرنيه دارد. استنشاق اين گاز سبب برونشيت شيميايي و تنگي نفس و سرفه هاي خلط دار و خوني و تورم دهان و گلو و ريزش اشك مي شود. دستكش ها و عينك هاي حفاظتي و استفاده از وسايل تنفسي براي عوامل كار ضروري است.

اسلاید 152: 152عوامل شيميايي زيان آور محيط كار 4- گاز كلر cl2 براي تهيه مواد سفيدكننده، الياف مصنوعي، ضدعفوني كننده آب آشاميدني و استخرها بكار مي رود احساس خفگي، سرفه، تحريك چشمها، ريزش اشك، تهوع از عوارض آن است. تهويه كافي و استفاده از وسايل تنفسي بهنگام كار با اين گاز ضروري است. 5- اسموگ يا دود مه تركيب ذرات مه با آلوده سازهاي هوا يا به عبارت ديگر سرماي زياد و رطوبت زياد و هواي آلوده توليد اسموگ مي نمايد كه بسيار خطرناك مي تواند باشد.

اسلاید 153: 153عوامل شيميايي زيان آور محيط كاردستگاههاي كنترل مواد آلاينده هوا : 1- كنترل گازهاي آلوده كننده هوا براي اين كار از جذب در مايعات ( انتخاب حلال متناسب با گاز) ، جذب سطحي جامدات ( استفاده از كربن فعال، اكسيد آلومينيوم، ژل سيليس و غيره حسب نوع گاز) ، تقطير (كم كردن درجه حرارت يا گاهي افزايش فشار) ، بعدسوزها (سوزاندن گازهاي آلاينده بعد از توليد) استفاده مي شود.

اسلاید 154: 154عوامل شيميايي زيان آور محيط كار 2- جدا كردن ذرات براي اين كار از روش اتاقك هاي ته نشيني (عبور گاز با سرعت بسيار كم براي ريزش ذرات) ، گردگيري سيليكوني ( با استفاده از نيروي گريز از مركز) ، فيلترها (بصورت يك بستر متخلخل عموماً پارچه اي) و غبارگيرهاي الكتريكي و غيره و گاهي تركيب اين روش ها استفاده مي شود.

اسلاید 155: 155بيماريهاي ناشي از عوامل زيست شناختي محيط كار براي برخي مشاغل مرتبط با موجودات زنده، تماس با ميكروارگانيسم هاي عفوني، انگل ها و يا فراورده هاي مربوط موجب بيماري مي شوند. بيماريهاي ناشي از ويروسها مانند بيماريهاي هپاتيت، هاري، نيوكاسل، ايدز عموماً در مشاغل مرتبط با خون و حيوانات بيماريهاي ناشي از باكتري ها مانند سياه زخم، بروسلوز، كزاز، سل و . . . عموماً در مشاغل مرتبط با دام و احشام و مراكز درماني بيماريهاي ناشي از قارچ ها عموماً در دامداريها، مزارع، سيلوهابيماريهاي ناشي از انگل ها عموماً در مزارع، كارگران ساختماني، معادن ناشي از دفع غيربهداشتي فاضلاب

اسلاید 156: 156بيماريهاي ناشي از عوامل زيست شناختي محيط كاركنترل و پيشگيري براي پيشگيري عمومي استفاده از حشره كش هاي مناسب، واكسينه كردن احشام، تهويه مناسب، محدودكردن واردات حيوانات و پرندگاه از محيط هاي آلوده از جمله اقدامات محيطي مناسب مي باشد. براي پيشگيري اختصاصي، واكسينه كردن كاركنان، داروهاي پيشگيري كننده، لباس ها و دستكش هاي حفاظتي استريل كردن وسايل، آزمايشات مرتبط و تدوين دستورالعمل هاي بهداشتي از جمله مواردي است كه توصيه مي شود.

اسلاید 157: 157بيماريهاي ناشي از عوامل زيست شناختي محيط كار بيماريها و عوارض ناشي از عوامل ارگونومي ارگونومي را تطابق علمي كار و محيط كار با ويژگي هاي فيزيكي و رواني انسان تعريف كرده اند.دعدم توجه به اصول ارگونومي منجر به بروز اختلالات اسكلتي عضلاني در انسان مي شود. هدف ارگونومي سلامت نيروي كار و كارآمدي و بهره وري سيستمها در فعاليت هاي مختلف مي باشد. برخي حيطه هاي ارگونومي بشرح ذيل است: 1- آنتروپرمتري (تن سنجي) آنرا علم سنجش ابعاد بدن دانسته اند. تعيين دامنه ابعاد اندامهاي مختلف از مهمترين موضوعات اين حوزه است.

اسلاید 158: 158بيماريهاي ناشي از عوامل زيست شناختي محيط كار 2- فيزيولوژي كار اين حوزه شاخه اي از فيزيولوژي انساني است كه اعمال و وضعيت بافت ها و اندامها را در هنگام كار توضيح مي دهد. بدين ترتيب در ارگونومي تلاش مي شود شرايطي تأمين شود كه افراد بدون خستگي غيرضروري قادر به انجام كار خود باشند. 3- فيزيولوژي محيط در اين حوزه، اثر شرايط مختلف مانند سروصدا، گرما، رطوبت، ارتعاش و غيره روي فيزيولوژي بدن انسان مورد مطالعه قرار مي گيرد.

اسلاید 159: 159بيماريهاي ناشي از عوامل زيست شناختي محيط كار 4- بررسي صدمات اسكلتي- عضلاني مرتبط با كار از مهمترين بيماريهاي مرتبط با كار، عوارض اسكلتي-عضلاني است. به كمك اجراي اصول ارگونومي مي توان از طريق كاهش تنش هاي عضلاني و كنترل عوامل مكانيكي با حد قابل توجهي از اين اختلالات كاست.

اسلاید 160: 160بيماريهاي ناشي از عوامل زيست شناختي محيط كار 5- بيومكانيك شغلي در اين بخش فشارهاي مكانيكي وارد بر مفاصل و ماهيچه ها طي وضعيت هاي مختلف بدني هنگام انجام كار برآورد و توصيه هايي مبني بر چگونگي انجام ايمن اين فعاليت ها ارائه مي دهد. 6- بررسي ايستگاههاي كار در طراحي ايستگاههاي كار رعايت جنبه هاي ارگونوميك كار بايد مورد توجه قرار گيرد.

اسلاید 161: 161بيماريهاي ناشي از عوامل زيست شناختي محيط كاراختلالات ناشي از عدم توجه به اصول ارگونومي را شامل موارد زير مي دانند: آسيب ناشي از حركات تكرارياختلالات دست و بازواختلالات زردپياختلالات عصبياختلالات عصبي- عروقي

اسلاید 162: 162عوامل زيست شناختي موجب بيماري‌هاي عفوني و آلرژي در انسان مي‌شوند. عفونت نتيجه نفوذ و رشد ميکروب‌ها در داخل بدن بوده در حاليکه آلرژي‌ها ناشي از مواجهه با آنتي‌ژن‌ها هستند. البته همه ارگانيسم‌ها موجب بيماري‌ در انسان نمي‌شوند. آنتي‌ژن‌ها قادرند با توليد آنتي بادي‌ها بروز بيماري‌هاي آلرژيک تسهيل نمايند. واکنش‌هاي آلرژيک نتيجه پاسخي است که سيستم ايمني بدن به آنتي‌ژن‌هاي توليد شده مي‌دهند.عوامل زيست شناختي زيان‌آور در محيط کار

اسلاید 163: 163باکتري‌ها:اين عوامل عفوني موجودات ميکروسکوپي و تک سلولي بوده که با تقسيم شدن تکثير مي‌يابند. متوسط طول آنها 2 تا 5 ميکرون مي‌باشد. به باکتري‌هايي که نيازمند O2 هستند هوازي و به آنهايي که در غياب O2 به حيات خود ادامه مي‌دهند بي‌هوازي گفته مي‌شود. باکتري‌ها با جوشاندن از بين مي‌روند.عمده‌ترين بيماري‌هاي شغلي ناشي از عفونت‌هاي باکتريايي آنتراکس (بيماري‌ پشم‌ريسان) بروسلوز و سياه زخم، کزار، سل و تولارمي مي‌باشد.از عوامل غير زنده مي‌توان گروه گياهان و بقاياي بدن حشرات را نام برد.

اسلاید 164: 164اين گروه شامل مخمر و کپک‌هاست. قارچ‌ها عمدتاً روي سطح خشک گياهان، اجساد حيوانات و حتي مايعات صنعتي که بمنظور خنک کردن استفاده مي‌شوند وجود دارند و در محيط‌هاي کشاورزي مزارع‌ـ صنايع کاغذ و انبارهاي ميوه به وفور يافت مي‌شوند. بيش از 40 گونه قارچ بيماري‌زا براي انسان وجود دارد که متداول‌ترين آن آسپرژيلوس است که در محصولات کشاورزي و آب‌هاي راکد ديده مي‌شود.اين قارچ‌ موجب عوارض ريوي مي‌گردد.قارچ‌ها:

اسلاید 165: 165مخمرها نيز در ظرفشويي‌ها، آشپزخانه‌ها، شيريني‌پزي‌ها و ساير صنايع غذايي يافت مي‌شوند. بيماري‌هاي ناشي از قارچ‌ها و مخمرها مي‌تواند درماتيت‌ها، التهابات ريوي و کاهش پلاکت خون باشد. برخي از مواد غذايي مانند بادام‌زميني و پسته و غذاهاي حيواني تحت شرايط خاصي از نظر دما، زمان، رطوبت، مواد غذايي و PH توليد آفلاتوکسين مي‌نمايند که بشدت سمي و سرطان‌زا مي‌باشد.

اسلاید 166: 166ويروس‌ها از کوچکترين عوامل عفوني هستند بطوريکه قادرند در داخل سلول هاي باکتري رشد و تکثير يابند عفونت‌هاي ويروس در دامداري‌ها، کشتارگاهي و مراکز پزشکي روي مي‌دهد. اين عفونت‌ها در اثر تزريقات يا فراورده‌هاي حيواني آلوده به انسان منتقل مي‌شود. هپاتيت، هاري، بيماري چنگ گربه و ايدز از جمله بيماري‌هاي مهم ويروسي است.ويروس‌ها

اسلاید 167: 167ميکروارگانيسم‌هاي زنده مانند باکتري‌ها، قارچ‌ها، مخمرها، کپک‌ها هستند که داراي اندازه‌هاي کمتر از 10 ميکرون بوده و بواسطه عطسه، سرفه و غيره در محيط پخش شده و تا مدت‌ها در هوا معلق مي‌مانند.عوامل بيولوژيک مي‌توانند دو شکل زنده و غير زنده وجود داشته‌ باشند:

اسلاید 168: 168Ergonomicsارگونومی

اسلاید 169: 169تعريف ارگونومیارگونومی علم و مهارت طراحی مشاغل و محيط های کار برای تطابق با توانائيها و محدويت های انسان.ارگونومی به مفهوم “تناسب کار با فرد”استارگونومی علم متناسب کردن شرايط محيط کار و نيازمنديهای شغل با توانائيهای فرد است. استراتژی: ارگونومی توانائيها و محدويت های جسمانی و روانی کارگر را که با ابزارآلات،تجهيزات،روشهای کار،وظايف و محيط کار در تعامل است مورد توجه و بررسی قرار می دهد.

اسلاید 170: 170ارگونومی،مفهوم لغوی و تاريخچهErgon کارNomus قوانين طبيعی نخستين بار محقق لهستانی به نام جاسترزبوسکی اصطلاح ارگونومی را به دنيای ادبيات معرفی کرد(1882-1799) جنگ جهانی دوم

اسلاید 171: 171ارگونومی بيشتر بر روی اين موضوع بحث می کند که انجام کار چگونه بر انسان اثر می کند و برای پاسخ به پرسشهای مطرح واکنشهای فيزيولوژيک بدن در برابر کارهای جسمانی ،عوامل محيطی مانند گرما،صدا،روشنايی،ارتعاش،نوبت کاری و غيره را مورد مطالعه قرار می دهد. در ارگونومی بر روی روشهای کاهش خستگی تاکيد می گردد..

اسلاید 172: 172اهداف ارگونومی بهبود کيفيت زندگی انسان ارگونومیسلامتی و ايمنیبهره وری و کارايیتوليد فيزيولوژيکیروانیرفاه

اسلاید 173: 173برای دستيابی به اهداف ارگونومی بايد به ويژگيهای سه مولفه زير توجه شود: فردمحيطکار

اسلاید 174: 174ويژگيهای انسانیويژگيهای انسانی را به سه دسته زير تقسيم می کنند:فيزيکی : اندازه و ابعاد بدن،قدرت جسمیفيزيولوژيک :دستگاه قلبی عروقی و تنفسیروانی:ادراک حافظه،پردازش اطلاعاتانسانها در اين ابعاد متفاوت هستند.ارگونومی اين ويژگيها را ارزيابی و اندازه گيری و از نتايج بدست آمده برای تناسب و تطابق بيشتر انسان و محيط و کارش استفاده می کند.ميزان تطابق و تناسب

اسلاید 175: 175ارگونومی يک دانش چند رشته ای استآناتومی و فيزيولوژی روانشناسیمهندسیپزشکیجامعه شناسیبيومکانيکايمنی و بهداشت حرفه ای

اسلاید 176: 176Anatomyاستخوانها: ا سکلت بدن را تشکيل می دهند.عضلات: بدن را استوار وحرکات بدن را ممکن می سازند.تاندون ها(زردپی): عضلات را به استخوانها متصل می کنندليگامنت ها(رباط): استخوانها را به استخوانها متصل می کنند.ديسک های بين مهره ای :بعنوان ضربه گير عمل کرده و حرکات ستون فقرات را ممکن می سازند.اعصاب : حواس را منتقل و اطلاعات را جابجا می کنند

اسلاید 177: 177فيزيولوژی کار

اسلاید 178: 178تعريف كار به هر عمل يا حركتي كه انسان بمنظور ايفا و تكميل يك وظيفه انجام مي دهد كار اطلاق مي گردد.از ديدگاه ارگونوميمجموع انرژي و اطلاعاتي كه براي تحقق يافتن يك وظيفه كاري توسط انسان تجزيه و تحليل شده و بكار گرفته مي شود.كار بر اساس ميزان مصرف انرژي و نيز دقت لازم و .. قابل طبقه بندي است.

اسلاید 179: 179ميزان انرژي مصرفي در فعاليتهاي شغلي مختلف

اسلاید 180: 180فيزيولوژی و فيزيولوژی کارفيزيولوژیمطالعه اعمال و وظايف اندامها یبدن و نحوه کار آنهافيزيولوژی کارشاخه ای از فيزيولوژی انسانی که تغييرات بافتها و اندامها در کار را بررسی می کند

اسلاید 181: 181فيزيولوژی کار(ادامه)فيزيولوژی بر مباحث متابوليسم،محدوديت های انرژی در کار و خستگی بحث می کند.متابوليسم :يكي از پديده هاي اصلي حيات است. به سوخت و ساز مواد غذايي كه باعث توليد انرژي مي شود متابوليسم مي گويند.متابوليسم يكنوع احتراق آرام است كه در كبد صورت مي گيرد.متابوليسم پايه 2400 كيلو كالري در 24 ساعت است.

اسلاید 182: 182فيزيولوژی کار بدن انسان با متابوليسم مواد غذايی انرژی مکانيکی توليد می کند.انرژی آزاد شده در اثر تجزيه مواد غذايی بطور مستقيم جهت انجام کار مکانيکی قابل استفاده نيست بلکه بايد بصورت ترکيبی به نام ATP درآمده و در سلولهای عضلانی ذخيره و مصرف شود. انرژی مکانيکی توليدی بستگی دارد به:1-منابع غذايی مورد استفاده 2- دستگاه گوارشی3- دستگاه تنتفسی 4- دستگاه قلبی عروقی5- عضلات

اسلاید 183: 183فيزيولوژی کار 25 درصد انرژی مکانيکی توليدی صرف کار و 75 درصد بصورت گرما تلف می شود.منابع )ATP پر انرژی) بدن محدود است به اين دليل سيستمهايی در بدن وجود دارند که ATP را بازسازی می کنند1- دستگاه فسفاژن2- دستگاه بي هوازی3- دستگاه هوازی

اسلاید 184: 184)Fatigueخستگی ( در اين وضعيت نياز بدن به انرژی از ميزان انرژی حاصل از متابوليسم هوازی فراتر می رود.متابوليسم بی هوازی نياز های انرژی بدن را تامين می کند.گلوکز خون پايين می آيداسيد لاکتيک افزايش می يابدخستگي هنگام مواجهه فرد با خطر يا هيجان از بين می رود.در محيط کسل و يکنواخت بدون آنکه فرد فعاليتی انجام دهد خسته می شود.

اسلاید 185: 185انواع خستگیخستگی ماهيچه ای: ناشی از کار عضلانی بعلت تجمع اسيد لاکتيک در عضلات.خستگی روانی: ناشی از فعاليتهای عصبی و فکریخستگی موضعی : خستگی در يک عضو بدن مانند بينايیخستگی عمومی : خستگی کلی بدن خستگی مزمن:تجمع خستگی در زمانهای طولانی خستگی حاد:عبارتست از تجمع اسيدهای متابوليک در عضله،اختلال موضعی تراز الکتروليت ها در مايع عضلانی،تورم تارهای عضلانی و زردپی و کاهش مستقيم انرژی.

اسلاید 186: 186علل خستگی کار طولانی در طول روزخواب کم(بيدار شدن قبل از ساعت 6 صبح و خوابيدن بعد از ساعت 10 شب منجر به کسر خواب و تجمع آن می شود.)نوبت کاری(شب کاری يا شيفت عصر بدليل برهم زدن ريتم سيرکادين)فعاليت کم،کارها ی تکراری،وظايف پايشی و مراقبتی انجام کارهای سنگين جسمی يا کار فکریکار مداوم بدون استراحتشرايط محيطی نامساعد از قبيل گرما،صدا، هوای نامطلوب نيز خستگی را افزايش می دهد

اسلاید 187: 187اثرات خستگی برهم زدن اعمل شناختی(قضاوت و تصميم گيری)کاهش هوشياریبروز خطا و حوادث بهم خوردن تمرکزبد خلقیکاهش زمان واکنشافت مهارتاثرات فيزيولوژيكي خستگي شامل سردرد،گيجي،تپش قلب و بيخوابي است.

اسلاید 188: 188محاسبه زمان استراحتدر 8 ساعت کار روزانه ميزان مصرف انرژی نبايد از 4.8 کيلوکالری بيشتر شود.در صورتيکه بيش از اين مقدار انرژی مصرف شود بايد آنقدر استراحت داده شود تا بطور متوسط در طول 8 ساعت کار مصرف انرژی به حد 4.8 نرسد.مثال: اگر مصرف انرژی در کاری C کيلوکالری در دقيقه باشد و C>4.8 باشد در اين صورت درصد استراحت به ازاي هر ساعت کار از رابطه زير بدست می آيد:C/4.8 –1)*100)= درصد استراحت

اسلاید 189: 189آنتروپومتری چيست؟اندازه گيری ابعاد و ويژگيهای جسمانی انسان به منظور استفاده در طراحی وسايل و تجهيزات..هدف: ايجاد تطابق و تناسب جسمانی بين انسان ،وسايل و تجهيزات“Anthropos” واژه يونانی به مفهوم انسان“Metron” = اندازه گيری و سنجش“Anthropometrics” = اندازه گيری انسان

اسلاید 190: 190انواع اطلاعات آنتروپومتری اطلاعات استاتيک(ساختاری)اطلاعات ديناميک(کارکردی)

اسلاید 191: 191ابعاد استاتيکیتعريف : اندازه گيری وقتی صورت می گيرد که بدن فرد در يک وضعيت ثابت قرار داردمعمولاً نشسته يا ايستاده.انواعاندازه:طول،ارتفاع،عرض،ضخامتفاصله بين مفاصل بدنوزن،حجم،چگالیمحيطنقطه ثقلابعاد نشسته و ايستاده

اسلاید 192: 192ابعاد استاتيکی[Source: Kroemer, 1989]

اسلاید 193: 193ابعاد ديناميکی(کارکردی)تعريف: اندازه گيری وقتی صورت می گيرد که بدن در حال انجام کار است.اين اطلاعات برای نشان دادن حرکت عضوی از بدن با در نظر گرفتن يک نقطه مرجع ثابت می باشد مثال حداکثر دسترسی به جلو در حالت ايستاده.حد دسترسی بازو= طول بازو+حرکت شانه ها +حرکت جزئی تنه + خم کردن احتمالی پشت+ حرکت دست

اسلاید 194: 194در آنتروپومتری ديناميک مطالعه و اندازه گيری با توجه به سه صفحه ساجيتال،فرونتال و ترانسورس صورت می گيرد.Transverse PlaneFrontal PlaneSagittal Plane

اسلاید 195: 195ابعاد ديناميکی(کارکردی)[Source: North, 1980]

اسلاید 196: 196بلند کردن و جابجايی دستیهر گونه فعاليتی که مستلزم اعمال نيرو توسط فرد برای بلند کردن،پايين آوردن،هل دادن،کشيدن،حمل يا نگهداشتن بار باشد حمل و جابجايي دستی ناميده می شود

اسلاید 197: 197مثالهايی از جابجايي دستی

اسلاید 198: 198روش قديم و جديدروش قديمیروش جديد

اسلاید 199: 199LiftingPosture

اسلاید 200: 200Biomechanics. Levers.

اسلاید 201: 201كار نشستهتغييرات در ماهيت كارها(كار جسمي كار فكري)وضعيت انجام كار عمدتا نشستهفشار وارد بر ديسك هاي بين مهره اي در وضعيت نشسته 35 بار بيشتر از حالت ايستاده است.بيشترين فشار روي مهره پنجم كمري است كه تقريبا نقطه ثقل بدن است و فشار زياد بر اين ديسك موجب فتق ديسك درناحيه كمر مي شود.

اسلاید 202: 202عوارض كار نشستهمحدود شدن متابوليسم و تغذيه ديسكها بدليل فشار وارد بر آنها و تحليل تدريجي آنهاگردش خون ضعيف در پاها و عضلات كمري و پشتيضعيف شدن قلببهم خوردن تناسب اندامبي حسي و تورم پاها

اسلاید 203: 203C123456C-7T1234567891011T-12L1234L-5L5 / S1 disc.S1CervicalAreaSacralAreaThoracicAreaLumbarAreaآناتومی ستون فقرات

اسلاید 204: 204

اسلاید 205: 205Disc Herniation

اسلاید 206: 206علل عوارض ناشي از كار نشستهوضعيت بدني نامناسب(ناشي از فضاي كاري نامناسب،چيدمان نادرست،صندلي نامناسب ،ارتفاع نامناسب صندلي)عدم استراحت كافي در طول كار مداوم

اسلاید 207: 207اثر پوسچر نامناسب بر گردن

اسلاید 208: 208وضعيت بدنی نامناسب پوسچرها نامناسب اغلب عبارتند از:چرخش کمردسترسی به پشت سرکار در ارتفاع بالای سرزانو زدنچمباتمه نشستنخم شدن

اسلاید 209: 209برخي توصيه ها در مورد وضعيت و حركات بدنمفاصل نبايد به جهت خاصي خم شوند.(بالا نگه داشتن بازوها،خم كردن گردن و چرخاندن سر،خم كردن و دولا شدن مثالهايي از وضعيت هاي نامناسب بدني در اثر تمايل مفاصل به يك جهت هستند)در هنگام برداشتن شي جسم را تا حد ممكن به بدن نزديك كنيد.از خم كردن بدن به جلو خودداري كنيد(وزن تنه فشار بر كمر)

اسلاید 210: 210برخي توصيه ها در مورد وضعيت و حركات بدن(ادامه)حركات و نيروهاي ناگهاني حداكثر فشار را بر بدن وارد مي كند.حالات و حركات بدنب را تغيير دهيدذ.نبايد مدت طولاني در يك وضعيت قرار گرفته يا حركتي را انجام دهيد.مدت زمان انجام هر گونه كار ماهيچه اي مداوم را محدود كنيد.در بين كار بايستيد ،بنشينيد و راه برويد.

اسلاید 211: 211وسايل حفاظت فردي حفاظت از نيروي كار بدون استفاده از وسايل حفاظت فردي ممكن نيست. آنها وسايلي هستند كه شخص با استفاده از آنها خود را در برابر خطرهاي گوناگون تا حدي محافظت مي نمايد. لباس كار، كلاه سربند، انواع ماسك ها، انواع دستكشها، انواع كفش ها و غيره در زمره اين وسايل هستند. لباس كار و پيش بند بايد براي انتخاب لباس مخاطرات نيروي كار ارزيابي و اين لباس بگونه اي طراحي شود كه ايمني كافي در مقابل آن مخاطرات ايجاد نمايد. كلاه كاسكت : براي حفاظت در مقابل سقوط اشياء روي سر ساخته مي شود و بايد سبك، عايق و متناسب با شرايط كار باشد.

اسلاید 212: 212وسايل حفاظت فرديعينك حفاظتي : براي كارهايي كه مخاطراتي براي چشم دارند نظير جوشكاري، كار در کوره ها، حفاظت در مقابل پرتاب اشياء، گردوغبار عندالاقتضاء بدون منفذ استفاده مي شوند. نوع آنها حسب كار متفاوت مي باشد. حفاظ گوشها : براي محيط هاي پرسروصداكمربندهاي ايمني : به ويژه براي كار در ارتفاع و با احتمال سقوط با امكانات كافي براي حفظ كل بدن.

اسلاید 213: 213وسايل حفاظت فرديدستكش ها : با امكان حركت مناسب انگشتان متناسب با شرايط كاركفش ها و چكمه ها : متناسب با شرايط كار براي حفاظت از ضربه يا رطوبت يا بعنوان عايق الكتريكي يا حرارتي يا برودتي ماسكهاي حفاظتي تنفسي : متناسب با شرايط با فيلترهاي مناسب قابل تعويض يا احياناً كپسول هاي هوا

اسلاید 214: 214وسايل حفاظت فردي اصولاً وسايل حفاظت فردي، شخصي بوده بايد به موقع ضدعفوني، نظافت و از نظر كاركرد مرتباً بازبيني شوند و دقيقاً متناسب با شرايط كار استفاده شوند. يك وسيله حفاظت فردي كه براي ايمني در مقابل حادثه اي خاص طراحي شده ممكن است در حادثه اي ديگر و محيط كاري متفاوت كارآيي نداشته باشد. گاهي استفاده از وسايل حفاظت فردي از كارآيي و توانايي نيروي كار و سرعت در كوتاه مدت مي كاهد و بدين لحاظ با وجود اطلاع از مخاطرات عدم استفاده از اين وسايل كارگران به سختي از آنها استفاده مي كنند. آموزش هاي مداوم، آگاهي هاي مرتب اقدامات تشويقي و تنبيهي براي استفاده مرتب از اين وسايل گاهي ضرورت مي يابد.

اسلاید 215: 215وسايل حفاظت فرديتاکيد مي‌شود که کنترل عوامل زيان‌آور در محيط کار ابتدائاً با روش‌هاي مهندسي و مديريتي صورت مي‌گيرد و سپس بعنوان مکمل از اين وسايل استفاده مي‌شود. براي استفاده از وسايل حفاظتي خطرات بالقوه محيط کار ضرورت دارد. مثلاً شناخت اشيائي که از بالا سقوط مي‌کنند، مايعات شيميايي مضر، منابع نور، گرما، صوت، گردوغبار، و ...و پس از اعمال روش‌هاي مديريتي و مهندسي، استفاده از وسيال حفاظتي در دستور کار قرار مي‌گيرد. اين وسايل بشرح زير هستند:

اسلاید 216: 2161- وسايل حفاظت از چشممخاطراتي که چشم را تهديد مي‌کند بشرح ذيل است:گرد و غبار و براده فلزات، چوب و غيره.مواد مذاباسيدها و ساير مواد شيمياييمواد بيولوژيک و عفونينور شديد و انواع امواج الکترومغناطيسي مضر

اسلاید 217: 217عموماً براي حفاظت ا زچشم از عينک‌هاي حفاظتي استفاده مي‌شود اما روشن است که تنوع اين خطرات تنوع عينک‌هاي مورد استفاده را بدنبال دارد. گاگل‌هاي ايمني، حفاظ‌هاي جوشکاري، گاگل‌هاي ايمني ليزري و انواع حفاظ‌هاي صورت از وسايل مورد استفاده براي حفاظت از چشم‌ مي‌باشند.

اسلاید 218: 2182- وسايل حفاظت سر:در قبال احتمال برخورد سر با تجهيزات و لوله‌ها در کارگاه، سقوط اشياء از بالا و کار در مجاورت هادي‌هاي جريان برق استفاده از کلاه لازم است. کلاه ايمني يک لايه خارجي و يک لايه داخلي معلق ساز دارد فاصله اين دو باعث ميرايي ضربات وارده مي‌باشد. کلاهاي در سه کلاس AوBوC بترتيب در ساختمان‌سازي معدن و کارگاه‌هاي مشابه، حفاظت در قبال جريان برق و کارهاي سبک نظير آتش‌سوزي و ... استفاده مي‌شود.

اسلاید 219: 219افراد ممکن است اصوات مضره گوناگوني را در محيط کار تحمل نمايند و بدين لحاظ حسب نوع کار و مدت زمان مواجهه با اين اصوات، از وسايل حفاظتي فردي مختلفي ضرورت دارد که استفاده شود. پلاک‌هاي گوش و گوشي‌هاي روگوشي براي اين کار استفاده مي‌گردند. گوشي‌ها براساس قدرت کاهندگي در فرکانس‌هاي مختلف مشخص مي‌شوند.وسايل حفاظتي سيستم‌ شنوايي

اسلاید 220: 220هنگامي که آلاينده‌هاي موجود در هواي محيط کار از حد مجاز افزون شود از رسپيراتورها براي حفاظت استفاده مي‌شود. آنها يک وسيله حفاظتي مي‌باشند که بيني و دهان يا تمام صورت و سرکارگر را مي‌پوشاند تا آلاينده‌هاي موجود در هوا وارد سيستم تنفسي نشود و هواي کافي در اختيار قرار گيرد.بطور کلي چهار روش براي کنترل خطرات تنفسي وجود دارد که شامل جايگزيني، کنترل‌هاي فني و مهندسي کنترل‌هاي مديريتي و استفاده از وسايل حفاظت فردي مي‌باشد.وسايل حفاظت تنفسي

اسلاید 221: 221آلاينده‌هاي ذره‌اي (Particulate Contaminants): (گردوغبار، فيبرها، م؟؟/ها، دمه‌ها و آلاينده‌هاي بيولوژيکي)آلاينده‌هاي گاز و بخارکمبود اکسيژنمخاطرات تنفسي شامل موارد زير است

اسلاید 222: 222دمه‌ها (ذرات بسيار ريز جامد): دمه‌ها زماني توليد مي‌شوند که مواد جامد‌ مانند فلزات و يا پلاستيک گرم شده و به بجار تبديل مي‌شوند. دمه‌ها در فرايندهايي نظير جوشکاري، ذوب و لحيم کاري توليد مي‌شوند و استنشاق آنها به بيماري‌هاي تنفسي و ريوي و حتي مرگ منجر مي‌شود. آلاينده‌هاي بيولوژيک: شامل باکتري‌ها (مانند باکتري‌سل) ويروس‌ها، قارچ‌ها مي‌باشند و در صورت استنشاق مشکلات تنفسي ايجاد مي‌نمايد.رسپيراتورهاي با فيلترهاي مناسب براي حفاظت توصيه مي‌شود. پاره‌اي از آلودگي‌ها ممکن است در اثر استنشاق ويروس موجود در مدفوع وادرار حيوانات موذي بوجود آيد.

اسلاید 223: 223آلاينده‌هاي گاز و بخار: گازهايي مانند مونواکسيد کربن و کلرين در محيط‌هاي صنعتي توليد مي‌شوند. تيزهاي رنگ، استن، تربانتين، نفتالين نيز از جمله بخارات قابل توجه مي‌باشند. تحريک چشم، بيني، گلو، ريه‌ها پوست‌ و گاهي موارد ورود به خون و سيستم اعصاب و آسيب به ارگان‌هاي داخلي گاهي فوري و گاهي بعد از مدت طولاني بعد از تماس رخ مي‌دهد. غلظت اين مواد نيز در آثار شو موثر است و براي جلوگيري از اين آثار اسپيراتورها با فيلترهاي مناسب بعنوان وسيله حفاظت فردي توصيه مي‌شود.

اسلاید 224: 224کمبود اکسيژن: 21 درصد هوايي که تنفس مي‌کنيم از اکسيژن تشکيل مي‌شود و اکسيژن کمتر از 5/19درصد ناکافي تشخيص داده مي‌شود کاهش اکسيژن به گيجي فرد، افزايش ضربان قلب و در صورت تداوم و کاهش بيشتر اکسيژن آسيب به مغز و توقف قلب ظرف چند دقيقه مي‌شود. اين اتفاق در فضاهاي محصور مانند سيلوها، مخازن، چاله‌هاي فاضلاب و ... رخ مي‌دهد.دليل کمبود اکسيژن عموماض ناشي از واکنش شيميايي اکسيژن (زنگ زدن فلزات، فاسد شدن مواد آلي و ...) مي باشد يا ورود گاز ديگري مانند آرگون در جوشکاري به کاهش اکسيژن منجر مي‌شود.

اسلاید 225: 225رسپيراتورها: استفاده از رسپيراتورها بعنوان يک وسيله حفاظتي که بيني، دهان و تمام صورت و سر را مي‌پوشاند براي آنست که هواي تميز دراختيار سيستم تنفسي قرار دهد. در رسپيراتورها استفاده از فيلتر و کارتريج مناسب اهميت دارد. اين فيلترها به نوع مواد آلاينده و غلظت آنها مربوط است.رسپراتورها گاهي با نيروي محرکه و گاهي بدون نيروي محرکه مي‌باشند. گاهي صرفاً مجاري تنفسي و گاهي صورت را کاملاً مي‌پوشانند. از رسپيراتورها گاهي براي تنظيم فشار هوا (منفي يا مثبت) نيز استفاده مي‌کنند. بايد توجه نمود که بدليل پاره‌اي از مشکلات تنفسي گاهي شخص نمي تواند از رسپيراتور استفاده نمايد.

اسلاید 226: 226رسپيراتورها ممکن است داراي کارتريج باشند کارتريج‌ها شامل ذغال فعال و ديگر ترکيبات شيميايي مي‌باشند که آلاينده‌ها را به دام مي‌اندازند. اشباع کارتريج‌ها باعث کاهش يا قطع اثر آنها مي‌شوند گاهي از يک سيستم هشدار دهنده براي اعلام وقوع اشباع استفاده مي‌نمايند.هشدار دهنده‌ها

اسلاید 227: 227در فرايندهايي مانند سند پلاست، برش کاري، کنده‌کاري، سنگ‌زني و مته‌کاري ذرات‌ريزي بوجود مي‌آيند که از مجاري تنفسي وارد ريه مي‌شوند و بيماري‌هاي خطرناکي را باعث مي‌گردند مثلاً ذرات سيليس و الياف آزبست مي‌توانند باعث ايجاد سرطان شوند.غبارات و فيبرها

اسلاید 228: 228قطرات‌ ريز مايعات که در عمليات روغن کاري بوجود مي‌آيند يا در فرآيند اسپري رنگ توليد مي‌شوند مخاطرات بسياري ايجاد مي‌نمايند. ميست‌هاي اسيدي طي فرايند آبکاري و در نتيجه دميدن هوا به داخل مايع ايجاد مي‌شود. ميست‌ها باعث تحريک سطحي در پوست، چشم‌ها، ريه‌ها و مجاري تنفسي مي‌شوند. حتي بعضي از حشره‌کش‌ها موادي توليد مي‌کنند که وارد جريان خون مي‌شوند و بر روي سيستم‌هاي عصبي اثر نامطلوب مي‌گذارند.ميست‌ها

اسلاید 229: 229 خطرات عمده براي پا در محيط‌هاي صنعتي شامل موارد زير است که حسب مورد از کفش‌هاي مناسب با استانداردهاي خاص استفاده مي‌شود.افتادن اشياء سنگين روي پاحفاظت در مقابل سطوح داغحفاظت در مقابل سطوح لغزندهمخاطرات ناشي از عبور جريان برق يا عدم انتقال الکترسيته ساکنمخاطرات کار با مواد شيمياييوسايل حفاظتي پاها

اسلاید 230: 230خطراتي که در محيط کار دست افراد را تهديد مي‌کند بشرح زير است:خطر سوختگي، خطر خراشيدگي، خطر بريدگي، خطر سوراخ شدن دست، خطر شکستگي، خطر قطع عنصر، خطر تماس شيميايي.براي حفاظت از دست‌ها، دستکش‌هاي گوناگوني وجود دارد که عندالاقتضا مورد استفاده قرار مي‌گيرد.وسايل حفاظتي دست‌ها

اسلاید 231: 231حفاظت از بدن در مقابل مخاطرات زير صورت مي‌گيرد.گرماي شديدپاشيدن فلزات و مايعات داغبرخورد با ماشين آلات و تجهيزاتبريدگيمواد شيميايي خطرناکتماس با مواد عفوني مثل خونتشعشعاتوسايل حفاظتي تمام بدن

اسلاید 232: 232براي مقابله با خطرات ياد شده از جليقه‌هاي ايمني، ژاکت‌هاي ايمني، لباس‌هاي بلند ولباس‌هاي سرتاسر‌ي استفاده مي‌شود. اين لباس‌ها از نوع کاغذ، پنبه و پشم تصفيه شده، چرمي، لاستيکي يا پلاستيک ممکن است باشد.

اسلاید 233: 233مواد خطرناک در محيط کار ممکن است باعث ايجاد حوادث گوناگون شوند. قبل از هر چيز نگهداري فهرست اين مواد شامل ذکر ويژگي‌هاي شيميايي و فيزيکي آنها است. معمولاً در اع؟؟؟ کارخانه سازنده عناويني نظير خطرناک، آتش‌گيري، قابل انفجار، زيان‌آور و نظاير آن ذکر مي‌شود. عموماً لازم است که خطر اين مواد طبقه‌بندي شود. بر چسب‌گذاري اين مواد براساس استانداردهاي رايج از اهميت خاصي برخوردار است.ايمني مواد خطرناک

اسلاید 234: 234عناويني نظير خطر بهداشتي، خطر آتش‌گيري، خطر «واکنش‌پذيري» و نظاير آن در ادبيات مربوط به حفاظت تعاريف دقيق و روشني دارد.از تماس و ورود مواد شيميايي به بدن از طريق گوارش، تماس با پوست، استنشاق و نظاير آن آسيب‌هايي رخ مي‌دهد که تماماً بايد مستندسازي شود.

اسلاید 235: 235همه موارد مربوط به مواد خطرناک (مثلاً مواد شيميايي) بايد تحت نظامي خاص مورد نظارت مستمر قرار گيرد. سفارش خريد اين مواد، استفاده از آنها، ذخيره آنها، ريخت و پاش و نشست آنها، فرايندهايي که در مورد اين مواد در توليد صورت مي‌گيرد و رفع آنها همه بايد براساس يک نظام نامه مشخص صورت پذيرد. ويژگي‌هاي نظير واکنش‌پذيري، پايداري، ناسازگاري و نظاير آن بايد مطابق نظامي مشترک مورد بررسي قرار گيرد. اين خصوصيات در مورد چگونگي نگهداري اين مواد در انبارها، توجه به مقرراتي را باعث مي‌شود که بعنوان سيستم انبارداري ايمن، مشهور مي‌باشد.

اسلاید 236: 236بهسازي محيط كار منظور از بهسازي محيط كار مراعات اصول بهداشتي براي جلوگيري از مخاطرات و عوامل بيماري زايي است كه سلامت كاركنان، مشتريان و مراجعان محيط كار را بخطر مي اندازد. در اين بخش به حوزه هاي عمومي و مشترك محيط هاي كار پرداخته مي شود.

اسلاید 237: 237بهسازي محيط كارمهمترين مسائل عمومي بهسازي محيط كار بشرح زير است: 1- تأمين آب آشاميدني و غذاي سالم مناسب. تأمين آب آشاميدني بهداشتي و غذاي سالم و كافي و تخصيص فرصت و مكان مناسب براي صرف غذا اهميت بسياري دارد. بهداشت تهيه و توزيع غذا در كارگاه توجه زيادي را مي طلبد و در صنايع نسبتاً بزرگ حضور كارشناسان بهداشت و تغذيه ضرورت دارد.

اسلاید 238: 238بهسازي محيط كار2- جمع آوري و رفع صحيح زباله و مواد زايد و فاضلاب هاي انساني و صنعتي در هر صنعتي با هر راندماني، مقداري مواد زايد در فرايند توليد به وجود مي آيد و بايد دفع آنها بگونه اي باشد كه براي شاغلين در صنعت و محيط حداقل آلودگي و مخاطرات را ايجاد نمايد. علاوه بر آن فاضلاب هاي توليدي هر صنعت ممكن است مشكلاتي را براي محيط ايجاد نمايد. اين مشكلات بشرح زير است:

اسلاید 239: 239بهسازي محيط كار 1-2- كاهش اكسيژن محلول در آب: ورود مواد آلي قابل فساد (انساني يا صنعتي) به منابع آب منطقه باعث جذب سريع اكسيژن محلول در آب در فرايند تجزيه اين مواد مي شود تا حدي كه گاه آب فاقد اكسيژن مي شود. اين امر براي آبزيان بسيار نامطلوب، و تعفن ناشي از اتلاف آنها از عوارض آنست. صنايع غذايي، نساجي، دباغي، شكر از جمله صنايعي هستند كه چنين خسراني را ايجاد مي نمايد.

اسلاید 240: 240بهسازي محيط كار 2-2- ته نشيني مواد جامد : مواد و ذرات ريز و درشت جامد معلق در فاضلاب صنايع در منابع آب محيط رسوب مي كنند و آثار زيانبار ايجاد مي نمايند. فاضلاب معادن، ذوب فلزات و فولادسازي، كاغذسازي، كاغذ و مقواسازي و بعضي از صنايع شيميايي از اين جمله اند. 3-2- انواع سموم : مواد شيميايي گوناگوني در صنعت مورد استفاده قرار مي گيرند يا توليد مي شوند كه برخي از آنها وارد فاضلاب صنعتي مي گردد. بسياري از اين مواد سمي هستند از جمله تركيبات سيانور، ارسنيك، ساير فلزات و در صنايع پتروشيمي انواع آفت كش هاي كشاورزي و غيره.

اسلاید 241: 241بهسازي محيط كار4-2- طعم و بوي نامطبوع : گاه مواد زايدي كه به منابع آب منطقه راه مي يابند استفاده آب براي پرورش ماهي و ساير موجودات دريايي و آبي، مصارف خوراكي و تفريحات آبي را دچار مشكل مي كنند و باعث بو يا طعم نامطلوب موجودات دريايي مي شوند. اين صنايع گاهي گازهاي نامطبوعي را در منطقه توليد مي كنند كه اكوسيستم را متأثر مي سازند. صنايع كاغذسازي، نساجي يا الياف مصنوعي استخراج و تصفيه نفت، پتروشيمي، دباغي و صنايع مربوط به مواد شيميايي معدني در زمره اين صنايع مي باشند.

اسلاید 242: 242بهسازي محيط كار5-2- آلودگي هاي نفتي و روغني : صنايع مربوط به استخراج، انتقال و تصفيه نفت از جمله آلوده كننده ترين صنايع مي باشند و ضايعات بسياري براي ماهيها، پرندگان، ساير موجودات آبزي، منابع آب ايجاد مي كنند. لنگرگاه كشتيها از جمله آلوده ترين مناطق دريايي مي باشند كه خروج نفت و روغن و ساير ضايعات از جمله علل آنست.

اسلاید 243: 243بهسازي محيط كار 3- مبارزه با حشرات و جوندگان حشرات گوناگون در صنايع بويژه صنايع غذايي ناقل ارگانيسم هاي بيماري زا مي باشند و بيماري هاي عفوني را به ويژه توسعه مي دهند. بهسازي محيط، مبارزه با پناهگاههاي آنان و استفاده از سموم مؤثر بصورت دوره اي ضرورت بسيار دارد. جوندگان بويژه موش موجد بيماري هايي نظير طاعون و تيفوس موشي مي باشند و آثار زيانبار اقتصادي و بهداشتي دارد. زادوولد زياد آن باعث مي شود كه تنها سموم براي مقابله با آن كافي نباشد و تدابير ساختماني خاصي در ساختمان كارخانه و انبارها ضرورت دارد. (pat proofing)

اسلاید 244: 244بهسازي محيط كار 4- نظافت عمومي، سرويس هاي بهداشتي و استراحت در محيط هاي جمعي كه ممكن است توجه نيروي كار به بهداشت نيز كم باشد پيش بيني هاي خاصي براي جلوگيري از عفونت ها ضرورت دارد. تعداد كافي سرويس هاي بهداشتي، در دسترس بودن آنها، تعداد كافي حمام دوش (در صنايعي كه بدان نياز دارند) ، رخت كن مناسب، اطاق استراحت زنان و آگاهي هاي عمومي براي رعايت بهداشت ضرورت دارد. نظافت محيط نيز تنها به مفهوم تميز بودن نيست. علاوه بر دفع زباله و مواد زائد، رنگ آميزي هاي دوره اي، تأمين ماشين آلات مدرن براي شستشوي مرتبط، پيش بيني هاي ساختماني كافي براي ايمني رفت وآمد و كاركارگران و نظاير آن جزء الزامات محيط كار مي باشد.

اسلاید 245: 245بهسازي محيط كار 5- مراكز بهداشت كار برابر ماده 47 قانون كار، وجود مراكز بهداشت كار در كارگاه ها و كارخانه ها ضرورت دارد و كارشناسان و پزشك متخصص حسب موقعيت كارگاه بايد سرويس هاي لازم را ارائه دهند. بدين لحاظ سلامت و بهداشت جسمي و رواني كارگران در محيط هاي كار بايد مورد توجه و بازبيني هاي دوره اي و مقطعي قرار گيرد.

اسلاید 246: 246آموزش ايمني مقصود از آموزش برنامه اي است كه طي آن افراد مي توانند با توجه به گرايش ها و علايق خود آگاهي ها و مهارت هاي لازم را براي ايفاي نقشي معين و مؤثر بدست آورند و به كمك آن قدرت تجزيه و تحليل و شناخت افراد افزايش يابد. آموزش هاي ايمني آگاهي لازم را به كاركنان مي دهد و ميزان حوادث را كاهش مي دهد. بسياري از حوادث ناشي از عدم آگاهي يا توجه كافي نيروي كار به وقوع مي پيوندد.

اسلاید 247: 247آموزش ايمني هدفهاي آموزش ايمني بايد آشنا ساختن افراد با نوع كار و ارائه دانش و مهارت لازم براي انجام كار ايمن و بدون حادثه باشد بنابراين آموزش بايد دربرگيرنده سه موضوع زير باشد: بالابردن آگاهي هاي افراد در زمينه اهميت ايمني و بهداشت در صنعتارتقاء سطح آگاهي در زمينه جلوگيري از حوادث و ارتقاء شناخت افراد از راههاي علمي و عملي جلوگيري از حوادثافزايش مهارت افراد در بكارگيري سيستم هاي ايمني و ابزارآلات ايمني

اسلاید 248: 248آموزش ايمني از آنجا كه با وجود آگاهي، غفلت افراد زمينه ساز بسياري از حوادث است تكرار دوره اي آموزش هاي ايمني بمنظور جلب توجه مجدد افراد ضرورت دارد. همچنين آموزش ها بايد متناسب با حرفه افراد و نياز آنان تهيه شود و آنان را با مخاطرات مجتمل آشنا نمايد. انجام صحيح كار در برنامه هاي آموزشي بايد تشريح گردد. عناصر مؤثر يك برنامه آموزشي بشرح زير است: تجزيه و تحليل كار بويژه در مورد مشاغل پيچيدهتهيه و تدارك برنامه هاي آموزشي شامل نظارت دقيق بر آموزش و نتايج آناجرا و نظارت و بررسي دوره هاي آموزشي

اسلاید 249: 249آموزش ايمنيآموزش ايمني با ابزارهاي زير صورت مي گيرد: نمايش فيلم، پوستر، عكس، سخنراني ها، نشريات حفاظتي، اعلاميه هاي حفاظتي رنگ ها و برچسب هاي حفاظتي و فيلم هاي حفاظتي. اصولاً بايد از شيوه هاي تبليغاتي مؤثر و جذاب براي جلب توجه افراد استفاده نمود و بدين ترتيب كنجكاوي، علاقه، تحريك احساسات و حسب ذات آنان را برانگيخت و بنحو مؤثري توسعه داد. پاره اي از اطلاعيه ها اعلاميه هاي محيط هاي صنعتي استاندارد جهاني است و مي توان از همان ها استفاده نمود.

اسلاید 250: 250گروههاي خاص در صنعت علاوه بر آنكه بايد براي كار در شرايط خاص معاينات و ملاحظات خاص ايمني صورت پذيرد براي دسته هاي جوانان، زنان، سالمندان و مديران بايد توجهات خاصي صورت پذيرد. 1- جوانان نيروي كار جوان هم به دلايل فيزيولوژيك و هم به علل روحي مراقبت و سرپرستي ويژه اي را انتظار دارند. صفاتي چون بي قراري، زودرنجي، توقع بيجا، كمي تجربه، عدم آشنايي با محيط كار، غرور جواني در كنار ويژگي هاي خاص جسمي اين گروه سني بايد مورد توجه قرار گيرد. بنابراين:

اسلاید 251: 251گروههاي خاص در صنعت٭ از انجام كارهاي طاقت فرسا، شب كاري و كارهايي كه در معرض مسموميت هاي شغلي قرار مي گيرند خودداري شود. در بسياري از كشورها مشاغلي مانند كار با سرب و مواد راديواكتيو براي جوانان كمتر از 18 سال ممنوع است. ٭ استادكاران و كارشناسان با تجربه و دلسوز به آموزش روش صحيح انجام كار به جوانان بپردازند و مشكلات روحي خاص آنان را مورد توجه قرار دهند. ٭ انجام معاينات منظم جهت تشخيص بيماريهاي احتمالي اهميت بسيار دارد.

اسلاید 252: 252گروههاي خاص در صنعت2- زنانزنان دو تفاوت با مردان دارند. از نظر وضعيت فيزيولوژيك و از نظر مسئوليت هاي اجتماعي ديگر. زنان عموما ً:٭ جثه اي كوچكتر و ضعيف از مردان دارند. ٭ براي انجام كار مشابه اكسيژن بيشتري مصرف مي كنند. ٭ تحمل بيشتري در مقابل يكنواختي كار دارن. ٭ مهارت بيشتري در كارهاي ظريف دارند.

اسلاید 253: 253گروههاي خاص در صنعت وضعيت خاص فيزيولوژيك زنان از جمله بيماريهاي دوره اي، بارداري، مسئوليت هاي نگهداري كودك شيرخوار بي نظمي هاي اجتناب ناپذير از نظر حضور و غياب و تأخير دارد. در پاره اي از اوقات زنان استعداد بيشتري براي ابتلاء به برخي از بيماريها و مسموميتها دارند مثلاً ميزان جذب و ذخيره سرب در دوران بارداري بيش از ساير مواقع است و بدين لحاظ حضور آنان در اين دوره در پاره اي از مشاغل ممنوع است. اضافه برآن به دلايل فيزيولوژيك، زنان بيش از مردان نيازمند معاينات و راهنمايي هاي پزشكي هستند.

اسلاید 254: 254گروههاي خاص در صنعت از نظر حضور و غياب، مردان بر زنان مجرد و آنان بر زنان متأهل وضعيت بهتري دارند و اين گوياي مسئوليت هاي خانوادگي زنان مي باشد. از نظر روحي نيز تفاوت هايي بين زنان و مردان وجود دارد زنان به شرايط مناسب محيط كار و فتار اطرافيان بيشتر اهميت مي دهند در حاليكه مردان به آتيه شغل و امكان ترقي بيشتر توجه دارند. تحمل زنان در مقابل خشونت و بدرفتاري سرپرستان كمتر است و ملاطفت بيشتري را انتظار دارند.

اسلاید 255: 255گروههاي خاص در صنعت3- سالمندان از عوارض سن بالا، موارد زير مي باشد: ٭ كم شدن توان عضلاني، كندي در حركات و عكس العمل٭ كاهش قدرت بينايي، شنوايي و حافظه نزديك و كندي در فراگيري وظايف پيچيده و جديد٭ گريز از مسئوليت پذيري مستقيم٭ حضور مرتب تر و با غيبت كمتر و البته بيماري بيشتر. اصولاً بايد سالمندان را از كارهاي با سرعت و دقت بالا و كارهاي سنگين بازداشت و معاينات دوره اي مرتب تري به ويژه از نظر قلب و عروق و تنفس و سيستم اعصاب، پيش بيني نمود و استراحت كافي در بين انجام كار براي آنان درنظر گرفت.

اسلاید 256: 256گروههاي خاص در صنعت4- مديران مديران و كادر رهبري سازمان اداري اهميت ويژه اي مي باشند و ملاحظات خاص در مورد سلامتي آنان بايد پيش بيني شود از نظر جسمي بيماريهاي قلبي، عروقي، ديابت، فشارخون، چاقي ناشي از حركت كم در بين آنان شايع است. از نظر روحي نيز سكته قلبي ناشي از فشارهاي روحي كار و بازار رقابت اقتصادي و هيجانات مربوط به آن بسيار شايع مي باشد. معاينات برنامه ريزي شده در مورد مديران، ضرورت دارد.

اسلاید 257: 257سيستم‌هاي ايمني يک سيستم ايمني يک روش ايمن براي انجام کار شامل تعريف نقش هر يک از عوامل مي‌باشد. در اين سيستم ريسک‌هايي که همه عوامل درگير را تهديد مي‌کند محاسبه و تعيين شده و پيش‌بيني لازم در هر مورد صورت پذيرفته است. در يک سيستم ايمني هدف حذف يا کاهش تمام مخاطرات بالقوه مي‌باشد. قاعدتا هر حادثه‌اي براثر عوامل مختلف و گاه متعدد بوجود مي‌آيد (نقص دستگاه‌ها، مواد اوليه ، بي‌نظمي، عدم نظارت، فقدان آموزش، عوامل فرهنگي، ...) در يک سيستم ايمني کنترل حوادث براساس توجه يکپارچه به همه عوامل صورت مي‌گيرد.

اسلاید 258: 258ويژگي‌ يک سيستم ايمني : کار را بصورت مجموعه‌اي کلي مي‌بيندتجزيه و تحليل همه عوامل بالقوه را از منظر فيزيکي، شيميايي، بهداشتي، رواني و ... در دستور کار دارد.همه اقدامات کنترلي طراحي روش انجام کار، آموزش، نظارت، بازنگري و ... را بکار مي‌گيرد.

اسلاید 259: 259در برنامه‌ريزي بمنظور تشخيص و کنترل عوامل بالقوه خطرناک مي‌بايستي موارد زير را مورد توجه قرار دارد.ترتيب انجام عملياتتجهيزات، دستگاه‌ها و ابزار مورد استفادهمواد اوليه و بويژه مواد شيميايي که استفاده مي‌شود يا تماس با آنها حاصل مي‌شود.پرسنل و نيروي کار از نظر توانايي، مهارت و تجربه کاريخطرات بالقوه بهداشتي، زيست محيطي و ... که پرسنل و سايرين را تهديد مي‌کند.اقدامات احتياطي که باعث کاهش يا حذف خطرات مي‌شوند.نظام کنترلي براي بازبيني، اصلاح و ارتقاء اقدامات حفاظتي.

اسلاید 260: 260تجزيه و تحليل يک سيستم ايمني بايد تجزيه و تحليل کامل عمليات را شامل شود. در صورتيکه مخاطرت انجام عمليات زياد باشد بايد از روش‌هاي رسمي آناليز خطر نظير (Hazard and operability) Hazop studies يا (Fault Tree Analysis) FTP استفاده نمود و در هنگام مخاطرات کم از روش JSA (Job Safety Analysis) استفاده مي‌شود. در اين روش‌هاي آناليز شناسايي مراحل کليدي شغل يا عمليات، تجزيه و تحليل خطراتي که در هر مرحله وجود دارد و اقدامات احتياطي و کنترلي مورد توجه مي‌باشد تا به ترسيم دستورالعمل انجام ايمن کار منجر شود.

اسلاید 261: 261مشاوره استفاده از مشاوره خبرگاني که در کار تجارب مشابهي دارند بسيار مهم است و اضافه برآن مشارکت کارگران و پرسنل درگير در اين نظام مشاور مؤثر و مفيد است.مستند سازي، آموزش و پايش سيستم ايمني يک سيستم ايمني بايستي به نحو مطلوبي مستند سازي شود و بدين معنا که بطور مکتوب در اختيار ذينفعان قرار گيرد آموزش يک سيستم ايمني بايد شامل مديران، کارشناسان، ناظران، بازرسان و پرسنل و کارگران باشد. پايش در مورد سيستم ايمني شامل اطمينان از عملي بودن انجام کار، بررسي نتايج اجرا و اطمينان از به روز بودن مي‌باشد.

اسلاید 262: 262تعريف ريسکريسک عبارت است از احتمال وقوع يک حادثه با آثار منفي در مقايسه با اهداف ريسک بر حسب احتمال وقوع و آثار آن اندازه‌گيري مي‌شود.شدت × احتمال = مقدار ريسکتعريف مديريت ريسکيک مديريت فرايند است که هدف آن کاهش امکان آثار زيان‌آور يک فعاليت از طريق اقدام آگاهانه براي پيّش‌بيني حوادث ناخواسته و برنامه‌ريزي براي اجتناب از آنها مي‌باشد.

اسلاید 263: 263اجزاء اصلي فرايند مديريت ريسک بشرح زير است:فراهم نمودن زمينه Contextتعيين ريسک‌هاتحليل ريسک هاارزيابي ريسک‌هامقدار ريسک‌هانمايش و مرورارتباط و مشاوره

اسلاید 264: 264ارزيابي ريسک کمي سعي مي‌کند با تعيين احتمال وقوع يک حادثه و خسارات ناشي از آن امکان مقايسه آنرا فراهم مي‌سازد.ارزيابي ريسک کيفي نتايج ارزيابي را با الفاظ نظير کم، زياد و غيره بيان مي‌کند.مديريت ريسک در شش مرحله انجام مي‌گيرد: شناسايي عوامل بالقوه خطرناک تعيين کساني يا امکاناتي که خسارت مي‌بينند ارزشيابي سطح ريسک (اولويت بندي ريسک) اقدامات کنترل ريسک ثبت نتايج مهمبازنگري فرايند ارزيابي

اسلاید 265: 265براي ارزيابي نياز به متخصصين ذيربط مي‌باشد.در ارزشيابي سطح ريسک احتمال رخ‌داد حادثه و شدت حادثه براساس جداول زير بدست مي‌آيد و ريسک بين 6 تا 9 زياد، بين 3 تا 4 متوسط و بين 1 تا2 ريسک کم تلقي مي‌شود.

اسلاید 266: 266سلسله مراتب کنترل ريسک بشرح زير است:حذف Eliminationجايگزيني Subsituationکنترل‌هاي مهندسي (جداسازي، عايق‌سازي، تهويه و ...) Engineering controlکاهش زمان تماس Reduce Time exposureنظم و انظباط کارگاهي Goool Hous keepingسيستم‌ ايمن کار Safe System of workآموزش و اطلاع‌رساني Training and Informationوسايل حفاظت Personal protective equipmentتسهيلات بهداشتيWelfareپايش و نظارت Monitoring and Supervision

اسلاید 267: 267اولويت‌بندي در کنترل ريسکهميشه نمي‌توان کنترل ريسک را بترتيب اولويت سطح ريسک ( زياد، متوسط، کم) انجام داد. ممکن است در شرايطي کنترل هم‌زمان چند سطح ريسک ممکن باشد و گاهي سطوح ريسک پايين‌تر را مي‌توان براحتي کنترل نمود اما سطوح ريسک بالاتر بدليل ضرورت تامين تجهيزات بيشتر يا اتخاذ روش‌هاي پيچيده‌تر، ديرتر قابل کنترل مي‌باشد.عموما پيش بيني نظم و انظباط کارگاهي راحت‌تر از پيش‌بيني پاره‌اي از اصلاحات ساختماني کلي مي‌باشد.

اسلاید 268: 268ثبت نتايج حاصل از ارزيابي ريسکاين اقدام بايد جزئيات مخاطرت، گروه‌هاي در معرض خطر و اقدامات کنترلي و نتايج آنها باشد.پايش و بازنگرياقدامات مربوط به کنترل ريسک بايد بطور دوره‌اي بازبيني شود. ممکن است ماشين‌آلات تجهيزات، مواد اوليه و روش‌هاي کار تغيير کند و کنترل‌هاي قبلي ديگر، موثر و کارانباشد و علاوه برآن ممکن است مخاطرات جديدي کشف شود يا استانداردهاي تازه‌اي تدوين گردد. در حالت اخير گاه لازم است علاوه بر کنترل‌هاي دوره‌اي به محض اطلاع از ضوابط جديد بازبيني صورت پذيرد.

اسلاید 269: 269علائم و هشدارهاي ايمنيعلائم ايمني نه تنها براي حفاظت از پرسنل مي‌باشد بلکه براي ساير کساني که بدليلي در محيط کار حضور دارند قابل استفاده مي‌باشد و بمنظور افزايش سطح ايمني در محيط‌هاي صنعتي استفاده مي‌شود و بترتيب زير تقسيم‌بندي مي‌گردد:علائم ممنوعيتعلائم اجبار و الزامعلائم هشدارعلائم مربوط به فرار اضطراري و کمک‌هاي اوليهعلائم حفاظت در برابر حريق

اسلاید 270: 270اين علائم بين‌المللي بوده و البته بعنوان جايگزين کنترل‌هاي مهندسي و سيستم‌هاي ايمني بکار برده نمي‌شوند و فقط نقش مکمل را دارند. ارزيابي خطر براي نصب اين تابلوها توسط مهندسين HSE انجام مي‌گيرد.اين علائم براي اعلام مسيرهاي خروج اضطراري، دسترسي به جعبه‌هاي تجهيزات مبارزه با حريق و کمک‌هاي اوليه، نقاط تجمع افراد در شرايط اضطرار، اعلام خطرات بالقوه آتش‌سوزي، الکتريسته، حفره‌ها، محيط‌هاي پر سروصدا، الزام به استفاده از تجهيزات خاص حفاظت فردي، ممنوع بودن کشيدن سيگار يا توليد جرقه، منع پارک خودرو، وجود سيستم اطفا و اعلام حريق آلودگي‌هاي بيولوژيک و بهداشتي و نظاير آنها استفاده مي‌شود. اگر چه مجدداً لازم است تاکيد شود که وجود علائم ؟؟؟ کنترل‌هاي ديگر نظير موانع در لبه پرتگاه‌ها، حفاظ در قبال محيط‌هاي با مخاطرات خاص و غيره نمي‌باشد.

اسلاید 271: 271تابلوهاي منع و ممنوعيت: بشکل دايره با رنگ زمينه‌اي سفيد و يک دايره قرمز و خطي مورد که به شکلي که حکايت از انجام عملي مي‌کند کشيده شده است.تابلوهاي هشدار: اين تابلوها شکل مثلث بوده و با رنگ زمينه‌اي زرد که علامت يا متن هشدار در مرکز مثلث وارد مي‌شود.تابلو اجبار و الزام: به شکل دايره‌اي با رنگ زمينه‌اي آبي و علامت يا متن در مرکز آن با رنگ سفيد نشان داده شده است.تابلوي مربوط به فرار اضطراري و کمک‌هاي اوليه: به شکل مربعي يا مستطيل بوده و رنگ زمينه‌اي بند مي‌باشد و متن يا علامت به رنگ سفيد در مرکز مي‌باشد.حفاظت در برابر حريق: به شکل مربعي يا مستطيلي بوده و رنگ‌زمينه‌اي قرمز مي‌باشد و متن يا علامت در مرکز و به رنگ سفيد مي‌باشد.ويژگي‌هاي تابلوها ايمني بشرح زير است:

اسلاید 272: 272سازمان ايمني و بهداشت حرفه‌اي (OSHA) occupational safety omcl Aeath Administration اين سازمان در سال 1970 تشکيل شده و مسئول تنظيم قوانين و مقررات مربوط به حفظ ايمني و بهداشت کارگران در امريکا مي‌باشد اين سازمان وظيفه بازرسي از محيط‌هاي کاري را در کشور مذکور دارد و استانداردهاي لازم را نيز تدوين مي‌نمايد. سازمان‌هاي مهم در حيطه حفاظت و بهداشت کار

اسلاید 273: 273ارائه استاندارهاي مواجهه با عوامل زيان‌آورارائه مشاوره در خصوص مسائل ايمني و بهداشتيبازرسي از محيط کارچاپ کتاب و ارسال مواد مربوط به مسائل ايمني و حفاظتيارائه برنامه‌هاي مديريت ايمني و بهداشت در سطح کارخانه‌هابرگزاري دوره‌هاي آموزشي جهت صنايعجذب دانشجو و آموزش آنهاارائه کمک در شرايط اضطرارياين سازمان زير نظر وزارت کار مي‌باشد.خلاصه خدمات اين سازمان چنين است:

اسلاید 274: 2742- انستيتو ملي ايمني و بهداشت حرفه‌اي (NIOSH) National Institute for occupational safety omol Heath موسسه‌اي فدرال است که در سال 1970 تشکيل شده و مسئول هدايت تحقيقات و انجام توصيه‌ها در خصوص پيشگيري از بيماري‌ها و جراحات شغلي است. OHSA زير نظر وزارت کار بوده و مسئول ايجاد و اجراي قوانين و مقررات ايمني و بهداشتي در محيط کار است در حاليکه NIOSH زير نظر وزارت خدمات بهداشتي و انساني فعاليت‌ مي‌کند و يک موسسه تحقيقاتي است. اين دو سازمان مکمل يکديگرند

اسلاید 275: 2753- انجمن دولتي متخصصان بهداشت صنعتي امريکا: (ACGIA)اين سازمان در سال 1938 تشکيل شد. اين سازمان داراي ؟؟؟ تخصصي است که معروفترين آنها کميته مقادير آستانه TLV، براي مواد شيميايي مي‌باشد که هم‌اکنون براي 42 ماده شيميايي حد آستانه تعيين کرده است.

اسلاید 276: 276روشهاي مقايسه حوادث براي مقايسه ميزان حوادث بخش­ها و مؤسسات مختلف از معيارهاي سه­گانه زير استفاده مي­شود: ضريب تكرار يا فراواني حادثه Frequency rate نسبتي است كه رابطه بين تعداد حوادث ناشي از كار و تعداد ساعات كار را نشان مي­دهد.

اسلاید 277: 277اين نسبت مؤيد آنست كه در يك مدت معين (مثلاً يكسال) در مقابل هر يك ميليون ساعت كار چه تعداد حادثه رخ داده است. در محاسبه تعداد حوادث، تعداد كاركنان آسيب­ديده­اي منظور مي‌شود كه اقلاً كارگر آسيب­ديده 24 ساعت تحت معالجه بوده يا استراحت كرده باشد.

اسلاید 278: 278اين نسبت رابطه زمان كار از دست رفته را با تعداد ساعت­هاي كار نشان مي­دهد. اين ضريب معلوم مي­كند كه به ازاي هر هزار ساعت كار به ميزان رقم بدست آمده، ساعت كاري از دست رفته است. بديهي است هر چه صدمات ناشي از حوادث شديدتر باشد اين نسبت بيشتر مي­شود. معيارهاي جهاني براي محاسبه معادل روزهاي از دست­رفته حوادث مختلف در جدول زير آمده و براي فوت 7500 روز در نظر گرفته شده است. شدت حادثهSeverity rate

اسلاید 279: 279شيوع حادثه incidence rate ضريب شيوع حادثه رابطه تعداد حوادث را با تعداد كاركنان نشان مي­دهد.

اسلاید 280: 280 جدول ـ تعداد روزهای از دست‌رفته برای از کارافتادگی دائم اعضای مختلف بدن

اسلاید 281: 281انگشتان دستانگشتان دستانگشتان دستانگشتان پاانگشتان پاانگشتان پاانگشتان پاانگشتان پاانگشتان پاشستسبابهوسطیچهارمکوچکانگشت بزرگهر یک از چهار انگشت دیگربند اول300100756050بند اول15035بند دومــــ200150120100بند دوم10075بند آخر600400300240200بند آخر300150استخوان کف دست800600500450400استخوان کف پا6003503000300024002400240024002400 تعداد روزهای از دست رفته بر اثر نقص عضو

اسلاید 282: 282دستپاپاپابازو4500ران45004500کوری یک چشم1800ساعد3000ساق30003000کوری هر دو چشم6000کری یک گوش600کری هر دو گوش3000فتق غیر قابل علاج85مرگ یا از کارافتادگی دائممرگ یا از کارافتادگی دائم6000 یا 75006000 یا 7500

اسلاید 283: 283ايمني راهميشه وهمه جا رعايت كنيدموفق باشيدپايان