خلافت امام علی (ع) و امام حسن (ع)

خلافت امام علی (ع) و امام حسن (ع)

اسلاید 1: درس چهارم:خلافت امام علی و امام حسن(ع)

اسلاید 2: خلافت امام علی(ع): وقتی امام علی(ع) به خلافت رسید با مشکلاتی از درون جامعه اسلامی مواجه شد که ازمهمترین پیامدهای آنها جنگ جمل و صفین و نهروان بود.

اسلاید 3: طلحه و زبير كه سوداي خلافت در سر مي پروراندند و به همين دليل در زمان عثمان در صف مخالفان او قرار داشتند، پس از كشته شدن عثمان به دليل عدم برخورداري از پايگاه مردمي و فراهم نبودن زمينه خلافتشان از خواسته خود تنزل كرده، به اميد تصدي پست و مقامي در حكومت حضرت علي عليه السلام با او بيعت كردند. ولي به زودي پي بردند كه علي(ع) كسي نيست كه بتوان در پرتو حكومت او به ناحق به نوايي رسيد. از سوي ديگر، عايشه كه تا ديروز مردم را به كشتن عثمان تشويق مي كرد با به حكومت رسيدن حضرت علي عليه السلام به بهانه خونخواهي عثمان پرچم مخالفت با حكومت آن حضرت را برافراشت. مخالفان حضرت نيز از هر سو به گرد او جمع شدند.

اسلاید 4: امام علی در واگذاری مقام به افراد تنها از شیوه لیاقت و توانایی آنها استفاده می کرد. اگرافرادی توانایی مدیریتی قوی داشتند آنها را به مناصب مهم اداری و حکومتی منصوب می کرد. به هیچ وجه خویشاوندان خود و یا افرادی که صلاحیت نداشتند را انتخاب نکرد برخلاف عثمان که خویشاوندان خود را به مناصب مهم رساند. طلحه و زبیر نیز چون مطمئن بودند علی (ع) کسی نیست که آنها را بر دیگر مسلمانان برتری دهد و مقامی به آنها واگذار کند به مخالفت با ایشان پرداختند.

اسلاید 5: در ۱۰ جمادی‌الاولی ۳۶ هجری قمری بین عایشه و تابعانش و علی(ع) رخ داد. در این جنگ عایشه بر روی شتری به‌نام عسکر سوار بود از این رو این جنگ جمل (شتر نر) نامیده شد.در ابتدا طلحه و زبیر در مدینه با امام علی(ع) بیعت کردند و بعد از مدت کوتاهی بیعت خود را شکستند و راهی مکه شدند و در آنجا پس از ملاقات با عایشه همسر پیامبر(ص) مردم را به خونخواهی عثمان تحریک نمودند و با حدود سه هزار نفر بسوی بصره حرکت کردند. از طرف دیگر امام علی (ع)با قوای خود به میان دو صف لشکر رفت و به گفتگو با عایشه و طلحه و زبیر پرداخت. ولی چون گفتگوها بی اثر بود، حضرت علی(ع) یکی از مسلمانان را با قرآن در میان مخالفان فرستاد تا آنها را به صلح دعوت نماید. آنها شخص فرستاده شده را کشتند و با این عمل آتش جنگ شعله گرفت. در این جنگ تعداد زیادی از هر دو گروه کشته شدند. جنگ با پیروزی امام علی(ع) پایان گرفت.جنگ جمل:

اسلاید 6:

اسلاید 7:

اسلاید 8: با وجود اینکه طلحه و زبیر به بهانه عمره از مدینه به سمت مکه رفتند تا اقداماتی در جهت مخالفت با علی(ع) انجام دهند امام در مدینه اقدام به دستگیری آنها نکرد. آن حضرت هرگز از روش دستگیری، شکنجه و برخورد غیر انسانی با مخالفان استفاده نکرد. زمانی نیز که مطمئن شد آنها قصد مقابله نظامی دارند سعی کرد آنها را به صلح فرا خواند. در این مدت نیز به هیچ وجه از شیوه های غیر معمول چون نیرنگ، فریب، حیله، ترور مخالفان و ... استفاده نکرد. سیره امام علی (ع) در برخورد با مخالفان

اسلاید 9: امام علی(ع) بارها سعی کرد سپاه جمل را از جنگ منصرف کند اما آنها اصرار بر جنگ داشتند. جنگ با پیروزی امام علی(ع) خاتمه یافت اما ایشان در برخورد با بازماندگان جمل به شیوه ای کاملا اسلامی عمل کرد و فرمان داد از تعقیب فراریان بپرهیزند، زخمی ها را مدوا کنند و عایشه را با چهل زن که در لباس مردان در آمده بودند با احترام به مدینه برگرداند.

اسلاید 10: پیامبر در حدیثی به عایشه گفته بود که مبادا سگ های حوأب به تو پارس کنند . حوأب آبگاهی بود در مسیر بصره که سپاه جمل شب را در آنجا گذراند. چون آنها به این مکان رسیدند سگ ها بر عایشه پارس کردند و وی به یاد این حدیث پیامبر(ص) افتاد و قصد بازگشت به مدینه نمود . اما طلحه و زبیر پنجاه نفر را برانگیختند که شهادت دهند آنجا منطقه حوأب نیست و با این ترفند عایشه را از بازگشت منصرف کردند.

اسلاید 11: امام علی(ع) پس از جنگ جمل به کوفه رفت و آنجا را مرکز حکومت خود قرار داد زیرا شهر کوفه به دلیل موقعیت مناسبی که نسبت به حجاز، ایران و شام داشت می توانست برای اداره جامعه اسلامی مفید باشد. تغییر پایتخت جهان اسلام

اسلاید 12: ادامه درس چهارم

اسلاید 13: معاویه در دوره خلفای قبلی به حکومت شام رسیده بود. وی که در سال فتح مکه اسلام آورده بود به منصب مهم امارت شام رسید. زمانی که علی(ع) به خلافت رسید در صدد بر کناری وی از حکومت شام بر آمد اما معاویه حاضر به برکناری نشد و به بهانه خونخواهی عثمان در مقابل خلیفه مسلمین قرار گرفت. مردم شام که اسلام را از طریق معاویه و خویشاوندان او فرا گرفته بودند سر سپرده او بوده و به تقابل با امام علی پرداختند. جنگ صفین:

اسلاید 14: اقدامات معاویه در مقابله با امام علی: -به خدمت گرفتن عمروعاص زیرک و حیله گر با وعده حکومت مصر-ادعای خونخواهی عثمان-بخشیدن اموال به مردم شام و مخالفان امام علی برای جذب آنها-ایجاد تهدید، رعب و وحشت و دادن پول به فرماندهان و فرمانداران امام علی(ع) برای جذب آنها

اسلاید 15:

اسلاید 16: اقدامات امام علی در مقابل معاویه: -ارسال نامه های متعدد برای تبعیت از خلیفه-ارسال سفرایی برای گفتگو با معاویه و جلوگیری از جنگ بین مسلمانان-هشدارهای مکرر به معاویه مبنی بر عمل نکردن به اصول دینی

اسلاید 17: لجاجت و پافشاری معاویه بر خواسته هایش باعث ایجاد جنگ صفین شد. صفین در ناحیه غربی عراق است.

اسلاید 18: معاویه به خون‌خواهی عثمان لشکری برای جنگ با حضرت علی آماده کرد. حضرت علی(ع) هم از کوفه عازم جنگ شد و در صفین جنگ سختی میان سپاه شام و عراق درگرفت. این نبرد۱۱۰ روز طول کشید.پس از چند روز نبرد، سپاه امام علی(ع) در شرف پیروزی بود که با پیشنهاد عمروعاص، سپاه معاویه قرآن‌ها را بر سر نیزه کردند. با دیدن این صحنه گروهی از سپاه عراق جنگ را ترک کردند.حضرت علی(ع) مالک اشتر و یا عبدالله بن عباس را برای نمایندگی و حکمیت انتخاب نمود؛ اما گروهی که جنگ را ترک کرده بودند، نپذیرفتند و ابوموسی اشعری را برگزیدند.بنابراین تعیین خلیفه به حکمیت میان عمروعاص و ابوموسی اشعری سپرده شد، لکن با بی کفایتی ابوموسی و زیرکی عمروعاص خلافت به معاویه سپرده و حضرت علی(ع) از آن عزل شد و علناً قدرت را از دست حضرت گرفت.

اسلاید 19: عده ای از خوارج که ابتدا بر حکمیت اصرار کرده بودند بعد از دیدن نتیجه حکمیت و خدعه عمروعاص از لشکر امام خارج شدند و امام را متهم به قبول حکمیت کردند.آنان در قلمرو امام علی(ع) شروع به آزار و کشتن مسلمانان و حتی زنان و کودکان کردند و این اقدامات خود را دینی اعلام نمودند. آنان از دین برداشتی سطحی داشته و با این گونه اقداماتشان به مرور مردم را نسبت به دین بدبین می کردند. جنگ نهروان

اسلاید 20: امام علی در محلی به نام نهروان به آنها رسید. ابتدا با بیان سخنانی که حکمیت را خوارج به ایشان تحمیل کرده بود و خود آنها مقصر بودند باعث شد از میان دوازده هزار نفر هشت هزار نفر به امام بپیوندند و از صف خوارج جدا شوند. تنها چهار هزار نفر از آنها بر خواسته خود پافشاری کردند . امام به آنها امان داد و از آنها خواست تا از بروز جنگ خودداری کنند اما آنها با کشتن چند تن از یاران امام جنگ را شروع کردند که به شکست آنها انجامید. امام پس از پیروزی از سپاهیان تحت فرمانش خواست که فراریان خوارج را تعقیب نکنند و مجروحان را مداوا نمایند.

اسلاید 21: شهادت امام علی: بعد از جنگ نهروان امام تصمیم گرفت بار دیگر با معاویه وارد نبرد شود. آن حضرت مشغول آماده کردن سپاه بود که در نوزده رمضان سال 40 هجری در نماز صبح توسط ابن ملجم مرادی که یکی از خوارج جنگ نهروان بود با شمشیر زهر آگین زخمی شد و در 21 رمضان به شهادت رسید.

اسلاید 22: مهمترین اقدامات امام علی در دوران خلافت: عدالت اجتماعی: تبعیض قائل نشدن بین برده و اربابعدالت اقتصادی:اعطای بیت المال به طور مساوی به مردم

اسلاید 23: بعد از شهادت امام علی مردم با امام حسن به عنوان خلیفه بیعت کردند. ایشان نیز همان شیوه پدر را در برخورد با معاویه ادامه داد و ضمن نامه ای از او خواست تا از سرکشی دست بردارد. معاویه در جواب وی لشکری فراهم کرد و آماده جنگ شد. مردم شام با اطاعت از معاویه فرمان او را برای نبرد با عراقیان پذیرفتند.خلافت امام حسن (ع)

اسلاید 24: امام حسن چون خبر آمادگی شامیان را دریافت کرد از مردم عراق خواست که خود را برای مقابله با شام آماده کنند اما تعداد کمی به درخواست ایشان پاسخ مثبت دادند و امام برای جمع آوری نیرو به مدائن رفت اما در آنجا توسط یکی از خوارج زخمی شد. امام نیروهای عراقی آماده نبرد را به فرماندهی عبیدالله بن عباس برای مقابله با معاویه فرستاد.

اسلاید 25: اقدامات معاویه برای جذب سپاه امام حسن(ع):سیاست تطمیع: معاویه با این شیوه مبالغ هنگفتی برای فرماندهان امام حسن(ع) فرستاد و از آنها خواست تا به وی بپیوندند. با این شیوه عبیدالله بن عباس به همراه چهار هزار از سپاهیانش شبانه به معاویه پیوست.شایعه پراکنی: معاویه افرادی را به عراق و حتی مدائن فرستاد تا همه جا اعلام کنند که با امام حسن صلح کرده است. این شایعات باعث شد مردم در همراهی با امام سست شوند.

اسلاید 26: امام حسن(ع) در بازگشت به کوفه مردم را در مسجد جمع کرد و با آنان در مورد جنگ یا صلح با معاویه مشورت نمود. در اطراف مسجد همه یکصدا اعلام کردند که خواهان صلح می باشند و امام هم بنا بر خواسته مردم با معاویه صلح کرد. واکنش تعدادی از اصحاب امام نسبت به صلح با معاویه: عده ای از یاران وفادار امام حسن(ع) که خواهان جنگ با معاویه بودند امام را از اینکه با معاویه صلح کرده سرزنش کردند. امام عدم همراهی مردم و حفظ جان یاران باوفای خود را علت پذیرش آن دانست.