خوف و رجاء

خوف و رجاء

اسلاید 1: 1خوف و رجاء میزان خوف و رجاء

اسلاید 2: 2خوف و رجاء

اسلاید 3: 3حضرت آقا (حفظه الله ) :خدمت به ملت عظیم الشان ایران افتخاری بزرگ و ابدی است و اجر الهی و اخروی این مسئولیت آنگاه که با اخلاص و برای خدا باشد ، با هیچ کار و تلاش و عبادتی قابل قیاس نیست.

اسلاید 4: 4درس چهارم : خوف و رجاء فهرست مطالبتعریف و سبب خوفخوف از منظر آیاتخوف از منظر روایاتاقسام خوفتحصیل خوفدرجات و مراتب خوفتعریف رجاءارزش رجاءثمره ی رجاءمیزان خوف و رجاءاخلاق

اسلاید 5: 5درس چهارم : خوف و رجاء تعریفخوفتالم و سوزش قلب به سبب تصور امری ناخوشایند که انتظار می رود در آینده به انسان وارد شود.اخلاق

اسلاید 6: 6خوف از منظر آیاتوَأَمَّا مَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ وَنَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوَى‏. فَإِنَّ الْجَنَّةَ هِيَ الْمَأْوَى‏. ﴿نازعات : 41-40﴾و آن كس كه از مقام پروردگارش ترسان باشد و نفس را از هوي باز دارد، قطعا بهشت جايگاه اوست.فَلاَ تَخْشَوُا النَّاسَ وَاخْشَوْنِ.﴿مائده : 44 ﴾از مردم نهراسيد، و از من بترسيد.وَمَن يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَل لَهُ مَخْرَجاً . ﴿طلاق : 2 ﴾ و هر كس تقواي الهي پيشه كند، خداوند راه نجاتي براي اوفراهم مي كند. وَلِمَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ جَنَّتَانِ. ﴿ الرحمن : 46 ﴾ و براي كسي كه از مقام پروردگارش بترسد، دو باغ بهشتي است.درس چهارم : خوف و رجاء اخلاق

اسلاید 7: 7سبب خوف شناخت خدا و صفات او ترک واجبات در گذشته ارتکاب معاصی شناخت عیوب نفس نگرانی از سلب توفیقات در اثر ترک برخی مستحبات شناخت جلال پروردگار و ناتوانی از به جا آوردن شکر نعمت های الهی . کسی بیشتر از خداوند می ترسد که بیشتر او را شناخته باشد. ...إِنَّمَا يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ... ﴿فاطر : 28 ﴾ حقيقت چنين است . تنها بندگان دانا از خدا می ترسند. درس چهارم : خوف و رجاء نکته :اخلاق

اسلاید 8: 8خوف از منظر روایاتقال الصادق( علیه السلام ) :مَن خَلا بِذنبٍٍ فَراقَبَ الله تعالی فیه واسَتحیا مِنَ الحَفَظَهِ غَفَر الله عزوجل لَهُ جمیعَ ذُنُوبِهِ و اِن کانَت مِثلَ ذُنُوبِ الثَقَلَین. [وسائل الشیعه ، ج15، ص221 ، باب وجوب الخوف من الله .. ]کسی که پنهانی مرتکب گناهی شود، پس از خدای تعالی بترسد و از فرشتگان و ثبت کننده اعمال شرم کند ، خدای عزوجل تمامی گناهانش را می بخشاید اگر چه به اندازه گناهان جن و انس باشد.درس چهارم : خوف و رجاء اخلاق

اسلاید 9: 9خوف از منظر روایاتقال رسول الله( صلی الله علیه و آله ) :کلُ عین باکِیهٌ یومَ القیامهَ اِلا ثَلاثَهَ اَعینٍٍٍ : عَینٌ بَکَت مِن خشیهَ الله و عَینٌ غُضَت عَن مَحارم الله و عینٌ باتَت ساهِرَهً فی سبیل الله. [ وسائل الشیعه ، ج15 ، ص226 ، باب استحباب کثره البکتء من خشیه ... ]هر چشمی در روز قیامت گریان است مگر سه چشم : چشمی که از خوف خدا بگرید و چشمی که از حرام های الهی فروبسته شود و چشمی که در راه خدا شب زنده داری کند.درس چهارم : خوف و رجاء اخلاق

اسلاید 10: 10درس چهارم : خوف و رجاء اثر خوفپایین ترین اثر خوف که دراعمال ظاهر می شود ، خودداری از حرام است.اخلقخوف مولود معرفت است و اگر معرفت کامل شود ، خوف و سوزش قلب را در پی دارد و اثر آن از قلب به بدن و جوارح و صفات انسان می رسد.

اسلاید 11: 11اثرات خوفدرس چهارم : خوف و رجاء اخلاقاثر خوف در جوارحخودداری از گناهتقید به طاعتاقدام برای اصلاح گذشتهاقدام برای عمران آیندهخائف کسی نیست که گریه کند و چشم هایش را بمالد بلکه کسی است که ترک کند آن چه را می ترسد به خاطرش عقاب شود.

اسلاید 12: 12اقسام خوف خوف درمقابل حزنخوف نسبت به آینده و حزن نسبت به گذشته است ، یعنی اگر شخصی در گذشته مطلوبی را از دست داده یا امری نامطلوب دامنگیرش شده باشد ، نسبت به آن محزون است و اگر یقین به چنین مواردی را د رآینده داشته باشد نسبت به آن خائف است. خوف در مقابل رجاء انسان باید از طرفی خائف و از طرفی امیدوار باشد ، یعنی خوف به گونه ای نباشد که زمینه ساز یاس باشد . ( احتمال عدم زوال مطلوب و عدم حدوث نامطلوب را هم داشته باشد . )درس چهارم : خوف و رجاء اخلاق

اسلاید 13: 13 خوف در مقابل امن بسیار خوب است . اما امن در مقابل خوف بسیار بد است.خائف در صدد جبران گذشته است اما کسی که اهل نظر وتفکر نیست و قلبش قسی و سرگرم است ، خود را در امان می پندارد....فَلاَ يَأْمَنُ مَكْرَ اللّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْخَاسِرُونَ . ﴿ اعراف : 99 ﴾ ...در حالي كه جز زيانكاران،خود را از مكر و مجازات خدا ايمن نميدانند.درس چهارم : خوف و رجاء اخلاقاقسام خوف

اسلاید 14: 14خوف و حزن ، مانند بسیاری از عناوین دیگر می توانند مذموم و یا ممدوح باشد و بستگی دارد که تعلق به چه امری داشته باشند.مثلا اندوه از این که چرا فلان مقام به دست نیامد ؟ ابر خشکی بی سود است و فقط جلو آفتاب ، نور و حرارت را می گیرد. اما در مقابل عده ای بعد ازشناخت حق ، از گذشته متاثر و اندوهگین می شوند که چرا تا کنون فیض نصیبشان نشده و ... این ها از اولیایی هستند که از بند شیطان رهایی یافته اند.درس چهارم : خوف و رجاء اخلاقاقسام خوف

اسلاید 15: 15تحصیل خوفخوفی که حاصل معرفت و شناخت ، ایمان به خدا و رسول ( صلی الله علیه و آله ) و اعتقاد به حساب و عقاب است ، خوف برتر می باشدکه مخصوص بزرگان است.امام صادق( علیه السلام ) :من عرف الله خاف الله و مَن خاف الله سَخَت نفسُهُ عن الدنیا. [ اصول کافی ، ج2 ، ص68 ، باب الخوف و الرجاء ]هر کس خدا را بشناسد ترس او در دلش می افتد و هر کس از خدا ترسان باشد ، نفسش از دنیاطلبی باز می ایستد.خوفی که مربوط به عامه ی مومنین است و بادقت در آیات قرآن که اکثرا برای تدبر کنندگان تخویف و تهدید می باشد وبا دقت و توجه به حالات بزرگان و اولیاء حاصل می شود.درس چهارم : خوف و رجاء اخلاق

اسلاید 16: 16تحصیل خوفوَالْعَصْر. إِنَّ الْإِنسَانَ لَفِي خُسْرٍ. إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ . ﴿سوره ی مبارکه والعصر ﴾به عصر سوگند، كه انسانها همه در زيانند، مگر كساني كه ايمان آورده و اعمال صالح انجام داده اند، و يكديگر رابه حق سفارش كرده و يكديگر را به شكيبايي و استقامت توصيه نموده اند.درس چهارم : خوف و رجاء اخلاق

اسلاید 17: 17مراتب خوف خوف از عذاب خداونداین مرتبه را همه ی کسانی که به بهشت و جهنم ایمان دارند درک کرده اند. اگر این خوف کم باشد ، علتش ضعف ایمان و غفلت است و با تذکر و موعظه و تفکر در قیامت و عذاب و توجه به حالت های خائفین تقویت می شود. خوف از دوری خدادر این مرتبه ، بنده از حجاب و دوری از خدا می ترسد و امید به قرب الهی را دارد، که مخصوص انبیاء ، اوصیاء و علماست که از معرفت بالایی برخوردارند. ...وَيُحَذِّرُكُمُ اللّهُ نَفْسَهُ... ﴿آل عمران : 28 و 30 ﴾ ...خداوند شما را از نافرماني خود، بر حذر مي دارد...درس چهارم : خوف و رجاء اخلاق

اسلاید 18: 18درس چهارم : خوف و رجاء اخلاقلغوی : سیری دروغینرجاءتعریف رجاءاصطلاحی : امیدواری به فضل ورحمت خداوند

اسلاید 19: 19امام سجاد ( علیه السلام ) :خدایا من سه چیز را مانع و حجاب می بینم و از این سه راه ممکن نیست به تو برسم : اول این که تو دستورهای فراوانی داری ولی چون من به آن ها عمل نکرده ام ، از این جهت راه وصول یا صعود به سمت تو بسته است ، دوم این که از گناهان نهی کرده ای ولی من مرتکب آن ها شده ام ، پس از این طرف نیز راه بسته است و اگر همه ی واجب ها را انجام داده و از همه ی معاصی نیز پرهیز کرده باشم و بخواهم از راه سوم بیایم باز هم می بینم بسته است و آن این است که قادر بر شکر نعمت تو نیستم . پس تنها یک راه باز است ، و آن این که شما افراد نالایق را هم می پذیری و تنها براساس استحقاق رفتار نمی کنی ... لطف خداوند بیشتر از جرم ماست. پس انسان باید امیدوار باشد تا نسیمی از فضل خداوند بوزدو بوی بد گناه را از او بزداید.درس چهارم : خوف و رجاء اخلاق

اسلاید 20: 20رجاء از منظر آیاتإِنَّ الَّذِينَ لاَ يَرْجُونَ لِقَاءَنَا وَرَضُوا بِالْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَاطْمَأَنُّوا بِهَا وَالَّذِينَ هُمْ عَنْ آيَاتِنَا غَافِلُونَ. ﴿یونس : 7 ﴾آنها كه ايمان به ملاقات ما و روز رستاخيز ندارند، و به زندگي دنيا خشنود شدندو بر آن تكيه كردند، و آنها كه از آيات ما غافلند.أُولئِكَ الَّذِينَ يَدْعُونَ يَبْتَغُونَ إِلَى‏ رَبِّهِمُ الْوَسِيلَةَ أَيُّهُمْ أَقْرَبُ وَيَرْجُونَ رَحْمَتَهُ وَيَخَافُونَ عَذَابَهُ إِنَّ عَذَابَ رَبِّكَ كَانَ مَحْذُوراً. ﴿بنی اسرائیل : 57 ﴾كساني را كه آنان مي خوانند، خودشان وسيله اي براي تقرب به پروردگارشان مي جويند، وسيله اي هر چه نزديكتر،و به رحمت او اميدوارند، و از عذاب او مي ترسند، چرا كه عذاب پروردگارت، همواره در خور پرهيز و وحشت است! درس چهارم : خوف و رجاء اخلاق

اسلاید 21: 21رجاء از منظر آیاتلَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَن كَانَ يَرْجُوا اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيراً . ﴿احزاب : 21 ﴾مسلما براي شما در زندگي رسول خدا سرمشق نيكويي بود،براي آنها كه اميد به رحمت خدا و روز رستاخيز دارند و خدا را بسيار ياد مي كنند.أَمَّنْ هُوَ قَانِتٌ آنَاءَ اللَّيْلِ سَاجِداً وَقَائِماً يَحْذَرُ الْآخِرَةَ وَيَرْجُوا رَحْمَةَ رَبِّهِ قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ أُولُوا الْأَلْبَابِ. ﴿زمر : 9 ﴾آيا چنين كسي با ارزش است يا كسي كه در ساعات شب به عبادت مشغول است و در حال سجده و قيام، از غذاب آخرت مي ترسدو به رحمت پروردگارش اميدوار است؟! بگو: آيا كساني كه مي دانندباكساني كه نمي دانند يكسانند؟! تنها خردمندان متذكر مي شوند.درس چهارم : خوف و رجاء اخلاق

اسلاید 22: 22ناامیدی زمینه کفر در مقابل رجاء یاس قرار دارد. یاس از رحمت خداوند کفرآور است. مومنی که از رحمت خدا ناامید شود به این معناست که یا درقدرت خدا و یا در بیکران بودن رحمت او تردید دارد و این خیال و باور زمینه ی کفر را فراهم می کند. خداوند سبحان در سوره ی زمر آیه ی 53 می فرمایند:قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى‏ أَنفُسِهِمْ لاَ تَقْنَطُوا مِن رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعاً .بگو: اي بندگان من كه بر خود اسراف و ستم كرده ايد! از رحمت خداوند نوميد نشويد كه خدا همه گناهان را مي آمرزد.درس چهارم : خوف و رجاء اخلاق

اسلاید 23: 23ارزش رجاء و ترجیح آن بر خوف عبادتی که از امید ناشی شود بهتر از عبادتی است که از خوف سرچشمه گیرد. در شرع مقدس اسلام به حسن ظن و رجاء تشویق و ترغیب شده ، مخصوصا به هنگام مرگ.درسوره ی مبارکه ی یوسف ، آیه 13 ، خداوند متعال علت جدایی بین حضرت یعقوب ( علیه السلام ) و حضرت یوسف( علیه السلام ) را غفلت حضرت یعقوب ( علیه السلام ) از امید به خدا و اعتماد به محافظت او بیان می کند.قَالَ إِنِّي لَيَحْزُنُنِي أَن تَذْهَبُوا بِهِ وَأَخَافُ أَن يَأْكُلَهُ الذِّئْبُ وَأَنتُمْ عَنْهُ غَافِلُونَ. پدر گفت: من از بردن او غمگين مي شوم، و از اين مي ترسم كه گرگ او را بخورد، شما از او غافل باشيد! نبی اکرم ( صلی الله علیه و آله ) فرمودند : مبادا کسی از شما بمیرد در حالی که به خدا سوءظن دارد.درس چهارم : خوف و رجاء اخلاق

اسلاید 24: 24ثمره ی رجاء دوام مجاهده توسط اعمال مواظبت بر اعمال در تمامی حالات احساس لذت از رو به خدا کردن بهره مندی از مناجات خدا خشوع در برابر خدادرس چهارم : خوف و رجاء اخلاق

اسلاید 25: 25رجای سالک سالک مقدمات رسیدن به رحمت خاص خداوند را فراهم می آورد. اگر سالک این مقدمات را آماده نکند ، سالک نیست و فقط تمنی دارد. تمنی یعنی آرزوی رحمت را در دل پروراندن و اما رجاء یعنی امید رحمت را در سر داشتن. سالک با تمنی و آرزو به سر نمی برد ، بلکه او رجاء دارد.قرآن کریم تمنی را محکوم اعلام می دارد و می فرماید :لَيْسَ بِأَمَانِيِّكُمْ وَلاَ أَمَانِيِّ أَهْلِ الْكِتَابِ.. ﴿ نساء : 123 ﴾فضيلت و برتري به آرزوهاي شما و آرزوهاي اهل كتاب نيست،...درس چهارم : خوف و رجاء اخلاق

اسلاید 26: 26رجای سالکفَمَن كَانَ يَرْجُوا لِقَاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلاً صَالِحاً وَلَا يُشْرِكْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَداً. ﴿کهف : 110 ﴾پس هر كه به لقاي پروردگارش اميد دارد، بايد كاري شايسته انجام دهد،و هيچ كس را در عبادت پروردگارش شريك نكند.رجای سالک به جایی می رسد که رفته رفته از رجاء ،گذشته به طمانینه تبدیل می شود.درس چهارم : خوف و رجاء اخلاقرجای واقعی ایمان و عمل صالح است.

اسلاید 27: 27حصول رجاءدارویی که در این مقام ذکر می شود ، مورد احتیاج دو گروه است : کسی که یاس بر او غالب شده ، چنان که عبادات را ترک کرده است. کسی که خوف تمام وجودش را گرفته و در نتیجه چنان در عبادات افراط می کند که با عباداتش به خود و خانواده اش ضرر می زند.درس چهارم : خوف و رجاء اخلاق

اسلاید 28: 28حصول رجاءداروی رجاء دو چیز است: عبرت تدبر در کثرت نعمت های خدا بر بندگان در دنیا و آخرت . آیات و اخبار بررسی آیات و اخباری که در باره ی فضل رجاء آورده شده است.درس چهارم : خوف و رجاء اخلاق

اسلاید 29: 29میزان خوف و رجاءقال الصادق( علیه السلام ) :کان ابی یقول : انه لیسَ مِن عَبدٍ مُومِنٍٍٍ اِلا وَفی قَلبِهِ نُورانِ نورُ خیفهٍ وَ نور رَجاء لووزن هذا لَم یَزِد عَلی هذا ولَووُزِنَ هذا لَم یَزِد عَلی هذا. [ اصول کافی ، ج2 ، ص67، باب الخوف و الرجاء ]پدرم فرمود : هیچ بنده ی مومنی نیست جز این که در قلب او دو نور وجود دارد : نور بینم و نور امید ، به گونه ای که اگر این با آن و آن با این سنجیده شود هیچ یک بر دیگری زیادتی ندارد.درس چهارم : خوف و رجاء اخلاق

اسلاید 30: 30میزان خوف و رجاءحد رجاء آن است که به غفلت از عذاب الهی نرسد و گرنه خسران است....فَلاَ يَأْمَنُ مَكْرَ اللّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْخَاسِرُونَ. ﴿ اعراف : 99 ﴾...در حالي كه جز زيانكاران،خود را از مكر و مجازات خدا ايمن نمي دانند.حد خوف آن است که به ناامیدی از رحمت الهی نرسد و گرنه ضلالت و گمراهی است....لاَ يَيْأَسُ مِن رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ. ﴿ یوسف : 87 ﴾ ...و از رحمت خدا مايوس نشويد،كه تنها گروه كافران، از رحمت خدا مايوس مي شوند.درس چهارم : خوف و رجاء اخلاق

اسلاید 31: 31فهرست منابعقرآن کریمامام علی بن ابیطالب : نهج البلاغه ، مترجم : محمد دشتی ،تهران ، دفتر مطالعات تارخ اسلام ، 1380.جوادی آملی ،عبدالله : مراحل اخلاق در قرآن، قم ، مرکز نشر اسراء ، 1383.دیلمی، حسن نب ابی الحسن :اعلام الدین ، قم ، موسسه آل البیت ، 1408 ه. قشبر ، عبدالله : اخلاق ، مترجم :محمدرضا جباران ، قم ، هجرت ، 79عاملی ، حر : وسائل الشیعه ، قم ، موسسه آل البیت ، 1409 ه . ققمی ، عباس :مفاتیح الجنان، قم ، موسسه انصاری ، 1378.کلینی ، یعقوب :اصول کافی ، ج2 ،تهران ، دار الکتب الاسلامیه ، 1365 مجلسی ، محمد باقر : بحارالانوار ، ج 68 ، لبنان ، موسسه الوفاء بیروت ، 1404 . محدث نوری : مستدرک الوسائل ، قم ، موسسه آل البیت ، 1408 ه. قمصباح یزدی ، محمد تقی : پندهای امام صادق ( علیه السلام ) به ره جویان صادق ، قم ، موسسه آموزشی – پژوهشی امام خمینی ( ره ).درس چهارم : خوف و رجاء اخلاق

اسلاید 32: 32پیدای پنهاندوباره اضطــراب است و من و چشمان بارانی تمام جمعــه ها با من دعای ندبه می خـوانی کنار پنجــره یاسی همیشه منتظـــر ماندهدوباره قطره ای اشک است و اندوه و پریشانیهزاران بغض در نــایم گلو گیرم کند هر شبچرا ای مــاه من امشب به پشت ابر می مانی بسان یک کبـــوتر با هزاران زخم بر دوشمشکستــه هر دو بال من از این پرواز طولانیغریبی بی پنــاهم کرد و تنهایی از آن بدترو اهل کوچه می داند که دردم را تو می دانی دعا ، امن یجیب است و غزل مضمون تنهاییچه مضمونی از این زیبـا که پیدایی و پنهانی

اسلاید 33: 33خوف و رجاء میزان خوف و رجاء